مطالب مرتبط با کلیدواژه

فمینیسم


۱۰۱.

داستان پسامدرن فارسی و «سوژه» زنانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: پسامدرنیسم فمینیسم سوژه داستان نویسی زنان داستان پسامدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۰ تعداد دانلود : ۵۲۰
پسامدرنیسم، درمقام آخرین رویکرد جریانی که در صدد امحای «سوژه» (1) برآمده از سنت انسان باوری است که از یک سو با فمینیسم یا جنبش زن محور در تناقض قرار می گیرد. فمینیسم از منظر تاریخی تحقق هویت زنانه را در تقابل با هویت مردانه تعریف می کند و از این جهت وابسته به اقتداری می شود که در «سوژه» و ابقای آن موجودیت یافته است، پس می کوشد سوژه مذکر را به سوژه مونث تغییر دهد. اما از سوی دیگر پسامدرنیسم، در عین تناقض با فمینیسم، به سبب اعلام مرگ سوژه، به تفکر زن محور کمک می کند تا نه تنها از اقتدار مردانه خلاص شود بلکه اسباب موثرتری برای ادراک خود پیدا کند. این دوگانگی، درجامعه ای مانند ایران که زمینه تاریخی متفاوتی از غرب را آزموده نمودهایی در عرصه های مختلف از جمله ادبیات داستانی دارد که الزاماً قرینه یا همراستا با نمودهای نظیر آن در جامعه غربی نیست. هدف مقاله حاضر بررسی نظری این تفاوت است و جهت تایید، شواهدی نیز از آثار چند نویسنده زن (2) ارائه می شود.
۱۰۲.

فمینیسم و دانش مدیریت: از ادعای همگرایی تا تعارض در عمل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فمینیسم رویکرد انتقادی مدیران زن نظریه سازمان و مدیریت نقد فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۲ تعداد دانلود : ۵۱۷
حضور و نفوذ فمینیسم در علوم انسانی و اجتماعی به طور چشمگیر و شتابانی در حال افزایش است. در این میان، رشته مدیریت نیز در هر دو عرصه عمل و نظر شاهد این حضور و نفوذ بوده است. این تأثیرگذاری در رشته مدیریت با انتقادات فراوانی مواجه شده است. در این پژوهش، تلاش شده تا فراتر از انتقادات فلسفی و انتقادات موردی، با رویکردی نوین به انتقاد عملیاتی تئوری ها و آموزه های فمینیسم در عرصه مدیریت پرداخته شود. در این راستا، پژوهشگران پس از تبیین منظر خود درباره انتقاد عملیاتی، با راهبرد پژوهش توصیفی- تحلیلی و با رویکردی انتقادی به بررسی آثار مدیریتی فمینیستی پرداختند. پس از آن تلاش شد، تا این آثار در یک ساختار کلی تقسیم بندی گردد. ماحصل این تلاش، تقسیم بندی آثار فمینیستی مدیریتی در دو دسته اساسی مدیریت گرا و انتقادی است. سرانجام، با استفاده از این تقسیم بندی، تعارض نهفته در دل تئوری های مدیریتی فمینیست، به نمایش گذارده شد. باید افزود نوآوری این مقاله علاوه بر اقدام به «نقد عملیاتی» فمینیسم در مدیریت، همین تقسیم بندی ارائه شده است، که نتایج سودمندی در بخش نتیجه گیری داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که فمینیسم در مدیریت در دو عرصه اصلی دچار تعارض است: تعارض میان بهره وری و اصول فمینیستی و تعارض برابری جنسیتی. تبیین نتایج نشان می دهد این تعارض ها به قدری عمیق اند که با تغییر موضع در موضوع برابری یا تغییر جایگاه آموزه های فمینیستی، امکان از میان برداشتن آنها نیست. سرانجام پیشنهاد هایی به نظریه پردازان مدیریت، نظریه پردازان اندیشه فمینیسم، مدیران اجرایی و فعالان فمینیست ارائه شد.
۱۰۳.

