فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۰٬۳۴۱ تا ۱۰٬۳۶۰ مورد از کل ۷۸٬۴۹۳ مورد.
حوزههای تخصصی:
قاعده تولا و تبرا تنظیم کننده سیاست خارجی دولت اسلامی است و چهارچوبی برای نوع تعاملات با کشورهای اسلامی و غیراسلامی ارائه می دهد. در این مقاله با بهره گیری از منابع اسلامی و استنباط از آیات و روایات، برخی از ابعاد کاربست این قاعده در حوزه سیاست خارجی دولت اسلامی نشان داده شده است. براساس ظرفیتی که این قاعده ایجاد می کند، می توان در حوزه ساختاری، بلوک بندی متمایزی از ساختار کنونی نظام بین الملل ارائه داد؛ به گونه ای که در یک سوی آن با بهره گیری از قاعده تولا و با محوریت اشتراکات ایمانی، جریانی همگرا در نظر و عمل، بر پایه اعتقادات مشترک شکل گیرد و به انحای گوناگون، این جریان ضمن افزایش هم افزایی درونی، از راه های گوناگون، اقتدار جمعی را حفظ نموده، آن را گسترش دهد. از سوی دیگر، بهره گیری از قاعده تبرا، منجر به مرزکشی نظری و عملی با کسانی می شود که نه تنها سنخیتی با جریان توحیدی ندارند، بلکه در برابر آن، از هر طریق ممکن، به مقابله برمی خیزند.
مؤلفه های تربیت اجتماعیِ معنویت محور از منظر نهج البلاغه
منبع:
قرآن و علوم اجتماعی سال اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴
108 - 136
حوزههای تخصصی:
تربیت از مباحث مهم و زیربنایی جوامع گوناگون است که یکی از ابعاد آن، تربیت اجتماعی است؛ و غایت آموزه های نهج البلاغه، تربیت انسان بر اساس مؤلفه های معنویت محور است. حاصل تربیت تحت این تعالیم، امنیت عمومی افراد جامعه و رضایت خداوند متعال را در پی دارد. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از ابزار کتابخانه ای به بررسی مؤلفه های تربیت اجتماعی معنویت محور از منظر نهج البلاغه می پردازد. مهم ترین این مؤلفه ها رعایت حقوق متقابل و پرهیز از خودمحوری، وفای به عهد، عفو و گذشت، خوش رویی و نرم خویی، رعایت احترام بزرگ ترها و مهربانی با کوچک ترها، دفع بدی به نیکی، تغییر رفتار متناسب با اقتضائات مخاطب، تعدیل خوش گمانی و بدگمانی، شکرگزاری در مقابل دیگران، صداقت و حق گویی و پرهیز از دروغ، مشارکت در غم و شادی هم نوعان، اعتماد نداشتن به دیگران قبل از شناخت، توجه به آزادی و پرهیز از بردگی انسان ها، درخواست نکردن از نااهلان، دوری از عُجب و تکبر، پرهیز از مجادله و دشمنی، کنترل خشم و غضب، دوری از تملق و چاپلوسی، دوری از حسادت، پرهیز از لجاجت، دوری از سخن چینی، پرهیز از عیب جویی، و... است. نتایج تحقیق حاکی از این است که در سایه تحقق تربیتِ «معنویت محور»، ناهنجاری های اجتماعی به شدت کاهش می یابد، همیاری اجتماعی به حدّ اعلای خود می رسد و رفتارهای اجتماعی بر اساس حق و حق گرایی تنظیم می شود، به گونه ای که رضایت عمومی را در پی دارد و موجب تبلور ارزش های انسانی در جامعه و مقدمه سازی جهت ایجاد مدینه فاضله می شود.
