اندیشه های نوین تربیتی

اصلاحات در یک نظام آموزشی عموماً با چالش ها و مشکلات مختلفی روبه رو خواهد بود؛ برای رفع آن مشکلات لازم است منتقدان به یاری دست اندکاران آن جریان اصلاحی آمده و با نگاه نقادانه راه را برای مجریان هموار نمایند. جریان موسوم به طرح هوشمندسازی مدارس نیز از این قاعده مستثنی نبوده و با مشکلاتی در اجرا از جمله تعارض با اهداف سند تحول آموزش و پرورش درگیر است و هدف این پژوهش واکاوی این تعارضات با الهام از روش انتقادی هابرماس و با تکیه بر واقعیت های مستخرج از مصاحبه با مسؤولان و مجریان این طرح می باشد. در این پژوهش تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه می توان با الهام از دیدگاه هابرماس در رابطه با فناوری، زمینه های بروز این تعارض ها را تحلیل کرد، راهی برای غلبه بر آن ها یافت و از تبدیل شدن فناوری به عاملی مسلط برای تعیین هذف های آموزش و پرورش جلوگیری کرد. برای دستیابی به این هدف از مصاحبه ساخت نایافته به منظور شناسایی وضع موجود و از تحلیل اسنادی و استنتاجی برای بررسی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ایران و دیدگاه های هابرماس در باره فناوری استفاده شده است. یافته های حاصل از این پژوهش حکایت از آن دارد که تعارضاتی در طرح هوشمندسازی مدارس، در سه حوزه ی کارایی نظام آموزشی،عدالت و تربیت عمومی وجود دارد. با استناج از مواضع هابرماس ضمن تصریح خاستگاه این تعارضات و تبیین ماهیت سلطه گر فناوری راهبرد رهایی از این سلطه استفاده از رویکرد مک گیل کرست در ساختار مدارس هوشمند پیشنهاد شده است.

پژوهش حاضر با تحلیل یک بازی گروهی مبتنی بر فناوری واقعیت افزوده بنام سفارش غذا سعی دارد پتانسیل های این فناوری را در یادگیری همیارانه تبیین نماید. بر همین اساس، سوال پژوهش حاضر چنین مطرح شده است که تا چه اندازه اصول پنج گانه یادگیری همیارانه در بازی مذکور نمود دارند. اهمیت این موضوع به پتانسیل منحصربفرد واقعیت افزوده در حفظ محیط واقعی در کنار محیط مجازی برمی گردد که امکان تعامل چهره به چهره و درهم تنیدگی یادگیرندگان را فرآهم آورده است. بنابراین، پیروی از یک ساختار هدفمند و پداگوژیک همانند یادگیری همیارانه در طراحی کارگروهی اهمیت می یابد. یافته های حاصل از مطالعه کیفی حاضر حاکی از این هستند که با فرآهم آوردن امکان ارزیابی کمیت و کیفیت مشارکت فرد، بحث و بازبینی عملکرد یکدیگر برای موفقیت در نوبت های بازی، کمک و تشویق یکدیگر برای ارائه پاسخ های بهتر، و پاسخ مشترک به سفارش ها، اصول یادگیری همیارانه با نسبت های متفاوتی در بازی سفارش غذا نمود دارند اما شدت بخشیدن به رقابت فردی در حالت سوم بازی و تعریف صرفا یک نام برای هر بازیکن بدون در نظر گرفتن وظایق مکمل، می تواند موجب از بین رفتن اثربخشی یادگیری به شیوه همیارانه شود. بنابراین، از آنجائیکه طراحان فنی اغلب از بینش های مطرح در حوزه یادگیری مانند یادگیری همیارانه آگاهی ندارند، لذا چنین پیشنهاد می شود که چهارچوب های نظری یادگیری از طریق هم افزایی با متخصصان تعلیم و تربیت در فرایند طراحی کارکردهای بازی لحاظ شود.

