فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴٬۹۶۱ تا ۴٬۹۸۰ مورد از کل ۷۳٬۹۱۴ مورد.
۴۹۶۱.

واکاوی معنا و ترجمه عبارت «ألقی الألواح» در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم اصل معنا القاء الواح مقدس موسی (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۱۵۸
عدم توجه به معنای دقیق و بار معنایی خاص واژگان قرآنی که در سیاق های مختلف بر آن ها حمل شده است، می تواند موجب کج فهمی و خلل در کشف معنای مقصود از آیات قرآن کریم گردد. همین مسئله در عبارت قرآنی ﴿ وَأَلْقَی الْأَلْوَاحَ ﴾ در سوره (اعراف/ 105) موجب گردیده تا بسیاری از مفسران و مترجمان قرآنی، بدون توجه کافی به معنای اصلی آن، مفهوم خشونت و عصیانگری را از رفتار و شخصیت حضرت موسی (ع) بازتاب دهند که تضادی آشکار با عصمت انبیای الهی دارد و برخی با تأسی و تأثیرپذیری از اسرائیلیات، وی را اساساً پیامبری غیر حلیم و خشمناک معرفی کرده اند. پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی و با بهره گیری از کتب لغت و تفاسیر در صدد برآمده است که معنای صحیح این عبارت قرآنی را کشف کند و شبهه بی اعتنایی و بی مبالاتی نبی خدا در برخورد با فرمان های الهی را بزداید. نتیجه اینکه بررسی اصل معنایی ماده «لقی» بیانگر معنایی غیر از (انداختن) است و همچنین صحیح نیست که معنای حاصل از رفتن آن به باب إفعال «ألقی»، در همه موارد به (انداختن) تفسیر شود. عبارت ﴿ أَلْقَی الْأَلْوَاحَ ﴾ در حالت استعمال حقیقی به معنای «نهادن یا افکندن الواح»، یعنی حرکت دادن آن از بالا به پایین است به نحوی که مستلزم اهانت نباشد و در حالت استعمال کنایی به معنای «منصرف شدن از تبیین فرمان های الواح مقدس» است. امکان جمع هر دو معنا با هم در ترجمه مناسب وجود دارد. بسیاری از مترجمان قرآن کریم در ارائه معنای صحیح این عبارت موفق نبوده اند.
۴۹۶۲.

تبیین معرفت شناختی واقع گرایی، مبانی و مؤلفه های آن در گزاره های اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فلسفه اخلاق واقع گرایی ناواقع گرایی شناخت گرایی ناشناخت گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۱۶۳
یکی از دیدگاه ها پیرامون چیستی گزاره های اخلاقی، واقع گرایی است. در باور واقع گرایان، ورای گزاره های اخلاقی واقعیتی نهفته است و ارزش صدق و کذب آنها خارج از اذهان ماست. به تعبیری، اینکه ما چگونه می اندیشیم در وجود گزاره های اخلاقی و اصالت و واقعیت آنها بی تأثیر است. باور به واقع گرایی بر مبنای دیگری استوار است که از آن به شناخت گرایی تعبیر می کنند. شناخت گرایان بر این باورند که اولاً احکام اخلاقی صدق و کذب پذیرند و ثانیاً صدق شان در نهایت به وسیله واقعیت های در دسترس، به دست می آید. آن سوی واقع گرایی، ناواقع گرایی و در نتیجه، ناشناخت گرایی است که عواقبی همچون افتادن در دام نسبیت و بی معنایی احکام اخلاقی را در پی دارد. مقاله می کوشد به روش کیفی، توصیفی و تحلیلی مبتنی بر منابع کتابخانه ای به تبیین هویت معرفت شناسانه گزاره های اخلاقی بپردازد و ضمن بیان تعریف و مبانی واقع گرایی، نتایج ناواقع گرایی را بیان کند.
۴۹۶۳.