نقد مبانی تاریخ مندی در تفاسیر زن محور از قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاریخ مندی جاودانگی قرآن تفاسیر زن محور فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۸ تعداد دانلود : ۴۶۴
یکی از رویکردهای مفسران زن محور، با هدف هجمه به برداشت های مردسالارانه از قرآن، رویکرد تاریخی است. برخی با اشاره به تحولات گوناگون تاریخ جاهلی و عرب عصر نزول، در طراحی الگویی متفاوت برای اثبات برابری جنسیتی تلاش کردند. بایستگی تحقیقات منسجم به فراخور زمینه سازی برای طرح آراء و نظرات مختلف موجب شد، پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به تقریری از دیدگاه های تاریخی نگر مفسران زن مدار بپردازد و مبانی آن را تحلیل و بررسی کند. مهم ترین یافته های پژوهش حاکی است که مفسران زن محور از طریق تأکید بر ضرورت خوانش تاریخ مند قرآن ذیل آیات فسخ نکاح، تعدد زوجات و حجاب رهیافت باورهای ناصواب در تشریعات قرآنی مربوط به زنان را نتیجه می گیرند؛ لذا مانایی آموزه های قرآنی و همچنین کفایت احکام تشریعی در حوزه ی زنان را مخدوش می کنند. از منظر نگارندگان این پژوهش مبنای منشأ شناختی و انسان شناختی نگره ی مذکور محل نقد و بازاندیشی است؛ تنزل دادن احکام تشریعی زنان در سنت پیامبر (ص) در بافت فرهنگی به تضییع محتوا و پیام دین می انجامد و تبعات باطلی را به دنبال دارد. ازجمله راهبردهای مفسران زن محور برای اثبات دیدگاه های فمینیستی توسل به گزاره های دینی با نادیده گرفتن تفسیر روشمند آیات و به حاشیه راندن اصل فرازمانی و فرامکانی قرآن است.
۱۰۴.

حقوق ممتازه ی جامعه ی زنان نسبت به مردان، در فقه اسلام و حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حقوق ممتازه زنان فقه حقوق فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۲۷۷
بررسی مجموعه ی مقررات فقه اسلام و حقوق ایران روشنگر این است که نه تنها عدالت حقوقی میان جامعه ی زنان و مردانحکم فرما است؛ بلکه محقق در این راستا با احکامی مواجه می شود که قانونگذار، به صورت کاملاً جانبدارانه ای زنان جامعه را مورد حمایت ویژه قرار داده است . برخلاف رویکرد فمینیسم نسبت به تعامل اسلام با جامعه ی زنان، کمیّت و کیفیت این مقررات، تا حدی است که حتی احتمال تبعیض جنسیتی در اسلام به نفع زنان به ذهن متبادر می شود.بهره مندی از حقوقِ مطالبه ی نفقه، مهریه، جهیزیه، اجرت المثل ایام زوجیت، اجرتِ رضاع و شیردهی، نحله، متاع به معروف، اولویت در حضانت اطفال، امکان الزام مرد به داشتن فرزند، حق تقدم در دریافت مهریه و نفقه نسبت به سایر طلبکاران و عدم تکلیف درخصوص شرکت در جنگ، نمازجماعت، انجام وظایف خارج از منزل و انجام خدمت عمومی از جمله امتیازات ویژه ای هستند که در اسلام و حقوق ایران، صرفاً به زنان جامعه اختصاص یافته است.از دیگر نتایج تقریر چنین قواعد حمایتی،وضعِ تکالیف محدودترو سهل تر برای جنس مؤنث نسبت به جنس مذکر در حوزه ی قوانین است. مقاله ی حاضر، با روش توصیفی - تحلیلی، درصدد پاسخ گویی به انتقادات فمینیسم به رویکرد اسلام به جنس زن از بعد فقهی و حقوقی است و با ارائه ی مستندات، به نقد ادله ی مخالفان در خصوص موضوعات ارث، دیه، حق طلاق، قضاوت، شهادت، ولایت پدر بر دختر در ازدواج که از دیدگاه ایشان، به عنوان مهم ترین تبعیضات میان زن و مرد در حوزه ی مقررات شرعی و قانونی تلقی گردیده، پرداخته شده است.
۱۰۵.

تأملی نظری پیرامون خوانش گرایش فمینیستی از حکمرانی خوب در کشورهای اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: زنان فمینیسم جریان های فمینیستی کشورهای اسلامی گفتمان حکمرانی حکمرانی خوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۶ تعداد دانلود : ۶۷۷
مقاله حاضر با هدف معرفی برخی گرایش های فمینیستی در کشورهای اسلامی نزد افرادی چون مرنیسی ، احمد و الحبری در باب حکمرانی خوب، از منظر گفتمان نو گرایی اسلامی به نقد و بررسی اندیشه های آنها می پردازد. این گرایش ها ذیل جریان بزرگ تر متجددین جای می گیرند. به زعم آن ها احکام اسلامی ماهیتی تاریخی دارند و بزرگ ترین مانع حضور زنان در اجتماع و به تبع تنزل شاخص های حکمرانی خوب در کشورهای اسلامی محسوب می شوند. لذا معتقدند با بازتفسیر دوباره ی نص اسلامی، می توان شرایط مناسبی برای تغییر بسیاری از احکام اسلام ناظر بر امور زنان پیدا کرد. در همین راستا، پرسش اصلی در این مقاله این است که چه نقدهایی بر خوانش گرایش فمینیستی در کشورهای اسلامی از حکمرانی خوب وجود دارد؟ با توجه به داده های موجود، به نظر می رسد که نوع تلقی آنان از حکمرانی خوب مبتنی بر مطالعه ای ناقص، پیش داوری و بی توجه به بسترهای فرهنگی است. در مقاله ی پیش رو به روش گفتمانی، پس از بررسی آثار سه تن از برجسته ترین نظریه پردازان در این حوزه، خوانش آنان از نگاه نوگرایان دینی مورد ارزیابی قرار می گیرد و نهایتاً روند تسهیل حکمرانی خوب در ایران با توجه به ارزیابی نوگرایان دینی بیان می شود.
۱۰۶.