ابعاد تربیتی سوره غافر با تکیه بر تفسیر المیزان به روش داده بنیاد(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزههای تخصصی:
در این پژوهش تلاش شده الگوهای تربیتی سوره غافر در آموزه های ارائه شده در تفسیر المیزان کشف شود. ازاین رو از روش پژوهشی داده بنیاد استفاده شده و در نهایت، 458 مفهوم، 6 مؤلفه و46 مقوله جزئی تربیتی استخراج شده است. این مقاله سوره غافر را با رویکرد تربیتی بررسی می نماید؛ زیرا فلسفه بعثت پیامبران و اساسی ترین وظیفه اولیای الهی و متولیان و مربیان جامعه اسلامی، تربیت اسلامی است که یکی از مهم ترین و عمده ترین معارف اسلامی را نیز تشکیل داده است. برخی از مهم ترین مؤلفه های تربیتی شناسایی شده سوره غافر در تفسیر المیزان عبارت اند از: مربی (الله، رسول، ...)، متربی (امت نبی اکرم، برخی مؤمنان، موسی و ...)، زمینه (مقدمه آوردن، رعایت آداب و ...)، موانع تربیتی (فساد، گناه و ...)، اهداف (ورود به جهنم و بهشت و ...)، نتایج (آگاه سازی متربی، پیروی از مربی و ...)، فایده تربیت (دلگرمی مربی و زیاد شدن عطوفت متربی)، مبانی (رعایت مساوات، عمل و عکس العمل و ...)، قاعده (دنیا دار فانی و آخرت دار باقی و ...)، روش (تذکر و عاقبت اندیشی و ...) و ابزار تربیتی (استشهاد آوردن، استفاده از قواعد ادبی و ...). و این ابعاد تربیتی شناسایی شده و شش الگو و مدل تحقیق را تشکیل داده است.
بررسی ماهیت عبادی یا معاملی نکاح از منظر فقه فریقین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
با وجود مباحثی که ذیل ماهیت فقهی حقوقی نکاح از سوی اندیشمندان ارائه شده است و بر اساس آن، برخی نکاح را ذیل معاملات قرار داده اند، برخی دیگر ماهیت نکاح را عبادی دانسته اند، اما واکاوی زوایای مختلف و نقد و بررسی آن موضوعی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. از نظر اکثریت مطلق فقهای مذاهب حنبلی، حنفی و مالکی، ماهیت نکاح عبادی است بدین جهت که شرط خیار و اقاله در آن جایز نبوده، جنبه اخروی در آن لحاظ شده و انعقاد عقد، بدون ذکر مهر یا فساد آن صحیح است. این درحالی است که اکثریت فقهای امامیه و شافعیه، نکاح را دارای ماهیتی ذیل معاملات قرار داده اند که امکان انشاء قرارداد حقوقی بین طرفین در آن، وجود دارد، ایجاب و قبول طرفین از شروط نکاح تلقی می شود و امتناع زن از تمکین تا دریافت مهریه جایز است. این تحقیق، با شیوه کتابخانه ای و به روش توصیفی-تحلیلی، ضمن مروری بر آثار فقهی و حقوقی عقد نکاح، به نقد کلی و تفصیلی جنبه عبادی بودن آن از منظر فریقین پرداخته و بر این باور است که می توان رویکرد «معامله ای بودن نکاح» را بدین علت رجحان داد که دلیلی تعبدی بر اثبات عبادی بودن نکاح وجود ندارد، گرچه می توان به ادله اجتهادی در این خصوص اشاره کرد. بدیهی است پذیرش این رویکرد، مستلزم تعهدآوربودن شرط خیار در نکاح و امکان جبران ضرر و خسارتهای مهلک در اختلافات زوجین است.
روش های اعتبارسنجی منابع حدیثی با تکیه بر آثار شیخ صدوق(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۲۶ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۹۹)
68 - 90
حوزههای تخصصی:
از ویژگی بارز احادیث شیعه انتقال مکتوب آن ها است. از این رو یکی از روش های اعتبارسنجی نزد قدما، بررسی منابع حدیثی بوده است. شناخت روش های موجود در این نوع از اعتبارسنجی، نیازمند بررسی عملکرد قدما است. در این نوشتار با روش توصیفی-تحلیلی به ارائه روش هایی در تشخیص منابع مکتوب شیخ صدوق و نوع تعامل وی با این آثار پرداخته شده است. اعتبارسنجی شیخ صدوق در حوزه مکتوبات حدیثی قابل تقسیم به سه دسته اند: قبول اجمالی مصدر حدیثی، طرد تمام کتاب و قبول بخشی از آثار. در این تقسیم بندی ها عواملی مانند شناسایی صحت و سقم انتساب کتاب به نویسنده، مشایخ صاحب کتاب، نوع محتوای کتاب، روش تحمل و انتقال کتاب، میزان اعتبار نسخه کتاب و شخصیت راوی کتاب دخیل بوده است. به نظر می رسد عوامل مؤثر بر این دسته بندی ها بر سایر قدما نیز صدق کند.
