درخت حوزه‌های تخصصی

کلام

ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
فلسفه اسلامی کلام منطق
امام شناسی پیامبرشناسی خداشناسی دین پژوهی فرق و مذاهب کلام جدید کلیات معادشناسی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۶۱ تا ۲۸۰ مورد از کل ۱۰٬۷۸۴ مورد.
۲۶۱.

تحلیل فقه الحدیثی روایت «نکت فی قلبه نکته» در تحلیل چگونگی آگاهی امام از هنگامه ظهور

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ 59-72

کلید واژه ها: ناقور نکته مظفر اظهار امر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۸۹
حضرت ولیّ عصر، خود، همانند منتظران در انتظار اذن الهی به ظهور و قیام برای برپایی عدل وداد در سراسر جهان است. پیرامون چگونگی آگاهی امام مهدی از زمان ظهور نظرات مختلفی مطرح است. یکی از احتمالات الهام به آن حضرت است. روایت «إذا أراد الله اظهار أمره نکت فی قلبه نکته؛ هنگامی که خداى متعال اراده کند امر او را ظاهر سازد...» چگونگی اطلاع امام از وقت ظهور را عنوان کرده است. گردآوری منابع و نسخ این روایت و اعتبارسنجی و بررسی دلالی آن می تواند خواننده را در فهم بهتر از چگونگی آگاهی موعود نسبت به زمان قیامش آگاه و به دو مرحله ای بودن ظهور و قیام توجه داشته باشد. هرچند با بررسی های فقه الحدیثی روشن می شود که این روایت از جهت اعتبار نیاز به کاوش و بررسی بیشتری دارد؛ اما مهم آن است که محتوای آن منافاتی با عقل و قرآن و سنت قطعی ندارد و می توان برای آن مؤیداتی از فرهنگ روایی شیعه به دست آورد. این نوشتار علاوه بر هدف مزبور، چگونگی تشبیه وقت قیام به زمان وقوع نفخ صور در کلام معصوم و مراحل کار امام مهدی به ترتیب ظهور و قیام را نیز بررسی خواهد کرد.
۲۶۲.

پیوند سیاست أعلی و أدنی: نقش سردار سلیمانی در تصویرسازی از جمهوری اسلامی ایران به عنوان نماد مقاومت

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴) 35 - 58

کلید واژه ها: سیاست أعلی سیاست أدنی قدرت نرم دیپلماسی عمومی مدیریت تصویر برندسازی ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۰ تعداد دانلود : ۱۰۸
بر اساس تقسیم بندی کلاسیک، موضوعات روابط بین الملل به سیاست أعلی و سیاست أدنی تقسیم می گردد. موضوعات و مسائل نظامی <strong>– امنیتی همواره در طبقه بندی سیاست أعلی می گنجد و صاحب نظران و تحلیل گران فعالیت های مقامات نظامی در این حوزه را بررسی می کنند و این موضوع به حوزه سیاست أدنی که مختص موضوعات اقتصادی، رفاهی و فرهنگی است، ارتباطی ندارد. در این میان سردار سلیمانی نمونه نادری بود که توانست میان دو حوزه سیاست أعلی و أدنی پیوند بزند. مقاله حاضر با روش توصیفی <strong>– تحلیلی و با تمرکز بر الگوی رفتاری سردار سلیمانی به این پرسش اصلی می پردازد که شهید سلیمانی چه نقشی در تصویرسازی فراملی از جمهوری اسلامی ایران ایفا کرده است؟ در پاسخ به این نتیجه دست یافته ایم که شهید سلیمانی به رغم هویت نظامی شان، به دلیل توجه ویژه به مظاهر قدرت نرم و ابزار دیپلماسی عمومی توانست از طریق رابطه سازی، مدیریت تصویر، اعتباربخشی و برندسازی ملی و ارائه یک الگوی سیاست خارجی بشردوستانه و غیرمنفعت طلبانه، وجهه جمهوری اسلامی ایران را نزد دولت ها و ملت های هدف به طرز قابل توجهی ارتقا بخشد. ضرورت طرح چنین موضوعی از آن روست که الگوی موفق سردار سلیمانی در عرصه عمل نیازمند تبیین، تنقیح و نظریه پردازی است تا جنبه علمی پیدا کند و قابلیت ارائه در محافل دانشگاهی و نخبگانی را داشته باشد.
۲۶۳.

