۱.
کلیدواژه‌ها:
بستر بحران زا توازن منطقه ای ژئوپلیتیک سیاست بین الملل
هدف از این پژوهش درک علل و عوامل تهاجم نظامی عربستان سعودی به یمن در سال 2015م است. بحث اساسی نویسندگان بر این مبناست که بر خلاف برداشت رایج پژوهشگران و ناظران مسائل خاورمیانه، روابط میان یمن و عربستان سعودی نه دوستانه بلکه همواره تنش آمیز بوده و این خود زمینه ساز دشمنی های بیشتر در سال های اخیر شده است. فرضیه اساسی پژوهش حول این محور است که ترکیبی از متغیر های سه گانه ژئوپلیتیک، بستر بحران زای داخلی و سیاست های منطقه ای و بین المللی می تواند علل تهاجم عربستان به یمن را در مارس 2015 تبیین کند. در همین زمینه، نویسندگان در آغاز تنش های تاریخی میان یمن و عربستان و در واقع دیدگاه ها و سیاست های خصمانه سعودی ها درباره یمن را بررسی می کنند و سپس به تشریح متغیر های سه گانه برای تبیین تهاجم عربستان و متحدان آن به یمن در مارس 2015 می پردازند.
۲.
کلیدواژه‌ها:
انقلاب اسلامی ضد علم گرایی ضد مدرن فلسفه تحلیلی و قاره ای علم گرایی منطق گرایی
در جامعه ایران قبل از انقلاب اسلامی مباحثی شکل گرفت که این مباحث به شکل دو گفتمان رقیب با محوریت عبدالکریم سروش و رضا داوری به بعد از انقلاب کشیده شد. گفتمان سروش با علایق دینی و متأثر از تجربیات و اندیشه های اسلامی، فلسفه علم پوپر، دقت های منطقی و معرفت شناختی فلسفه تحلیلی و لیبرالیسم آگاهانه در پی سازگاری با مدرنیته بود. گفتمان داوری با علایق دینی و هویتی به تأثیر از هایدگر و فلسفه قاره ای به دفاع از فلسفه و ضدیت با منطق گرایی، علم گرایی و به کار بردن پیش فرض های ضدروشنگری غربی در مورد جامعه، سیاست، دین، علم و همچنین موضع گیری مذهبی علیه عقل انسان مدرن، به تفاسیر ضد مدرن می پردازد. این گفتمان ها بر شکل گیری جریان های سیاسی و اجتماعیِ مذهبی و غیرمذهبی ایران تأثیرگذار بوده و هر کدام در پی پاسخگویی به مشکلات جامعه ایران بودند. مباحث این دو از اول انقلاب با اختلافات شروع شد و به اوج خود رسید، اما در دوران متأخر به یکدیگر نزدیک تر شد. ازاین رو هدف نوشته حاضر در پاسخ به این پرسش که فلسفه قاره ای و تحلیلی چه تأثیری بر نواندیشان در جمهوری اسلامی ایران گذاشت؟ این است که با روش تحقیق تطبیقی و با تأکید بر چارچوب مفهومی هرمنوتیک قصدگرای اسکینر، متأثر از فلسفه قاره ای و تحلیلی به بررسی اندیشه های داوری و سروش بپردازد.
۳.
کلیدواژه‌ها:
سرمایه انسانی ساخت و ماهیت دولت سیاست گذاری توسعه دولت نهم و دهم دولت توسعه گرا
انباشت و بهسازی سرمایه انسانی نیازمند سیاستگذاری دولت است، اما هر دولتی این قدرت و توانایی را ندارد. نوع دولت و چگونگی شکل گیری آن متغیری تعیین کننده در کارایی و اثربخشی سیاست گذاری توسعه سرمایه انسانی است. در الگوی دولت توسعه گرا، توانمندی استخراجی و پاسخگویی بوروکراتیکِ شایسته سالار و عقلانی سازی روابط با جامعه، ظرفیت واستقلال نهاد دولت را افزایش می دهد. این در حالی است که عملکرد ضعیف و مشکلات تشدید شده در حوزه سرمایه انسانی در دولت نهم و دهم، متأثر از برخی عوامل نهادی چون استمرار و تقویت سیاست های پوپولیستی و عامه پسند، قانون گریزی و عدم التزام به قوانین، سیاست های بازتوزیعی و انبساطی، بوروکراسی ضعیف و غیرحرفه ای، نداشتن تعامل سازنده با ارکان دیگر نظام، تصمیمات شتاب زده و غیرکارشناسی، ناتوانی در بهره گیری از ظرفیت های بین المللی و ساخت ناکارامدرانتیری بوده است.