کبریت احمر، عنقاء مغرب - و اسلام شناسى (نکاتى از تهذیب الاحکام شیخ طوسى)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم حدیث سال ۲۶ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۰۰)
209 - 234
حوزههای تخصصی:
در این مقاله گزارشى از برخى روایات تهذیب الاحکام شیخ طوسی آمده که گرچه در منابع روایى نقل شده اند، اما کمتر مطرح هستند و هرچند برخى از آن ها در برخى منابع فقهى و غیر فقهى مورد بحث قرار گرفته اند، ولى چندان جایگاهى در بین عامه جامعه علمى ما ندارند. این روایات در سه حوزه روایات کلامی، روایات فقهی و روایات تاریخی قرار دارند. برخی از این روایات، با آن که حاکی از روح اخلاق مدار و عدالت مدار اسلام اند، کمتر مورد توجه قرار گرفته و گاهی برخی دیدگاه ها و رفتارها در جامعه مسلمانان مغایر با آن چیزی است که روایات آمده است.
تحلیل فقهی تفاوت احکام زنان با مردان در احرام حج(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
میقات حج دوره ۲۹ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۸)
31 - 71
حوزههای تخصصی:
همان گونه که در عالم تکوین، بین زن و مرد تفاوتهایی وجود دارد، در مباحث تشریعی از جمله حج، نیز تفاوت هایی میان آنان دیده می شود. این مقاله به طورکامل به بیان موارد مختلف تمایزات احکام زن ومرد در احرام پرداخته است. مهمترین این تفاوت ها عبارتند از: وجوب پوشیدن دو لباس احرام، حرمت پوشاندن سر در حال احرام، منع پوشیدن کفش و جوراب و چیزهای دوخته شده در حال احرام برای مردان و در مقابل زنان نیز از پوشاندن صورت، پوشیدن دست کش و استفاده از زیور آلات غیر متعارف منع شده اند. با نگاهی به تمایزات و تفاوت های بین زن و مرد در انجام این واجب، می توان دریافت که برخی از این تمایزات برگرفته از عفاف زنان و مردان است؛ مانند عدم وجوب پوشیدن لباس احرام، عدم استحباب بلند کردن صدا در هنگام لبیک گفتن و حرمت پوشش جوراب و کفش در حال احرام بر مردان. اما برخی از این تفاوت ها به جهت تفاوت فیزیکی میان مردان و زنان است؛ مانند حرمت زیر سایه قرار گرفتن در حال احرام برای مردان.
تحلیل تطبیقی اندیشه سیاسی شیخ مفید و جاحظ درباره حکومت و حاکمیت سیاسی
حوزههای تخصصی:
پژوهش حاضر ب ا روش کتابخانه ای ب ه بررس ی اندیش ه های سیاس ی ش یخ مفی د و جاح ظ ر فریقی ن درب اره حکوم ت و حاکمی ت سیاس ی می پ ردازد. ّ در جای گاه ش اخص های تفک ر م ا را در فه م جریان ه ای فک ری ّ مقایس ه تطبیق ی آرا و اندیش ه های سیاس ی ای ن دو متفک اعتزال ی، اه ل حدی ث و ش عوبیه، ب ر اندیش ه های آن ان ی اری می نمای د و ب ا مدنظ ر ق رار دادن رویک رد مذهب ی و ش رایط اجتماع ی متف اوت زم ان حیاتش ان می ت وان ب ه وج وه اش تراک و افت راق فک ری موج ود پ ی ب رد. نتای ج تحقی ق نش ان می ده د: از ن گاه فریقی ن وج ود حکوم ت و حاکمی ت در ه ر عص ری از ضروری ات عقل ی اس ت. جاح ظ تعام ل ب ا ه ر ا ش یخ مفی د تعام ل ب ا س لطان جائ ر را ب دون ّ حاکم ی را و ل و ظال م باش د، جائ ز می دان د. ام اضط رار، غیرجائ ز و ممن وع می دان د. منش أ مش روعیت حاکمی ت سیاس ی، از منظ ر ش یخ اله ی اس ت، درحالی ک ه جاح ظ نص ب ام ام و حاک م را ب ر م ردم واج ب ّمفی د فق ط ن ص دانس ته، یعن ی مش روعیت حکوم ت ب ا نص ب اله ی نیس ت.
