جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای

جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای

جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال یازدهم تابستان 1400 شماره 3 (پیاپی 43) (مقاله علمی وزارت علوم)

مقالات

۱.

تحلیل الزامات و مشکلات توسعه پلتفرم مرجع برای توسعه هوشمندسازی شهرها (مطالعه موردی: شهر کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پلتفرم نرم افزاری مرجع هوشمندسازی پایگاه اطلاعاتی رایانش ابری شهر کرمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 92 تعداد دانلود : 564
مهمترین بخش زیرساختی نرم افزاریِ پایگاه اطلاعاتی در یک شهر هوشمند، پلتفرم نرم افزاری آن است. پلتفرم نرم افزاری برای شهرهای هوشمند شامل یک محیط میان افزار متمرکز که از توسعه دهندگان نرم افزار در طراحی، اجرا، استقرار و مدیریت برنامه های کاربردی برای شهرهای هوشمند تعریف می کند. این تحقیق به دنبال یافتن الزامات یک پلتفرم نرم افزاریِ جامع برای شهر موزد مطالعه و یافتن چالش های اصلی و مشکلات تحقیق باز در توسعه نسل چنین سیستم عامل هایی است. نتایج این مطالعه نشان داد که پلتفرم های موجود در پروژه های هوشمندسازی شهرهای دنیا، دارای معایبی است و ما را به توسعه یک پلتفرم مرجع نوین هدایت می کند. چهار جزء اصلی این پلتفرم مرجع عبارت است از: CPS، IoT، BD و رایانش ابری. این الگوی جدید می تواند به عنوان پلتفرم مرجع توسط شرکت های مهندسی داخل طراحی و بومی سازی شود. بر اساس نظر کارشناسان پلتفرم نرم افزاری جامع برای مدیریت هوشمند شهر کرمان که می بایست در سیستم مدیریت هوشمند شهر مستقر باشد، وجود ندارد. نبود پلتفرم معماری جامع در این شهر باعث شده داده های تولید شده توسط سنسورهای معدود نتواند عملاً مورد استفاده قرار بگیرد. ده عامل از توسعه سریع چنین پلتفرم هایی در هوشمندسازی این شهر جلوگیری می نماید که بایستی مد نظر شرکت های طراحی کننده آنها قرارگیرد. این مشکلات عبارت است از: حریم خصوصی، مدیریت داده ها، ناهمگونی، مدیریت انرژی، ارتباطات، مقیاس پذیری، امنیت، کمبود آزمایشگاه، مدل های شهری و نگهداری پلتفرم.
۲.

تحلیل فضایی جرائم سرقت در شهر ایلام با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل فضایی جرائم سرقت ایلام سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 661 تعداد دانلود : 492
هر جرم دارای ظرف مکان و زمان است که آن را از دیگر رفتارها متمایز می سازد و باعث می شود تا رفتار مجرمانه در واحد مکان، توزیع فضایی یکسانی نداشته باشد موضوع این پژوهش تحلیل فضایی سرقت های پنجگانه ( منزل، مغازه، اماکن خصوصی، اتومبیل، وسایل و قطعات و لوازم اتومبیل) در شهر ایلام بوده که به شناسایی الگوی های فضایی و علل شکل گیری کانون های هر کدام از سرقت ها مورد بررسی قرار گرفته است.پژوهش حاضر از نظر نوع و هدف کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی می باشد. اطلاعات مورد نیاز پژوهش با روش اسنادی تهیه شده است. بدین منظور تعداد 7071مورد جرم سرقت ثبت شده به عنوان جامعه آماری مورد مطالعه قرارگرفته است. با استفاده از آزمون های آماری در محیط ARCGIS، کانون های سرقت ها در شهر ایلام شناسایی و مورد تجزیه و تحلیل فضایی قرارگرفته است.یﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣی دﻫﺪ وﻗﻮع ﺟﺮایﻢ ﺳﺮﻗﺖ در شهر ایلام از اﻟﮕﻮﻫﺎی ﻣکﺎﻧیو زﻣﺎﻧی خاصی ﭘیﺮوی ﻣی کﻨﺪ و ﺑیﺸﺘﺮ ﺟﺮایﻢ در ساعات پایانی شب رخ ﻣی دﻫﺪ و با محیط شهری، مناطق حاشیه نشین و محل اسکان طبقات متوسط و بالای جامعه و وضعیت اقتصادی نامناسب در ایلام ارتباط دارد. ﻣﻬﻢ ترین کﺎﻧﻮن ﻫﺎی ﺟﺮم ﺧیﺰ در شهر در جهت غربی شرقی و دارای کشیدگی می باشدوایﻦ اﻣﺮ وﺿﻌیﺖ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ایﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ را از ﻧﻈﺮ وقوع ﻧﺸﺎن می دﻫﺪ.
۳.

تحلیل تأثیر سیاست بر گردشگری در منطقه آزاد اروند(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: منطقه آزاد اروند سیاست گردشگری توسعه اقتصادی تکنیک SWOT

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 920 تعداد دانلود : 578
موقعیت ژئوپولیتیک منطقه آزاد اروند و ضرورت تأمین امنیت منطقه ای از طریق تدابیر غیر نظامی در منطقه حساس خلیج فارس از سویی، و توجه ویژه به درآمدهای جایگزین در راستای دستیابی به اهداف اقتصاد مقاومتی و بدون نفت از سوی دیگر، توسعه مناطق آزاد تجاری مثل اروند برپایه فعالیت هایی نظیرتوسعه گردشگری را براساس قابلیت های سرشاری که از نظرعمق ژئوپلتیکی در این زمینه دارد ضروری ساخته است. در این راستا در پژوهش حاضر با استفاده از رهیافت های پیمایشی- میدانی، ضمن بهره گیری از تکنیک SWOT مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدیداتی که می تواند از منظر سیاسی بر توسعه گردشگری منطقه اثرگذار باشد؛ مورد تحلیل و واکاوی قرار گرفته است. بر این اساس جهت شناسایی و تعیین میزان اولویت عوامل موثر بر گردشگری منطقه با استفاده از تدوین پرسشنامه در قالب طیف لیکرتی، تعداد40 سوال با رویکرد کالبدی، طبیعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی طراحی و با نظرسنجی از کارشناسان و مدیران محلی اصلاح و هدفمند گردید. پرسشنامه ها یبن200نفر(30نفراساتید وکارشناسان گردشگری، 85نفرگردشگر،40 نفر بومی منطقه و45 نفر از کارکنان گردشگری و آژانس های مسافرتی) توزیع و تکمیل گردید. نتایج حاصل نشان داد که رویکرد انتخابی در زمینه تدوین راهبردها و استراتژیهای توسعه گردشگری منطقه آزاد اروند از منظر سیاسی، رویکرد کمینه- بیشینه یا استراتژیهای بازنگری(WO)می باشد که هدف آن استفاده از فرصت ها و قابلیت های بیرونی جهت تقویت و ارتقای ضعف هایی است که این ناحیه در برنامه ریزی گردشگری با آن رو به رو می باشد.
۴.

مطالعه و تحلیل زمینه ای راهکارهای ایجاد ساز و کار ورود کلان شهر تهران به فرایند جهانی شدن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ساز و کار جهانی شدن شهر جهانی شانگهای کلانشهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 566 تعداد دانلود : 173
فرآیند جهانی شدن تأثیر چشم گیری بر ساختار فعالیت های اقتصادی و اشتغال بر جای گذارده و همچنین بر نقش و اهمیت شهرها و به ویژه کلان شهرها به مثابه نیروی محرکه توسعه اقتصادی- اجتماعی در مقیاس ملی و منطقه ای افزوده است. لذا هدف پژوهش حاضر مطالعه و تحلیل راهکارهای ایجاد ساز و کار ورود کلان شهر تهران به فرایند جهانی شدن می-باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و نوع تحقیق کاربردی است. جهت بررسی راهکارهای ایجاد ساز و کار ورود کلان شهر تهران به فرایند جهانی شدن با استفاده، از روش دلفی استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات ابتدا با استفاده از مصاحبه با نخبگان و کارشناسان ابعاد و مقوله های اصلی تعیین و بعد به تفسیر هر یک از آنها پرداخته شد. طبق نتایج در مرحله کدگذاری باز 49 مفهوم از متون مصاحبه استخراج گردید. در مرحله بعد، کد های اولیه به علت تعداد فراوان آنها به کد های ثانویه تبدیل شد، در این مرحله شاخص ها به دو بعد اصلی (سیاست های کلان ملی و سیاست های مدیریت شهری) و 12 مقوله (بهبود فضای کسب و کار، ایجاد مناطق تجارت آزاد در نقاط مختلف کشور، انعقاد پیمانهای تجاری بین المللی و منطقه ای، ترکیب بخش خصوصی و دولتی، حضور دولت در بخش ایجاد زیر ساخت ها، جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی، عضویت در سازمان تجارت جهانی، اولویت جهانی شدن با اقتصاد، افزایش اختیارات استان ها در اداره امور، توسعه و گسترش خدمات پیشرفته تولید، کاهش مهاجرت افراد غیر متخصص به تهران، با بهبود فضای کسب کار، سهولت و جذب سرمایه گذاری خارجی) تقسیم بندی شدند.
۵.

تحلیلی ژئوپلیتیکی بر تهدیدات پیوسته کشورهای جنوب خلیج فارس با محوریت عربستان سعودی علیه ایران تا 2025میلادی (1404)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ایران عربستان سعودی ژئوپلیتیک منطقه ای رقابت های دو سطحی تهدیدات جامع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 489 تعداد دانلود : 866
با توجه به رقابت های منطقه ای عربستان با جمهوری اسلامی ایران، تحولات یاد شده موجبات واگرایی و بروز تنش هایی در روابط دوکشور شده است با توجه به اینکه ظاهرا روند اوضاع در منطقه در راستای مواضع و منافع عربستان قرار ندارد، بنابر این جمهوری اسلامی ایران می باید از هر اقدامی که به تشدید تنش در روابط و ارایه تصویر نامطلوب از ایران نزد عربستان سعودی منجر شود اجتتناب ورزد.دو کشور ایران و عربستان سعودی بنا بر موقعیت ژئوپلیتیکی خود در منطقه خلیج فارس از مهمترین بازیگران منطقه ای در حوزه جنوب غرب آسیا به شمار می آیند. این دو کشور سالیان متمادی است که به نوعی رقیب منطقه ای یکدیگر محسوب شده و این رقابت در عصر حاضر به بالاترین سطح خود رسیده است. از سویی دیگر دو کشور با بهره مندی از موقعیت استراتژیک در منطقه دارای اهمیت استراتژیک و ژئواستراتژیک می باشند. رقابت های ژئوپلیتیک و ایدئولوژیک ایران وعربستان سعودی درمناطق حساس جنوبغرب آسیا بویژه منطقه خلیج فارس و تحولات سالیان اخیر یمن و مواجه غیر مستقیم در سوریه، تجلی حاکم شدن الگوی تعارضی منطقه است. .این مقاله سعی دارد با تمرکز بر رویکرد فوق و در یک جامع نگری در سطح راهبردی، این موضوع را بررسی و با توجه به ارتقاء کشمکش ژئوپلیتیکی دو کشور به سطح تهدید مستقیم و رویارویی های احتمالی در آینده، کیفیت و سطح تهدیدات همسایه جنوبی علیه امنیت ملی ایران را در بازه زمانی پنج ساله مورد ارزیابی قرار دهد. در پایان راهکارهای راهبردی برای موضوع هم ارائه شده است.
۶.