تبیینی از اعتبارسنجی در اندیشه اسلامی: میان کنشی فقهی اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اعتبار اعتبارسنجی مدنی اخلاق قواعد اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۷ تعداد دانلود : ۱۰۹
با پیشرفت تکنولوژی و نیاز به سامانه ها و نهادهای جدید، بر قانونگذاران لازم است متناسب با نیازهای روز، اقدام به قانونگذاری در زمینه استفاده از این تکنولوژی ها نمایند، تا سواستفاده مجرمین از تکنولوژی تا حد ممکن کاسته شود. یکی از مباحثی که جهان با آن در تقابل است، مفاسد اقتصادی است. مفاسدی چون پولشویی که نیازمند مقابله و راهکارهای قانونی می باشد. کشورها در راستای مبارزه با مفاسد اخلاقی و کاهش درگیری های حقوقی در این زمینه به استفاده از اعتبارسنجی مدنی روی آورده اند. در ایران، این طرح به صورت قانونی جا باز نکرده است و تنها موسسات مالی و اعتباری و بانک ها موظفند که نسبت به اعتبارسنجی مشتریان خود اقدام نمایند، لیکن اعتبارسنجی مدنی محدود به امور مالی نبوده و طیف وسیعی از مباحث را در خود جای داده است. موضوع این پژوهش جایگاه و نقش اعتبارسنجی مدنی در قواعد اخلاقی است. اخلاق، دستورالعمل برای زندگی ارزشمند و متعالی را پیش روی ما قرار می دهد. برای آنکه انسان به کمال لایق خود برسد باید این جنبه وجودی را نیز در خود شکوفا سازد؛ این کمال بواسطه عمل به یکسری قواعد اخلاقی میسر است ؛ در همه جوامع و اعصار، افراد روابط خود را در چارچوب قواعد و قوانینی تنظیم می کرده اند که عمده این ضوابط اخلاقی بوده اند. اخلاق از نیکی و زشتی یا شایستگی و ناشایستگی سخن می گوید. پژوهش حاضر به بررسی جایگاه اعتبارسنجی در قواعد اخلاقی خواهد پرداخت که چه تاثیری روی هم خواهند داشت.
۴۹۶۴.

تحلیل الشخصیه الرئیسه لراویه "کوابیس بیروت" علی أساس نظریه جاک لاکان النفسیّه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظام خیالی نظام رمزی روایه کوابس بیروت غاده السمان جاک لاکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۶ تعداد دانلود : ۱۲۰
لقد اهتم الباحثون بالتحلیل النفسی للأعمال الأدبیه کثیراً، وفی هذا الصدد، تم الاهتمام بعدید من النظریات والمدارس، بما فی ذلک نظریه لاکان النفسیه والذی یعتقد أن ضمیر اللاوعی البشریّ له ثلاثه أنظمه خیالیه ورمزیه وواقعیه وینبغی القیام بفحصها لمعرفه هذا الضمیر. یسعی کتّاب هذا المقال إلی دراسه روایه "کوابیس بیروت" لغاده السمان، وفقاً لنظریه لاکان النفسیه معتمدین علی المنهج الوصفی-التحلیلی بهدف الحصول علی قراءه جدیده لمستویاتها العمیقه والتحلیل النفسی لشخصیتها الرئیسه. ومن أهم النتائج التی توصلت إلیها المقاله أن الروایه تتناسب تماماً مع الأنظمه التی یعبر عنها لاکان لضمیر اللاوعی. والنظام الذی تقع فیه الراویه، أی ساحه المعرکه، یتوافق مع الخصائص التی ذکرها للنظام الرمزی، وأن تناقض الراویه وعدم تکیّفها مع البیئه وأهل الأسره وقیم المجتمع کلها تؤکد علی صحه ما نذهب إلیه، وأن الراویه هی شخصیّه ذهانیّه تدخل العالم الخیالی بذکریات زوجها، لکنها فی النهایه لا تستطیع تحمل الوضع الراهن وتهرب من العالم الرمزی، کما أن الحیاه الجدیده التی تفکر فیها تمثل الجانب الحقیقیّ الذی حلمت به.
۴۹۶۵.

بازپژوهی مصلحت در فقه اهل سنت و امامیه و دلالتهای آن در قانون گذاری با تأکید بر سیاستهای تقنینی جمهوری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مصلحت قانون گذاری سیاست گذاری مجلس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۹۸
کاربستهای مصلحت در قانون گذاری جمهوری اسلامی ایران متعدد است و زمینه های آن را باید در نوع نگاه فقه و اندیشه اسلامی به مصلحت واکاوی کرد. فقه امامیه برای تأمین مصالح فردی و اجتماعی، زمینه های حضور فعال مصلحت را در فرایند تشریع و قانون گذاری فراهم نموده است. با توجه به اینکه امکان اهتمام به مصلحت در قانون گذاری، ضوابط و معیارهای تعریف شده ای دارد، اهم سؤالاتی مطرح شده در این زمینه از این قرار است: خط مشی گذاری کلان در راستای تأمین مصلحت چه ملاحظات و الزاماتی دارد؟ کارکردهای ماهوی قانون گذاری در راستای تأمین مصلحت از چه قرار است؟ مؤلفه های عدالت تقنینی در راستای تأمین مصلحت شامل چه مؤلفه هایی است؟ این پژوهش، ضمن واکاوی و تحلیل مبانی، ضوابط و مؤلفه های مصلحت انگاری در فقه امامیه، دلالتها و کاربستهای عملی آن را در فرایند  قانون گذاری تحلیل کرده است و ضمن واکاوی خلأها و چالشهای موجود، مؤلفه های عدالت تقنینی در راستای تأمین مصلحت فردی و اجتماعی در گفتمان حقوقی و قانون گذاری را تبیین نموده است و به صورت کلی، رویکرد مطالعه تطبیقی رویکرد فقهی اهل سنت و امامیه در این پژوهش مورد تأکید بوده است. دیدگاه غالب در بین اهل سنت نیز عدم تمسک به مصالح مرسله است، همان گونه که از سوی برخی تصریح شده، همه مذاهب به نحوی از انحا، بدان عمل کرده اند و از نظر روش شناسی فقهی، پایه های مصلحت به اشکال مختلف و عناوینی چون مصلحت یابی (استصلاح)، ارزش دادن به عرف و غیر آن در منابع اصولی آمده است.
۴۹۶۶.