جایگاه ژئوپلیتیکی تنگه هرمز در راهبرد دفاع دریای ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
با تشکیل نیروی دریایی در سال 1303 اعمال حاکمیت بر قلمروی دریایی کشور شروع شد. تصویب نخستین قانون مناطق دریایی ایران در سال 313 ، اعمال حاکمیت را قانونمند کرد. در دهههای بعد قانون مناطق دریایی ایران بازنگری شد. در تکمیل آن، حقوق و قوانین بینالملل دریاها مؤثر بود. موضوع قوانین دریایی کشور، همواره خلیج فارس و دریای عمان بوده است و تنگه هرمز بهعنوان آبراه مهم جهانی از نظام حقوقی ویژهای برخوردار نشده است. در نتیجه، عبور از آن دارای نظام حقوقی خاصی نیست و قوانین کنوانسیون 1982 حقوق بینالملل دریاها به تنگه هرمز نیز تعمیم داده میشود. تنشهای سیاسی پیشآمده در دهههای اخیر و اقدامات خصمانه کشورهای متخاصم، سبب شده است بستن تنگه هرمز بهعنوان اهرم بازدارنده تدافعی مورد توجه مسئولان کشور قرار بگیرد. در این مقاله توصیفی و تحلیلی که به شیوه کتابخانهای انجام دادهایم، ضمن بررسی وضعیت و روند اقدامات ایران در عرصه قلمروهای دریایی، به نقش ژئوپلیتیک تنگه هرمز در سیاستهای دفاعی کشور میپردازیم که بهعنوان متغییر مستقل در این پژوهش مطرح است و پیامدهای بستن تنگه هرمز نیز بهعنوان متغییر تابع است. این پرسش مطرح است که تنگه هرمز چه جایگاهی در راهبرد دفاع دریایی ایران داشته است و طرح بستن تنگه از منظر راهبرد دفاعی دریایی چه پیامدهایی دارد؟ براساس یافتههای پژوهش، طرح بستن تنگه هرمز توسط جمهوری اسلامی ایران، همواره واکنشهای زیادی در پی داشته است. ساخت خطوط لوله جایگزین، ابراز مخالفتهای بینالمللی، تهدید بهکارگیری نیروی نظامی با بازنگهداشتن تنگه از جمله آنها بوده است.
موضوع شناسی پول(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال سی ام اردیبهشت ۱۴۰۰ شماره ۲۸۱
93-100
حوزههای تخصصی:
تغییر پول از پول کالایی به پول های اعتباری و الکترونیکی، مسائل جدیدی را در حوزه پول و بانک به وجود آورده، که ضرورت شناخت آن را بیشتر کرده است. در نظریه برگزیده، پول هر آن چیزی است که به طور گسترده به عنوان وسیله پرداخت، شناخته می شود. با توجه به ماهیتِ پول «عینیت داشتن» پول موضوعیت ندارد و هرکس سپرده ای در بانک قرار دهد، به اندازه سپرده ی خود از بانک طلبکار می شود، نه عینِ پول خود. بنابراین چیزی به عنوان «ملکیت مشاع» در مورد سپرده های بانکی مصداق ندارد و اگر بخشی از درآمدهای بانک حرام باشد، موجب سرایت حرمت به سایر درآمدها نمی شود. برای شناختِ احکام و معاملات پول، شناخت نحوه عرضه و انگیزه های تقاضای پول حائز اهمیت است. علاوه بر انگیزه احتیاطی و معاملاتی، انگیزه سفته بازی نیز یکی از انگیزه های نگهداری پول است. عرضه پول در اقتصاد، به واسطه بانک مرکزی و نظامِ بانکی انجام می شود. سیستم ذخیره جزئی (اعطای وام بیش از موجودی بانک) علاوه بر ایجاد حق امتیاز برای بانک ها، عامل ایجاد نوسانات اقتصادی است.