برسی نیاز آبی زرشک در ایستگاه های منتخب ایران با استفاده از مدل Aqua crop(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نیاز آبی زرشک ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 989 تعداد دانلود : 621
ایران کشوری است ک ه متوس ط بارن دگی آن ح دود ی ک س وم متوسط بارش جهانی است و از نظر منابع آب به شدت در تنگنا م ی باشد. لذا بهبود کارآیی مصرف آب مبتنی ب ر تولی د بیش تر در بخ ش کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا شبیه سازی مراحل رشد گیاه و در نتیجه پیش بینی نیازآبی، منج ر ب ه برنامه ریزی بهتر و مدیریت کاراتر در روند تولید محصول خواه د ش د. ابزارهای لازم برای کمک به طراحان سیستم های آبیاری جهت مدیریت بهینه آب آبیاری در کشاورزی لازم و ضروری می باشد؛ لذا سازمان فائو با توسعه مدل Aqua cropموجب فراهم شدن این ابزارهای ضروری مدیریتی بخش های مختلف کشاورزی لازم و ضروری می باشد؛ در این تحقیق، برای نیاز آبی کشت زرشک از م دل گی اهیAqua Crop اس تفاده گردی د. ب رای ای ن منظ ور،ورودی های لازم به مدل شامل داده های هواشناسی، گیاهی، مدیریت آبیاری، مدیریت مزرعه، ویژگی های خ اک، دوره زم انی ش بیه س ازی مورد نظر و همچنین شرایط اولیه در مزرعه م ی باش ند. بررسی نقشه پهنه بندی نیاز آبی نشان می دهد که با توجه به شرایط اقلیم ، آب و هوا مناطق شمالی کشور به رغم اینکه برای کشت زرشک توصیه نمی شود نسبت به سایر مناطق کشور کمترین نیاز آبی را دارد. استانهای خراسان رضوی، شمالی و جنوبی که بهترین مکان در حال حاضر برای کشت زرشک هستند و تولید عمده زرشک در این مناطق هست، نسبت به سایر مناطق نیاز آبی بالاتر دارند . مناطق شمال غرب کشور نیز نیاز آبی متوسط دارند
۷.

بررسی عوامل یکپارچگی مدیریت کلانشهر تهران ؛ چالش ها و راهبردها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شهر مدیریت شهری مدیریت یکپارچه شهری کلانشهر تهران تحلیل عاملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 29 تعداد دانلود : 206
شهر به عنوان کلیتی بهم پیوسته،به سازمانی مقتدر با مدیریتی یکپارچه نیازمند است. تعدد مدیریت و ناهماهنگی سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی متولی امورشهری از چالش های مدیریت کلانشهری تهران است.هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر در عدم تحقق یکپارچگی مدیریت کلان شهر تهران می باشد. پژوهش حاضر کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی است. جمع آوری داده ها با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی پیمایشی (توزیع پرسشنامه) است و برای تحلیل از تکنیک های روش عاملی بهره گیری شده است. جامعه آماری 30 نفراز کارشناسان خبره مباحث مدیریت شهری تهران انتخاب گردیده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که با تکیه بر روش تحلیل عاملی تعداد 5 عامل از 52 شاخص و جمعا 66/5درصداز واریانس را تبین می کند.همچنین نتایج به دست آمده نشانگر این است که مولفه اول کسب درآمد شهرداری از طریق تراکم فروشی و ساخت و سازهای انبوه 0/749موله دوم توسعه بیش از حد صنایع در محدوده بلافصل شهری و تخطی از قوانین0/909، مولفه سوم تعدد مراکز تصمیم گیری در مسائل شهری و تداخل وظایف آنان 0/829،مولفه چهارم کمبود سرانه های فرهنگی و اجتماعی در اغلب مناطق شهری(تعداد سینما،کتابخانه)0/970و مولفه پنجم رویکردهای سنتی در مواجه با حل مشکلات زیر ساختی و کالبدی شهر از جمله بزرگراه سازی و احداث پل های طبقاتی 0/854موثرترین عوامل درعدم تحقق یکپارچگی از دید مدیران و کارشناسان شهری شناسایی شده است.
۸.

تجلّی ذکر در فضای شهری ایرانی-اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ذکر فضای شهری شهر ایرانی- اسلامی فضای متذکّر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 932 تعداد دانلود : 187
شهر اسلامی دارای گنجینه عظیمی از معانی عمیق عرفانی و حکمت الهی است زیرا این شهر ریشه در بنیان های ژرف تفکر معنوی و الهی دارد و صورت آن حقیقتی است که خود ماوراء عالم صور است؛ از آنجا که دین نمی تواند ظهور و تجلی کند مگر توسط اشکال و صور؛ به این ترتیب، فضای متذکر در تمدن اسلامی، بیشتر یک معنا و فضیلت درونی است؛"محیط" معانی و مفاهیمی را به ذهن انسان القا نموده و در نتیجه ارزش هایی را نیز به او متذکر و یادآور می شود.در این تحقیق، عوامل تجلّی ذکر در فضای شهری جهت ایجاد فضای متذکّر بر پایه نگرش اسلامی-ایرانی تبیین شده است. با رویکرد اکتشافی-تفسیری مفاهیم ایجاد کننده ذکر با بهره بردن از تفاسیر معتبر در این زمینه، از جستجوی ادبیات علمی و دینی استخراج شد. سپس با روش مصاحبه نیمه ساختار یافته با نخبگان این مضمون کد گذاری مفاهیم مستخرج انجام شده و مورد تحلیل واقع گردیده است. نتایج به دست آمده، مفاهیم مرتبط "ذکر و موضوع" و همچنین "ذکر و مخاطب" و ارتباط بین آن ها را نشان می دهد. مدل نهایی نشان می دهد از مجموعه مفاهیم به دست آمده، کاربرد موارد "معنویت گرایی و ایجاد تفکر" در اولویت بوده و تداوم کاربرد آن ها در طراحی فضاها ضرورت دارد و با در نظر گرفتن این نکته و موقعیت سنجی و مکان سنجی مناسب بر حسب زمان و مکان، فضای متذکّر تجلّی می یابد.
۹.

رویکرد عدم قطعیت در ارزیابی آسیب پذیری از زلزله در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS (مطالعه مورد کلان شهر کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آسیب پذیری زلزله فازی سیستم اطلاعات جغرافیایی کلانشهر کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 875 تعداد دانلود : 941
زلزله از جمله سوانح طبیعی است که بیشتر شهرهای جهان با آن مواجه هستند. این مسئله عموما با گسترده ترین دخالتهای نسنجیده انسانی در محیط طبیعی از جمله ساخت و سازهای بی رویه در حریم گسل، فقدان و یا بی توجهی به ضوابط و استانداردهای ساخت و ساز تشدید می شود. ضرورت کاهش آسیب پذ یری شهرها در برابر زلزله، به عنوان یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبد ی، برنامه ریزی شهری و طراحی شهری محسوب می گردد. در این راستا، اولین گام، شناسایی میزان آسیب پذیری عناصر و اجزای فضای شهری و ارزیابی آن براساس مدلهای موجود در جهت تشخیص مناطق و بافتهای آسیب پذیر شهری برای کاهش اثرات زلزله پرداخت. در مقاله حاضر با بررسی های بنیادی و ارائه مبانی نظری در ارتباط با موضوع و محدوده مورد مطالعه نسبت به تشکیل پایگاه اطلاعاتی مورد نیاز در محیط نرم افزاریArcGIS اقدام گردید و سپس با ایجاد لایه های موثر و دخیل در فرآیند تحلیل و ارزیابی برای هر خوشه به صورت جداگانه مدل فازی اجرا در نهایت نقشه پهنه بندی آسیب پذیری نهایی بدست آمد. ارزیابی میزان آسیب پذیری کاربری ها، با توجه به شرایط محدوده مورد مطالعه پرداخته شده است که در نهایت آسیب پذیری کلانشهر کرمانشاه با توجه به معیارهای کمی و کیفی با استفاده از نرم افزار ArcGIS و مدل Fuzzy به صورت نقشه پهنه آسیب پذیر مشخص و راه های کاهش آسیب پذیری بررسی و نتایج بررسی ها براساس موقعیت مکانی محدوده ارائه شده است.
۱۰.

بررسی مولفه های جغرافیای سیاسی شکاف دولت و ملت در دولت های جمهوری اسلامی ایران بر اساس مدل امنیتی باری بوزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شکاف دولت و ملت شکاف اجتماعی مدل امنیتی باری بوزان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 909 تعداد دانلود : 590
با بررسی تحولات اجتماعی و سیاسی از زمان مشروطیت و پس از آن شکل گیری دولت مدرن در ایران تا به امروز، می توان از شکاف دولت – ملت به عنوان عمیق ترین و فعال ترین شکاف اجتماعی در ایران یاد کرد که بسیاری از لرزه های کوچک و بزرگ بر پیکره ی جامعه و ساختار سیاسی کشور، خواه به صورت خیزش های انقلابی و ساختارشکنانه و خواه حرکت های اجتماعی و سیاسی اصلاح طلبانه، همه و همه بر روی این گسل عظیم به وقوع پیوسته اند. بی شک بسیاری از این تحولات، از جنبش مشروطیت، نهضت ملی شدن صنعت نفت تا انقلاب اسلامی ایران و حتی پس از آن شکل گیری حرکت های اصلاح طلبانه مانند دوم خرداد هفتاد و شش و حتی ناآرامی های سال 96 در کشور جز با مد نظر قرار دادن چنین شکافی قابل تحلیل نیستند. هدف از این پژوهش بررسی فاصله و عدم تحقق شعارهای دولت های مستقر در جمهوری اسلامی ایران با عملکردهایشان بر نزدیکی و یا شکاف بین دولت و ملت بر طبق مدل امنیتی باری بوزان می باشد. در این پژوهش از مدل امنیتی باری بوزان و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بررسی موضوع پرداخته شد. بررسی ها نشان داد که فاصله میان شعار با عملکردها و اقدامات و یا عدم اجرایی شدن، شعارهای دولت های مستقر در جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه اخیر نشان از شکاف میان دولت و ملت و عدم وجود امنیت در ابعاد سیاسی- اقتصادی و زیست محیطی در جامعه دارد.
۱۱.

