اندیشه های نوین تربیتی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالش ها و مشکلات زمینه ای سازمانی در راستای توسعه رهبری توزیع شده در مدارس ابتدایی انجام شده است. در این پژوهش از روش کیفی با رویکرد سیستماتیک نظریه داده بنیاد استفاده شد. میدان مطالعه معلمان مدارس ابتدایی شهر تهران بود که به روش نمونه گیری هدفمند و رویکرد نظری تعداد 24 معلم انتخاب شدند. روش گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختارمند بود. داده ها به روش کدگذاری باز (500 مفهوم)، کدگذاری محوری (172 مقوله فرعی و 35 مقوله اصلی) و کدگذاری گزینشی (انتزاعی ترین مقوله که کل فضای مفهومی مقوله های اصلی را در برگرفت) تحلیل شد. بعد از استخراج مقوله ها، مقوله های کنش ها/ اعمال در شش بعد اصلی: نیروی انسانی و ظرفیت ها، مسائل شخصی و حرفه ای، برنامه درسی، نظارت و ارزشیابی، چشم اندازها و اهداف و هم چنین جلسات و دوره های آموزشی به دست آمد و مدل زمینه های سازمانی مدارس ابتدایی شهر تهران طراحی شد. سپس در مرحله کدگذاری گزینشی مقوله هسته ای که انتزاع شده تمام مقوله های اصلی بود. تحت عنوان ضعف کارآیی و اثربخشی مدارس ابتدایی نام گرفت. در ادامه با توجه به تحلیل زمینه های سازمانی مدل مفهومی رهبری توزیع شده برای مدارس ابتدایی طراحی گردید. نتایج نشان می دهد که ساختار بوروکراتیک غیر حرفه ای زمینه ساز مشکلات سازمانی زیادی برای مدارس ابتدایی شده است. بنابراین برای پیاده سازی رهبری توزیع شده در مدارس ابتدایی نیاز به تدوین و اجرای سیاست های خاص منطبق با نظریه رهبری توزیع شده است.

تحول مفهوم استعاره و کارکرد آن، چون مینیاتوری از مطالعات زبان، رویکردهای متفاوت زبانی را چون پیوستاری نشان می دهد که در یک سر آن زبان آرمانی راسل و ویتگنشتاینِ نخست و در سر دیگر زبان هنری و وجودی هایدگر قراردارد. در مقابلِ نگاه نمادین و پوزیتیویستی فیلسوفان تحلیلی اولیه که شفافیت و وضوحِ قابل اشاره را مطلوب می دانستند، رویکرد شاعرانه و وجودیِ نیچه و هایدگر ، ابهام، رازآمیزی و حتی جنون را چون سبکی از زندگی می ستاید. با فاصله های متفاوت از دوسر این طیف، اندیشمندان و جریان های فکری مختلفی قراردارند که هر یک آموزه های متفاوتی پیش روی می گذارتد. این پژوهش با ارائه گزارشی مختصر از تحول مفهوم و کارکرد استعاره، نشان می دهد جایگاه واهمیت استعاره در مطالعات زبان، به طور فزاینده ای از سنت بلاغی فاصله گرفته، گاه چون ماهیتِ زبان، وگاه چون توضیح دهنده ی فرایندهای شناختی و تربیتی ارتقا یافته است. ضمنِ گزارش این تحول مفهومی و کارکردی، تعدیل عقل گرایی، اهتمام به قوه ی تخیل و برجسته شدن رویکردهای زیبایی شناختی، کثرت گرایی و پذیرش روایت های مختلف، فاصله گرفتن از جزم های تجربه گرایی، احترام به طبیعت و افزایش دغدغه های زیست محیطی، و توجه روزافزون به زبانِ مادری چون پیامدهای ترببیتی آن استنتاج شده است.