۴.
کلیدواژه‌ها:
آمریکای لاتین چین سطح تحلیل سیاست خارجی هو جینتائو
هدف این مقاله بررسی دلایل و روند افزایش روابط چین و کشورهای منطقه آمریکای لاتین در سال های ریاست جمهوری هو جینتائو است. درحالی که در دوره پیش از آن، توجه چین به گسترش روابط با کشورهای غربی بود، در دوره هو بسط روابط با کشورهای در حال توسعه به ویژه آمریکای لاتین بیشتر مورد توجه قرار گرفت. پرسش اصلی این مقاله این است که چرا سیاست خارجی چین در دوره ریاست جمهوری هو جینتائو (2012-2002) گسترش روابط با کشورهای آمریکای لاتین را مدنظر قرار داد؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که الزامات درونی، منطقه ای و بین المللی توسعه چین این کشور را متوجه مناطق مختلف کرده و از این جهت نمی توان فقط به تأثیر تغییر کادر رهبری در تغییر اولویت های سیاست خارجی چین قائل بود. ویژگی های سطح خرد همانند اصول مورد تأکید هو در عرصه داخلی و سیاست خارجی و تلاقی آنها با متغیرهای منطقه ای و بین المللی به تغییر جهت گیری در سیاست خارجی چین کمک کرده است.
۵.
کلیدواژه‌ها:
فلسفه سیاسی نظریه نظریه سیاسی نظریه سیاسی دینی هنجارگرایی
یک رویکرد عمد در تبیین مفهوم نظریه سیاسی توجه انحصاری به ویژگی توصیفی بودن آن است. این رویکرد در دهه های میانی قرن بیستم رویکرد غالب محسوب می شد. اما پس از فروپاشی برنامه سراسری پوزیتیویسم فضای نظریه پردازی سیاسی به طور چشمگیری متحول شد و توجه به تجویز و معطوف دانستن نظریه پردازی سیاسی به ارزش ها و آرمان های زندگی سیاسی تا حد زیادی مورد توجه قرار گرفت. اساس رویکرد پژوهش حاضر به نظریه سیاسی توجه بنیادین به این نکته است که همه نظریه های سیاسی رهنمون کننده به سوی عمل سیاسی اند و در مقصودشان ایجاد تحول در واقعیات اجتماعی است. نظریه سیاسی بررسی و تعمیقی است معطوف به بایدها و نبایدهای عرصه سیاست. این موضوع نشان دهنده مسائلی است که در نظریه سیاسی به آن پرداخته می شود. این مسائل اغلب جنبه هنجاری دارند و بیان کننده ضوابط صحیحی اند که باید بر امور سیاسی حاکم باشند. علاوه بر این نظریه سیاسی تلاش می کند عناصر تشکیل دهنده جامعه سعادتمند را درک کنند. تلقی ارائه شده در پژوهش حاضر از نظریه سیاسی، با محور قرار دادن هنجارها در نظریه پردازی، تلاش می کند راهی برای نظریه پردازی سیاسی براساس متون دینی فراهم کند.
۶.
کلیدواژه‌ها:
استراتژی قهری بازدارندگی بحران بین المللی قدرت های بزرگ منازعه نامتقارن نظریه هان وادارندگی
در منازعات نامتقارن، قدرت های بزرگ اغلب در برابر دولت های ضعیف از استراتژی قهری استفاده می کنند. با توجه به اینکه تهدیدات قهری دولت های قدرتمندتر به واسطه تعیین مجازات شدیدتر در ازای نافرمانی طرف مقابل مؤثرترند، به نظر می رسد دولت های ضعیف باید تسلیم درخواست های قهری قدرت های بزرگ شوند تا گرفتار مجازات آنها نشوند. اما چرا شواهد و مطالعات تجربی بسیاری عکس این قضیه و در واقع ناکامی استراتژی قهری و مقاومت دولت های ضعیف و در نهایت انتخاب استراتژی پرهزینه نظامی صرف از سوی قدرت های بزرگ را نشان می دهند؟ این سؤالی است که فیل هان با تهدید بقای دولت ضعیف به آن پاسخ می دهد. در این مقاله، برای تعمیم نظریه هان به مواردی که با آن قابل تبیین نیستند، آن را تعدیل کرده و با مطالعه موردی منازعه میان ایالات متحده آمریکا و کره شمالی حمایت می کنیم.