پراکندگی جغرافیایی سکونت گاه های مهاجران عرب در ایران قرن نخست هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پراکندگی جغرافیایی سکونت گاه های مهاجران عرب ایران قرن نخست هجری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 527 تعداد دانلود : 140
عبدالملک بن مروان، پنجمین خلیفه اموی، هنگامی که به خلافت رسید، چند واقعه مهم سیاسی و اقتصادی به وقوع پیوست که موجب استقرار دوباره حکومت امویان گشت. رقیب سیاسی وی در این زمان، عبدالله بن زبیر بود که ادعای خلافت بر مسلمانان را داشت و از مکه بر عراق و برخی از ایالات شرقی فرمان می راند. شورش های پی در پی خوارج و پیوستن ایرانیان به گروه های خارجی و همراهی آنان، در کنار آن شورش ابن اشعث و همراهی ایرانیان و موالی با وی از وقایع مهم سیاسی و اجتماعی دوران عبدالملک هستند. بنابراین، هدف پژوهش، تبیین تغییرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران در زمان خلافت عبدالملک بن مروان (65- 86 ق.) است. این پژوهش در جهت پاسخگویی به این سوال که در خلافت عبدالملک بن مروان چه تغییرات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در ایران به وقوع پیوسته است؟ از روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و مبانی نظری جغرافیای تاریخی بهره برد که به شیوه کتابخانه ای و اسنادی انجام شد. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات این نتیجه به دست آمد: مهمترین تغییرات سیاسی، انتخاب حجاج بن یوسف ثقفی به عنوان عامل عراق و شرق و از بین بردن زبیریان رقیب سیاسی مروانیان و همچنین نبردهای طولانی با خوارج و کشتار بسیاری از آنان است. عمده ترین تغییرات اقتصادی، ضرب سکه عربی- اسلامی و گرفتن مالیات ارضی از تمام اراض زراعی و همچنین گرفتن جزیه از نومسلمانان است. و درباره تغییر اجتمایی باید گفت همچنان در ایالات مختلف ایران زردشتیان بسیاری زندگی می کردند.
۱۲.

رویکردی تحلیلی به کیفیت معماری مسکن منطقه 1 تا 3 شهر تهران طی سال های 1397-1357(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مسکن کیفیت معماری مسکن مسکن معاصر مناطق 1 تا3 شهر تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 63 تعداد دانلود : 376
هدف اصلی پژوهش حاضر، سنجش کیفیت معماری مسکن شهر تهران در مناطق 1 تا3 طی سال های 1357-1397می باشد. روش تحقیق بر مبنای روش توصیفی- تحلیلی و استفاده از ابزار پرسشنامه و نرم افزارspss در جهت سنجش معیارها است، ضمن آنکه با استفاده از نرم افزارExpert choice به امتیاز دهی و وزن نسبی هر شاخص پرداخته است. در این راستا نتایج پژوهش حاکی از آن است که، با توجه به آزمون T تک نمونه ای کیفیت معماری مسکن طی سال های 1357-1397 در مناطق 1 تا3 شهر تهران به ترتیب برابر با 21/3 و81/2 می باشد و بیانگر آن است که معماری مسکن طی سال های 1357-1379 دارای مطلوبیت و رضایتمندی بهتری نسبت به سال های بعد بوده است، همچنین امتیاز دهی به کیفیت معماری مسکن طی سال های 1357-1379 برابر با 648/0 و طی سال های1380-1397 برابر با 187/0 بوده است، حال آنکه وزن شاخص نسبی طی سال1357-1397 در کیفیت معماری مساکن شهر تهران544/0 و طی سال های 1380-1397 برابر با 254/0 می باشد. لذا این ارقام بیانگر آن هستند که کیفیت معماری مسکونی طی سال های 1357-1379 از رده مناسب تری نسبت به سال های اخیر برخوردار بوده است.
۱۳.

تحلیل آماری نقش دولت الکترونیک در بهبود اجرای خط مشی های کیفی صادرات نفت وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران با ارائه مدل تحقیق (مطالعه موردی: شرکت پایانه نفتی جزیره خارگ)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دولت الکترونیک اجرای خط مشی کیفی صادرات نفت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 956 تعداد دانلود : 618
پژوهش حاضربا هدف تجزیه و تحلیل اماری نقش دولت الکترونیک در بهبود شاخص های کیفی صادرات نفت وزرات نفت جمهوری اسلامی ایران درشرکت پایانه نفتی جزیره خارگ در سال 1398 انجام شده است. جامعه آماری در پژوهش حاضر کارکنان شرکت پایانه نفتی جزیره خارگ به تعداد 1500 نفر بوده که از بین آن ها تعداد 306 نفر با استفاده از جدول مورگان انتخاب گردید. روش تحقیق در این پژوهش بر مبنای توصیفی استنباطی می باشد. در پژوهش حاضر به منظور انتخاب افراد نمونه از روش تصادفی ساده استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه ها با استفاده از نظرات استاد راهنما و اساتید گروه و خبرگان و با استفاده از تکنیک دلفی تایید شده است. پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 85 % تعیین گردید که نشان دهنده پایایی مناسب اندازه گیری می باشد. یافته های تحقیق نشان داد که بدلیل توسعه سریع مسئولیت های دولت در اجرای خط مشی های مطالبه شده از سوی جامعه اقتصادی، بکار گیری فناوری های پیشرفته در قالب دولت الکترونیک و همچنین بکارگیری نقش های حساس و الزام اور، موفقیت جامعه در دستیابی به الگوهای مدرن و تسهیل و تسریع صادرات نفت توسط سازمان های دولتی و نیز سازمان های متولی در بخش خصوصی با تکیه بر تحلیل های اماری متقن و شاخص های کاربردی اعمال شده بسیار مبرم و اثربخش خواهد بود. همچنین نتایج نشان داد که نقش های دولت الکترونیک و نیز اجرای خط مشی کیفی رابطه بسیار حائز اهمیت و با محوریت اجرای خط مشی کیفی تاثیر مثبت و معناداری دارد.
۱۴.

اقلیم، جغرافیا و مخاطرات طبیعی در سازه های باستانی مطالعه موردی مدرسه غیاثیه خر گرد و مقایسه آن با بنای سلطانیه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقلیم و جغرافیا مدرسه غیاثیه خر گرد گنبد سلطانیه تخریب و آسیب دیدگی ها عملکرد مصالح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 934 تعداد دانلود : 498
مدرسه غیاثیه خر گرد در شهرستان خواف، شامل یک صحن بوده که چهار ایوان و حجره هایی در دو طبقه آن را احاطه کرده است. این بنا تقریباً 100 سال بعد از بنای سلطانیه و در سال های پایانی زندگی شاهرخ پسر تیمور (850 ه./1447 م) به اتمام رسید. بنای سلطانیه، بلندترین گنبد آجری جهان و بزرگ ترین بنای آرامگاهی دوران اسلامی در ایران است. هر دوی این سازه ها در مسیر جریانات جوی حاصل شده از عوارض جغرافیایی منطقه ی خود قرارگرفته اند که به عنوان مناطق مهم بادخیز کشور به شمار می آیند. در پژوهش حاضر ما قصد داریم تا آسیب ها و فرسایش های ناشی از وزش بادهای مخرب و همچنین شرایط جغرافیایی و اقلیمی بر روی این دو سازه را شناسایی کرده و به ارائه یک راهکار مناسب در این زمینه بپردازیم. روش تحقیق به کاررفته در این مقاله به صورت تحلیلی و توصیفی همراه با مطالعات آزمایشگاهی و کتابخانه ای بوده و همچنین روش و ابزار مورد استفاده در پژوهش؛ بررسی اسناد و مدارک مکتوب، مطالعات میدانی و آزمایشگاهی است. نتایج بررسی ها حاکی از آن است که انجام آزمایش های مربوط به تأثیرات دما، رطوبت و باد بر روی مصالح مدرسه غیاثیه و همچنین مقایسه این نتایج با اطلاعات کسب شده در ارتباط با سلطانیه، تأثیر اقلیم و جغرافیا را در فرسایش این دو بنا به خوبی نشان می دهد. موقعیت های مشترک مکانی تخریب در این دو بنا و عملکرد یکسان مصالح در هر یک از آن ها موضوع بحث اقلیم و جغرافیا را بر ایجاد این آسیب دیدگی ها و فرسودگی ها، بیش ازپیش تائید می نماید.
۱۵.

تحلیل فضایی - مکانی میزان مشارکت اجتماعی در بازآفرینی بافت ناکارآمد شهری (مطالعه موردی: شهر بیرجند)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت اجتماعی بازآفرینی بافت ناکارآمد شهر بیرجند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 231 تعداد دانلود : 664
هدف مطالعه حاضر تحلیل فضایی – مکانی میزان مشارکت اجتماعی در بازآفرینی بافت های ناکارآمد شهر بیرجند با استفاده از مدلهای تصمیم گیری است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحقیق از نوع توصیفی _ تحلیلی می باشد. روش گردآوری داده ها و اطلاعات در این پژوهش؛ میدانی و کتابخانه ای است. برای تجزیه و تحلیل آماری از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون t تک نمونه ای و به منظور سطح بندی بافت های ناکارآمد از مدل ویکور (VIKOR) استفاده گردید. جامعه آماری پژوهش، شامل ساکنین شش بافت ناکارآمد در منطقه یک بیرجند است که حجم نمونه آن 381 نفر است. نتایج نشان داد که میزان مشارکت اجتماعی این بافت ها در طرح های بازآفرینی شهری اندک و ناکافی بوده و بیشترین عامل موثر در افزایش مشارکت مردم در این بافت ها؛ مولفه شفافیت و اعتماد سازی است. سطح بندی بافت های ناکارآمد به لحاظ میزان مشارکت اجتماعی در بازآفرینی شهری با مدل VIKOR نشان داد که محلات جوادیه و کارگران به ترتیب با ارزش Q به میزان 0 و 21/0 در رتبه های اول و دوم (وضعیت مطلوب) و محلات چهاردرخت و هفده شهریور با Q به میزان 442/0 و 584/0 در رتبه سوم و چهارم (وضعیت نیمه مطلوب) و محله ته ده با ارزش Q به میزان 722/0 در رتبه پنجم و محله موسی بن جعفر با Q به ارزش 1 و ضعف در شاخص های تعلق مکانی، شفافیت و اعتمادسازی، انسجام اجتماعی، تمایل به مشارکت و نوع مشارکت در جایگاه آخر قرار گرفته است.
۱۶.