هدف از این پژوهش تلاش برای بهبود درک ویژگی های فردی مؤثر بر رفتار کارآفرینان آموزشی است. چراکه مطالعات نشان می دهد که ویژگی های کارآفرینی در حوزه مختلف باوجود مشترکاتی که دارند می تواند متفاوت باشد. این پژوهش بر مبنایی هستی شناسی تفسیرگرایانه و با رویکرد کیفی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش کارآفرینان آموزشی شهر تهران است که مؤسسات و نهادی نوآورانه در حوزه آموزش تأسیس کرده یا اقدامات کارآفرینانه درزمینه ی آموزش انجام داده اند. پس از مصاحبه نیمه ساختاریافته با 11 کارآفرین آموزشی اشباع نظری به دست آمد. نتایج پژوهش ویژگی های فردی مؤثر بر رفتار کارآفرینان آموزشی را در سه مقوله اصلی دسته بندی شده است؛ ویژگی ها و نگرش های شخصی از قبیل داشتن انگیزه و دغدغه مندی برای بهبود آموزش، هدف گذاری ،خلاقیت و نوآوری، خطر پذیری، داشتن قوه تخیل قوی و درعین حال واقع گرایی، داشتن روحیه نقادانه است؛ همچنین توانایی ها و مهارت همچون رهبری و مدیریت آموزشی، توانایی طراحی آموزشی، توانایی نیازسنجی و شناخت مخاطب آموزشی، داشتن تجربه کار در حوزه آموزش؛ توانایی مذاکره، مهارت بازاریابی، مهارت جذب سرمایه و تأمین مالی، مهارت جذب افراد و گروه سازی، مهارت شبکه سازی، توانایی مسئله شناسی و حل مسئله اشاره دارد. دانش نیز شامل آگاهی از قوانین و مقررات آموزش وپرورش، اهداف آموزش وپرورش، شناخت و آشنایی قوانین مربوط راه اندازی کسب وکار جدید، داشتن دانش مرتبط با علوم آموزش است.

هدف پژوهش حاضر شناخت مربیان پیش دبستانی از مهارت تفکر انتقادی می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف از نوع تحقیقات کاربردی بوده و به روش کیفی انجام شده است. جامعه مورد مطالعه، کلیه ی مربیّان شاغل در مراکز پیش دبستانی شهر شازند(واقع در استان مرکزی) بود که نمونه از میان آنها بصورت دردسترس و داوطلبانه انتخاب گردید و با 8 مربی پیش دبستانی، مصاحبه ی بدون ساختار و عمیق انجام شد. هم چنین نحوه ی قصّه گویی مربیان، پرسشگری و بحث و گفت وگوی آنها با کودکان مورد مشاهده قرار گرفت و راهنمای برنامه و فعالیت دوره ی پیش دبستانی به عنوان سند بررسی شد. نتایج حاصل از تحلیل محتوای مصاحبه ها نشان داد، مربیان از لحاظ نظری شناخت نسبتا خوبی در بیان تعریف تفکر انتقادی، اهمّیت و لزوم توجّه به آن در عصر حاضر و روش های آموزش آن داشتند. امّا نتایج حاصل از مشاهده بیانگر آن بود که در بحث و گفتگویی که پس از اتمام قصّه با طرح سؤال شروع می شد بیشتر سؤال های مربیان بر روی دانش و یادآوری مطالب تأکید کرده و تعداد کمی از سؤال ها در جهت ترغیب کودکان برای کسب مهارت های تجزیه و تحلیل، ترکیب و ایجاد کردن و ارزیابی امور بود. در واقع مربیان در عمل به علّت عدم شناخت کافی نسبت به فنون پرسشگری از مهارت کافی برای آموزش به کودکان برخوردار نبوده و نمی توانستند کودکان را به نحو مطلوب به سمت تفکر انتقادی سوق دهند.