الحاد هستی شناختی نیچه و آثار روانی- فرهنگی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای فلسفه دین سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 21-42

کلید واژه ها: نیچه اختفای الهی مرگ خدا پوچی ابرانسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۰۰
پرسش هایی چون آیا خدایی هست؟ و آیا اعتقاد به خدا، زندگی را معنادار می سازد؟ از جمله زنده ترین پرسش های فلسفی هستند و نیچه به هردو پرداخته است. او با طرح صورتی از استدلال اختفای الهی وجود خدا را نفی کرده و برآن است که اگر تعریف ادیان توحیدی از خدا را پذیرا شویم، نمی توانیم سکوت وی را در طول تاریخ و در عرض جغرافیا توجیه نماییم. نیچه سپس کوشش می کند تا درباب کمرنگ شدن نقش باور به خدا در معنا بخشیدن به زندگی آدمی تأمل کند. وی با برساختن شخصیت های تمثیلی همچون دیوانه چراغ بدست، قدیس پیر، پاپ بازنشسته و زشت ترین انسان تلاش دارد تا نشان دهد که وقوف به مرگ خدا چگونه حیات انسان را دستخوش بحران معنوی خواهد ساخت. آموزه ابرانسان برای پر کردن خلأ پدید آمده از مرگ خداست که مطرح می گردد. ولی استدلال نیچه در رد وجود خدا ناتمام است و از پس استقرار یک هستی شناسی الحادی برنمی آید. همینطور گره زدن خداباوری به زندگی ستیزی و کین توزی توسط وی، گرچه متکی به بعضی نمونه ها در ادیان و مذاهب است، ولی آشکارکننده پیوندی ضروری نیست. نیز آموزه ابرانسان چنان دست نایافتنی ست که موجبات ناخشنودی روانی آدمی را پدید می آورد.
۲۶۴.

خداباوری و خداناباوری، چیستی دگرگونی اندیشه آنتونی فلو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای فلسفه دین سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 67-87

کلید واژه ها: خداباوری خداناباوری آنتونی فلو قرینه گرایی برهان غایت شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۲۱
پرسش از آغاز و انجام هستی، از جمله مباحث بنیادینی است که فلاسفه با رویکردهای مختلفی مانند قرینه گرایی به آن پرداخته اند. آنتونی فلو یکی از فیلسوفان قرینه گرایی است که در طول دو دوره حیات علمی خود با تکیه بر قرائن، به دنبال واکاوی خداباوری بوده و ابتدا به خداناباوری و سپس به خداباوری روی می آورد. البته دگرگونی باور او به خداوند به معنای دگرگونی کامل همه باورهای روزگار خداناباوری او نیست. چیستی دیدگاه وی در روزگار خداناباوری و خداباوری و واکاوی این مسئله که فلو درحقیقت چه چیزی را از اندیشه خداناباوری خود حفظ و چه چیزی را دگرگون کرد، و دلایل وی با نتایج آن تا چه اندازه سازگار است و چه سستی هایی در اندیشه خداباورانه وی وجود دارد، موضوع این نوشتار است. در نتیجه این واکاوی آشکار خواهد شد که فلو همچنان بر بسیاری از مواضع روزگار خداناباوری خود پا برجاست. اندیشه وی دارای سستی هایی است و فلو درباره دلایل و نتایج خود دچار تناقضاتی شده است.
۲۶۵.

ایمان، عقلانیت و زندگی اخلاقی از دیدگاه کرکگور و مطهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای فلسفه دین سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 109-130

کلید واژه ها: کرکگور مطهری عقل ایمان زندگی اخلاقی فطرت تعالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۴ تعداد دانلود : ۸۱
کرکگور با موضعی ایمان گرایانه به تحلیل رابطه ی ایمان و عقل می پردازد. او معتقد است عقلانی کردن ایمان امری متناقض است و هرگز نمی شود ایمان را، که شور و حقیقتی انفسی است، در بند عقلانیت گرفتار کرد. مطهری، برخلاف این نگرش ایمان گرایانه، عقیده دارد مبنای ایمان عقلانیت است، هرچند طریق انفسی یا راه فطرت نیز در وصول به حقیقت نقش آفرین است. هم مطهری هم کرکگور به نقش اراده در ایمان قائل اند. هر دو باطن ایمان را تسلیم می دانند و هر دو تصویری از انسان تعالی یافته ارائه می کنند. با این حال، کرکگور اساساً متعلق ایمان را امر پارادوکسیکالِ خدای تجسدیافته در قالب بشر می داند در حالی که مطهری، ضمن تأکید بر ایمان عارفانه و شورمندانه، به عقلانی بودن ایمان دینی قائل است. آنچه، به رغم این اختلاف ها، مطهری و کرکگور را به یکدیگر نزدیک می کند تلقی آنان از زندگی اخلاقی است، زندگی ای که مبنایی ایمانی دارد و شاکله اش را تسلیم باطنی به خدایی می سازد که فطرت آدمی را سرشته است. به نظر می رسد می توان برای تلفیق دیدگاه های متفاوت کرکگور و مطهری راهی یافت. جست وجوی ما در پی این راه شورمندی ایمان کرکگوری را با میزانی کمال یافته از تکامل عقلانی نزد مطهری، که متضمن درک محدودیت ها و نارسایی های عقل انسانی است، هم طراز می کند.
۲۶۶.