ارائه مدل توسعه مدیریت رقابت پذیری شرکت های تولیدی کشاورزی در استان فارس با رویکرد ترکیبی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه رقابت پذیری روش آمیخته کیفی و کمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 35 تعداد دانلود : 14
هدف از این تحقیق ارائه مدل توسعه رقابت پذیری شرکتهای تولیدی کشاورزی در استان فارس است . در این راستا به شناسایی مولفه های موجود درمدل توسعه مدیریت رقابت پذیری با رویکرد ترکیبی کیفی و کمی پرداخته شده است. جامعه مورد مطالعه در بخش کیفی شامل خبرگان حوزه رقابت پذیری با تمرکز بر بخش کشاورزی و در بخش کمی شامل کلیه مدیران شرکت های تولیدی کشاورزی استان فارس، به عبارتی 188 مدیر می باشد. حجم نمونه در بخش کیفی شامل 10 خبره و در بخش کمی با توجه به فرمول کوکران ، 64 نفر در نظر گرفته شد. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختار یافته در بخش کیفی و پرسشنامه در بخش کمی استفاده شده است که روایی آن به صورت روایی محتوا توسط خبرگان و روایی سازه و ساختار توسط تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزار smart pls2 به علت حساس نبودن این نرم افزار به نوع توزیع داده ها ، مورد تأیید قرار گرفت و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی در نرم افزار spss23 بررسی و تأیید گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های کلموگروف- اسمیرنوف،آزمون فریدمن و از آزمون تحلیل عاملی تأییدی و مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد مولفه های موجود در مدل توسعه مدیریت رقابت پذیری به ترتیب کمترین اولویت تا بیشترین اولویت به صورت امکانات ویژه و امنیت غذایی، تخصیص بهینه منابع، استراتژی ها و راهبردهای عملیاتی،عوامل تولید داخلی، مدیریت رقابت پذیری، نیروی کار و اشتغال، نوآوری و تنوع محصولات، رقابت نسبی و فضای رقابتی.
۱۷.

تبیین مدل بومی توسعه اجتماعی (مطالعه موردی: شهر زنجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه اجتماعی همبستگی و وفاق اجتماعی عدالت اجتماعی کیفیت زندگی امنیت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 378 تعداد دانلود : 534
هدف از این پژوهش تبیین مدل بومی و ارزیابی آن در محله های شهر زنجان بود. در این پژوهش با توجه به هدف و ماهیت پژوهش از روش پژوهش ترکیبی در دو قالب روش داده بنیاد و روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه آماری بخش کیفی پژوهش، خبرگان جامعه علمی و متخصصان دانشگاهی بودند که به روش نمونه گیری هدفمند با 12 نفر مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته به عمل آمد. جامعه آماری در بخش کمی پژوهش، شامل ساکنین محله های شهر زنجان که به روش نمونه گیری خوشه ای و بصورت هدفمند محله های 25 گانه انتخاب شدند. با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردیده و پرسشنامه محقق ساخته در محله ها توزیع گردید. نتایج بخش کیفی نشان داد که مدل توسعه اجتماعی شهر زنجان شامل 5 بعد، 19 مولفه و 52 شاخص می باشد. پس از ارائه مدل، بر اساس 5 بعد استخراج شده فرضیه سازی شد و تاثیر ابعاد همبستگی و وفاق اجتماعی، عدالت اجتماعی، کیفیت زندگی، امنیت اجتماعی و اخلاق توسعه اجتماعی بر توسعه اجتماعی شهر زنجان با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار Smart PLS مورد ارزیابی قرار گرفت. روائی سازه پرسشنامه به همراه پایایی ترکیبی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج مدلسازی معادلات ساختاری نشان داد که بعد همبستگی و وفاق اجتماعی به اندازه727/ ، بعد عدالت اجتماعی به اندازه513/0، بعد کیفیت زندگی به اندازه 770/0، بعد امنیت اجتماعی به اندازه 411/0 و بعد اخلاق توسعه اجتماعی به اندازه 589/0 بر توسعه اجتماعی در شهر زنجان تاثیر گذار هستند.
۱۸.

نقش حقوق بین الملل در توسعه پایدار محیط زیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقوق بین الملل محیط زیست توسعه پایدار الزامات بین المللی میراث مشترک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 588 تعداد دانلود : 561
محیط زیست امانت مشترک و از مصادیق نسل سوم حقوق بشر است، لذا محقق ناگزیر از پرداختن به مباحث حقوق بین الملل، توسعه پایدار محیط زیست، و آثار سوء مصرف انرژی های فسیلی است که می بایست مفهوم محیط زیست از مفهوم نرم خارج و به صورت حقوق سخت و یک اصل کلی حقوق بین الملل تبدیل شود، چنان چه می شود رد پای ایجاد عرف بین الملل را در زمینه حفظ محیط زیست دید، این واقعیت که مسیر توسعه فرا روی جهانیان، لزوم استفاده از انرژی بیشتر و احتمال آلودگی محیط زیست را دارد، بخش اعظم ذهن دانشمندان را به خود اختصاص داده و روابط پیچیده اجتماعی و نوع رفتار و تعامل انسان و محیط و آثار منفی دخالت انسان در نظم طبیعی، ضرورت حاکمیت قوانین و تضمین اجرای آن را می طلبد و این موضوع هم در جوامع توسعه یافته و هم در حال توسعه صادق است .محیط زیست موضوعی است که امروزه دیگر بصورت جزیره ای نمی توان در مورد آن بحث و عمل کرد.محیط زیست موضوعی است که امروزه دیگر بصورت جزیره ای نمی توان در مورد آن بحث و عمل کرد.
۱۹.

طراحی و تبیین الگوی بازاریابی کسب و کارهای خانگی محور روستایی با رویکرد نظریه پردازی داده بنیاد: مورد مطالعه صنایع دستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی بازاریابی کسب و کارهای خانگی رویکرد کیفی صنایع دستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 145 تعداد دانلود : 209
مروری دقیق بر یافته های پژوهش های پیشین در مورد کسب وکارهای خانگی همواره این سوال اساسی را مطرح می کند که کسب وکارهای خانگی محور از چه الگو یا شیوه هایی به منظور سازماندهی و توسعه فرایند بازاریابی خود بهره می گیرند؟ از اینرو هدف اصلی این تحقیق طراحی الگوی بازاریابی کسب وکارهای خانگی است که در آن ضمن مشارکت نظری و توسعه مرزهای دانش بازاریابی در مشاغل خانگی و همچنین مشارکت عملی و الگوشناسی فعالیتهای بازاریابی فعالان این قبیل کسب وکارها با بهره گیری از رویکرد کیفی، با کنکاشی نوپردازانه و ایجاد همگرایی مؤثر بین دو حوزه بازاریابی و کارآفرینی به تبیین چگونگی و چیستی فرایند بازاریابی و اجزای سازنده آن در کسب وکارهای خانگی بخش صنایع دستی پرداخته خواهد شد. نتایج بررسی نشان داد که بر اساس مدل پارادایمی داده بنیاد، بازاریابی کسب وکارهای خانگی به عنوان مقوله محوری بر پایه شرایط علی فرد کارآفرین، ایجاد مزیت رقابتی، توسعه نوآوری، مدیریت منابع، بهبود فرایند کاری، تمرکز بر منابع فرصت و بهره گیری از رویکردهای علمی و استراتژیک؛ راهبردها و اقدامات مبتنی برمدیریت کسب وکار، ارتباطات، مشتری، اصلاحات رفتاری و آموزش؛ شرایط زمینه ای با رویکردهای شناختی، هنجاری و تنظیمی؛ شرایط مداخله گر درونی، بیرونی، عملکردی و ساختاری؛ و با پیامدها و نتایج فردی، سازمانی و فرهنگی- اجتماعی ساختاردهی شده است.
۲۰.

میادین شهری به عنوان فضای عمومی در زندگی اجتماعی و ارائه راهبردهایی به منظور ارتقای تعامل اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: میدان فضای عمومی تعامل اجتماعی حقوق شهروندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 379 تعداد دانلود : 916
امروزه، تأثیر رشد تکنولوژی بر زندگی مردم و جامعه ما قابل توجه، اجتناب ناپذیر و همچنین نگران کننده است. نقش فضاهای عمومی شهری در زندگی اجتماعی کم اهمیت تر و قابل توجه تر شده است. به مباحث زندگی اجتماعی در فضاهای عمومی و روابط با ایجاد شهری پویا در برنامه ریزی و طراحی شهری توجه چندانی نشده است. روش تحقیق مورد استفاده از نوع تحلیلی و توصیفی است. این سوال که چگونه فضاهای عمومی شهری (بخصوص میادین) می تواند شهروندان را به افزایش تعامل اجتماعی تشویق کند، مطرح می شود. این مطالعه به عوامل مؤثر از دیدگاه انسانی می پردازد که می تواند در دستیابی به طراحی موفق یک میدان عمومی شهری کمک کند. هدف از این کار، درک این مسئله است که چگونه می توان زندگی و رفتارهای اجتماعی را در فضاهای عمومی (میادین) بهبود بخشید و به تبع آن راهبردهای موثری در این ارتباط و چارچوب طراحی متناسب ارائه گردد. هدف از این کار، درک این مسئله است که چگونه می توان زندگی و رفتارهای اجتماعی را در فضاهای عمومی (میادین) بهبود بخشید و به تبع آن راهبردهای موثری در این ارتباط و چارچوب طراحی متناسب ارائه گردد.
۲۱.