بررسی و نقد استنباط فمینیست ها از حجاب(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: حجاب فمینیسم حقوق زن تفسیر به رای آیه حجاب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۷ تعداد دانلود : ۵۵۴
از اواخر قرن 19م گروهی تحت عنوان«فمینیسم» به احکام فقهی اسلام درباره زن اعتراض کرده اند؛ از آن جایی که این احکام را نتیجه غلبه نگاه و تفسیر مردانه دانسته اند، به ارائه تفسیر جدیدی از قرآن و سنت و استنباط احکام اقدام کردند. حجاب از مهمترین احکامی بوده که مورد توجه فمینیست ها قرار گرفته است؛ آن ها به زعم خود با نگرشی عرفی، قرائتی نو بر مبنای رعایت حقوق زن در این باره ارایه کردند در حالی که آنچه از مطالعه و بررسی دیدگاه های آنها به دست می آید، حاکی از آن است که بدون داشتن تخصص کافی فقهی و حقوقی و با نگاهی سطحی و دور از هرگونه پشتوانه علمی به این حکم نگریسته اند. تفسیر به رای، محدودیت منابع مورد استفاده و عدم توجه به اصول پژوهشی در منابع فقهی از جمله مسائلی می باشند که نظرات آنها را درباره حجاب قابل تامل و نقد قرار داده است. در مقاله پیش رو تلاش شده نظرات سه تن از فمینیست ها (قاسم امین، فاطمه مرنیسی و آمنه ودود) با تکیه بر ادله عقلی و نقلی مورد نقد و بررسی قرار گیرد.
۱۰۷.

مطالعه تاریخی وضعیت سیاسی – حقوقی زنان در جهان از آغاز تاکنون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تاریخ جهان حقوق و روابط بین الملل فمینیسم وضعیت سیاسی حقوقی زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۳ تعداد دانلود : ۳۲۳
نوع حکومت ها و نظام های اداره جوامع با حقوق انسان ها و در نتیجه حقوق و جایگاه زنان در طول تاریخ جهان، ارتباط مستقیم داشته است. زنان از ابتدا در پی بدست آوردن حقوق خود تلاش می کرده اند اما در پاره ای از زمان ها شکاف بین زنان و مردان کم بوده و حتی گاهی زن سالاری وجود داشته است. بتدریج رشد اقتصاد و توسعه مالکیت و انباشت کالا، تمرکز ثروت در دست عمدتاً مردان، گرایش به سمت تمرکز تصمیم گیری و سیاست گذاری را به همراه آورد و رفته رفته زنان را در جایگاهی نابرابر قرار داد به نحوی که برای تعدیل وضعیت موجود گاهی نیاز به تبعیض مثبت به نفع زنان است. گسترش توجه جهانی به حقوق بشر و دستاوردهای گوناگون همراه با حرکت های استعمار زدایی، پیشرفت زنان را تقویت کرده است. آثار این تحولات در کشورهای جهان اسلام نیز بازتاب یافته است.
۱۰۸.