مطالعه تطبیقی معیارهای عامل اخلاقی از منظر اخلاق اسلامی و اخلاق سکولار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عامل اخلاقی اخلاق اسلامی اخلاق سکولار معیار عامل اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۶
از مباحث مهم در عرصه فلسفه اخلاق، مباحث مربوط به عامل اخلاقی است، مبنی بر این که مفهوم عامل اخلاقی به چه معنا است و بر اساس چه معیارهایی می توان یک فرد را عامل اخلاقی نامید و او را در قبالِ فعل اخلاقی اش مسئول تلقی کرده و مورد سرزنش یا نکوهش قرارداد. این پژوهش که در روش گردآوری مطالب، کتابخانه ای بوده و در استناد داده ها، از شیوه اسنادی پیروی کرده و در تجزیه و تحلیل مطالب، از روش تحلیل محتوا و از نوع توصیفی تحلیلی بهره گرفته است، به بررسی و تبیین عامل اخلاقی و معیارهای آن از دو منظرِ غربی (سکولار) و اسلامی پرداخته و به این نتیجه دست یافته که علی رغم اختلاف مفهومی بین معیارها خصوصاً این اختلاف در مورد قصد و نیت بسیار مشهوده بوده؛ اما بین معیارهایی مانند قدرت و خودمختاری، و نیز بلوغ و مسئولیت پذیری همسانی و ارتباط می توان برقرار کرد؛ و اما معیارِ روح داشتن عامل اخلاقی از مختصات اخلاق اسلامی است و در اخلاق سکولار معادلی ندارد.
۴۹۶۷.

نقد و بررسی دلایل اثبات مادّه اولی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳ تعداد دانلود : ۱۲
نفی یا اثبات وجود ماده اولی به عنوان جوهری فاقد فعلیّت و بالقوّه محض، در برخی از مسائل هستی شناسی مانند تعریف موجود مجرّد و مادّی، امکان حرکت در مجرّدات و... مؤثّر است. درباره این موضوع، مباحث و کشمکش های بسیاری در دو علم فلسفه و کلام مطرح شده و هم چنان محل بحث و گفت وگوست. ابن سینا قائل به تحقق ماده اولی بوده و بر این دیدگاه استدلال کرده است؛ اما متکلّمان و شیخ اشراق دلایل وی را نپذیرفته و وجود ماده اولی را نفی کرده اند. در این مقاله، ضمن شرح و تبیین دلایلی که برای اثبات تحقق ماده اولی ارائه شده است -یعنی برهان فصل و وصل و برهان قوّه و فعل- به نقد و ارزیابی این دلایل پرداختیم و روشن شد که دو برهان یادشده دارای اشکال اند و توانایی اثبات تحقق چنین جوهری را ندارند؛ حتی تقریر برهان قوّه و فعل بر مبنای حرکت جوهری نیز برای اثبات ماده اولی ناکارآمد و مورد نقد و اشکال است. بنابراین نمی توان از دیدگاه تحقق و حصول ماده اولی دفاع کرد و آن را یکی از اقسام جواهر به شمار آورد.
۴۹۶۸.