نقش افکار مزاحم در اختلالات گوناکون، انحراف توجه از فعالیت های شناختی، گسیختن تمرکز و توقف در عملکرد شناختی و رفتاری یکی از موضوع های مطرح در ادبیات روانشناسی است. این پژوهش به منظور تعیین اثربخشی آموزش کنترل افکار مزاحم بر مهارتهای مدیریت زمان و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان دبیرستانی انجام شد. پژوهش از نوع کمی و به شیوه نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و دوره پیگیری با گروه شاهد بود. جامعه مورد مطالعه، کلیه دانش آموزان دختر (سال 96-95) دبیرستان های اراک بود. 30 دانش آموز از طریق نمونه گیری خوشه ای مرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری، پرسشنامه مدیریت زمان و خودکارآمدی بود. داده ها با استفاده از آزمون آماری تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد، آموزش کنترل افکار مزاحم بر بهبود مهارت مدیریت زمان و خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان اثر معنی دار دارد. آموزش مدیریت و کنترل صحیح افکار مزاحم می تواند از پیامدهای ناشی از این افکار کاسته و مهارت مدیریت زمان و خودکارآمدی دانش آموزان را بهبود بخشد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اهداف تربیت اجتماعی از منظر سه رویکرد جامعه شناختی کلان نگر، خُرد نگر و تلفیقی است. برای نیل به این هدف، از قیاس عملی بازسازی شده فرانکنا استفاده شده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اهداف غایی رویکرد کلان نگر عبارت اند از پرورش فضیلت های اجتماعی و ایجاد انسجام و یکپارچگی گروهی و اهداف واسطه ای آن نیز مشتمل بر حفظ میراث فرهنگی و ارزش های مشترک افراد جامعه و پرورش روحیه اجتماعی بودن متربیان است. همچنین، اهداف غایی رویکرد خُردنگر عبارت اند از پرورش متربیان مستقل و آزاد و پرورش قدرت عقلانی دانش آموزان و هدف واسطه ای آن نیز فراهم آوردن زمینه برای بروز همه ابعاد آزادی است. سرانجام، اهداف غایی رویکرد تلفیقی عبارت اند از پرورش روحیه مفاهمه در متربیان و تأکید بر علائق و نیازهای مشترک و اهداف واسطه ای آن نیز مشتمل بر پرورش عقلانیت ارتباطی در مناسبات آموزشی وکسب بینش و نگرش بین الاذهانی در متربیان و فراهم آوردن زمینه برای تعامل های همدلانه است.

این پژوهش با هدف، بررسی و آسیب شناسی محیطی پردیس های خودگردان در ابعاد (اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و فراملی) و پیامدهای بلندمدت آسیب ها انجام شده است. لذا با روش نمونه گیری غیر احتمالی و هدفمند، با 21 نفر از صاحب نظران آموزش عالی و مدیران پردیس های خودگردان دانشگاه های دولتی شهر تهران مصاحبه انجام شد. این پژوهش، کیفی و به لحاظ روش، توصیفی - اکتشافی است. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون (تم) استفاده و مضامین آسیب های محیطی استخراج شد. نتایج پژوهش نشان داد، از مجموع 179 مورد کدگذاری؛ 29% کدهای استخراج شده مربوط به مقوله اجتماعی، 20% فرهنگی، 20% اقتصادی، 13% سیاسی،9% مربوط به مقوله تحریم ها و 9% مربوط به پیامدهای بلندمدت آسیب ها هستند. نتایج بیانگر آن است؛ بیشترین آسیب های محیطی پردیس های خودگردان مربوط به آسیب های اجتماعی و مضامینی ازجمله: عدم توجه به تقاضای بازار کار، ایجاد فرصت های نابرابر آموزشی، بی عدالتی اجتماعی و ویژگی های فردی دانشجویان است.

هدف مقاله حاضر بررسی و شناسایی مؤلفه های فرهنگ کار در نظام برنامه ریزی درسی است. بر این اساس مؤلفه های مهم فرهنگ کار شناسایی و مضامین آن استخراج شده است. رویکرد تحقیق کیفی و روش از نوع مصاحبه است که 21 نفر از برنامه ریزان درسی در آن مشارکت داشته اند. روش انتخاب نمونه با روش نمونه گیری غیر احتمالی همگون بوده و داده و اطلاعات حاصل از مصاحبه های عمیق با استفاده از تحلیل مضمون تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان داد فرهنگ کار در نظام برنامه ریزی درسی دارای سه بعد اصلی شامل اخلاق و ارزش ها، بافت (زمینه) کار و روش های عمل به وظایف شغلی است. بعد اخلاق و ارزش ها شامل مؤلفه هایی مانند وجدان کاری، ارزش ها (اجتماعی، حرفه ای، سازمانی، فردی، مربوط به رشته)، سازگاری، نفوذ اجتماعی، و اخلاق حرفه ای؛ بعد بافت (زمینه) کار شامل ساختار و ماهیت فعالیت، ساختار سازمانی، تعامل سازمانی، جایگاه سازمانی، و انتظارات؛ بعد روش های عمل به وظایف شغلی شامل هدف گذاری، نظام تصمیم سازی، به کارگیری توانایی، ابتکار عمل، ثبات و گردش شغل، عمل به نقش شغلی، آشفتگی ایفای نقش، چالش ها و محدودیت ها و تعارض با سیستم است.