«آل» اوج تجلی فمینیسم در آثار ایل؛ بررسی مؤلفه های زن محوری در داستانک «آل» اثر محمد بهمن بیگی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آل جنبه های خاص زن محوری فمینیسم فرودستی زنان مردسالاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶۳ تعداد دانلود : ۹۹۶
داستان کوتاه «آل» نوشته محمد بهمن بیگی، بزرگترین داستان نویس ایل قشقایی است، که بخشی از فرهنگ ایل مبنی بر نوع نگاه به «زن» و وضعیت زنان و دختران در سبک زندگی عشایری را بازتاب می دهد. بهمن بیگی در این روایت با رویکردی واقع گرایانه به شرح حال شخصیت داستان (زلیخا) می پردازد و با برجسته نمودن محدودیت ها و مشکلات تحمل ناپذیر زلیخا، بر وضعیت اسفبار زنان در فرهنگ ایلی انگشت انتقاد می گذارد. تکیه های تعمدی نویسنده بر گزاره های فرودستی زنان گاه به طنزی تلخ می گراید که از علل و عوامل این معضل فرهنگی همچون جهل و خرافه پرستی پرده برمی دارد. بررسی آل بارویکرد فمینیستی، علاوه بر مؤلفه های کلی فمینیسم، جلوه های ویژه ای از زن محوری را نیز در این روایت نمایان می سازد، که درک عمیق نویسنده از ارزش های بنیادین مادران در جوامع عشایری و در عین حال، مظلومیت های اجتماعی آنان و همچنین موضع روشنگرانه و دفاع جسارت آمیز او از حقوق زنان را در جامعه بسته و متعصب ایل و در برابر رسوبات سخت و ضخیم تفکر مردسالاری نشان می دهد؛ به گونه ای که می توان این اثر را مهمترین داستان فمینیستی بهمن بیگی و بالطبع «نقطه اوج زن محوری» در آثار داستانی ایل تلقی نمود.
۱۰۹.

نقد نظریه «الهیات فمینیستی در قرآن» از دیدگاه قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: الهیات رفعت حسن روایات زن فمینیسم قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۸ تعداد دانلود : ۵۹۳
رفعت حسن از مهم ترین روشنفکران اسلامی مقیم آمریکا و رهبر فمینیست های مسلمان است. او تحت تأثیر الهیات فمینیستی در مسیحیت، نظریه «الهیات فمینیستی در قرآن» را مطرح می کند. از نظر رفعت حسن، سه عامل الهیاتی در عالم اسلام و قرآن، سبب پیدایش و گسترش نگرش برتری مردان بر زنان شده است: تابعیت زن نسبت به مرد در آفرینش، فریفته شدن آدم توسط حوا در هبوط از بهشت عدن و آفریده شدن زن به جهت مرد. این گونه عوامل و نگرش، اصولاً در فضای تفسیری و حدیثی اهل سنت ارائه شده اند و مضامین احادیث مورد استناد او در روایات شیعی نفی می شود. با وجود این، حتی در فرض پذیرش مدعیات رفعت حسن، نتیجه این استدلال ها چنین می شود که زن و مرد در خلقت و آفرینش تفاوتی ندارند، هر دو توسط شیطان فریفته و از بهشت اخراج شده اند و هبوط کرده اند، بدون اینکه تفاوتی از این جهات میان آنها باشد. ولی مسئله این است که این نظریه، تساوی حقوقی - فقهی میان زن و مرد را اثبات نمی کند و قرآن احکام متفاوتی در این مورد و از جمله در ارث و قصاص بیان می کند.
۱۱۰.

ارزیابی «فمینیسم» بر اساس آرای بانو امین در تفسیر مخزن العرفان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: بانو امین تفسیر مخزن العرفان فمینیسم برابری زن و مرد نقش مادری نقش همسری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰ تعداد دانلود : ۵۱۳
فمینیسم، واکنشی به برداشت فرودستی زنان و قشربندی اجتماعی مبتنی بر آن است که بر رفع آن چه ستم تاریخی بر آنان تلقی می شود تأکید می ورزد. گرچه برخی از اهداف فمینیسم حائز اهمیت است، اما راهکارهایی که برای نیل به آن اهداف ارائه می دهند اشکالات فراوانی را در بر دارد که نیازمند نقد و بررسی است. در این مقاله به مقایسه این راهکارها با آراء بانو امین در تفسیر مخزن العرفان، با تأکید بر سه محور برابری زن و مرد، نقش مادری و نقش همسری زن پرداخته می شود.
۱۱۱.