۷.
کلیدواژه‌ها:
اسلام ایران تشیع جنگ فرهنگ استراتژیک قوه قهریه
این مقاله کندوکاوی است در زمینه تأثیرات ایدئولوژی، به عنوان یکی از اجزای فرهنگ استراتژیک، بر نحوه استفاده دولت ها از قوه قهریه. در این چارچوب، این مقاله به بررسی اثر تشیع بر نحوه استفاده ایران از زور برای دفاع از خود می پردازد. این نوشتار در پی آن است که نشان دهد اثر تشیع بر فرهنگ استراتژیک ایران گسترده بوده است، زیرا به دیدگاه های ایران در مورد روابط بین الملل و نیز چگونگی روابط ایران با دنیای خارج شکل بخشیده است. تشیع همچنین سبب شده است که ایران سیاست خارجی تجدیدنظرطلبانه ای را دنبال کند. این رویکرد در سیاست خارجی موجب شده است که ایران دوستان معدودی در عرصه بین المللی داشته باشد و در نتیجه مجبور شود تا حد ممکن بر توانایی های خود برای دفاع از قلمرو کشور تکیه کند. اسلام همچنین موجب شده است که ایران بازدارندگی را به عنوان راهبرد نظامی خود برای دفاع از کشور برگزیند. این راهبرد نظامی کاربرد زور برای نیل به اهداف مادی را رد می کند و استفاده از قوه قهریه را تنها زمانی مجاز می شمارد که کشور با حمله روبه رو شده یا امنیت امت اسلام با خطر مواجه شود؛ اما به ایران اجازه می دهد که در صورت قریب الوقوع بودن تجاوز خارجی دست به حملات پیشگیرانه بزند و نیز در صورت حمله دشمن جنگ را به داخل خاک مهاجم بکشاند. اسلام همچنین سبب شده است که ایران ایمان و روحیه را عامل اصلی قدرت نظامی تلقی کند و نه کثرت نفرات و فناوری را؛ زیرا از نظر رهبری کشور، پیروزی در جنگ هدیه ای الهی است که خداوند آن را نصیب لشکر اسلام می کند.
۸.
کلیدواژه‌ها:
برنامه پژوهشی خاطره خاطره سیاسی سیاست خاطره
سیاست خاطره به مثابه حوزه ای مطالعاتی، محصول بحران بازنمایی در علوم اجتماعی متأخر است. اما این حوزه پژوهشی ضعف هایی دارد که سبب می شوند نتواند برنامه پژوهشی واحدی را عرضه کند. مرتفع ساختن کاستی های مفهومی و نظری و افزایش شمار موضوعات مورد مطالعه آن، مهم ترین راهبردهایی هستند که برای ارتقای آن به سطح یک برنامه پژوهشی منسجم ضروری اند. پرسش اساسی نوشته حاضر این است که مفاهیم رایج در حوزه مطالعاتی سیاست خاطره چه اشکالاتی دارند و چگونه می توان آنها را مرتفع ساخت؟ در این نوشته برآنیم مقدماتی از نظریه ای نوآیین در زمینه سیاست خاطره را به اقتراح گذاریم که برنامه پژوهشی مستقلی با موضوع و مواد سیاست خاطره از آن سر برمی آورد. برای این مهم، کاستی های مفهومی و نظری موجود را برطرف خواهیم کرد و دامنه ایده ها و موادی را که سیاست خاطره در پی این کاستی زدایی خواهد توانست شرحی بر آنها داشته باشد، معین خواهیم کرد.
۹.
کلیدواژه‌ها:
ترکیه جهانی شدن خاص گرایی قومی خاورمیانه سوریه عراق هژمونی فرهنگی
جهانی شدن به مثابه دگرگونی در سازمان فضایی و روابط فرهنگی و اقتصادی، و با فرایندهای دراز دامن سیاسی و اقتصادی با نوعی از جاکندگی مترتب بر خود، آثار شایان توجهی در مناطق جهان به ویژه خاورمیانه به جای گذاشته است. هدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش اصلی استکه جهانی شدن چگونه موجب تقویت و تعمیق خاص گرایی های قومی در منطقه آشوب زده خاورمیانه شده است؟ براساس یافته های این پژوهش، پاسخ این پرسش در سه بخش: 1. تضعیف حاکمیت های ملی؛ 2. تشدید تنش های سیاسی و قومی؛ و 3. هژمونی فرهنگی –خاص گرایی فرهنگی دسته بندی شده است. این مقاله از چارچوب نظری «خاص گرایی قومی» بهره برده و به روش توصیفی تحلیلی با سویه انتقادی به نگارش درآمده و روش گردآوری مطالب استفاده از منابع کتابخانه ای، مقالات و سایت های اینترنتی است.