با توجه به اهمیت خانواده و نقش مهمی که حمایت اعضای آن از هم در سلامت خانواده و متعاقب آن سلامت جامعه ایفا می کند پژوهش حاضر با هدف تدوین شاخصها و ترسیم الگوی کارکردهای حمایتی خانواده در اسلام مبتنی بر نظریه زمینه ای انجام شده است. این پژوهش به شیوه کیفی و با بهره گیری از تکنیک پژوهش کیفی داده بنیاد انجام شده است. بیش از 200 منبع دینی شامل قرآن کریم و نیز کتب حدیث معتبر و مشهور شیعه و اهل سنت با روش نمونه گیری هدفمند بررسی شدند و داده ها با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و تعاملی تا رسیدن به اشباع اطلاعات گردآوری شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار MAXQDA استفاده گردید. مقوله های مرتبط با کارکردهای حمایتی خانواده تراز اسلامی استخراج و در سه مرحله کدگذاری شد. مقوله های استخراج شده پیرامون کارکردهای حمایتی ذیل دو مقوله حمایت معنوی و حمایت عاطفی استخراج شدند. زیرکدهای حمایت معنوی در حوزه روابط میان اعضای خانواده، وظایف فرزندان، وظایف پدر و مادر، و وظایف زن و شوهر ترتیب یافته اند؛ زیرکدهای حمایت عاطفی نیز ذیل روابط زن و شوهر، والدین و فرزندان، روابط اعضای خانواده، روابط خانواده با خویشاوندان، و روابط خانواده با همسایگان دسته بندی شده اند. اطلاع از کارکردهای حمایتی خانواده تراز اسلامی علاوه بر این که جنبه دانش افزایی داشته و می تواند به زوجین، خانواده ها و درمانگران خانواده کمک کند که از آنچه رفتار طبیعی و سالم است آگاه تر شوند در بخش کاربردی هم می تواند در استفاده از این معیارها برای سلامت هر چه بیشتر خانواده ها کمک کننده باشد.

مبانی ارزشیابی براساس نظریه ساخت و سازگرایی<br />هدف این مقاله ارائه الگوی ارزشیابی براساس رویکرد ساخت و سازگرایی است.پژوهش کنونی از نوع کیفی است که در قالب پژوهش های بنیادی – کاربردی و با بهره گیری از روش تحلیلی – اسنادی صورت گرفته است.در مراحل پژوهش ابتدا به تحلیل مفاهیم ارزشیابی و نیز ساخت و سازگرایی پرداخته شده است. در ادامه ضمن ارائه مزیت های این رویکرد با تشریح برخی از روش های کاربردی ارزشیابی مبنی بر ساخت و سازگرایی الگویی کلی ارائه شده است. با مطالعه در این حوزه می توان دریافت که علی رغم برخی موانع و نیز انتقادات نسبت به این رهیافت،ساخت و سازگرایی به طور دائم در حال بازسازی،رشد و توسعه مفاهیم و کاربردهای عملی در زمینه تعلیم و تربیت و نیز برنامه درسی است.نتایج پژوهش گویای آن است که با وجود مزیت های فراوان رویکرد ساخت و سازگرایی در تمامی عناصر برنامه درسی از جمله ارزشیابی، مسیر بلندی تا نهادینه شدن این رویکرد در آموزش و پرورش ما وجود دارد. از این رو پیشنهاد شده است تا در تدوین کتاب های درسی براساس رویکرد ساخت و سازگرایی و آموزش رویکرد فوق به معلمان اهتمام بیشتری صورت گردد.

پژوهش حاضر با هدف ترکیب کمی نتایج پژوهش های انجام شده در حوزه رابطه بین رهبری تحولی مدرسه و رفتار شهروند سازمانی معلمان در ایران انجام گرفت. از روش فرا تحلیل برای انجام پژوهش و برای تحلیل داده ها از نرم افزار CMA نسخه 2، استفاده شد. جامعه آماری پژوهش، پایان نامه های مقطع کارشناسی ارشد و مقطع دکترا که در دانشگاه های دولتی انجام شده اند و همچنین، مقالات چاپ شده در مجلات علمی پژوهشی داخل کشور بود. بر اساس معیارهای ورود و خروج مطالعات، اندازه اثرهای 5 پایان نامه کارشناسی ارشد و 3 مقاله علمی پژوهشی با استفاده از مدل تصادفی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج فراتحلیل نشان داد، اندازه اثر ترکیبی پژوهش های مورد بررسی 44/0 محاسبه گردید. مقدار اندازه اثر ترکیبی پژوهش ها بر اساس شاخص کوهن متوسط محاسبه شد. شواهد این فراتحلیل در ارتباط با مبانی نظری و تجربی پژوهش های گذشته نشانگر رابطه بین رهبری تحولی مدرسه و رفتار شهروند سازمانی معلمان بود. لذا با توجه به نتایج می توان گفت برای رسیدن به اهداف آموزشی در مدرسه و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان توجه به سبک رهبری مدیران ضروری به نظر می رسد.