نقش فلسفی دلوز و اسپینوزا در فمینیسم گیلیان هووی نقد کتاب دلوز و اسپینوزا: رایحۀ مسئلۀ بیان(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۵۸۹ تعداد دانلود : ۴۱۰
نقد فلسفی دلوز بر اسپینوزا، که در کتاب اسپینوزا و مسئلة بیان آمده است، اثر بسیار مهمی است، زیرا نتایجی که در آن کتاب به دست آمده اند بنیادهایی فراهم می آوردند برای تأملات مابعدالطبیعی بعدی دلوز درباب طبیعت قدرت، بدن، تفاوت، و شباهت. دلوز و اسپینوزا نخستین کتابی است که آرای فلسفی دلوز را بررسی می کند، در جاهایی که تلاش می کند فلسفة اسپینوزا را ارزیابی کند و استدلال های وی را درباب مسائلی مانند امر مطلق، فلسفة ذهن، معرفت شناسی، و فلسفة اخلاق و سیاست به چالش بکشد. اگرچه نویسنده دلوز را تحسین می کند، با او سر مخالفت دارد و بر آن است که استدلال های وی نه تنها به ماتریالیسم حذفی و گونه ای سیاست هابزی می انجامند، بلکه مبهم گویی و مبهم کردن را رواج می دهند. وی، ضمن مخالفت با نظریه پردازان فمینیست که مفاهیم دلوز را راهی برای نجات نظریه های فمینیستی می دانند، پیش نهاد می دهد که چرخش به سوی مارکسیسم و نظریة انتقادی بهترین راه گشای فمینیسم خواهد بود.
۱۱۲.

پیله های ظهور (بررسی جلوه های زنانه از منظر نقد زن محور در رمان طوبا و معنای شب)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نقد زن محور شهرنوش پارسی پور طوبا و معنای شب فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۷ تعداد دانلود : ۷۲۹
جلوه های زنانه یکی از رهیافت های نقد ادبی مربوط به زنان است که به بررسی شخصیت زنان در آثار نویسندگان می پردازد و این موضوع بستر مناسبی است برای رمان «طوبا و معنای شب» که در آن مسائل و دغدغه های زندگی زنان که به نوعی مورد ستم فرهنگ نرینه سالار قرار گرفته اند، بیان شده است. پارسی پور در این رمان با ترسیم دوره گذار از جامعه سنتی دوران قاجار به تجدد دوران پهلوی و درنهایت به دگرگونی دوران انقلاب می رسد و همزمان با تغییرات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه با پرده برداشتن از بخش های جدید هویت زنانه، زوایای پنهان وجود زنان و مبارزه آنها برای کسب هویت از دست رفته شان را به تصویر می کشد و با انتقاد از نظام مردسالار نشان می دهد چطور با تغییر فرهنگی جامعه، نوع نگرش و شیوه زندگی زنان نیز تغییر می یابد و این تحول فرهنگی و اجتماعی به تحول شخصیتی زنان و پوست اندازی و بیرون آمدن آنها از پیله کهنه نظام مردسالار ایران منجر می شود. در این مقاله بر آن شده ایم تا به نقد رمان طوبا و معنای شب از منظر فمنیستی بپردازیم و نگاه زنانه او را در این مجال واکاوی نماییم.
۱۱۳.

تصویر زن در حماسه های قوم بلوچ(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تصوبر زن حماسه های قومی زن بلوچ حماسه های قوم بلوچ فمینیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۳ تعداد دانلود : ۵۸۸
یکی از مهم ترین بخش های هر فرهنگ، ادبیات عامه است که شامل ابعاد مختلفی است. در مطالعه پیش رو با تمرکز بر فرهنگ و ادبیات عامه قوم بلوچ، قصد داریم دریابیم زنان بلوچ در حماسه های این قوم عمدتاً در چه ابعادی به تصویر در آمده اند و در اجتماع و خانواده دارای چه موقعیتی هستند. به این ترتیب، هدف اصلی پژوهش، شناسایی و تفسیر سازوکاری است که در فرهنگ و ادبیات عامه قوم بلوچ و به طور اخص حماسه های این قوم در نهایت، موجد موقعیت و جایگاهی خاص در ارتباط با زنان بلوچ می شود. به همین دلیل، برای دستیابی به این منظور، از روش کیفی مردم نگاری و نیز روش اسنادی بهره برده ایم. برای تفسیر بهتر داده های به دست آمده نیز برخی نظریات فمنیستی همچون فمینیسم رادیکال، فمینیسم سوسیال و نیز فمینیسم لیبرال را استفاده انتقادی می کنیم تا از این طریق دریابیم آیا مسائلی که از بطن داده ها استخراج می شود، در چارچوب های یاد شده قابل بررسی یا به نحوی دیگر قابل تفسیر است. یافته های حاصل از کاربست روش های مذکور نشان می دهد که تصویری که از زنان ارائه شده است، بر برخی ابعاد و تصاویر خاص دلالت دارد، ازجمله: بر هم زننده صلح و روابط پایدار سران قدرت؛ قدرتمند، ثروتمند و دارای جاه و مقام؛ زیرک، باهوش و باتدبیر؛ دلیر، شجاع و ستیزه جو؛ تیماردار و تسکین دهنده آلام و برهم زننده روابط خانوادگی با انجام قضاوت های نادرست. درمجموع، با تمامی مضامین به دست آمده به این نتیجه دست یافتیم که زنانی که در حماسه های بلوچی از آن ها سخن گفته شده است، دارای ارزش ها، موقعیت ها و امتیازات به نسبت یکسان با مردان هستند.
۱۱۴.