عصمت نبی از منظر ابن ابی جمهور احسائی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال سی ام خرداد ۱۴۰۰ شماره ۲۸۲
11-18
حوزههای تخصصی:
مقاله حاضر در پی آن است تا مسئله عصمت انبیاء را از منظر ابن ابی جمهور احسائی تبیین و دیدگاه این متفکر بزرگ امامیه را در این راستا تشریح کند. ابن ابی جمهور احسائی (838 912ق) به عنوان شخصیتی که جایگاه مهمی در مسیر ادغام شاخه های مختلف نظری در سایه تعالیم امامی دارد، بر مبنای دیدگاه جمع گرای خود در زمینه منابع معرفتی، با ایجاد هماهنگی و همخوانی میان سه رویکرد کلامی، حکمی و عرفانی، عصمت نبی را اثبات می کند. ابتدا از منظر کلامی، با ارائه تقریری از نظریه لطف، سپس از دیدگاه حکمت الهی، با بهره گیری از نظریه عنایت و در نهایت از نظرگاه عرفان اسلامی و از مجرای مقام خلیفگی انسان کامل و مفهوم اعتدال، ضرورت عصمت نبی و گستره آن را اثبات کرده است. از امتیازات دیدگاه ایشان نسبت به پیشینیان آن است که علاوه بر تأکید بر منصب ظاهری پیامبر و مقام رسالت، از منظر جایگاه باطنی وی در عالم و ضرورت وجودی او (انسان کامل) به مسئله عصمت پرداخته است.
بررسی تطبیقی دیدگاه آیت الله سبحانی و سیدمرتضی علم الهدی، پیرامون بداء(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال سی ام مهر ۱۴۰۰ شماره ۲۸۶
23-32
حوزههای تخصصی:
بداء، آموزه ای رمزآلود و برآمده از امامیه است که انتساب معنای لغوی آن درباره خداوند؛ به منزله آشکار شدن امری پنهان است، که انکار این آموزه در سایر اندیشه ها و هم داستان نبودن اندیشمندان شیعه در تبیین آن را به دنبال داشته است. این پژوهش، با هدف بررسی تطبیقی اندیشه های سیدمرتضی و آیت الله سبحانی به شیوه تحلیلی توصیفی به پاسخ این سؤال می پردازد که «مفهوم بداء چیست و روایات بداء چگونه تبیین می شود»؟ براین اساس، از دیدگاه آیت الله سبحانی، معنای لغوی بداء به انسان بازگشت دارد و بداء الهی به معنی امکان تغییر سرنوشت توسط انسان خواهد بود. سیدمرتضی، علی رغم ظاهر گفتارش که او را در زمره منکرین بداء قرار می دهد؛ بداء را به روا و ناروا تقسیم می کند و بداءِ روا را مساوق نسخ می داند؛ اما از منظر آیت الله سبحانی، نسخ و بداء از یک سنخ اند که بداء در تکوین و نسخ در تشریع؛ جریان دارد و منشأ اعتقاد به بداء، آیات قرآن و اخبار ائمه است. سیدمرتضی به دلیل یکسان پنداری نسخ و بداء، روایات بداء را علم آور نمی داند و در فرض صحت، به نسخ معنا می کند.
شواهدی از اثرگذاری مبانی حدیث شناسی، در آثار حدیثی آیت الله مصباح یزدی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال سی ام آبان ۱۴۰۰ شماره ۲۸۷
65-76
حوزههای تخصصی:
شناخت حدیث مانند شناخت هر متن دیگر، مبتنی بر مبانی خاصی است و داشتن مبنایی خاص به معنای داشتن نوع ویژه ای از فهم است و بیشتر اختلاف فهم ها در باب حدیث به تفاوت مبانی بازمی گردد. آیت الله مصباح درباره مبانی حدیث شناسی اثر مستقلی ندارد؛ ولی از پژوهش های حدیثی منتشر شده از ایشان و نیز مباحثی که در باب پروهش های دینی دارند، می توان بخشی از مبانی دخیل در شناخت حدیث را اصطیاد کرد و شواهدی را نشان داد. این پژوهش با هدف تبیین برخی از اثرگذاری های مبانی آیت الله مصباح در شناخت و تفسیر حدیث، با روش تحلیل و توصیف، برخی از مبانی را شناسایی و اثرگذاری آن را در فهم گوشزد کرده و به این نتیجه رسیده است که حدیث برخلاف قرآن، تحریف پذیر بوده و شواهدی مانند تصحیف الفاظ، سقط و افتادگی از متن، وضع، نقل به معنای ناصواب، تغییر اعراب و قرائت پذیری بر این تحریف پذیری دلالت دارد. همچنین به باور ایشان زبان حدیث عرفی عقلایی و در عین حال دربردارنده بیان نمادین در پاره ای از موارد است. معصومان گوینده حدیث، حکیم و مصلحت اندیش و هدایت گر بوده و با رعایت سطح فهم مخاطب، ویژگی های تأثیرگذار مخاطب در فهم را در نظر داشته اند. همچنین مفسر حدیث نیز ممکن است از پیش فرض ها و پیش دانسته ها و علایق و انتظارات خویش متأثر گردد.