هدف پژوهش حاضر، تحلیل تربیت اخلاقی ریچارد رورتی و نقد آن بر مبنای نظریات علامه طباطبایی با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی و انتقادی است. یافته های پژوهش بیانگر آن است برخی از ریچارد رورتی به عنوان یک فیلسوف پست مدرن در حوزه اخلاق و تعلیم و تربیت نام می برند مهمترین ویژگی های اساسی اخلاق از منظر رورتی مشتمل بر ضد بنیادگرایی بودن اخلاق، کثرت گرایی، ضد سلطه گرایی، همبستگی اجتماعی، اخلاق بدون اصول، پیشرفت اخلاقی و جایگاه کلیدی ادبیات در اخلاق است. از نظر رورتی، تربیت اخلاقی امری اختصاصی و محلی است و هنجارهای جهان شمول وجود ندارد که بتواند راهنمای عمل جهانیان باشد همچنین تربیت اخلاقی رورتی مبتنی بر گفتمان است که با بکارگیری بازیهای زبانی، میتوانیم به یادگیری اخلاقی کمک نماییم .رورتی مهمترین اهداف تربیت اخلاقی را تهذیب یا پالایش، خودسازی و عاملیت انسان، عدم تمایز میان امر واقع و ارزش در تربیت اخلاقی و همگرایی و ادراک متقابل ذکر می کند. در آراء تربیت اخلاقی ریچارد رورتی ، نقطه ضعف ها و اشکال هایی دیده می شود که می توان بر مبنای دیدگاه علامه طباطبایی (ره) به عنوان اندیشمند مسلمان و صاحب نظر در حوزه تربیت اخلاقی مورد نقد و بررسی قرار داد که از جمله میتوان، نفی فطرت در دیدگاه رورتی، نفی فرا روایت ها ، رویکرد تکثر گرایانه و ضد اقتدار گرایانه بودن رورتی در تربیت اخلاقی را اشاره نمود.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیرآموزش نوروفیدبک بر کارکردهای اجرایی دانش آموزان با اختلال ریاضی بود، که به صورت نیمه آزمایشی انجام شد، این پژوهش شامل 10 نفر از دانش آموزان با اختلال ریاضی دختر مرکز اختلالات یادگیری شهر تهران بود. آزمودنی ها به وسیله آزمون های عملکرد مداوم (رازولد ، مرسکی، ساراسون، برنسوم و بک، 1965) نسخه رایانه ای برج لندن (موریس، احمد، استد و تون، 1993)، آزمون استروپ (استروپ، 1935) و آزمون حافظه کاری کورنولدی (کورنولدی و وکیا، 1995) جهت سنجش کارکردهای اجرایی مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه به صورت گمارش تصادفی به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. گروه آزمایشی به مدت 20 جلسه در طی 45 روز آموزش نوروفیدبک را دریافت کردند و گروه گواه نیز طی ۲۰ جلسه جلوی مانیتور می نشستند بدون اینکه آموزش نوروفیدبک دریافت کنند.پس آزمون نیز کارکردهای اجرایی دانش آموزان هر دو گروه اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. نتایج بیانگر این بود که آموزش نوروفیدبک تأثیر معنی داری بر کارکرد اجرایی دانش آموزان با اختلال ریاضی دارد.<br />د.

ارزیابی جامع مدارس هوشمند دوره اول متوسطه بر اساس مدل SWOT هدف اصلی این نوشتار است. جامعه آماری شامل تمام معلمان، والدین و دانش آموزان چهار مدرسه هوشمند بود که به طور تصادفی از بین تمام مدارس هوشمند دوره متوسطه اول شهر یزد (125) انتخاب شدند. همچنین شامل مدیران و معاونان مدارس هوشمند، متخصصان فاوا در آموزش و پرورش استان و چند شرکت خصوصی مطرح در این حوزه بود. مدیران، معاونان، متخصصان و معلمان به صورت تمام-شماری؛ دانش آموزان و والدین بر اساس فرمول کوکران انتخاب شدند. روش پژوهش آمیخته و ابزارها، سه پرسشنامه محقق-ساخته «معلّم، دانشآموز و والدین»، دو فرم مصاحبه و چک لیست مشاهده ای « تجهیزات» بود. داده های کمّی با آزمونt تک نمونه ای و داده های مصاحبه و مشاهده به صورت کیفی تحلیل شد. معلمان نقاط قوت و ضعف مدارس هوشمند را متوسط و فرصت ها را به طور معنادار کمتر از حد متوسط و تهدیدها را به طور معنادار بیشتر از حد متوسط ارزیابی کردند. دانش-آموزان نقاط قوت را به طور معنادار کمتر از حد متوسط و نقاط ضعف و تهدیدها را به طور معنادار بیش از حد متوسط و فرصت ها را متوسط ارزیابی کردند. والدین فرصت ها و تهدیدها را به طور معنادار بیش از حد متوسط ارزیابی کردند. در مجموع، نتایج پرسشنامه ها ضرورت بازبینی تخصصی همراه با اصلاحات مدارس هوشمند را نشان داد. یافته های کیفی نشانگر وضعیت نامطلوب بُعد روشی و نیروی انسانی و وضعیت کاملاً مطلوب بُعد سخت افزاری مدارس هوشمند بود.