تأثیر دیدگاه های فمینیسم بر عملکرد زنان در دوره پهلوی دوم با تأکید بر عملكرد اجتماعی اشرف پهلوی در فاصله سال های 1320 تا 1357ه.ش.

کلیدواژه‌ها: فمینیسم ایران پهلوی زن اشرف پهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۲ تعداد دانلود : ۳۹۵
ورود دیدگاه ها و نظریات فمینیستی به ایران دارای پیشینه ای مبسوط می باشد. امّا به طور معمول می-توان رگه های این تفكر را در دوران معاصر، از زمان پهلوی بررسی و تحلیل نمود. به طوری که شاخص های اصلی آن از جمله پرداختن به مسائل زنان و گرایش به رفع نابرابری نزادی و اقتصادی و محدود کردن نابرابری های جنسیتی قابل تطبیق بر عملکرد یكی از زنان اشراف آن دوره یعنی اشرف پهلوی می باشد. چنان چه فعالیت ها و سازمان های مستقل از حکومت، فمینیستی و یا سازنده ی جنبش زنان به حساب می-آمدند. هم چنین تشکیل سازمان های زنان که اوج آن سازمان زنان ایران بود نیز نشان از وجود فمینیسم آن دوره دارد. این پ ژوهش می کوشد شاخص های اصلی ایده ی فمینیسم را بر عملکرد این شخص تطبیق دهد. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از مدل الگوی تطبیقی صورت پذیرفته است.
۱۱۵.

واکاوی جرم شناسانه ازدواج سفید با رویکرد جامعه شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: ازدواج سفید جرم شناسی تجددگرایی فمینیسم خانواده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۸ تعداد دانلود : ۸۴۷
ازدواج سفید از جرایم بدون بزه دیده مستقیم و دربردارنده جرایم رابطه نامشروع، زنا و سقط جنین های غیرقانونی است. پژوهش حاضر با هدف شناخت عوامل گرایش به ازدواج سفید و تبیین جرم شناختی آن با توجه به ابعاد جامعه شناختی آن با روش مبتنی بر رویکرد ترکیبی کمی –کیفی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر بود که از میان آنها 54  نفر به روش در دسترس برای ورود به بخش کمی پژوهش و 14 نفر به روش هدف دار و براساس رسیدن به اشباع نظری در مصاحبه، برای ورود به بخش کیفی پژوهش انتخاب شدند. اطلاعات پژوهش با استفاده از پرسش نامه محقق ساخته با 55 گویه جمع آوری و داده ها با استفاده از آزمون t و ضریب همبستگی پیرسون تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان دهنده رابطه معنی دار و مستقیم ازدواج سفید با عقاید فمینیستی، عدم اعتقاد به هنجارها و اصول مذهبی، شرایط بد اقتصادی و بیکاری، مخالفت با ازدواج سنتی، لذت طلبی، دوستی با افراد سابقه دار در ازدواج سفید، ازهم گسستگی خانواده، فقدان کیفرگذاری مستقل برای ازدواج سفید، عدم نظارت همگانی، کسب حمایت برای زنان و عدم تعهد و مسئولیت در ازدواج سفید است.
۱۱۶.