ارایه الگوی بهینه توسعه گردشگری در روستای هدف گردشگری فورگ (استان خراسان جنوبی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: گردشگری گردشگری روستایی توسعه روستایی الگو بهینه روستاهای هدف گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 898 تعداد دانلود : 838
گردشگری روستایی منبع با ارزشی برای اشتغال زایی و درآمد است و می تواند وسیله ای برای توسعه اجتماعی و اقتصادی جوامع روستای و حمایت از محیط زیست و فرهنگ روستایی می باشد که با بهره گیری مناسب از منابع طبیعی، انسانی امکان رشد اقتصادی و توسعه را فراهم می کند و نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد جوامع روستایی دارد و زمینه ساز ایجاد فرصت های جدیدی در نواحی روستایی از جمله اشتغال سودآور در بخش های غیرکشاورزی افزایش درآمد روستاییان و کاهش تفاوت های درآمدی بین روستاییان و شهرنشینان، کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و کم کردن مشکلات شهرهای بزرگ می شود. هدف این پژوهش بررسی توسعه گردشگری روستاهای هدف گردشگری فورگ واقع در استان خراسان جنوبی و ارایه الگوی بهینه توسعه گردشگری می باشد. استان خراسان جنوبی با قدمت تاریخی دارا بودن آثار تاریخی و طبیعی ملی و جهانی و تنوع صنایع دستی علی رغم این ظرفیت های بلقوه، مهم روستاهای منطقه در اقتصاد گردشگری ناچیز بوده و جایگاه در خوری ندارد و در فقر و تهیدستی بسر می برند. از اینرو روستای هدف گردشگری فورگ به عنوان نمونه مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی به ارایه الگوی بهینه توسعه گردشگری در روستاهای مورد نظر می-پردازد. روش انجام پژوهش با مطالعه کتابخانه ای و جمع آوری داده های میدانی و توزیع پرسشنامه به روش پیمایشی انجام می شود تحلیل داده ها از طریق آزمون T تک نمونه ای،و توکی بهره گرفته شده است.
۲۲.

چالش ها و فرصت های دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در شرایط ژئوپولیتیکی جدید(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیپلماسی اقتصادی ژئوپولیتیک سیاست خارجی منافع ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 861 تعداد دانلود : 142
. سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران طی چهار دهه گذشته دچار یک تحول سخت افزاری (ساختاری) و نرم افزاری (اهداف و برنامه ها) در جهت برجسته تر شدن نقش و جایگاه اقتصاد در سیاست خارجی شده است. اگرچه این تغییر به پایداری و نهادینه سازی نقش عوامل اقتصادی در روابط خارجی ایران منجر نگردید، اما به عنوان میراث و تجربه ای انکارناپذیر، بستر لازم را برای پی گیری اهداف اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران فراهم آورده است. با این حال جمهوری اسلامی ایران همچنان تاثیر شرایط درون ساختاری اقتصادی –سیاسی و برون ساختاری اقتصادی- سیاسی بهره برداری مطلوبی از ظرفیت های دیپلماسی اقتصادی نداشته است. از این رو ، دغدغه نوشتار حاضر واکاوی الزامات، ضروریات و چالش های بکارگیری و بهره برداری از ظرفیت های دیپلماسی اقتصادی است. در این راستا با روش توصیفی و تحلیلی بر اساس مطالعات کتابخانه ای و رصد رسانه های جمعی ضمن تبیین چالش های پیش روی دیپلماسی اقتصادی در ابعاد داخلی و خارجی، ظرفیت ها و الزامات دیپلماسی اقتصادی برای ایران در شرایط جدید نظام ژئوپولیتیکی جهانی( بعد از اعلام استراتژی دیپلماسی محور دولت جدید ایالات متحده آمریکا) مد نظر قرار داده ایم.
۲۳.

تدوین استراتژی و اولویت بندی استراتژی های توسعه گردشگری کلان شهر تبریز با استفاده از روش SWOT و QSPM(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توسعه گردشگری گردشگری پایدار SWOT QSPM تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 34 تعداد دانلود : 749
.هدف اصلی این پژوهش تدوین استراتژی و اولویت بندی استراتژی های توسعه پایدار گردشگری کلان شهر تبریز با استفاده از روش SWOT وتکنیک QSPM است. این تحقیق از نظر ماهیت کاربردی و از نظر روش مطالعه، توصیفی- تحلیلی محسوب می شود بدین منظور با استفاده از داده های بدست آمده به تعیین ابعاد چهار گانه مدل SWOT پرداخته شده وبر پایه نتایج بدست آمده ، راهبردهایی برای وضعیت های مختلف تعیین گردید و در نهایت با استفاده از ماتریس برنامه ریزی کمی (QSPM) هریک از راهبردها با استفاده از مولفه های چند گانه مورد ارزیابی و سنجش قرار گرفتند.نتایج نمره بدست آمده از ماتریس ارزیابی عوامل داخلی برابر با 53/2 و ماتریس عوامل خارجی برابر با 56/2 است. تحلیل همزمان ماتریس های عوامل داخلی و خارجی ، وضعیت کلی کلان شهر تبریز را در خانه شماره 1 نشان داد که لزوم استفاده موثر از چنین وضعیتی ،اتخاذ راهبردهای تهاجمی یا رشد و توسعه (SO) در رابطه با توسعه صنعت گردشگری در کلان شهر تبریز می باشد.همچین سنجش کمی راهبردها نشان داد از بین راهبردهای تدوین شده ، ضرورت توجه به برنامه ریزی گردشگری پایدار شهر تبریز(SO7)، تاکید برتوسعه گردشگری فرهنگی – تاریخی کلان شهر تبریز به دلیل تعدد بناهای تاریخی و وجود مزیت های نسبی این نوع گردشگری(SO5) با داشتن بالاترین نمره (به ترتیب 90/5 و 85/5) دارای بیشترین جذابیت و راهبرد ایجاد هماهنگی بین نهاد ها و بخش های مختلف دولت ، مردم ،کارآفرینان(SO9) با نمره 90/4 دارای کمترین جذابیت بین استراتژی های رشد می باشد.
۲۴.

تدوین سناریوهای آینده اسکان غیر رسمی پهنه جنوبی حریم کلانشهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسکان غیررسمی مدیریت شهری آینده نگاری سناریو حریم تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 385 تعداد دانلود : 157
اسکان غیررسمی یک چالش عمده برای حکمرانی در سراسر جهان و موضوعی کلیدی در مطالعات شهری و برنامه ریزی شهری است. چرا که اسکان غیررسمی تنها متعلق به فقرای شهری نیست بلکه برای طبقه متوسط و حتی نخبه جهان سوم نیز حائز اهمیت است. بنابراین نیاز به رویکردهایی است که باعث کاهش مسائل و مشکلات ناشی از گسترش سکونتگاههای غیر رسمی و جلوگیری از ادامه گسترش آنها شود. برای دستیابی به این امر، نیروهای تأثیرگذار و پیشران سکونتگاه های غیر رسمی باید شناسایی شوند و مناطق احتمالی گسترش و پیشروی اسکان غیررسمی آینده شناسایی و در برنامه ریزی های شهری آینده و ساماندهی اسکان غیررسمی مورد توجه قرار گیرند. با توجه به گسترش اسکان غیررسمی در پهنه جنوبی حریم کلانشهر تهران و مشکلات مدیریتی متعددی که به بار آورده است، که از جمله دغدغه های مهم مدیریت منطقه کلانشهری تهران محسوب می شود. در این راستا در پژوهش حاضر روش تحقیق براساس هدف کاربردی و برحسب ماهیت تحقیق تحلیلی- اکتشافی می باشد و برای تحلیل از روش های جدید آینده-پژوهی یعنی سناریو پردازی استفاده شده است، نتایج نشان می دهد اسکان غیررسمی در تهران و حریم آن بیش از آنکه تحت تأثیر چهارچوب ساختارهای درون منطقه ای باشد خود از تغییرات و سیاستگذاریهای کلان کشوری تأثیر پذیرفته است . بنابراین با توجه به وضعیت نیروهای کلیدی و تأثیرگذار چهار سناریو برای آینده اسکان غیررسمی در پهنه جنوبی حریم پایتخت ارائه شد که متناسب با هر سناریو راهبردهای کلی ارائه شده است
۲۵.

اقتصاد سیاسی قاچاق کالا و پیامدهای امنیتی و سیاسی آن در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقتصاد سیاسی قاچاق کالا پیامدهای امنیتی و سیاسی حکمرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 436 تعداد دانلود : 723
قاچاق تبعات و ابعاد منفی زیادی برای کشور می تواند در پی داشته باشد. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که عوامل موثر بر پدیده قاچاق در ایران کدامند و تاثیرات آن بر امنیت و اقتدار ملی کشور چیست. با استفاده از تجارب چین در مبارزه با قاچاق کالا و ارز چه راهکارهایی در این زمینه وجود دارد.هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر گسترش اقتصاد غیر رسمی، قاچاق کالا و ارز و دستیابی به مکانیسمهای موثر جهت مقابله با قاچاق در کشور می باشد. یافته های پژوهش نشان می دهد قاچاق و اقتصاد زیر زمینی پیامدهای منفی برای امنیت ملی،حکمرانی و اقتصاد کشور در پی دارد. در ایران عمل قاچاق به دلیل اینکه منجر به کاهش درآمدهای حیاتی دولت،واردات کالاهای قاچاق خطرناک و تهدید نظم عمومی و تعادل اجتماعی می شود نگران کننده است. قاچاق باعث تهدید اقتدار و حاکمیت دولت می شود. قاچاق کالا و ارز در کشور، کاهش تولیدات داخلی، کاهش تقاضا برای تولیدات داخلی، کاهش سودآوری و سرمایه گذاری در تولید و بخشهای مختلف اقتصاد کشور، و به تبع آن کاهش اشتغال و افزایش بیکاری را در پی داشته و در نهایت با کاهش اقتدار و حاکمیت دولت، امنیت ملی کشور به مخاطره می افتد. روش پژوهش حاضر،توصیفی –تحلیلی از نوع کیفی است و شیوه جمع آوری داده ها استفاده از منابع کتابخانه ای و منابع لاتین می باشد.
۲۶.