۱۰.
کلیدواژه‌ها:
حق وتو شورای امنیت گروه4 موانع سیاسی موانع حقوقی
در سال های اخیر مذاکرات به منظور تغییر قدرتمندترین و مؤثرترین رکن سازمان ملل متحد (شورای امنیت)، به مباحث گسترده ای دامن زده است. مزایا و اختیارات ویژه اعضای دائم شورای امنیت مانند حق وتو، اعمال تحریم و ... از سویی موجب برنتابیدن نظم موجود از جانب دولت های منتقد و اصلاح طلب شده، و از دیگر سو پنج عضو دائم شورای امنیت را در مسیر حفظ وضع موجود، متحد ساخته است. به هر حال از آنجا که شورای امنیت نماینده کلیه کشورهای دنیا نبوده ومسئول اصلی حفظ صلح و امنیت بین المللی است، نویسنده در این مقاله ضمن بررسی اجمالی دلایل نارضایتی از شورای امنیت با تأکید بر گروه4 موانع اصلی ناکامی دولت های اصلاح طلب را دو طیف سیاسی و حقوقی بررسی می کند.
۱۱.
کلیدواژه‌ها:
امنیت پایگاه نظامی جنسیت حوزه نفوذ حاکمیت محیط زیست
ایجاد پایگاه های نظامی خارجی موضوعی کلیدی برای درک توزیع قدرت براساس حوزه نفوذ است. قدرت های بزرگ به منظور برتری در توازن قوا، ثبات استراتژیک و گسترش حوزه نفوذ در مناطق خاصی از جهان پایگاه های نظامی ایجاد می کنند. به طور معمول یک دولت به متحدان و دولت هایی که تصورات مشابه درباره منافع مشترک یا تهدید مشترک د ارند اجازه حضور نظامی می دهد. با این حال، حضور طولانی مدت نظامی به مشکلات سیاسی، اجتماعی و زیست محیطی در کشور میزبان منجر می شود. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مقالات اینترنتی و تأکید بر پایگاه های نظامی آمریکا در جهان به خصوص در شرق آسیا (فیلیپین، ژاپن و ...) و خاورمیانه (افغانستان، ...) به این نتیجه رسید که ایالات متحده آمریکا با ایجاد پایگاه های نظامی درصدد گسترش قدرت و نفوذ به ماورای مرزها به منظور دستیابی به اهداف و مقاصد مختلف است، از جمله این اهداف می توان به افزایش حوزه نفوذ، تسلط و کنترل مناطق ژئوپلیتیک، ژئواستراتژیک، تأمین منافع اقتصادی به خصوص دستیابی به منابع انرژی و کنترل آنها و مهار قدرت های رقیب اشاره کرد.
۱۲.
کلیدواژه‌ها:
الگوی قرآنی امام خمینی (ره) اندیشه نظری انقلاب اسلامی سیره عملی
در تحلیل همه جانبه انقلاب اسلامی ایران، بررسی مؤلفه ها و ارکان اساسی انقلاب که یکی از مهم ترین آنها رهبری امام خمینی (ره) و الگوی مبارزاتی وی است، اهمیت فراوانی دارد. در این خصوص پرسش اصلی این است که به کارگیری کدام الگوی مبارزاتی موجب شد که امام خمینی (ره) در قامت یک رهبر سیاسی نهضت اسلامی را به درستی و دقت در مسیر اصلی خود پیش ببرد و به سرمنزل پیروزی برساند؟ نگارنده در این تحقیق با مراجعه به پاره ای منابع مرتبط و آیاتی از قرآن کریم و با روش استنادی، تحلیلی و تطبیقی به تشریح چگونگی روش مبارزاتی امام خمینی (ره) پرداخته و به این نتیجه رسیده است که شیوه مبارزاتی ایشان منطبق بر الگویی است که قرآن کریم مؤمنان را بدان فراخوانده است. در این الگو، مبارزه ماهیت «قیام لله» دارد و از پنج ویژگی 1. تکلیف گرایی، 2. اسلام محوری، 3. توأم با آگاهی و شناخت، 4. مردمی بودن و 5. سازماندهی و نظام مندی، برخوردار است. مبارزه با چنین ویژگی هایی فقط با تکیه بر آموزه های قرآن کریم و اسلام ناب به سامان می رسد و هیچ گاه شکست در آن راه ندارد.