تحلیل اصل یاددهی- یادگیری در برنامه ریزی درسی با تأکید بر منابع اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال نهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶
205 - 234
حوزههای تخصصی:
هدف این پژوهش، تحلیل مؤلفه های اصل یاددهی- یادگیری با تأکید بر منابع اسلامی در برنامه ریزی درسی است. راهبرد یاددهی- یادگیری، جایگاهی ویژه در برنامه ریزی درسی دارد؛ به گونه ای که غفلت از آن و بی توجهی به مؤلفه های لازم برای شکل گیری فرایند مطلوب یاددهی- یادگیری، به میزانی قابل ملاحظه بر تعلیم و تربیت دانش آموزان اثر می گذارد. این پژوهش ازنوع تحقیقات کاربردی است و جمع آوری داده های موردنیاز برای انجام دادن آن با استفاده از روش فیش برداری صورت گرفته و به منظور تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای مضمون به شیوه توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، مجموعه ای از کتاب های اسلامی و روایی را شامل می شود و یافته های تحقیق نشان می دهد مؤلفه های اصل یاددهی- یادگیری برای برنامه ریزی درسی در منابع اسلامی بدین شرح اند: سودمندی و ارزشمندبودن علم؛ شیوه های یاددهی- یادگیری؛ عوامل مؤثر بر یادگیری؛ فرایند یاددهی- یادگیری.
واکاوی و بررسی شبهه تقدیرگرایی در قرآن کریم؛ با تأکید بر آیه 26 آل عمران
منبع:
تفسیرپژوهی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۶
55 - 70
حوزههای تخصصی:
یکی از مباحثی که در طول تاریخ همواره توجه انسان ها را به خود معطوف کرده است مسئله تقدیرگرایی است، به این معنا که آیا انسان در انجام امور خود، مختار است و یا عوامل خارجی در امور او دخیل اند. از قدیم الایام یک تصور عامیانه در بین مردم وجود دارد مبنی بر اینکه یک عامل ماورائی از بدو تولد تا آخر عمر در کنار انسان وجود داشته و تمام جوانب زندگی او را کنترل و هدایت می کند. طبق این باور عامیانه، انسان از خود انتخاب و اختیاری ندارد. قرآن، این باور را رد کرده و از انسان می خواهد بر اساس اختیاری که خدا به او داده مسیر زندگی فردی و اجتماعی خود را انتخاب کند. مدتی است شبهه «تقدیرگرایی» را نویسنده ای با نام مستعار «دکتر سها» بار دیگر در کتاب «نقد قرآن» مورد توجه قرار داده است؛ سها بر اساس آیه 26 سوره آل عمران قرآن را متهم به تقدیرگرایی کرده است. این مقاله که با روش توصیفی تحلیلی با گرایش انتقادی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای سامان یافته، ضمن پاسخگویی به شبهه مذکور، به این نتیجه رسیده است که موضوع مطرح شده توسط سها اشکال مبنایی داشته و برداشت وی از آیات قرآن اشتباه است.
هند، راهبرد کلان «مائوسام» و منافع ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
راه ابریشم نوین یا ابتکار کمربند و جاده بلندپروازانه ترین کلان پروژه در زمانه کنونی به شمار می آید که نمود و نماد اعمال قدرت چین در ورای مرزهای خود است. از سوی دیگر٬ هندوستان چندی است که در واکنش کوشیده است تا با کلان استراتژی نوین خود٬ مائوسام٬ به مهار کلان پروژه چینی بپردازند. برای رقابت با ابتکار کمربند و جاده٬ این استراتژی هندی بر دو جاده کتان و جاده کالادان استوار است. از این دریچه٬ اقیانوس هند نقطه ثقل رقابت میان جاده دریایی راه ابریشم نوین و کلان استراتژی مائوسام است. نوشته پیشِ رو به تبیین پرسش اساسی خود درباره تاثیر کلان استراتژی مائوسام بر منافع ملی ایران می پردازد. "عوامل شکل گیری کلان استراتژی مائوسام چیست؟" این پرسش بنیادین و محوری نوشته پیش روست که خوانشی تحلیلی از تاثیر حضور هند در غرب آسیا و مشخصا ایران را نمایان می سازد. فرضیه نوشته هم بر این استدلال استوار است که مائوسام یک نوع راهبرد مهارِ مهار است. نوشته با ذکر جزییات کنشگری ویژه هند در واکنش به چین و خط مشی های آن در محیط پیرامونی ایران بیان می کند. همچنین٬ دامنه و گستره سیاست های دهلی در این منطقه مورد بررسی قرار خواهند گرفت. مهم تر این که نوشته نشان می دهد که جاده کتان هند بیشترین وابستگی را به بندر چابهار داشته و این بندر ژئواستراتژیک دروازه ورود هند به اوراسیاست. امری که نمایانگر تاثیر ژئوپولیتیکی مائوسام بر منافع ملی ایران از طریق آماده کردن بستر راهبردی برای پذیرش ایران به عنوان چهارراه دالان های نوپدید بین المللی خواهد بود.