بررسی تاثیر جاذبه های ناملموس بر توسعه گردشگری شهرهای اسلامی (نمونه مورد کلانشهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جاذبه های ناملموس توسعه گردشگری شهرهای اسلامی کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 82 تعداد دانلود : 188
در دنیای امروز جاذبه های مقاصد گردشگری به دلیل فرایند جهانی شدن و تأکید بر عناصر ملموس و فیزیکی، بخصوص در مقاصد شهری بیشتر شبیه هم شده اند و این امر باعث شده است تا امروزه توسعه مقاصد گردشگری شهرهای اسلامی و هدف نهایی آن یعنی متمایزسازی مقاصد به فرایندی دشوار و کم اثر تبدیل شود. همچنین به نظر می رسد به دلیل ماهیت اصیل و ریشه دار میراث و فرهنگ عامه در شهرهای اسلامی، تأکید بر جایگاه جاذبه های ناملموس این شهرها می تواند به توسعه هرچه بیشتر گردشگری اسلامی آنان کمک نماید. بر این اساس، هدف این پژوهش بررسی تاثیر جاذبه های ناملموس بر توسعه گردشگری شهرهای اسلامی است. در این راستا پس از مطالعه مبانی نظری و پیشینه تحقیق، سازه ها و مدل مفهومی تحقیق طراحی گردید. این پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی بوده و از روش نمونه گیری در دسترس استفاده نموده است. حجم نمونه مورد بررسی 384 نفر از گردشگران ورودی به شهر تبریز بودند. حداقل حجم نمونه لازم برای تکمیل پرسشنامه های این پژوهش ۳۸۴ نفر در نظر گرفته شد. برای تحلیل داده ها و آزمون فرضیه های پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار Smart PLS استفاده شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که جاذبه های ناملموس گردشگری تأثیر معنی داری بر توسعه گردشگری شهرهای اسلامی دارند. همچنین این یافته ها حاکی از آن بود که جاذبه های ناملموس گردشگری تأثیر معنی داری نیز بر ابعاد توسعه گردشگری شهرهای اسلامی شامل ارزش و فواید ادراک شده، حمایت و مشارکت و پایداری توسعه دارد.
۲۷.

طراحی مدل برنامه ریزی توسعه کارآفرینی با رویکرد تاب آوری استراتژیک در کسب وکارهای نوپای گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی توسعه کارآفرینی تاب آوری استراتژیک گردشگری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 780 تعداد دانلود : 272
این پژوهش با هدف طراحی مدل برنامه ریزی توسعه کارآفرینی با رویکرد تاب آوری استراتژیک در کسب وکارهای نوپای گردشگری انجام شده است. یکی از جنبه های بروز و ظهور فعالیت های کارآفرینانه، ایجاد کسب وکار در حوزه گردشگری است. بر اساس آمارهای جهانی، گردشگری یکی از بزرگ ترین و سریع ترین صنایع در حال رشد در جهان است. کسب وکارهای گردشگری همانند انواع دیگر کسب وکارها، با چالش هایی مواجهند که نیازمند برنامه-ریزی برای آن است..یکی از این چالش ها، آماده سازی برای مقابله با بحران است و ضروریست کسب وکارها برای شناسایی مخاطرات آماده شده و تاب آوری خود را ارتقا دهند. این پژوهش به روش داده بنیاد انجام شده و جامعه آماری متشکل از 18 نفر از خبرگان تجربی و دانشگاهی بود که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. فرآیند جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق انجام شده و مفاهیم در سه گام کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل و در نهایت با تلفیق و ترکیب مفاهیم و دسته بندی آنها، الگوی پارادایمی پژوهش ارائه گردید. در انتها نیز پیشنهادهایی با هدف ارتقاء توسعه کارآفرینی با رویکرد تاب آوری استراتژیک در کسب وکارهای نوپای گردشگری ارائه شد.
۲۸.

بررسی پیکره بندی فضایی بازارهای سنتی شهرها بر اساس تکنیک چیدمان فضا (نمونه موردی: بازار سنتی شهر قزوین)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: پیکره بندی فضایی بازارهای سنتی تکنیک چیدمان فضا بازار سنتی قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 761 تعداد دانلود : 428
بازار به عنوان کانون اصلی اقتصادی و اجتماعی شهر سنتی ایرانی با تغییرات و دگرگونی های مختلفی مواجه بوده است، اما امروزه به عنوان یک فضای اجتماع محور نیز مدنظر قرار گرفته می شود. پیکره بندی فضایی که به نحوه چیده شدن فضاها در کنار یکدیگر و ارتباط متقابل آن ها با هم می پردازد در ارتقا کیفیت و کارکرد فضاهای معماری و شهری اثرگذار است. از این رو بررسی پیکره بندی فضایی بازارهای سنتی شهرها بر اساس تکنیک چیدمان فضا به عنوان یک فضای اجتماع محور که دارای سرزندگی هستند هدف اصلی پژوهش می باشد که در بازار سنتی قزوین به مورد ارزیابی قرار گرفته شده است.تحقیق حاضر بر اساس ماهیت و قلمرو موضوعی در حوزه تحقیقات کاربردی_توسعه-ای است و از نظر روش انجام تحقیق ترکیب روش شبیه سازی و توصیفی_تبینی می باشد. پس از گردآوری داده ها و اطلاعات نیز برای تجزیه وتحلیل آن ها از نرم افزار depth map و تئوری چیدمان فضا برای شناخت تاثیر پیکره بندی فضایی_کالبدی مطالعه موردی بهره برده شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که راسته ی بازار بدلیل دارا بودن سیستم محوری، خطوط دید طولانی دارای هم پیوندی بالا می باشد در نتیجه پیکره بندی تقویت و تعاملات اجتماع ارتقا می یابد. همچنین در با گذاشتن چهار سوق در محل تقاطع دو راسته بازار اصلی به نوعی فضای مقعر حاصل از تقاطع را تبدیل به فضای محدب نموده و موجب افزایش کارکرد اجتماعی بازار است.
۲۹.

مکان یابی بهینه استقرار پایگاه های امداد و نجات در شرایط وقوع زلزله (مطالعه موردی: بخش مرکزی و چاهورز شهرستان لامرد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکان یابی مدیریت بحران زلزله پایگاه امداد و نجات شهرستان لامرد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 122 تعداد دانلود : 996
کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی ، شرایط زمین شناختی ، ژئومورفولوژیکی در زمره کشورهای بلا خیز جهان محسوب می شود. در سالهای اخیر احداث پایگاههای امداد و نجات در دستور کار مدیریت بحران قرار گرفته است . یکی از موارد قابل توجه قبل از احداث این پایگاهها ، انتخاب مکان جغرافیایی مناسب برای استقرار این کاربری هاست. این پژوهش با هدف مکان یابی بهینه استقرار پایگاههای امداد و نجات در شرایط وقوع زلزله در بخش مرکزی و چاهورز شهرستان لامرد انجام شده است. در مرحله اول به شناسایی عوامل موثر بر مکان گزینی این نوع پایگاهها پرداخته شده و سپس با استفاده از نرم افزار GIS Arc ، تهیه نقشه فاصله لایه های اطلاعاتی، طبقه بندی و ارزش گذاری درونی لایه ها و در نهایت وزن دهی و همپوشانی لایه ها به اولویت بندی نقاط مختلف برای ایجاد پایگاههای امداد و نجات در شرایط وقوع زلزله پرداخته شده است. نتایج حاکی از آن است که در بخش های مرکزی و چاهورز شهرستان لامرد مناسب تر است که چهار سطح مدیریتی در نظر گرفته شود تا در مواقع بروز حادثه زلزله، امدادرسانی به موقع و مناسب تر در تمام نقاط صورت گیرد. این چهار سطح عبارتند از " اولویت اول روستای خره(دهستان سیگار در بخش مرکزی)، اولویت دوم روستای لشکون(دهستان حومه در بخش مرکزی)، اولویت سوم روستای نعمه(دهستان شیخ عامر بخش چاهورز) و اولویت چهارم روستای باسردو(دهستان حومه در بخش مرکزی)
۳۰.

تدوین مدل توسعه دیپلماسی شهری با توجه به ظرفیت های جهانی سازی (نمونه موردی: شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دیپلماسی شهری جهانی سازی شهر جهانی تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 724 تعداد دانلود : 820
جهان در حال نزدیکتر شدن هر چه بیشتر، به واسطه نوآوری های عمده در حوزه ارتباطات و تبادل اطلاعات و دسترسی هر چه بیشتر، امکان تبادلات هر چه بیشتر شهرها و کشورها را فراهم آورده است. بر این اساس شهرهای جهان میتوانند با ایجاد شبکه ها، تشکل ها و سازمان های مستقل امکان بهره گیری هر چه بیشتر از دانش و تجربه یکدیگر را به دست بیاورند که این امر از طریق دیپلماسی شهری میسر است. هدف از این پژوهش تدوین مدل دیپلماسی شهری با توجه به ظرفیت های جهانی سازی در شهر تهران می باشد. روش پژوهش کیفی بوده و بعد از تحلیل محتوی کیفی و کدگذاری با پرسش نامه 80 متخصص دانشگاهی و مدیران شهری و همینطور مصاحبه با 20 کارشناس شاخص ها استخراج و غربال گری شد. این نظرات در نرم افزار 2020 MAXQDA وارد شد. در ابتدا کدگذاری آزاد در قالب مفاهیم پراکنده مورد توجه کارشناسان به انجام رسید. نتایج این تحلیل در سه مرحله شامل کدگذاری آزاد، گدگذاری محوری و در نهایت کدگذاری انتخابی به انجام رسیده است.
۳۱.

تحلیل وضعیت کالبدی سکونتگاه های غیر رسمی و عوامل موثر در ایجاد شرایط فعلی آنها (مطالعه موردی: شهرک جعفرآباد کرمانشاه)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وضعیت کالبدی سکونتگاه های غیر رسمی شهرک جعفرآباد کرمانشاه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 530 تعداد دانلود : 148
هدف پژوهش حاضر، تحلیل وضعیت کالبدی سکونتگاه های غیررسمی و عوامل موثر در ایجاد شرایط فعلی آنها در شهرک جعفرآباد کرمانشاه، می باشد. رویکرد حاکم بر فضای تحقیق کیفی و کمی و نوع تحقیق کاربردی است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات، توصیفی و استنباطی از نرم افزار (SPSS) استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، سرپرستان خانوار در شهرک جعفرآباد (68000)، خانوار است که حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر تعیین شد. نتایج وضعیت کالبدی شهرک جعفرآباد نشان داد، اغلب سکونتگاه های غیررسمی شهرک جعفرآباد از تراکم بالای جمعیتی برخورداند. همچنین در اغلب سکونتگاه های غیررسمی تعداد خانوار در واحد مسکونی و ساختمانی از میانگین تعداد خانوار در واحد های مسکونی بخش های متعارف و استاندارد شهری، بیشتر است. نتایج بررسی عوامل موثر در ایجاد شرایط کالبدی فعلی سکونتگاه های غیررسمی در شهرک جعفرآباد با استفاده از آزمونT تک نمونه ای نشان داد که، در تمامی عوامل مطرح شده، میانگین به دست آمده بالاتر از حد متوسط عدد 3، می باشد، که این نشان دهنده میزان تاثیر زیاد این عوامل در ایجاد شرایط کالبدی فعلی سکونتگاه های غیررسمی در شهرک جعفرآباد می باشد. همچنین ارتباط معناداری بین عوامل موثر و ایجاد شرایط کالبدی فعلی سکونتگاه های غیررسمی با سطح معناداری 000/0، وجود دارد. در نهایت به منظور بررسی نقش این عوامل در ایجاد شرایط نامناسب کالبدی سکونتگاه های غیررسمی، از رگرسیون چندگانه به روش گام به گام استفاده شده است. نتایج نشان داد که، متغیر مستقل با متغیر وابسته (عوامل موثر مدیریتی، ویژگی های اقتصادی و اجتماعی)، دارای رابطه معناداری در سطح 05/0=P می باشد.
۳۲.