چیستی زمان در فلسفه هیوم و حکمت متعالیه(مقاله ترویجی حوزه)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶ تعداد دانلود : ۱۰
اگرچه هیوم به دلیل انتقاداتی که بر علّیت و برهان های قیاسی وارد کرد، آوازه بسیاری در فلسفه دارد، اما دیدگاه های او درباره وجود و چیستی زمان، کمتر مورد دقت های فلسفی قرار گرفته است. مفسران فلسفه هیوم، در فهم معنایی که وی برای زمان قائل بود، هم داستان نیستند. اینکه آیا زمان، تصوری انتزاعی مشتق از توالی همه اقسام ادراکات است یا حالتی است که در اشیای واقعی به نحو متوالی خاصی پدیدار می شود. اما در حکمت متعالیه صدرا، مسئله زمان، با همه پیچیدگی ذاتی ای که دارد، با مبانی فلسفی او همراه است و سیری تشکیکی را پیموده است. گرچه فهم هستی زمان با فهم معنای حرکت پیوندی عمیق دارد؛ اما در نظر نهایی ملاصدرا، زمان، حقیقت وجود سیّال و شأنی از شئون علت اولی است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی درپی آن است که ضمن بررسی آرای مفسران هیوم درباره چیستی زمان، به این نتیجه دست یابد که زمان چه به حالت موجود در اشیا معنا شود و چه مفهومی انتزاعی، با معنایی خاص در حکمت متعالیه نیز قابل پذیرش است؛ گرچه وضوحی که زمان در فلسفه صدرا می یابد، در فلسفه هیوم یافت نمی شود.
۴۹۶۹.

نرم افزار جغرافیای جهان اسلام 2 و نقش آن در مطالعات و پژوهش های تاریخی

نویسنده:

کلید واژه ها: جغرافیا تاریخ جهان اسلام نرم افزار جغرافیای جهان اسلام تاریخ پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۲ تعداد دانلود : ۷۶
شناخت وضعیت جغرافیایی جهان، به ویژه جهان اسلام و آگاهی از اوضاع و احوال سرزمین ها، نقشه های آنها، راه ها و اماکن کشورهای اسلامی، نقش بسزایی در فهم بهتر و دقیق تر تاریخ و چگونگی برداشت پژوهشگران از متون علمی، تاریخی و اسلامی دارد.ازاین رو، دیجیتالی کردن منابع و متون معتبر در زمینه جغرافیای جهان اسلام، گامی بلند و مؤثّر در سامان دهی تحقیقات علمی و تسهیل دستیابی به مطالب مورد نظر این حوزه به شمار می رود و مسیر پژوهشگران این حوزه را به گونه ای شایسته هموار می سازد.نرم افزار «جغرافیای جهان اسلام 2»، دومین نسخه از این برنامه است که به همّت پژوهشگران مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، به مرحله تولید و عرضه به جامعه علمی کشور رسیده است.در این برنامه، سعی بر آن بوده است تا مجموعه ای از منابع کهن و جدید مربوط به رشته های تاریخ و جغرافیا، شامل موضوعاتی از قبیل: مسالک، ممالک، مزارات دانشمندان، سفرنامه ها، معاجم جغرافیایی و نقشه ها گردآوری شود که در نهایت، با تلاش های فراوان مسئولان و همکاران پژوهشی و فنی، در قالب کتابخانه ای دیجیتالی تولید و عرضه شده است.
۴۹۷۰.

نگاهی به اقدامات سیاسی و فرهنگی خاندان حرفوشیان

کلید واژه ها: آل حرفوش بعلبک بقاع شیعه لبنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۹۷
پژوهش حاضر اقدامات سیاسی و فرهنگی خاندان حرفوشیان را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. خاندان آل حرفوشیان ازجمله گروه های شیعی مذهب در لبنان بودند که هم زمان با حاکمیت عثمانی ها در آسیای صغیر و هم زمان با دوره صفویان در ایران در ناحیه بعلبک سکونت داشتند. آن ها از طرف عثمانی ها تیول دار بعلبک محسوب می شدند و در جریان سیاست عثمانی ها علیه شیعیان، نقش زیادی در دفاع از مضامین سیاسی و عقاید مذهبی شیعه در این منطقه برعهده داشتند. اقدامات و فعالیت حرفوشیان را می توان در دو جبهه سیاسی و نظامی خلاصه کرد که موضوع مقاله حاضر بوده و پاسخ به این پرسش است که اقدامات آنان در این خصوص چه بوده است؟ البته به نظر می رسد که آنان اقدامات ارزنده ای در زمینه های دیگر نیز در این ناحیه انجام داده اند .در این میان عملکرد فرهنگی و به خصوص روابط آن ها با ایران مدنظر قرارگرفته شده است؛ همچنین آنان دارای سیاست تعامل گرایانه با عثمانی ها بوده و سعی داشتند در روابط با آنان خود را از برخوردهای مغرضانه دور کنند که به این موضوع نیز اشاره شده است. این پژوهش با استناد به منابع معتبر تاریخی و حدیثی به شیوه کتابخانه ای به تحلیل مسئله می پردازد. روش تحقیق انجام شده توصیفی تحلیلی و بر اساس سند کاوی است.
۴۹۷۱.