حفظ و گسترش تعاملات انسانی مستلزم مقید بودن به فضایلی همچون ایثار است که متضمن نتایج مطلوب بسیاری از بعد فردی و اجتماعی؛ و ضامن سلامت روابط انسانی است. هدف این پژوهش بررسی مبانی فلسفی ایثار و تبیین بالقوگی های تربیتی آن با تأکید بر مبادی سه گانه عمل(از منظر نظریه انسان عامل ) است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی ضمن بررسی مبانی فلسفی ایثار به عنوان یک عمل اخلاقی- معرفتی، با نظر به مبادی سه گانه عمل، جایگاه آن را در تربیت اسلامی ابتدا از جهت هدف غایی و اهداف واسطی و سپس در جایگاه مبنا، اصل و روش به طور مجزا تحلیل نموده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اگرچه شرط پذیرش عمل ایثارگرایانه از منظر اسلام توجه همزمان به مبادی سه گانه (شناختی، گرایشی و ارادی) عمل است، تأکید اسلام بر مبدأ شناختی است. در ادامه ضمن تصریح نظر اسلام در عدم توجه به ایثار به عنوان هدف غایی تربیت، به اهداف واسطی هشت گانه در ارتباط با دست یابی به مقام ایثار اشاره شده است و پس از آن جایگاه ایثار به عنوان مبنا، اصل و روش به طور مجزا بررسی و دلالت های تربیتی هریک تبیین شده است. به طور مثال ایثار به منزله مبنا در برگیرنده سه اصل و هر اصل متضمن یک روش است. در نهایت این نکته نیز قابل تأمل است که وجه مشترک عاملین در اقدام به عمل ایثارگرایانه در اولویت قرار گرفتن متعلَّق ایثار در لحظه اقدام عملی است.

هدف این تحقیق طراحی، تولید، اجرا و ارزشیابی بازی رایانه ای آموزشی قیفاووس مبتنی بر مدل طراحی بازی های رایانه ای DODDEL برای آموزش مفاهیم نورشناسی به دانش آموزان پایه ششم در درس علوم بود و ضمن این فرآیند به ارزشیابی این مدل طراحی آموزشی نیز پرداخته شد. این تحقیق با رویکرد کیفی و روش پژوهش تکوینی با طرح ارزیابی مدل انجام شد و در آن چهار گروه شرکت داشتند: گروه متخصصین موضوع، گروه کارشناسان طراح بازی های رایانه ای، گروه کارشناسان طراح آموزشی، و گروه کاربران نهایی. داده های تکوینی این پژوهش با سه ابزار مشاهده، مصاحبه نیم-ساختاریافته، و بررسی مستندات مدل جمع آوری شد. تحلیل داده های کیفی این مطالعه نشان دادند که علیرغم مشکلات و محدودیت های فراوان بر سر راه تولید قیفاووس این نمونه اولیه تا حدود نسبتاً خوبی توانسته اصول طراحی بازی های رایانه ای و اصول رویکرد یادگیری مبتنی بر بازی های رایانه ای را رعایت نماید. همچنین، تحلیل یافته های تکوینی این پژوهش نقاط قوت و ضعف هر یک از مراحل مدل مذکور را مشخص کرد و برای برطرف ساختن آنها و بهبود مدل مذکور، محققان پیشنهاد دادند فرآیند این مدل از شِمای خطی به غیرخطی تبدیل شود؛ مولفه های نیازسنجی و بازاریابی محصول نهایی در مرحله آنالیز موقعیت لحاظ شود؛ و زمان و چگونگی ارزشیابی مفاهیم آموزشی در بازی، و سیستم راهنمایی بازی در مرحله مستند طراحی گنجانده شود.