مدل کنترل راهبردی گمرک جمهوری اسلامی ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

در بسیاری از سازمان ها و شرکت ها برنامه ریزی راهبردی را بدون در نظر گرفتن کنترل راهبردی طراحی کرده اند. در واقع مدیریت راهبردی دارای سه ضلع تدوین، اجرا و کنترل است که عمدتا ضلع کنترل راهبردی مورد غفلت واقع می شود این درحالی است که برنامه ریزی راهبردی برای شرایط متلاطم و پویای محیطی بسیار مناسب است و مهم تر این که کنترل راهبردی نیز در این محیط ها دارای اهمیت بالایی است. این پژوهش تلاش دارد تا ضمن نشان دادن اهمیت کنترل برنامه ریزی راهبردی بتواند مدلی برای کنترل راهبرد ارائه دهد. پژوهش از نظر هدف از نوع توسعه ای- کاربردی و به لحاظ روش توصیفی با رویکرد تحقیقات آمیخته است. گمرک ایران دارای دو ضلع تدوین و اجرای برنامه ریزی راهبردی اما فاقد کنترل راهبرد است و  پس از بررسی و مطالعات در حوزه مدل های کنترل راهبردی و مصاحبه و ارائه چهار دور پرسشنامه  با پایایی 80% به روش دلفی در سال 98 تعداد 17 متغیر با اهمیت برای مدل کنترل راهبردی گمرک شناسایی و مدل کنترل راهبردی  بر اساس آن تدوین شد که این 17 متغیر عبارتند از «شرایط زمینه ای شامل: کنترل های تشخیصی، تعاملی،محتوایی و فرایندی، شرایط مداخله ای شامل: کنترل مشوق ها، کنترل فرهنگی و کنترل غیر رسمی، شرایط محیطی شامل: کنترل بنیادی هدف گرا، کنترل بنیادی انسان گرا، کنترل تدریجی، کنترل تدریجی فرایندگرا، و کنترل محیطی درون سازمانی شامل: کنترل قبل از عمل، حین عمل، بازخور، نظارت محیطی، تغییر ناگهانی و بنچ مارکینگ( بهینه گزینی) و عملکرد». سپس برای اطمینان بیشتر از مدل به دست آمده، مدل در قالب نرم افزار PLS و با پرسشنامه کمی با پایایی بالای 80% که میان 290 نفر از پرسنل گمرکات اجرایی و ستادی در سطح استان تهران توزیع شد آزمون شد و نتایج حاصله ضمن تائید متغیرهای 17 گانه، مدل بر اساس متغیرهای 17 گانه را به جهت کمی نیز تائید کرد.