شناسایی عوامل مؤثر بر اعتلاء اخلاقی خدمت رسانی بارگاه حضرت احمد بن موسی (ع) بر اساس آموزه های نهج البلاغه

نویسنده:

کلید واژه ها: نهج البلاغه تربیت اخلاقی خدمت رسانی اعتاب مقدسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹ تعداد دانلود : ۴۸
اخلاق یکی از محوری ترین ارکان جامعه به حساب می آید؛ انبیاء الهی مبعوث شدند تا اخلاق را در عالم فراگیر نمایند چنانکه پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) هدف مبعوث شدنشان را تکمیل کردن مکارم اخلاق بیان می کنند؛ از طرفی کتاب شریف نهج البلاغه به این مسأله به طور ویژه پرداخته است تا جاییکه امیرالمومنین (علیه السلام) در عهدنامه مالک اشتر در کنار هر دستور حکومتی یک یا چند دستور تربیتی اخلاقی دارند؛ وجود مضجع شریف امام رضا(علیه السلام) و امامزادگان عظیم الشأن در ایران اسلامی به ویژه بارگاه ملکوتی شاهچراغ(علیه السلام) نعمت های بزرگ و ظرفیت های ملکوتی و نورانی هستند که خداوند تبارک و تعالی برای هدایت جامعه در اختیار ما قرار داده است؛ بنابراین بر افرادی که سهمی در تولیت این اعتاب مقدسه دارند لازم است که در جهت معرفی هرچه بهتر این ذوات مقدسه تلاش نمایند؛ از سویی ظرفیت خدمت رسانی در این آستان بسیار حائز اهمیت است به طوریکه در نگاه عوام مردم ایشان نماینده ذوات مقدسه محسوب میگردند پس شایسته است در راستای ارتقای اخلاقی این ظرفیت مهم گامی برداشته شود؛ در این نوشتار سعی شده است که اصول اخلاقی لازم جهت اعتلای اخلاقی خدمت رسانی به اعتاب مقدسه از منظر نهج البلاغه در قالب سه مهارت مبنایی-شناختی و مهارت رفتاری و مهارت معنوی تبیین گردد تا سهمی هرچند ناچیز در اعتلاء فرهنگ خدمت رسانی اعتاب مقدسه داشته باشد.
۴۹۷۲.

مروت خادم یا الگوی رفتاری خادمان؛ با تأکید بر خادمان بارگاه حضرت احمد بن موسی (ع)

کلید واژه ها: احمد بن موسی خادم خدمت افتخاری مروت خادم شأن خادم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۴۴
حضرت احمد بن موسی (ع) در میان فرزندان امام کاظم (ع)، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ولایت مداری، وجاهت علمی، تقوای عملی، مورد احترام امام کاظم (ع) بودن و دعای امام رضا (ع) در حق ایشان، بیانگر وجود این جایگاه ویژه است. خدمت در بارگاه ایشان در شیراز غالباً به صورت افتخاری، تبرعی و از رهگذر ابراز مودت به اهل بیت (ع) انجام می گیرد. پرسش اصلی پژوهش این که میان شخصیت مخدوم و شأن خادمان بارگاه ایشان، چه ارتباطی وجود دارد و در فرض وجود ارتباط، مفهوم و مصداق آن چه چیزهایی می تواند باشد؟ با مراجعه ی کتابخانه ای به منابع معتبر اسلامی و با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی، با توجه به یافته هایی از سخنان شیخ مفید در کتاب ارشاد درباره ی شخصیت حضرت احمد بن موسی (ع)، میان شخصیت مخدوم و خدمت خادم ارتباط معناداری وجود دارد که در دانش فقه و اخلاق از آن به مروت تعبیر می شود و می توان آن را شأن خدمت نیز نامید. این گونه که بایسته است خادم در حال خدمت در مشاهد مشرفه، از هر گونه رفتار یا گفتاری که با جایگاه خادم منافات دارد، پرهیز نماید.
۴۹۷۳.