نگرشی انتقادی به آینده فمینیسم با نگاهی راهبردی به جامعه ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: پروتستانتیزم مارتین لوترف فمینیسم غرب مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۳ تعداد دانلود : ۲۸۲
از آنجا که به تبع تغییر ماهیت و کارکرد دین در عرصه های اجتماعی غرب، غالب دعاوی فمینیسم، برآمده از سکولاریسمی است که دین گریزی یا در ظهوری افراطی تر، دین ستیزی و فروکاسته شدن دین به گزاره های اخلاقی را در پی داشته و دارد لذا در رویکردی آینده پژوهانه و انتقادی، تشدید مواردی چون آزادی روابط جنسی، قانونی شدن همجنس گرایی، فروپاشی بنیان خانواده و نیز کاهش ازدواج و افزایش طلاق، در زمره مهمترین چالشها و آسیب های فراروی فمینیسم در غرب محسوب می شوند. چراکه فمینیست های غربی نه تنها متن و آموزه های کتاب مقدس به عنوان نقطه اجماع و وحدت مذاهب مسیحی را به گونه ای آشکار، کنار نهادند، بلکه به رویارویی با آن برخاستند. این در حالی است که تاکید بر فطرت الهی به عنوان اصل مشترک و ضروری ادیان آسمانی، می تواند جایگاهی کلیدی در سیاست گذاری حوزه زنان در غرب مسیحی داشته باشد. درخصوص جامعه ایران نیز، آینده مطلوب زن و خانواده در گرو واگرایی از مبانی فمینیسم و نیل به آرمان مرد علوی و زن فاطمی است. از این روست که ضرورت دارد درون مایه های وارداتیِ فمینیستی، بر مبنای آموزه های ارزشی و اعتقادی، پالایش شده و بازتفسیر شوند تا از این رهگذر، سیاست گذاری حوزه زنان، حول محور مردم سالاری دینی شکل گرفته و استحاله فرهنگی رخ ندهد. در نوشتار حاضر، ضمن گسترش تفصیلی بحث های یادشده، مبانی فمینیسم در غرب در رویکردی آینده پژوهانه مورد نقادی قرار گرفته و در ادامه، ضمن بررسی سناریوهای مرتبط با حوزه زنان در ایران و تبیین سناریوی مطلوب، راهبردهایی برای تصمیم سازی و سیاست گذاری حوزه زنان در ایران، ارائه خواهد شد.
۱۱۷.

انعکاس جنس دوم در صدا و تصویر قهرمان های آثار داستانی نویسندگان زن

کلیدواژه‌ها: زن فمینیسم اِگزیستانسیالیسم ادبیات داستانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۶ تعداد دانلود : ۳۳۹
باور ناخودآگاه پدر سالار، بر آن است که آثار و میراث های ادبی بشر، مخلوق مردان و البته به وسیله مردان نگاشته شده ؛ در نتیجه بخش عمده این ادبیّات به طور معمول متمرکز به قهرمانان مرد خواهد بود. در این ادبیّات جنسیت محور، زنان یا نقشی ندارند و یا در حاشیه زندگی قهرمانان تعریف می شوند؛ در نتیجه با توجه به اینکه ادبیّات (به ویژه ادب داستانی) آیینه باورهای جامعه است، این داستان ها و قهرمانان آن ها، جامعه ای جنسیتی را انعکاس می دهند که در آن، وجود قهرمانان چه زن و  چه مرد، غصب و وجود تعیین شده از سوی جامعه (دیگری) جایگزین می شود. در این پژوهش برآنیم تا با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی و نیز با توجه به چند رمان که در راستای نمایش کشمکش های روحی، عاطفی، بن بست ها و عرصه های مشکل زای برون رفت قهرمانان از هنجارهای جامعه نگاشته شده اند به واکاوی این پرسش بپردازیم که آیا انسان ها در هر فرهنگ و اجتماعی برای انجام وظایف جنسیتی خود، تربیت می شوند؟ و آیا قهرمانان، خود این موضوع را پذیرفته و به آن می اندیشند؟ در راستای این پژوهش دریافتیم که نویسندگان منتخب در داستان های خود، این موضوع را غالباً به عمد و گاه ناخواسته نمایش داده اند. در داستان «سرود اروند رود» با نمایش شخصیّت های محکوم در برابر جامعه ، در داستان «دل فولاد» با نمایش کشاکش های زندگی قهرمان؛ در داستان «بازی آخر بانو» با قهرمان روستایی در محیط بسیار سنّتی و در داستان «خاله بازی» با خشم جامعه سنّتی نسبت به قهرمانی که قادر به انجام وظایفش نیست، مواجهیم؛ خشمی که با توجه به تربیت سنّتی تمام قهرمانان این داستان ها، چه زن و چه مرد، آنان را در مسیر اهداف جامعه پیش می راند. در نتیجه در آثار منتخب با قهرمانانی مواجهیم که گاه به گونه ای به تعاریف جامعه خو گرفته اند که حتی به برون رفت از این هنجارها نمی اندیشند.
۱۱۸.

