انوشیروان ظهیری

مواجهه با چالش های محیط کسب وکار، نیازمند قابلیت هایی است که از جمله مهمترین آنها، قابلیت تاب آوری است. تاب آوری قابلیت هایی به شرکت ها می دهد که می توانند با وجود شرایط نامطلوب به حیات خود ادامه دهد و رشد کند. از جمله کسب وکارهایی که در سالیان اخیر مورد توجه کارآفرینان و برنامه ریزان توسعه قرار گرفته، بوم گردی است. از آنجا که کسب وکارهای بوم گردی همواره با چالش های متعددی مواجهند، لذا ایجاد و توسعه ظرفیت تاب آوری در آنها اهمیت پیدا می کند. بر این اساس، این پژوهش با هدف طراحی الگوی تاب آوری استراتژیک مبتنی بر فناوری در کسب وکارهای نوپای بوم گردی انجام شده است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های کیفی می باشد که در آن با استفاده از روش نظریه داده بنیاد با تمرکز بر مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته با 18 نفر از خبرگان موضوع انجام شد. خبرگان و مطلعین کلیدی مشارکت کننده در این پژوهش شامل کارآفرینان، مدیران و اساتید و صاحبنظران حوزه بوم گردی بودند. در انتهای این فرآیند، اعتمادپذیری و اعتبارسنجی الگوی طراحی شده توسط 8 نفر از اساتید ارزیابی شده و در نهایت مدل پیشنهادی با انجام اصلاحات لازم مورد تأیید این افراد قرار گرفت. در انتهای پژوهش نیز پیشنهادهایی معطوف به بهبود عملکرد و وضعیت تاب آوری استراتژیک مبتنی بر فناوری در کسب وکارهای نوپای بوم-گردی ارائه شد.

این پژوهش با هدف طراحی مدل برنامه ریزی توسعه کارآفرینی با رویکرد تاب آوری استراتژیک در کسب وکارهای نوپای گردشگری انجام شده است. یکی از جنبه های بروز و ظهور فعالیت های کارآفرینانه، ایجاد کسب وکار در حوزه گردشگری است. بر اساس آمارهای جهانی، گردشگری یکی از بزرگ ترین و سریع ترین صنایع در حال رشد در جهان است. کسب وکارهای گردشگری همانند انواع دیگر کسب وکارها، با چالش هایی مواجهند که نیازمند برنامه-ریزی برای آن است..یکی از این چالش ها، آماده سازی برای مقابله با بحران است و ضروریست کسب وکارها برای شناسایی مخاطرات آماده شده و تاب آوری خود را ارتقا دهند. این پژوهش به روش داده بنیاد انجام شده و جامعه آماری متشکل از 18 نفر از خبرگان تجربی و دانشگاهی بود که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. فرآیند جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق انجام شده و مفاهیم در سه گام کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل و در نهایت با تلفیق و ترکیب مفاهیم و دسته بندی آنها، الگوی پارادایمی پژوهش ارائه گردید. در انتها نیز پیشنهادهایی با هدف ارتقاء توسعه کارآفرینی با رویکرد تاب آوری استراتژیک در کسب وکارهای نوپای گردشگری ارائه شد.

بوم گردی از زیربخش های صنعت گردشگری است که جذابیت های فراونی در استفاده از فضا و ویژگی-های محیط روستا برای گردشگران ایجاد کرده و با کارکردهای متعدد در ارتقاء شاخص های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی منطقه میزبان، همواره مورد توجه بوده است. کارآفرینان بوم گردی به منظور رشد کسب وکارهای خود در شرایط پیچیده، نیازمند شناسایی مخاطرات صنعت و ارتقاء ظرفیت تاب آوری می باشند. هدف از انجام این پژوهش طراحی الگوی تاب آوری استراتژیک کسب وکارهای بوم گردی در مناطق مرزی است که با روش داده بنیاد انجام شد. جامعه آماری 18 نفر از خبرگان و مطلعین کلیدی بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق انجام شد و مفاهیم استخراج شده در سه گام کدگذاری باز، محوری و انتخابی، تحلیل شده و نهایتاً با تلفیق و دسته بندی مفاهیم، الگوی پارادایمی پژوهش ارائه شد. از نتایج این تحقیق می توان به هوشیاری کارآفرینانه، کشف و خلق فرصت های بوم گردی، ذهنیت کارآفرینانه، چشم انداز استراتژیک، جَو خلاق و نوآور و تبادلات اجتماعی جامعه محلی اشاره کرد که با راهبردهایی نظیر ایجاد شبکه های مجازی جهت معرفی کسب وکارهای بوم گردی، بهسازی مهارت ها، برندسازی، بازسازی مدل کسب وکار و خلق مزیت رقابتی می توان به پایداری، مقاوم سازی و انعطاف پذیری کسب وکارهای بوم گردی، توسعه فعالیت های اجتماعی، امنیت پایدار در مناطق مرزی، رفاه اجتماعی و شکوفایی اقتصاد محلی دست یافت.

یکی از مهمترین انواع بخش های صنعت گردشگری، گردشگری در حوزه بوم گردی است. این بخش همواره مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان توسعه روستایی بوده است چراکه در استفاده از فضا و ویژگی های محیط روستایی برای گردشگران جذابیت ایجاد کرده و همچنین به بهبود و ارتقاء شاخص های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی و زیست محیطی مناطق روستایی منجر می شود. فعالیت کسب وکارهای این حوزه همواره دستخوش تغییر و تحولات عمده ای بوده است و در شرایط پیچیده و پویای اقتصادی، صاحبان کسب وکارهای بوم گردی بایستی برای شناسایی مخاطرات این صنعت آماده شده و ظرفیت تاب آوری خود را ارتقا دهند. بر این اساس، هدف از انجام این پژوهش، مدل سازی الگوی تاب آوری کسب وکارهای بوم گردی در مناطق روستایی استان گیلان می باشد که با روش داده بنیاد انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش متشکل از خبرگان تجربی و دانشگاهی می باشند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و فرآیند جمع آوری داده ها با استفاده از مصاحبه های عمیق انجام شد. سپس مفاهیم استخراج شده در سه گام کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شده و در نهایت با استخراج، تلفیق و ترکیب مفاهیم و دسته بندی آنها، مدل سازی الگوی تاب آوری کسب وکارهای بوم گردی در مناطق روستایی استان گیلان در قالب عوامل علّی، پدیده محوری، عوامل زمینه ای، عوامل مداخله گر، راهبردها و پیامدها انجام شد. در انتها نیز پیشنهادهایی متناظر با نتایج پژوهش ارائه شد.