واکاوی جواز شرعی وقف پول(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: وقف پول قرض الحسنه عاریه موقوفه امامیه مذهب اربعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۱۰۸
یکی از مسایل اختلافی در موضوع وقف، بحث از جواز یا عدم جواز وقف پول است. در این خصوص دیدگاههایی از عدم جواز، تردید در جواز، جواز به صورت مشروط و جواز بدون قید و شرط در بین فقهای شیعه وجود دارد. این اختلاف در بین فقهای مذاهب چهارگانه اهل سنت نیز کم و بیش وجود دارد. مخالفان جواز و نیز تردیدکنندگان، عقیده خود را بر این دلیل استوار کرده اند که در وقف پول، عین آن باقی نمانده بلکه در مسیر اضمحلال قرار می گیرد و در نتیجه منفعتی بر چنین وقفی مترتب نخواهد بود. در مقابل موافقان جواز معتقد به حفظ عین موقوفه بوده و وقف پول را با فرض انتفاع مستمر موقوف علیهم بلامانع اعلام کرده اند. مستند عقیده موافقان، وجود روایاتی است که ناظر برحفظ عین موقوفه و بلکه مالیت و ارزش ذاتی آن است، همانگونه که در قرض الحسنه و عاریه، اصل بر بقای عین نقدینگی و استرداد آن به صاحبان اموال است.
۴۹۷۴.

مفهوم شناسی افساد فی الارض در آیات، روایات و دیدگاه های تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فساد أرض آیات روایات محاربه افساد فی الارض

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۳۴۳
«إفساد فی الأرض» به عنوان یک جرم سنگین شناخته می شود؛ زیرا مجازات آن سلب حیات است. علی رغم اهمیت موضوع، اتفاق نظر و تعریف مشخصی در خصوص مفاهیم و مصادیق این جرم در منابع فقهی و حقوقی وجود ندارد. هدف از انجام این پژوهش، کشف منظور شارع مقدس از کاربرد عبارت «فساد در زمین» بوده است. در این راستا، نصّ آیات قرآن و روایات معصومان' و نیز دیدگاه برخی از مفسران فارغ از پیرایه های فقهی و حقوقی مورد بررسی قرار گرفته است. عبارت «فساد در زمین» در آیات و روایات در مفاهیم و مصادیق مختلفی به کار رفته است؛ از جمله تباهی، جرایم اقتصادی، نفاق، کفر، شرک، راهزنی، ظلم و بغی. در نهایت روشن خواهد شد که عنوان مجرمانه مستقلی به نام «إفساد فی الأرض» در شرع مقدس وجود ندارد؛ بلکه «محاربه به قصد إفساد فی الأرض» جرمی است که زیر مجموعه حدود قرار می گیرد.
۴۹۷۵.

واکاوی نقش رضایت پدر در سقط جنین پزشکی

کلید واژه ها: سقط جنین جنین ناقص الخلقه ولایت قهری عسر و حرج رضایت پدر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۱۵۹
سقط عمدی جنین علاوه بر اینکه از لحاظ قانونی جرم محسوب می شود، از جهت اخلاقی نیز ناپسند بوده و شرعاً نیزحرام است، اما در شرایطی مانند ناقص الخلقه بودن جنین و بارداری منجر به خطر جانی برای مادر، قانون گذار با توجه به قواعدی چون نفی عسر و حرج و لاضرر، ماده قانونی تصویب کرده است که به موجب آن می توان در شرایطی ویژه سقط جنین کرد. در این مقاله سعی بر آن شده است با نگاهی نقادانه و تحلیلی، این مسئله از جهت لزوم یا عدم لزوم کسب رضایت پدر مورد بررسی قرار گیرد؛ چرا که در مواردی که خطر جانی برای مادر وجود داشته باشد، نیازی به رضایت پدر نیست، ولی در موردی مانند ناقص الخلقه بودن جنین، عسر و حرج و سختی بعد از تولد، متوجه زوجین، هر دوست. این مقاله با توجه به حقوق فرزند بر پدر در پی اثبات این مدعاست که اگر پدری بنا بر هر علتی، در خواست ادامه بارداری را داشته باشد، نباید سقط جنین پزشکی صورت گیرد. از این رو قانون گذار باید در ماده و تبصره قانونی در مورد عدم قید رضایت پدر تجدید نظر کند. این نوشتار با بهره گیری از ادله ای مانند نسب پدر، وجوب نفقه بر او، ولایت وی بر فرزندان، سرپرستی خانواده توسط وی و... به اثبات مدعای فوق پرداخته است.
۴۹۷۶.