ارزیابی و اهمیت سنجی شاخص های توسعه میان افزا در مناطق شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اهمیت سنجی شاخصهای توسعه میان افزا مناطق شهری زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 645 تعداد دانلود : 784
رشد جامعه شهری دارای سابقهی طولانی است و با افزایش جمعیت و مهاجرتهای گسترده به شهر، امکان برنامهریزی دقیق جهت دست یافتن به نیازهای مختلف اشتغال، سکونت، آموزش، بهداشت و... کاهش یافته است. در نتیجه امروزه توسعه میان افزا به عنوان یکی از رویکردهای شهرسازی کارآمد مورد توجه قرار گرفته است. توسعه میان افزا ساختارهای جدید را به ساختار شهر پیوند میدهد و نوسازی و بهسازی و به نوعی دوباره قابل استفاده نمودن مناطق شهری موجود و توزیع عادلانه را برعهده دارد. لذا هدف پژوهش حاضر، ارزیابی و اهمیت سنجی شاخصهای توسعه میان افزا در مناطق شهری زاهدان میباشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. بدین منظور در گردآوری دادهها، از روش کتابخانهای و مطالعات میدانی و از نرم افزار Expert Choice و مدلهای WASPAS و مدل Mamdani Fuzzy جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج رتبهبندی شاخصها با استفاده از از نرم افزار Expert Choice نشان داد، از بین شاخصهای توسعه میان افزا، شاخصهای دسترسی به خدمات و تسهیلات و تعاملات و مشارکت اجتماعی با وزن به دست آمده ۱۱۳/۰، بالاترین رتبه را به خود اختصاص دادهاند. نتایج مدل WASPAS نشان داد، منطقه یک در رتبه نخست، بر اساس شاخصهای توسعه میان افزا قرار دارد. در نهایت نتایج رتبهبندی مناطق شهری بر اساس معیارهای توسعه میان افزا با استفاده از مدل مدل Mamdani Fuzzy نشان داد، در تمامی معیارهای توسعه میان افزا در مناطق پنجگانه شهر زاهدان، منطقه یک و پنج بالاترین رتبه را به خود اختصاص دادهاند.
۳۳.

تحلیل راهبردی مدیریت مطلوب روستایی و کارآفرینی بر مبنای اقتصاد گردشگری روستای میقان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت روستایی اقتصاد گردشگری کارآفرینی روستایی گردشگری روستایی روستای میقان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 594 تعداد دانلود : 805
در نزدیکی شهر اراک، روستای میقان با ظرفیتهای خاص خود، میتواند بر اساس مدیریت مطلوب روستایی، بستری برای پیادهسازی مبانی توسعه پایدار مبتنی بر گردشگری باشد. در این پژوهش ضمن معرفی مبانی مدیریت روستایی و توسعه پایدار روستایی، پس از تحلیل ویژگیهای روستای میقان، به تشریح جاذبههای گردشگری آن پرداخته شده است. در این پژوهش، رویکرد تحقیق کیفی است و روش تحقیق پیمایشی-توصیفی و تحلیی-پیمایشی بر پایه مطالعات اسنادی و میدانی است. برای پاسخ به پرسشهای تحقیق بر مبنای تکنیک تحلیلی SWOT ۵۰ نفر از متخصصان بهعنوان جامعه نخبگان مورد توزیع پرسشنامه قرار گرفتند. بر مبنای نظر پرسششوندگان، تحلیلهای حاصل از SWOT نشان میدهد که قوت و ضعفهای موجود در روستا بهمثابه عوامل درونی مدیریت راهبردی امتیاز ۳.۱۲۸ و فرصتها و تهدیدهای بیرونی امتیاز ۳.۴۸۶ را کسب کردهاند. بر اساس امتیازهای مشخصشده در دادههای میدانی، مهم ترین نقاط قوت روستا عبارت اند از: وجود سیستم گازرسانی، وجود قابلیت های طبیعی مثل تالاب و چشمه، وجود جاذبه های جغرافیایی مانن تالاب؛ مهم ترین نقاط ضعف عبارت اند از: نبود آب کافی و از بین رفتن قنات ها و پایین رفتن آب های زیرزمینی، مهاجرت تعداد زیادی از مردم و کم شدن جمعیت. مهم ترین فرصت ها عبارت اند از:احداث اقامتگاه بوم گردی، امکان رونق صنعت گردشگری، امکان گسترش کشاورزی و دامداری، امکان جذب گردشگر و مهم ترین تهدیدها عبارت اند از: احتمال تمام شدن آب های زیرزمینی، خشک شدن منابع آبی و مهاجرت به شهر، عدم توجه به کمبود آب و آبیاری. بر همین اساس در انتها جدول تحلیل راهبردهای مدیریت روستایی مبتنی بر توسعه گردشگری روستای میقان ارائه شده است.
۳۴.

برنامه ریزی و سازمان دهی راهبردی فضا در منطقه خلیج فارس؛ مطالعه ی موردی جزیره قشم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی سازمان دهی فضا منطقه خلیج فارس جزیره قشم ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 115 تعداد دانلود : 401
ساماندهی فضا و به ویژه فضای جغرافیایی یکی از موضوعات اصلی رشته ی جغرافیایی سیاسی به شمار می رود. سازمان فضایی یعنی روابط بین انسان، فضا و فعالیت های انسان در فضا که به چگونگی پراکنش، توزیع و جهت فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و کنش متقابل آن ها مربوط است. هدف اصلی این مقاله برنامه ریزی و سازمان دهی سیاسی، امنیتی و اقتصادی فضا در منطقه خلیج فارس و جزیره قشم است. سؤال اصلی مقاله این است که چگونگی پراکنش، توزیع و جهت فعالیت های اقتصادی و اجتماعی و کنش متقابل آن ها در منطقه خلیج فارس به ویژه در قشم چگونه است؟ سازمان دهی مناسب کار و انسان در گستره سرزمین غایت اصلی تمام برنامه ریزی ها در سطوح مختلف است. اگرچه در سطح خرد مکان یابی جهت حداکثر نمودن سود کار و در واقع جانمایی بهتر فعالیت ها پیامد فضایی این نوع برنامه ریزی است ولی این جانمایی در راستای هدف بالاتر یعنی چیدمان منطقی فعالیت ها در پهنه سرزمین ایفای نقش می کند. به عبارت دیگر پروسه ساماندهی فضای جغرافیایی از سطح آمایش ملی شروع و با تدوین برنامه های میان مدت توسعه ای و برنامه ریزی کلان اقتصادی به سطح برنامه ریزی خرد منتهی می شود. تحقیق حاضر کیفی است که در آن سعی شده است با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات پژوهشی و نیز سایر منابع علمی به برنامه ریزی و سازمان دهی سیاسی، امنیتی و اقتصادی فضا در منطقه خلیج فارس مطالعه ی موردی جزیره قشم پرداخته شود.
۳۵.

تبیین روان شناسی محیطی معیارهای کیفیت فضایی مجتمع های مسکونی در ارزیابی عملکرد مبنا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مجتمع های مسکونی کیفیت کالبدی روان شناسی محیطی ارزیابی عملکرد مبنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 266 تعداد دانلود : 361
به طور عمده POE در مطالعات غربی بیشتر به جنبه های عملکردی ساختمان می پردازند و هر ساخته و فرآورده انسانی از مباحث زمینه ای و رفتاری تأثیر می پذیرد. با توجه به نظر خبرگان معاصر(ادبیات تحقیق) اولویت مولفه-های ارزیابی در ایران به ترتیب، شامل ارزیابی: ۱- فنی و تکنیکی؛ ۲- رفتاری؛ ۳- حقوقی و اقتصادی؛ و ۴- عملکردی است. ارزیابی های پس از سکونت را به دو دسته تقسیم می کند: ارزیابی های پس از سکونت قیاسی و ارزیابی های پس از سکونت مولد. در ارزیابی های پس از سکونت قیاسی، پژوهشگر به منظور ایجاد هنجارها یا درک تغییرات در قبل و بعد از اجرای یک طراحی جدید، به مقایسه بین فضاها می-پردازد. ارزیابی های پس از سکونت قیاسی به احتمال بیشتری مستلزم روش های عینی ازجمله روش های مورد استفاده در مقیاس های پرسشنامه استانداردشده هستند که بر این اساس در این پژوهش ارزیابی مبتنی بر پرسشنامه مدنظر بوده است. در این پژوهش ارزیابی رفتاری، در زمینه های ادراک روان شناختی محیطی با تاکید بر مولفه ها و شاخص های روان شناختی محیطی در حوزه کیفیت سنجی فضایی مدنظر است. روش تحقیق این پژوهش توصیفی- تحلیلی و بنا به ماهیت بنیادین بوده و از روش فراتحلیل نیز در جمعبندی مطالعات و تنسیق سوابق مطالعاتی در این رابطه بهره برده است. یافته های تحقیق نیز به اولویت سنجی فاکتورها و معیارهای کیفیت روان شناختی مجتمع های مسکونی با ارزیابی عملکردمبنا اشاره دارد که بیشترین میزان اولویت های کاربران از مولفه ها عبارتند از: قلمرو همسایگی، فضای شخصی، محرمیت، تعامل پذیری، فضاهای مشاع، سیالیت فضایی، انعطاف پذیری فضایی، سرزندگی فضایی، درونگرایی، هویت مندی، کاهش استرس، ازدحام و تراکم و پویایی فضایی.
۳۶.