۱۳.
کلیدواژه‌ها:
اسلام گرای اقتدارگرا تحولات 2011 تکفیری سلفی گفتمان مصر
سقوط مبارک در سال 2011 آغاز تحولی گفتمانی در مصر بود. عناصر رهاشده بر حوزه گفتمانگی مصر، گرداگرد دالی خاص درصدد ارائه تصویری کارامد از جامعه مطلوب مصر و جذب دال های شناور در حوزه گفتمانگی رقبا بودند. از یک منظر می توان گفتمان های سیاسی مصر را بر پایه اسلام گرایی یا سکولاریسم و دموکراسی خواهی یا اقتدارگرایی تقسیم کرد. برخی گروه های سیاسی مصر، در درون گفتمان اسلام گرای اقتدارگرا »عمل کرده و در نزاع گفتمانی شکل گرفته، سعی در هژمون سازی خود داشته اند. پرسش این مقاله این است که این گفتمان از چه مؤلفه هایی برای تسلط هژمونیک خود بهره برده و ساختار گفتمانی آن به وسیله چه گروه های سیاسی شکل گرفته است؟ این مقاله با روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه نشان می دهد که گفتمان یادشده با مرکزیت" خلافت"در مفصل بندی با دال هایی چون شورا، عدالت، جهاد، شریعت، و در غیریت سازی نسبت به غرب و دموکراسی و شیعه؛ سعی در بازخوانی خود برای تناسب با اوضاع دارد، اما تشتت مؤلفه های گفتمانی و گروه هایی که از این منطق گفتمانی بهره می گیرند، موجب شده است تا به نوعی دچار زمان پریشی گفتمانی شوند.
۱۴.
کلیدواژه‌ها:
بحران سازی تهدیدهای نیابتی منازعه نامتقارن موازنه امنیت منطقه ای
در ادبیات راهبردی عربستان در مواجهه با ایران در سال 2015، نشانه هایی از تهدید و تشدید بحران مشاهده می شود. نشانه های چنین ادبیاتی در سیاست عملی عربستان در بحرین، یمن، سوریه، عراق و لبنان نیز مشاهده می شود. تشدید بحران نشانه هایی از تهدید امنیتی را اجتناب ناپذیر می سازد. مشارکت کشورهای اتحادیه عرب به ویژه مصر و امارات عربی متحده با سیاست های منطقه ای ترکیه و عربستان سبب گسترش بحران منطقه ای شده است. مدیریت امنیت منطقه ای در روابط ایران و عربستان صرفاً براساس سیاست گذاری موازنه منطقه ای امکان پذیر است. ریشه های تاریخی چنین بحرانی در روابط امنیتی ایران و عربستان به سال 2006 بازمی گردد. شیعیان در سال های بعد از جنگ سرد توانستند در محیط هایی که دارای اکثریت جمعیتی بودند، موقعیت خود را تثبیت کنند. دشمنی و خصومت در سال 2003 افزایش یافت و در سال 2006 بعد از مقاومت حزب الله در برابر رژیم صهیونیستی، تشدید شد. در این شرایط، مقاومت اسلامی علیه محافظه کاری منطقه ای، مداخله گرایی آمریکا و برتری طلبی رژیم صهیونیستی سازماندهی شده بود. نتیجه چنین فرایندی را می توان در شکل گیری کنفرانس شرم الشیخ علیه ایران در نوامبر 2006 مورد توجه قرار داد. این کنفرانس با مشارکت عربستان، مصر، اردن، امارات متحده عربی و آمریکا در مقابله با هویت گرایی اسلامی شکل گرفت. چنین فرایندی زمینه های لازم برای گسترش بحران هویتی خاورمیانه را به وجود آورد. بحران سازی بخشی از سیاست امنیتی عربستان برای موازنه گرایی با ایران محسوب می شود.