جایگاه امر سیاسی در ادوار فقه سیاسی شیعه

کلید واژه ها: امر سیاسی فقه سیاسی سلطنت مشروطه جمهوری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۷ تعداد دانلود : ۱۳۲
امر سیاسی در ادوار فقه شیعه از قرن سوم تا به امروز، تحولی بنیادین داشته است. موضوع این تحقیق، بررسی جایگاه امر سیاسی در ادوار مختلف فقه شیعه است که با روش اسنادی از نوع کیفی و مبتنی بر ردیابی فرایند و ملهم از ادبیات نظری مربوط به امر سیاسی و فقه سیاسی نگارش یافته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که فقه شیعه چهار مرحله را از سر گذرانده است که مرحله اول، فقه خصوصی است که به دلیل شروع عصر غیبت، مباحث مربوط درباره ماهیت حکومت موضوعیت دارد. مرحله دوم، با سلطنت عجین شده و تفکیک بین «امر شرعی» و «امر عرفی» از شاخص های آن است. مرحله سوم، عصر مشروطه را شامل می شود که نظریه تأسیس حکومت نیمه مشروع در دوره غیبت، ویژگی این دوران است. مرحله چهارم، دوران حکومت جمهوری اسلامی است که مقدمات حکومت دینی به دست فقیه جامع الشرایط پی ریزی شده و فقه سیاسی وارد مرحله نظام سازی می شود. به طورکلی، با گستردگی امر سیاسی، حوزه فقه سیاسی شیعه نیز دچار تحول شده و مفاهیم مرتبط با آن از فقه فردی به فقه عملی و نظام سازی سیاسی راه یافته است.
۴۹۷۷.

هرمنوتیک خطابی و نقش مباحث تفسیری دانش اصول فقه در حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هرمنوتیک فلسفی منطق خطابی ادراکات اعتباری اصول لفظیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۱۱
از هم افزایی هرمنوتیک فلسفی گادامر و منطق خطابی پرلمان، الگویی در روش شناسی دانش حقوق ظهور یافت که می توان از آن به هرمنوتیک خطابی یاد کرد. بر اساس این الگو، در رسیدگی های قضایی، عدالت مفهومی راهنما برای اشراق نتیجه بر دل مفسر است که در یک تبادل مکالمه، بازفهم می شود و معیار تشخیص آن در شرایط نامشخص، اقناع وجدان مخاطبان متعارف است. بعد از فهم هرمنوتیکی نتیجه، کار حقوق دان چیزی جز توجیه آن با ابزار های خطابی برای اقناع مخاطبان نیست تا باور کنند او تصویری یقینی از واقعیت ارائه می دهد. در این الگو، به کارگیری آداب تفسیری دانش اصول فقه که در آن مادهٔ قضایا در نتیجه گیری استدلال مداخله ای ندارد، پذیرفته نمی شود. به دلیل شکل گیری این الگو بر پایهٔ پرسمان اعتباریات در علوم انسانی، این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی بر پایهٔ نظریهٔ ادراکات اعتباری فیلسوفان مسلمان، پیش شرط های طرح شده برای پذیرش این الگو در حقوق ایران را ارزیابی و کاربرد اصول فقه را در حقوق تبیین می کند. اصول فقه روش شناسی کشف اعتبارات شارع است و مباحث تفسیر الفاظ آن، چیزی جز تبیین سنت و بنای عقلا نیست که نقطهٔ شروع فهم و یکی از عناصر تشکیل دهندهٔ افق ذهن مفسر و افق معنایی متن و از نقاط امتزاج این دو افق است.
۴۹۷۸.

وجوه اجتماعی- سیاسی امر کرامت در معرفت قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: کرامت شناسایی عقلانیت تعالی محور عدالت حقوق اجتماعی-سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۸۵
با توجه به جایگاه امر کرامت در سیاست قرآنی، هدف از مقاله حاضر شرح وجوه اجتماعی –سیاسی مفهوم کرامت است. زیرا مقوله بنیادین کرامت به عنوان نظریه شناسایی و مح ور حق وق اصیل انسانی- اجتماعی هم جاذب فضایل والای انسانی و اجتماعی بوده و هم نافی ضلالت اخلاقی وجهالت عقلی برای فرد و جامعه خواهد بود. لذا این مقاله در پاسخ به این سوال که: وجوه اجتماعی –سیاسی کرامت درمعرفت قرآنی چیست؟ این فرضیه را باروش کیفی وبارویکرد تفسیری مطرح می نماید که مهم ترین وجوه اجتماعی- سیاسی امر کرامت در قرآن مبتنی بر عقلانیت تعالی محور (جمع عقل و ایمان الهی )، عدالت فراگیر وارتقاء آزادی های مشروع است. ارزش مقاله نیز فهم شبکه معانی کرامت قرآنی در ساحت اجتماعی –سیاسی وتبعات مثبت اجتماعی–سیاسی آن است. همچنین استنتاج یافته ها نشان می دهد که باورِ صادقانهِ کارگزاران جامعه دینی به کرامت اجتماعی–سیاسی مردم به تسهیل احیاء متقابل حقوق اجتماعی_ سیاسی مردم و دولت در منظومه شرع و عقل و عرف منجرخواهد شد، به گونه ای که ارتقاء وجوه اجتماعی –سیاسی کرامت برآمده از قرآن بر افزایش عزتمندی دین، همراهی مسوولانه مردم و دولت و همچنین پیشرفت فراگیر نظام سیاسی اثر گذارخواهد بود وعدم توجه به آن نیز خشونت و بی نظمی اجتماعی - سیاسی رابه همراه خواهد داشت.
۴۹۷۹.