بررسی جغرافیای اجتماعی زنان در سروده های پروین اعتصامی و دکترین جبران مضاعف آلفرد آدلر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جغرافیای اجتماعی محیط های شهری سکونتگاه های غیررسمی کیفیت زندگی شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 944 تعداد دانلود : 481
یکی از بخش های اصلی مورد بحث در جغرافیای اجتماعی، جغرافیای اجتماعی زنان شهری است. پروین اعتصامی، از شاعران برجسته ی عصر مشروطه و دوره حکمرانی رضاشاه است که اشعارش، در حوزه ی ادبیات از مضامین اخلاقی، اجتماعی و سیاسی برخوردار است و یکی از مضامین مطرح ایشان، سیمای زنان شهری است. در این پژوهش، تلاش بر آن است تا با یک رویکرد جغرافیایی اجتماعی زنان شهری، به این پرسش پاسخ داده شود که انواع واکنش ها و بازتاب عقده های حقارت و شیوه های جبران در برابر جامعه ی حاکم، با توجه به دکترین جبران مضاعف آدلر در اشعار پروین اعتصامی چیست؟ روش انجام این پژوهش توصیفی تحلیلی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که با توجه به مؤلفه های جغرافیای اجتماعی زنان شهری می توان گفت که از آنجا که اعتصامی در سروده های خود، به ترسیم هویت و جایگاه زنان در جامعه ی سنتی و مردسالار اهمیت ویژه ای داده است، نتایج حاکی از آن است که نادیده گرفته شدن او و همجنسانش در جامعه ی تحت تسلط فضای مردسالارانه، موجب ایجاد احساس حقارت و عقده های ناشی از آن شده است. با توجه به اوضاع و شرایط حاکم بر جامعه در عصر پروین، شاعر برای جبران مضاعف به عنوان نماینده ی زنان محروم و سرخورده، سیمای زنان جامعه را برجسته و مهم جلوه می دهد.
۳۷.

تاثیر ابعاد کالبدی و اقتصادی کیفیت زندگی بر ماندگاری جمعیت سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش رضویه شهرستان مشهد)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت زندگی روستایی بعد اقتصادی بعد کالبدی ماندگاری جمعیت روستایی و بخش رضویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 283 تعداد دانلود : 997
کیفیت زندگی مفهومی چندوجهی، نسبی، متأثر از زمان و مکان و ارزش های فردی و اجتماعی است که دارای ابعاد عینی و بیرونی، ذهنی و درونی است. از این رو، معانی گوناگونی برای افراد و گروه های مختلف بر آن مترتب است. همچنین کیفیت زندگی برای هر یک از افراد جامعه پاسخگوی یکی از نیازهای حیاتی بوده و از این رو در دهه های اخیر، گرایش دولت ها به فراهم کردن کیفیت زندگی برای نگه داشتن جمعیت در مناطق روستایی بسیار درخور توجه است. در این مقاله سعی شده است تأثیر اقتصادی و کالبدی کیفیت زندگی بر ماندگاری جمعیت سکونتگاه های روستایی ناحیه شناسایی و مورد تجزیه وتحلیل قرار گیرد. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. محدوده جغرافیایی مورد مطالعه بخش رضویه شهرستان مشهد و جامعه آماری روستائیان 12 روستا از این بخش با جمعیت 2570 و حجم نمونه 356 خانوار از روستاییان است که با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردیده اند. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرنباخ حدود 931/0 به دست آمده است. روش نمونه گیری طبقه ای در انتخاب روستاهای نمونه بکار گرفته شد. برای جمع آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) و تجزیه و تحلیل داده ها از تکنیک معادلات ساختاری و نرم افزار Smart PLS نسخه 3 استفاده شده است. نتایج نشان داد که کیفیت زندگی در ناحیه مورد مطالعه از نگاه روستاییان در بعد کالبدی دارای شرایط مناسب تری نسبت به بعد اقتصادی است.
۳۸.

تبیین نقش، جایگاه و تاثیرپذیری برنامه ریزی معماری در سیستم برنامه ریزی کالبدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه ریزی معماری برنامه ریز کالبدی نظریه های برنامه ریزی آنتروپی و نگاتروپی در برنامه ریزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 942 تعداد دانلود : 595
مقاله حاضر ارائه بخشی از مطالعات و پژوهش تفصلیلی انجام شده در حیطه برنامه ریزی معماری و مفاهیم مرتبط با آن در حوزه برنامه ریزی کالبدی و نظریه های برنامه ریزی می باشد. دانسته است که محصول و فرآورده معماری حاصل اندرکنش متغییرهایی چند لایه و متعدد است که یا جزئی از بخش تحلیل شامل مطالعات پایه و برنامه ریزی معماری و یا متعلق به ترکیب در فرآیند طراحی شامل ایده پردازی و فرم دهی به محصول می گردند.لذا بازشناسی و تدقیق مفاهیم مرتبط با برنامه ریزی معماری در شناسایی فرآیند طراحی ضروری بوده و از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این مقاله سعی در بازشناسی برنامه ریزی معماری وتبیین نقش و جایگاه و تاثیر پذیری آن از طریق بررسی پیوند ها و ارتباط با برنامه ریزی کالبدی ,که خود تشکیل دهنده کلیتی سیستماتیک است, خواهد بود. در این خصوص , جهت رفع ابهام در مفاهیم به تدقیق تعاریف برنامه ریزی پرداخته شده و ضمن توجه به مفاهیم آنتروپی و نگاتروپی در برنامه ریزی , در قدم بعدی با سیر تحول تاریخی نظریه های برنامه ریزی و بررسی تطبیقی گونه های برنامه ریزی پیگیری گردیده و در نهایت با تبیین فرآیند برنامه ریزی کالبدی , جایگاه برنامه ریزی معماری و نیز انواع آن و ویژگی های هر یک معین می گردد. هدف از انجام پژوهش , بررسی برنامه گرا بودن محصول و فرآورده معماری است که از طریق شناسایی برنامه ریزی معماری به عنوان خرد ترین مقیاس سیستم برنامه ریزی کالبدی میسر و اثبات می گردد.
۳۹.

تحلیل و اولویت بندی عوامل موثر در کاهش آسیب پذیری شهرها از مخاطرات طبیعی (مطالعه موردی: شهر زابل)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کاهش آسیب پذیری کالبد شهر مخاطرات طبیعی زابل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 680 تعداد دانلود : 223
امروزه آمار جهانی، در زمینه مخاطرات طبیعی، این مهم را نشان میدهد که هنوز این بحرانها با وجودپیشرفتهای فنآوری،برای شهرها خطرآفرین هستند.بر این اساس، میبایست به طور علمی موضوع بحرانهای محیط طبیعی توجه قرار گیرد و از آنجا که هزینهها و امکانات برای کاهش اثرات بحران های محیط طبیعی به طور متناسب و شایسته وجودندارد،بنابراین با حداقلهای موجود، متناسب با نوع بحرانها، شهرها را متناسب با آنها برنامه ریزی و طراحی نمود تا بتوان آسیبهای این نوع بلایا را به حداقل رساند. در این راستا، هدف پژوهش حاضر، تحلیل و اولویت بندی عوامل موثر در کاهش آسیبپذیری شهر زابل از مخاطرات طبیعی است.روش تحقیق، تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی میباشد،همچنین جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم افزارهای SPSSو AMOS و مدل AHP فازی استفاده گردید.نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد، هر یک از عوامل مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی در کاهش آسیب پذیری کالبدی شهر زابل در مقابل مخاطرات طبیعی تاثیر زیادی دارند.نتایج آزمون رگرسیون چندگانه خطی نشان داد، بین عوامل مدیریتی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی و کاهش آسیبپذیری شهرزابل از مخاطرات طبیعی ارتباط معنادار و مثبتی وجود دارد. نتایج تحلیل ناپارمتری همبستگی نرم افزار AMOS نشان دهنده وجود رابطه مستقیم و معنیدار در سطح آلفای 01/0 میان عامل مدیریتی با عوامل اقتصادی، اجتماعی و طبیعی است.همچنین بین عوامل مدیریتی و اقتصادی با عوامل اجتماعی و طبیعی نیز رابطه مستقیمی مشاهده می شود.نتایج مدل AHP فازی، نشان داد،در بین عوامل مطرح شده،عامل مدیریتی با وزن نرمال شده 422/0،مهمترین عامل در کاهش مخاطرات طبیعی شناخته شده است.
۴۰.

مداخله دولت در صنعت خودروسازی با تاکید بر مولفه های مدیریت توسعه پایدار کشوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مدیریت توسعه پایدار حمایت از حقوق مصرف کننده مقررات گذاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 784 تعداد دانلود : 804
توسعه پایدار کشوری مبتنی بر معیارها و اولویت های بومی مندرج در اسناد بالادستی از جمله سند چشم انداز توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران 1404 در همه حوزه های اقتصادی از جمله صنعت خودروسازی مورد نظر می باشد. توسعه پایدار کشوری در صنعت خودروسازی مبتنی بر مولفه هایی هم چون خصوصی سازی، حکمرانی مطلوب ، شفافیت و مبارزه با فساد می باشد. وجود مالکیت دولتی و یا مداخلات دولتی از جنس مالکانه در صنعت خودروسازی به دلایل متعدد به یک چالش اساسی مبدل شده است که فساد را تزاید و امکان اعمال حکمرانی مطلوب را که یکی از مولفه های اصلی در زمینه تحقق توسعه مدیریت پایدار است ، با کندی مواجه می سازد. سوال اصلی تحقیق حاضر آن است که رهیافت های حقوقی مداخله دولت ها در ادوار جمهوری اسلامی ایران در صنعت خودروسازی با توجه به مولفه های مدیریت توسعه پایدار کشوری چیست؟ نتیجه تحقیق حاضر که با رویکرد توصیفی –تحلیلی صورت گرفته است ؛آن می باشد که در ادوار مختلف جمهوری اسلامی ایران، رهیافت های حاکم بر مداخله دولت در صنعت خودروسازی، به سه دسته رهیافت حفاظت از محیط زیست، حمایت از حقوق مصرف کنندگان و حفظ یا اعاده نظم اقتصادی تقسیم می شوند. با این حال، از این بین سه رهیافت، مداخله دولت در ایران در صنعت خودروسازی که عمدتا به هدف حفظ یا اعاده نظم اقتصادی صورت پذیرفته است ، نه تنها برآمدی عینی و حقوقی در زمینه توسعه پایدار کشوری نداشته است بلکه موجبات توسعه فساد اداری و اقتصادی شده است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۳۳