دیپلماسی راه

راه ابریشم نوین یا ابتکار کمربند و جاده بلندپروازانه ترین کلان پروژه در زمانه کنونی به شمار می آید که نمود و نماد اعمال قدرت چین در ورای مرزهای خود است. از سوی دیگر٬ هندوستان چندی است که در واکنش کوشیده است تا با کلان استراتژی نوین خود٬ مائوسام٬ به مهار کلان پروژه چینی بپردازند. برای رقابت با ابتکار کمربند و جاده٬ این استراتژی هندی بر دو جاده کتان و جاده کالادان استوار است. از این دریچه٬ اقیانوس هند نقطه ثقل رقابت میان جاده دریایی راه ابریشم نوین و کلان استراتژی مائوسام است. نوشته پیشِ رو به تبیین پرسش اساسی خود درباره تاثیر کلان استراتژی مائوسام بر منافع ملی ایران می پردازد. "عوامل شکل گیری کلان استراتژی مائوسام چیست؟" این پرسش بنیادین و محوری نوشته پیش روست که خوانشی تحلیلی از تاثیر حضور هند در غرب آسیا و مشخصا ایران را نمایان می سازد. فرضیه نوشته هم بر این استدلال استوار است که مائوسام یک نوع راهبرد مهارِ مهار است. نوشته با ذکر جزییات کنشگری ویژه هند در واکنش به چین و خط مشی های آن در محیط پیرامونی ایران بیان می کند. همچنین٬ دامنه و گستره سیاست های دهلی در این منطقه مورد بررسی قرار خواهند گرفت. مهم تر این که نوشته نشان می دهد که جاده کتان هند بیشترین وابستگی را به بندر چابهار داشته و این بندر ژئواستراتژیک دروازه ورود هند به اوراسیاست. امری که نمایانگر تاثیر ژئوپولیتیکی مائوسام بر منافع ملی ایران از طریق آماده کردن بستر راهبردی برای پذیرش ایران به عنوان چهارراه دالان های نوپدید بین المللی خواهد بود.

بندر چابهار به واسطه وزن ژئوپلیتیکی بالایش در سطح منطقه ای و بین المللی، از مکان های جغرافیایی شمرده می شود که نزد قدرت های بزرگ مانند هند و چین مطلوبیت ویژه ای دارد، اما عدم درک درست سیاست گذاران کشور نسبت به اهمیت راهبردی این بندر باعث شده است که ارزش و جایگاه ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی این منطقه نادیده گرفته شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تبیین جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک بندر چابهار در دیپلماسی راه ایران است. نتایج مطالعه نشان می دهد که نگاه توسعه ای به بندر چابهار و از میان بردن مشکلات این بندر در گام نخست نیازمند تدوین هرچه سریع تر طرح جامع حمل ونقل کشور و ذهنیت راهبردی سیاست مداران نسبت به نقش ایران در کریدورهای بین المللی است. همچنین، کارآمدسازی مدیریت بندر چابهار، ایجاد اجماع در جذب سرمایه گذاری خارجی، توسعه هرچه سریع تر خط راه آهن بندر چابهار-سرخس، آموزش نیروی متخصص بومی و مشارکت آن ها در فعالیت های اقتصادی و افزایش نقش نهادها و شرکت های بومی در بندر چابهار در این مسیر راهگشاست.