نقش سؤال راوی در استخراج ارتکازات، سیره ها و تأثیر آن در فقه(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سؤال راوی ارتکاز سیره استنباط فقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۲
از عناصر تأثیرگذار در استنباطات فقهی، ارتکازات است که کاربرد زیادی در موضوع شناسی، حکم شناسی، موضوع سازی، استخراج سیره های متشرّعه و تقویت دلالت حدیث دارد. فقیهان و به خصوص متأخران، متوجّه این واقعیّت بوده و در مواردی استنباطات خودشان را به ارتکازات مستند کرده اند. اصولیان نیز در برخی موارد به حقیقت ارتکازات و تأثیر آن اشاره کرده اند. با این وجود، تاکنون بحثی درباره منابع استخراج ارتکازات صورت نگرفته است. این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی کوشیده است تا با بررسی و ریشه یابی ارتکازات مورداستناد در فقه، به نقش سؤال راوی در استخراج ارتکازات و تأثیر این ارتکازات در استنباطات فقهی بپردازد. یافته های تحقیق نشان داد که ارتکازات، همان باورهای مغفول است که اگر شخص ملتفت آن شود و آن را بیابد، به مرحله وجدان می رسد. تقریر معصوم برای اعتبار ارتکاز سائل کفایت می کند. سؤال راوی مهم ترین منبع استخراج ارتکازات است. ظهور احادیث شرعی تحت تأثیر ارتکازات است. ارتکازی بودن مدلول حدیث می تواند مؤثر در دلالت شناسی آن باشد. گاهی ارتکاز موضوع ساز است. ارتکازات صلاحیّت دارند بیان گر رفتار جامعه در عصر معصومان و سیره های متشرّعان باشد.
۴۹۸۰.

مقایسۀ تطبیقی مشی زاهدانه در تصوف بصره و شام در دو قرن نخست هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زهد تصوف مشی زاهدانه بصره شام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۶۱
بصره و شام به عنوان دو پایگاه اموی در دو قرن نخست هجری نقش بسزایی در رشد و ترویج اندیشه های زاهدانه و آموزه های صوفیانه در جهان اسلام داشته اند. بنابراین بررسی ابعاد مشی زاهدانه در این دو شهر در بُعد فردی و اجتماعی و تبیین اشتراکات و اختلافات این دو شهر در این زمینه، مسئله این پژوهش قرار گرفت. با استمداد از روش مقایسه تطبیقی به دست آمد که با وجود اهتمام زیاد زاهدان این دو شهر به عبادت و ترک دنیا، بصریان رویکرد متعادل تری نسبت به شامیان داشته و زهد آن ها بیشتر در مسیر ارزش های اخلاقی بوده است، درحالی که در سرزمین شام زاهدان در اطاله نماز و کثرت روزه و تلاوت پیوسته قرآن می کوشیدند. در طبقه تابعان زاهدان بصری بیشتر از ترک دنیا و بی توجهی به آن، توجه به کسب حلال و استفاده شایسته از نعمت های دنیوی وجود داشته است و فقط در میان برخی شاگردان حسن بصری گونه هایی از زهد افراطی دیده می شود درحالی که اکثر زاهدان شامی به بهره حداقل از نعمت دنیا و سرانه حکومتی اکتفا می کردند. در بُعد اجتماعی نوعی از انفعال، تساهل و انزواطلبی در برخورد با مسائل سیاسی، اجتماعی و برخورد با حاکمان در بصره دیده می شود، درحالی که زاهدان شامی علاوه بر نشر دانش و حدیث و تعالیم دین، تصدی امور، قضاوت و فرماندهی سپاه را نیز بر عهده گرفته و گفتمان اصلاحی، اعتراضی و پویا در نقد انحرافات بنی امیه را به منظور اصلاح و عمل کردن آن ها به سیره پیامبر(ص) و صحابه دنبال کرده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان