اندیشه های نوین تربیتی

آموزش و پرورش پیش دبستانی یکی از پایه های اساسی هر نظام و سیستم آموزشی می باشد. در تمامی نظامهای آموزشی این مقطع از آموزش عمومی مورد سوالها و چالشهای جدی واقع شده است. سوال در خصوص اهداف، نوع و کیفیت برنامه های آموزشی از جمله این چالش ها می باشد. اهمیت و ضرورت توسعه حرفه ای به حدی است که توجه به آن موجب بهبود عملکرد معلم و یادگیری کودک می شود. در این مقاله پژوهشهای انجام شده در طی 36 سال اخیر (از سال1980تا2016) در حوزه توسعه حرفه ای در آموزش و پرورش پیش دبستانی و اوان کودکی که در پایگاه داده ایISI نمایه شده اند مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 917مقاله و رکورد با استفاده از تجزیه و تحلیل شبکه ای اجتماعی مورد کنکاش و بررسی کتابشناختی به منظور شناسایی روندهای موجود و ارائه راهنمایی برای پژوهشهای آینده قرارگرفتند. همچنین روندهایی مثل کشورهای دارای بیشترین مقاله، دانشگاهها و مؤسسات تولیدکننده مقاله در این حوزه، حوزه های تحت پوشش و سایر روندها مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل شبکه های اجتماعی با استفاده از نرم افزار وس ویورر انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که از 5 دانشگاه برتر در حوزه تعامل در محیط های یادگیری آنلاین، 4دانشگاه آن در آسیا قرار دارند و همچنین اولین دانشگاه آمریکا که در جمع برترین ها قرار دارد، دانشگاه ایندیانا می باشد که در رتبه ششم دانشگاههای دارای بیشترین تولید علم قرار دارد. اما در مجموع، کشور آمریکا در اغلب رشته ها، بیشترین سهم را در تولید علم دارند.

مطالعه حاضر در صدد است تا ضمن بررسی عناصر تشکیل دهنده ی برنامه درسی آموزش زبان خارجی عمومی، به معرفی مولفه ها و مقوله های اصلی تشکیل دهنده ی این حوزه در کشور بپردازد و نهایتا الگویی مطلوب، مطابق با بافت کشور ایران ارائه دهد. روش انجام این مطالعه از نوع کیفی با استفاده از روش داده بنیاد است. برای جمع آوری داده ها، با هدف جمع آوری و تدوین مقوله های الگو، 21 مصاحبه ی نیمه ساختارمند با خبرگان، صاحبنظران و اساتید حوزه آموزش زبان های خارجی انجام شد. سپس، الگوی ارائه شده با استفاده از روش چک کردن اعضا مورد اعتبارسنجی واقع شد. نتایج این تحقیق به شکل الگویی متشکل از 11 مقوله اصلی شامل عوامل علّی(برنامه ریزی عملکرد محور)، زمینه ای(زمینه گرایی سیاسی-اقتصادی و زمینه گرایی فرهنگی)، مداخله گر(ویژگی های مدرس و فراگیر)، راهبردها(اولیه، آموزشی و بازخوردی) و پیامدها( ارتقاء سطح آموزش زبان خارجی کشور و ایجاد برنامه درسی پایدار) ارائه شد. همچنین برنامه ریزی چندگانه تخصص محور نیز به عنوان مقوله محوری الگو یافته شد. در پایان نیز بر مبنای یافته ها و نتایج کسب شده، پیشنهادهایی در جهت عملی شدن الگوی ارائه شده، مطرح شد.

جهانی شدن با سرعت روزافزون خود در حال فراگیری ابعاد مختلف جوامع از جمله آموزش و پرورش است. در همین راستا تا کنون الگوهای جهانی و انگاره های تربیتی متعددی در گستره ی جهانی رویارویی با یکدیگر را تجربه می کنند. آنچه بیش از همه مورد توجه است، چگونگی این رویارویی و پیامدهای ناشی از آن است. هدف از مقاله حاضر تبیین الگوها و نظام های آموزش وپرورش موجود در عصر جهانی شدن می-باشد؛ ناظر بر این هدف، مطالعه حاضر به روش تحلیلی-تطبیقی به شناسایی الگوهای آموزش وپرورش در عصر جهانی پرداخته و با بررسی انگاره های تربیتی هر یک، اصول، اهداف و روش های تربیتی آنها را ارائه نموده و به مقایسه و تحلیل انتقادی آنها پرداخته است. الگوی سرمایه انسانی بر پایه اصول نئولیبرالیسم آموزشی، دستیابی به هدف کارآمدی اقتصادی را به واسطه الگوی آموزش مادام العمر و روشهای تجرّب دنبال نموده است. الگوی پیشرفت گرا با هدف حل مسائل فردی و اجتماعی، روش مبتنی بر مسئله و روش علمی را به عنوان مبنای توسعه آموزشهای جهانی برگزیده است. الگوی آموزش انتقادی با هدف برقراری عدالت اجتماعی روش گفتگوی انتقادی را به کار می گیرد، الگوی آموزش وپرورش دینی با تأکید بر معنویت، تربیت انسان دین مدار را دنبال می کند و الگوی آموزش وپرورش بومی با تعهد به زبان و فرهنگ بومی به انتقال دانش انباشته شده فرهنگی و تاریخی خود می پردازد.

ماهیت و کیفیت دانشگاه در گرو کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی است به عبارت دیگر ارتقای دانشگاه از طریق ارتقای توانمندی های اعضای هیئت علمی تسریع می گردد. از این رو پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی مناسب برای ارتقای کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی دانشگاه الزهرا انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی وازجمله تحقیقات کیفی است که با الهام از نظریه داده بنیاد انجام گردیده است. در این پژوهش با استفاده ازروش نمونه گیری نظری که یکی از انواع نمونه گیری هدفمند می باشد واستراتژی اصلی نظریه داده بنیاد است، انتخاب نمونه تا به اشباع رسیدن داده های پژوهش ادامه پیدا کردودر مجموع 20 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه الزهرا با مرتبه استادیاری، دانشیاری و استادی و سوابق استخدامی مختلف به عنوان نمونه در فرایند مصاحبه نیمه ساختاریافته شرکت نمودند، داده های حاصل از مصاحبه طی مراحل سه گانه کدگذاری نظریه داده بنیاد تحلیل گردید ودر نهایت الگوی مفهومی ارتقای کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی تدوین شد. یافته ها ی پژوهش نشان می دهد که کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی به عنوان متغیر اصلی پژوهش تحت تاثیر عوامل مختلفی است . ساختار الگوی پژوهش مشتمل بر 9 مولفه علی ، 8 مولفه میانجی یا مداخله گر، 17 مولفه راهبردی،9 مولفه زمینه ای و 10مولفه به عنوان پیامد تحقق کیفیت عملکرد عضو هیات علمی می باشد لذا نتایج پژوهش نشان داد، ارتقای کیفیت عملکرد اعضای هیئت علمی نیازمند اتخاذ رویکرد سیستمی وهمسونگر به عوامل موثر بر کیفیت دانشگاهی است.

هدف از انجام این تحقیق بررسی عوامل موثر بر میزان ابعاد، مولفه ها و معیارهای تربیت (آموزش های رسمی دانشگاهی) با رویکردی از روش های کیفی و کمی بود. مشارکت کنندگان بخش کیفی را اساتید و متخصصان مدیریت آموزشی پس از اشباع نظری به تعداد 20 نفر تشکیل داد که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و جامعه آماری در بخش کمی را مدیران مدارس استان لرستان به تعداد 5404 نفر تشکیل می داد که حجم نمونه بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران برابر با 360 نفر و به صورت طبقه ای تصادفی انتخاب گردید. ابزار پژوهش در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمی پرسشنامه استخراج شده از بخش کیفی بود که روایی آن با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی مورد بررسی و تأیید شد و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ برابر با 79/0 به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده های کیفی با استفاده از روش اشتراس و کوربین انجام شد و تجزیه و تحلیل داده های کمی با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی و از طریق نرم افزار SPSS و AMOS مورد تحلیل قرار گرفت.

با تبلور عصر دانش محور، اندیشمندان به این درک مشترک رسیده اند که داشتن جامعه ای توسعه یافته و رشد و بالندگی در ابعاد مختلف، در گرو تلاش در توسعه و پرورش اجتماع نخبگانی می باشد. براین اساس، پژوهش حاضر با هدف ارائه الگویی مطلوب از فرآیند توسعه اجتماع نخبگانی در حوزه دانش آموزی و دانشجویی مبتنی بر مطالعه ای توصیفی-اکتشافی و با رویکردی توسعه ای-کاربردی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل نخبگان علمی کشور و همچنین مدیران ارشد بنیاد ملی نخبگان می باشند. نمونه آماری به روش هدفمند قضاوتی به تعداد 25 نفر انتخاب شده اند. ابزار گردآوری داده ها شامل مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان بوده است. تجزیه و تحلیل داده ها با رویکرد کیفی و مبتنی بر الگوریتم ترکیبی روش شناسی سیستم های نرم و نگاشت شناختی انجام شده است. یافته های این پژوهش منتج به ارائه الگویی برای توسعه و حمایت از اجتماع نخبگان علمی در کشور شده است که شامل دو رویکرد توسعه انگیزاننده و هدایت گرانه نخبگان می باشد. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط فعلی برای توسعه و حمایت از اجتماع نخبگانی در کشور، نیاز به اجرای تؤامان هر دو رویکرد انگیزاننده (توسعه مادی، معنوی و اجتماعی) و هدایت گرانه (توسعه شغلی، علمی، و انسانی) می باشد.

این مقاله به بررسی نظریه شناخت موقعیتی و امکان کاربرد آن در تربیت معلم می پردازد. براساس دیدگاه های جدید در حوزه علوم شناختی، شناخت و مولفه های مرتبط با آن محدود به ذهن و پردازش های ذهنی نیست. از منظر این نظریه، دانش ماهیتی توزیع شده و بدنمند دارد که به صورت فعالانه توسط مشارکت در بستر های موقعیتی متفاوت، فعالیت های واقعی و زیستن در فرهنگ ویژه آن موقعیت حاصل می شود. براساس چشم انداز نظریه شناخت موقعیتی، با استفاده از روش پژوهش هنجاری اصول های تربیتی مبنی بر یادگیری در زمینه، جوامع عمل، یادگیری به عنوان مشارکت فعال، دانش در کنش، میانجیگری مصنوعات،ابزارها و مصنوعات به عنوان سرمایه های فرهنگی، قوانین، هنجارها و باورها، تاریخ، سطوح مقیاس، تعامل گرایی، هویت و ساختار خود تبیین شده است و پژوهش حاضر کاربرد هر یک از این اصول را در تربیت معلم تبیین نموده است. در پایان به دو راهبرد کلیدی به کارگیری کارآموزشی شناختی و تشکیل جوامع عمل را پیشنهاد می کند که به باور نگارندگان آغازی در جهت به کارگیری نظریه شناخت موقعیتی در نظام های آموزش حرفه ای در ایران و در این پژوهش تربیت معلم خواهد بود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر عزت نفس و تعارض والد-نوجوان در میان دختران دوره ی متوسطه ی اول شهر تهران صورت گرفته است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه ی دانش آموزان دختر دوره ی متوسطه ی اول (پایه های 7 و 8) مناطق 7 و 3 تهران است که در سال تحصیلی 95-94 مشغول به تحصیل بودند. پس از اجرای پرسشنامه ی عزت نفس کوپر اسمیت(1954) و پرسشنامه تعارض نوجوان با والدین (نسخه کوتاه CBQ)( 1979)، 30 نفر واجد شرایط به صورت در دسترس انتخاب شدند و به طور تصادفی در گروه آزمایش یا کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 8 جلسه تحت آموزش مهارت های زندگی قرار گرفت؛ در حالی که در این زمان، گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد آموزش مهارت های زندگی منجر به افزایش عزت نفس و کاهش تعارض والد-نوجوان گردیده است. می توان نتیجه گرفت که ارتقای مهارت های زندگی در دوره ی نوجوانی می تواند در بهبود عزت نفس دختران و تعارض های آن ها با والدینشان مؤثر باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه ی بین کمال گرایی و اهمال کاری تحصیلی با واسطه گری متغیرهای خودکارآمدی تحصیلی، عزت نفس و خود -ناتوان سازی تحصیلی است. تعداد افراد جامعه ی مورد مطالعه 393 نفر و تعداد افرادنمونه ی آماری شامل 235 دانش آموز دختر و پسر سال سوم دبیرستان شهر بابلسر بود که به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. به منظور بررسی متغیرهای پژوهش، هر یک از شرکت-کنندگان پرسشنامه های کمال گرایی فراست، خودکارآمدی تحصیلی مورگان و جینک، عزت نفس روزنبرگ، خودناتوان سازی تحصیلی شوینگر و استینسمر و اهمال کاری تحصیلی سولومون و راثبلوم را تکمیل کردند. داده های به دست آمده با روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده، شاخص های نیکویی برازش برای مدل ارائه شده، برازش بسیار مناسبی را نشان دادند. یافته های حاصل از پژوهش نشان دادند که بین کمال گرایی منفی و اهمال کاری تحصیلی به واسطه ی خودکارآمدی و خودناتوان سازی، رابطه ی غیر مستقیم معناداری وجود دارد، اما رابطه ی مستقیم و غیر مستقیم کمال گرایی مثبت و اهمال کاری تحصیلی معنادار نیست. همچنین کمال گرایی مثبت به طور مستقیم با خودکارآمدی تحصیلی، عزت نفس و خود ناتوان سازی تحصیلی رابطه دارد و رابطه ی مستقیم خودکارآمدی تحصیلی با عزت نفس و خودناتوان سازی تحصیلی و اهمال کاری تحصیلی و همچنین رابطه ی مستقیم خودناتوان سازی تحصیلی با اهمال کاری تحصیلی معنادار است ولی رابطه ی مستقیم عزت نفس با متغیرهای اهمال کاری تحصیلی و خودناتوان سازی معنادار نیست.

تحقیقات اخیر در حوزه آموزش های رسمی، روند رو به رشد استفاده از ابزارهای مبتنی بر وب 2 و فناوری های نوین آموزشی را در این حوزه نشان می دهند. هدف پژوهش حاضر، تطبیق فناوری های مبتنی بر وب 2 در تدریس و ایجاد چهارچوبی برای کمک به معلمان در انتخاب هدفمند فناوری های مبتنی بر وب 2 برای فعالیت های آموزشی آنان بر اساس طبقه بندی بازنگری شده بلوم و الگوی طراحی آموزشی 5E است. پژوهش با رویکرد کیفی و بر اساس استراتژی پدیدارشناسی انجام شده است. نمونه پژوهش، 9 نفر از دبیران دوره متوسطه اول شهر مریوان و 4 نفر از متخصصین حوزه فناوری آموزش و هوشمند سازی مدارس بودند که به صورت هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری موارد مطلوب انتخاب شدند. داده های حاصل از مصاحبه های گروهی با نمونه پژوهش، با روش کدگذاری کوربین و اشترانس تحلیل شده اند. اعتباربخشی به داده ها با روش بازبینی توسط همکار و همچنین ارجاع نتایج به چهار نفر از شرکت کنندگان در پژوهش انجام گردید. نتیجه حاصل از پژوهش، طراحی یک جدول از برنامه های کاربردی وب 2 بود که این فناوری ها را بر اساس روش طراحی آموزشی 5E و طبقه بندی بازنگری شده اهداف شناختی بلوم نشان داد. معلمان به کمک این جدول می توانند به انتخاب فناوری متناسب با اهداف درسی شان بپردازند. نتایج این پژوهش می تواند به عنوان راهنمایی برای سایر معلمان در استفاده هوشمندانه از فناوری های مبتنی بر وب 2 در طرح های درسی آنان مورد استناد قرار گیرد.