تبیین مطالبات مقام معظم رهبری از نظام آموزش وپرورش در گام اول انقلاب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بیانیه گام دوم انقلاب تجدید مطلعی خطاب به ملت ایران و به ویژه جوانان است که به مثابه منشوری برای دومین مرحله خودسازی، جامعه پردازی و تمدن سازی خواهد بود. یکی از حوزه های که نقش بسزایی در تحقق اهداف گام دوم انقلاب دارد، حوزه آموزش وپرورش است؛ چراکه از یک سو، بخش مهمی از این اهداف طی فرایند تعلیم و تربیت حاصل می شود و از سوی دیگر، بخشی از این اهداف، توسط نیروی انسانی تربیت یافته در نظام آموزشی تحقق می یابد؛ لذا برای تحقق اهداف گام دوم انقلاب باید به بهبود نظام آموزش وپرورش توجه خاصی کرد. برای بهبود نظام آموزش وپرورش باید چالش های آن در گام اول انقلاب بررسی تا در گام دوم مرتفع شود و بستر تحقق اهداف فوق را فراهم آورد. جهت بررسی چالش های نظام آموزش وپرورش در گام اول، به مطالبات مقام معظم رهبری در مورد آموزش وپرورش می پردازیم؛ چراکه مطالبات ایشان به مثابه چراغی، روشنی بخش اذهان در مورد چالش های آموزش وپرورش است. با این اوصاف، هدف از پژوهش حاضر، تبیین مطالبات مقام معظم رهبری از نظام آموزش وپرورش در گام اول انقلاب است. روش مورداستفاده، روش اسناد کاوی بوده و بیانات ایشان درباره آموزش وپرورش با تأکید بر سال های پایانی منجر به چهل سالگی انقلاب بعد از ابلاغ سیاست های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش وپرورش کشور تحلیل شد. پس از تحلیل بیانات، مطالبات ایشان در قالب چهار مقوله کلان یعنی سیاست گذاری آموزشی، معلم، محتوای آموزشی و فضای آموزشی، احصا گردید که همین مطالبات می تواند سرلوحه حرکت نظام آموزش وپرورش در گام دوم انقلاب و تربیت دانش آموزان تراز جامعه اسلامی باشد.
واکاوی توسعه معنایی در آیه «وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَها»(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
مطالعات تفسیری سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸
۱۴۱-۱۶۲
حوزههای تخصصی:
قرآن کریم که از جانب خدای حکیم نازل شده، درصورت دارا بودن ویژگی فرازمانی و فرامکانی، قابلیّت بهره گیری برای عموم مخاطبان در همه اعصار و امصار را خواهد داشت. این قابلیت در گرو توسعه و تعمیم دلالت ها و معانی آیات قرآن کریم است. بدین سان، لازمه دریافت هرچه بیشتر پیام های قرآن و محروم نشدن از مضامین نو به نو آن، پذیرش مقوله توسعه معنایی آیات قرآن است. فرایند و عوامل توسعه معنایی آیات قرآن کریم گاهی برخاسته و به مدد خود الفاظ آیات است و گاه از رهگذر متون یا علوم و دانستنی های دیگر. در این راستا، پژوهش حاضر به بازکاوی عوامل و اسباب توسعه معنایی در آیه: «وَ الشَّمْسُ تَجْرِی لِمُسْتَقَرٍّ لَها» پرداخته است. نتیجه به دست آمده در این پژوهش،که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، بیانگر آن است که عوامل درون متنی، مانند: معنای دقیق و جامع «تَجْرِی» معانی حرف «لام» در «لِمُسْتَقَرٍّ» معنای ریشه «مُسْتَقَرٍّ» و صیغه «مُسْتَقَرٍّ» و عوامل برون متنی، مانند: دانش نجوم و هیئت جدید، موجب توسعه در مفهوم و دلالت آیه مورد بحث شده است.
بام ایزد (رازیگرِ بزرگ)؛ ایزد هنر و معماری در الهیات و اساطیر مانوی
حوزههای تخصصی:
این مقاله با تکیه بر منابع الاهیاتی و اساطیری در کیش مانوی، به مطالعه و تحلیل جایگاه «بام ایزد» به عنوان ایزدی که منصب معمار خدایان را در اختیار دارد، می پردازد. تولد مانی و سپس پرورش او در منطقه ای که تلاقی گاهِ فرهنگ های ایرانی و رومی و ادیان زرتشتی، مسیحی، بودایی، بابلی و کلدانی بود سبب گرایش او به نوعی عرفان گراییِ التقاطی شد. اما بدون تردید مانی و مانویت در گرایش به دو بُن گرایی (ثنویت) که شاخصه بارز نحله های گنوسی است، بیش از هر آئین دیگری متأثر از زروانیسمِ میترایی است که از سوی مغان زرتشتی در بین النهرین تبلیغ می شد. بر همین اساس، تقابل ازلی میان دو گوهر خیر و شر در ادبیات اسطوره ایِ مانویت بالأخص در روایت آفرینش جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داد و مراحل سه گانه آفرینش در کیش مانی را به عرصه تقابل پدرِ بزرگی در مقام گوهرِ خیر و شاه زاده تاریکی به عنوان گوهری اهریمنی تبدیل نمود. بام ایزد در مقام رازیگرِ بزرگ خدایان و در عرصه این تقابل اسطوره ای و در مراحل مختلف فرایند آفرینش از منظر مانویان، ایفای نقش می کند. نتایج حاصل از تحقیق نشان می دهد خویش کاری ایزد هنر و معماری در الاهیات مانوی نجات انسان از بند اسارتِ پاره های ظلمت و تاریکی اهریمنی از یک سو و ساخت بهشت مینوی برای نیکوکاران و دوزخ برای در بند کشیدن اهریمنان از سوی دیگر است. این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی و با مطالعه ای متن محور به انجام رسیده، ابتدا به مطالعه آموزه دو بُن گرایی (ثنویت) در کیش مانی پرداخته و سپس به تحقیق در جایگاهِ ایزد هنر و معماری در الاهیات و اسطوره شناسیِ مانوی می پرد.
واکاوی حجیت عهدین از منظر عقلی و نقلی
حوزههای تخصصی:
بحث از کتب آسمانی، و اختلاف در تحریف و یا عدم تحریف آنها، از مسائلی است که همواره در طول تاریخ مورد توجه بوده است. مسلمانان که قرآن را به عنوان تنها کتاب و معجزه الهی مصون از تحریف می دانند، بهترین راه اثبات تحریف، و یا عدم تحریف کتب آسمانی را در بررسی این مطلب از نگاه قرآن می دانند. این پژوهش به روش کتابخانه ای و شیوه تحلیلی به این نتیجه رسید که کتب تاریخی و اقوال اهل کتاب نشان می دهد که متن تورات که یهود آن را الهی می داند در دو حادثه تاریخی از بین رفته است و به طور خاص حادثه اول موجب انقطاع سند تورات شد. علاوه بر آن، متن تورات، حاوی توهین ها و تناقضاتی است که بیان از تحریف دارد. سند کتاب انجیل نیز به حضرت عیسی علیه السلام منسوب نیست بلکه به حواریون و شاگردان حضرت منتسب است که به اعتراف خود، سخنان حضرت را به همراه حوادث دیگر آوردند که تقدس خود را از شورا دارد که آن را الهی می دانند . همچنین در متن انجیل، توهین ها، تناقضات، و اشکالات بسیاری وجود دارد که نشان از تحریف انجیل دارد. مفسران مسلمان نیز بر اساس قرآن معتقدندکه در قرآن شواهد بسیاری از تحریف در کتب آسمانی به انواع روش های لفظی، معنوی و عملی توسط یهودیان ومسیحیان آمده است.