بررسی آسیب شناسانه آثار ادبی فمینیستی با تأکید بر جایگاه خانواده و مسائل آن در نظریه های فمینیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: فمینیسم داستان نویسی خانواده آسیب شناسی نقد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۳ تعداد دانلود : ۷۴۳
آثار داستانی یکی از عرصه هایی است که فمینیست ها در بیان مسائل و دغدغه های زنان از آن بهره می گیرند. فمینیسم در هر جا که ردپایی از زنان دیده می شود بسیاری از هنجارها، سنّت ها و باید و نبایدها را به چالش کشیده و مورد تردید قرار داده است. شماری از داستانهای زن محور در کنار بیان مشکلات زنان آثار مخربی نیز داشته است؛ زیرا این آثار با دیدگاهی ضد ارزشی به جایگاه خانواده، ازدواج و روابط زناشویی می نگرد. این در حالی است که از ارزش خانواده به عنوان نهادی کوچک ولی تأثیرگذار در سلامت روانی و تأمین آرامش و نیازهای عاطفی افراد، غفلت شده است. مقاله حاضر درصدد است تا با رویکردی آسیب شناسانه و به روش مطالعه متن و بررسی مقایسه ای، آسیب ها در حوزه مسائل خانواده را با تحلیل شماری از آثار داستانی فمینیستی بررسی و نقد کند. این آثار عبارت است از رمان های سگ و زمستان بلند (از شهرنوش پارسی پور) پرنده من (از فریبا وفی)، داستان های کوتاه لکه ها، آپارتمان (1) و (2) و (3) از مجموعه «طعم گس خرمالو» (از زویا پیرزاد). داستانها برمبنای معیارهایی نظیر زن محور بودن، زن بودن نویسندگان، ارتباط محتوای آثار با مسائل خانوادگی و قرار گرفتن شخصیتهای زن در جایگاه قهرمان اصلی انتخاب شده است. نتایج نشان می دهد که این آثار با برجسته سازی مقوله هایی مانند طلاق عاطفی، تضاد دیدگاه ها در زندگی مشترک، بی هویتی زن و طلاق قانونی و با تکیه بر پدیده هایی نظیر مردسالاری و مردستیزی تأثیرات مخربی را در جایگاه ارزشی خانواده و ازدواج به دنبال داشته است.
۱۱۹.

آنارشی و نظم از منظر نظریه های روابط بین الملل

کلیدواژه‌ها: آنارشی رئالیسم نئورئالیسم مکتب انگلیسی پساتجدد گرایی فمینیسم سازه انگاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۴ تعداد دانلود : ۷۰۹
در تحلیل موضوعات نظام بین الملل، آنارشی و نظم از جمله مفاهیم کلیدی محسوب  می شوند که نظریه پردازان روابط بین الملل فاقد برداشت واحد و مشترکی از معنای آن می باشند و این امر مطالعات روابط بین الملل را با پیچیدگی هایی مواجه ساخته است. این پژوهش با عنایت به تنگناهای موجود، به منظور ارائه راهکاری جدید در راستای فهم جامع از مفاهیم آنارشی و نظم در نظام بین الملل، نظریه های رئالیسم، نئورئالیسم، مکتب انگلیسی، پسا تجددگرایی، فمینیسم و سازه انگاری را مورد بررسی قرار داده و در پایان ترکیب مکتب انگلیسی- سازه انگاری را به عنوان چارچوبی مناسب جهت تحلیل مسائل نظام بین الملل پیشنهاد می کند.
۱۲۰.

بررسی تطبیقی معرفت شناسی فمینیستی و حکمت صدرایی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: معرفت شناسی فمینیسم ملاصدرا بررسی تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۵ تعداد دانلود : ۴۹۲
فمینیست ها معتقدند معرفت زنانه و مردانه متفاوت است. آن ها در زمینه معرفت شناسی با فردگرایی مخالفت می کنند و تأثیر بسزایی برای شرایط اجتماعی و جنسیت در فرایند کسب معرفت قائلند. آنان معتقدند فاعل شناسا به دور از اجتماع، یعنی به تنهایی و با درون نگری، به معرفت دست نمی یابد، بلکه معرفت دارای سرشتی اجتماعی و مشروط به ارتباط با سایر افراد است و در جریان این روابط و با تأثیرپذیری از جنسیت فاعل و موقعیتی که در آن قرار گرفته به دست می آید. از نظر ملاصدرا، عوامل مادی، اجتماعی و جنسیت در معرفت مُعدات به حساب می آیند. فمینیست ها به جای جداکردن فاعل شناسا و متعلَق شناسایی، بر ارتباط این دو تأکید دارند و ارتباط را خصیصه ای زنانه می دانند که در کسب شناخت نقش دارد. ملاصدرا نیز در علم حصولی به ارتباطی قائل می شود که نفس با رب النوع برقرار می کند. بنابراین ملاصدرا به سطح عمیق تری از ارتباط فاعل شناسا و متعلَق شناسایی «ارتباط با ارباب الانواع» توجه کرده است. همچنین در دیدگاه ملاصدرا، فاعل شناسا ذاتاً مجرد اما فعلاً محتاج ماده است، برخلاف فمینیست ها که آن را بدن می دانند. علاوه بر این، هر دو معتقدند ارتباط عقلی و عاطفی در فرایند کسب شناخت را نمی توان نادیده گرفت.