هدف پژوهش ارائه الگویی مناسب برای برنامه آموزش بزرگسالان روستایی در کشور می باشد. پژوهش در رده تحقیقات کاربردی است که به روش ترکیبی اکتشافی انجام شد. لذا دربخش کیفی پژوهش، روش تحقیق گروه کانونی و مصاحبه نیمه ساختار یافته و کمی از روش توصیفی تحلیلی استفاده گردید. جامعه پژوهش 1600نفر ازکارگزاران نظام آموزش روستایی کشور بود. نمونه گیری کیفی پژوهش با روش غیر احتمالی هدفمند و کمی با روش تصادفی خوشه ای استفاده شد. داده های بخش کیفی از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته و بحث کانونی و بخش کمی از پرسشنامه محقق ساخته با 393 نفر نمونه که با فرمول کوکران تعیین گردید گرد آوری شد. برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی پژوهش از روش کد گذاری سیستماتیک و کمی از شاخص های آمار توصیفی، آزمون,Utest تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های کیفی پژوهش نشان دادند که مولفه های اولیه تشکیل دهنده الگوی مناسب برنامه آموزش روستاییان کشور دارای8 مولفه و32زیر مولفه بودند. در بخش کمی نتایج مقایسه میانگین مولفه های بدست آمده حاصل از آزمون من ویت نی نشان داد بین میانگین موجود و میانگین مطلوب در تمامی مولفه ها تفاوت معناداری در سطح 1% وجود دارد و وضعیت موجود آموزش روستاییان مناسب نیست. نتایج دو مرحله تحلیل عاملی تاییدی نیز نشان داد که مولفه ها دارای بار عاملی کافی جهت پیش بینی برنامه آموزش روستاییان در کشور میباشد. همچنین شاخص های برازش الگوی برنامه آموزش بزرگسالان روستاییان نشان می دهد که الگوی تدوین شده دارای برازش مطلوبی می باشد

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش مبتنی بر اثر پیگمالیون به معلمان، بر خودپنداره و رضایت از مدرسه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری املا بود. طرح پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی(پیش آزمون _ پس آزمون با گروه کنترل) بود. جام عه آماری پژوهش شامل کلیه ی دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری املا شهر اصفهان در سال تحصیلی93-1392 بودند که از میان آنها 30 دانش آموز با اختلال یادگیری املا به شیوه ی نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب و در گروه های آزمایش و کنترل گمارده شدند(15 دانش آموز در گروه آزمایش و 15 دانش آموز در گروه کنترل). ابزار مورد استفاده، پرسشنامه های خودپنداره، رضایت از زندگی، آزمون اختلال املا و آزمون هوشی وکسلر بود. داده های به دست آمده با نرم افزار SPSS 23 در دو سطح توصیفی(میانگین و انحراف معیار) و استنباطی(تحلیل کواریانس چندمتغیری) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از اثربخش بودن روش درمانی پیگمالیون بر خودچنداره و رضایت از مدرسه دانش آموزان بود(001/0<P). بنابراین ادراک معلم یکی از عوامل اثرگذار بر خودپنداره و رضایت از مدرسه دانش آموزان دارای اختلال املا است، و می توان از این روش به عنوان گزینه مکمل آموزشی در جهت بهبود ناکارآمدی های تحصیلی و راهبرد یادگیری موثر بر عملکرد دانش آموزان استفاده کرد. <br />کلید واژه ها: پیگمالیون، رضایت از مدرسه، خودپنداره، اختلال یادگیری املا.