اعتبارسنجی «خواب» در شناخت حجت الهی در تفکر احمد بصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱۴ 241 - 256

کلید واژه ها: منابع معرفت یمانی احمد بصری حس عقل شهود رؤیا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۹ تعداد دانلود : ۷۷
احمد بن اسماعیل بصری(احمد الحسن) یکی از مدعیان دروغین مهدویت است که با ادعای ظهور یمانی در سال 2002م. دعوت خویش را اغاز کرده و در مراحل بعدی خود را فرزند امام زمانأ و جانشین ایشان و حجت معصوم الهی معرفی می کند. در قانون معرفت حجت ابداعی او(نص، علم و دعوت به حاکمیت الهی) از رؤیا به نص مستقیم الهی تعبیر شده و البته صرفاً به حجیت خوابی که نص تشخیصی ایجابی باشد قائل است. وی در اثبات حجیت رؤیا علاوه بر دلایل نقلی به ادله عقلی نیز استناد می کند، انچه این نوشتار را از سایر پژوهش های مرتبط متفاوت می سازد، بررسی ادله عقلی اعتبار رؤیاست، چرا که برای پیشگیری از دور باطل، ادله حجیت رؤیا به عنوان قانون عام شناخت حجت، الزاماً باید عقلی باشد. دلایل سه گانه عقلانی او در این مسئله عبارت اند از استناد به حکمت الهی در لزوم شناساندن خلیفه خود، محال بودن اضلال الهی و حجیت قطع حاصل شده برای بیننده خواب. البته م توان با تمایز مقام تنصیب خلیفه از سوی خدا با مقام معرفی ایشان به مردم  و نیز تمایز معناداری پدیده ها با حقیقت مندی آن ها خطای دیدگاه مذکور را به خوبی نشان داد. همچنین با تأکید بر اختیار انسان درگزینش یک منبع معرفتی، اضلال الهی منتفی خواهد بود. علاوه بر آن به استناد دلایل متقن عدم تطابق با واقع همه خواب ها، مقدمات قطع بیننده خواب نیز مورد خدشه است. حجیت خواب در میان متفکران شیعه به صورت مستقل هرگز پذیرفته نشده است و اعتبار هر گونه شهود مشوب صرفاً با معیار نصِّ قطعی و مطابقت با دلیل عقلی سنجیده می شود.
۲۶۷.

نقش کارکردشناسانه انتظار در همسازی منافع سیاسی مورد نزاع در جهان اسلام

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال دوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳) 59 - 87

کلید واژه ها: مهدویت انتظار منافع سیاسی همگرایی انسجام جهان اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱ تعداد دانلود : ۱۱۷
این پژوهه با روش توصیفی و تحلیلی در صدد بازنمود اثربخشی انتظار منجی در حل منافع سیاسی مورد نزاع در جهان اسلام است. هدف این نوشتار تلاش برای بهره گیری و کاربست آموزه انتظار در دیپلماسی سیاسی در جهان اسلام است. بررسی های این مقاله مقدمه ای است برای پاسخ دادن به این پرسش که ظرفیت ها و قابلیت های انتظار در مدیریت تعارضات سیاسی در جهان اسلام چیست. آنچه شایان توجه است، این است که این نوشتار «هم گرایی مذهبی در باورداشت آموزه مهدویت»، «تبدیل نرم افزار انتظار به سخت افزار»، «صیانت از هویت تمدنی اسلام» و «مدیریت گسست های سیاسی در جهان اسلام» را از مهم ترین ضرورت های اتخاذ کاربست گفتمان انتظار در دیپلماسی سیاسی در جهان اسلام می داند. نتایج حاصل از تحلیل و ترکیب داده های جمع آوری شده نشان می دهد برون داد کاربست این آموزه عبارت اند از: «نهادینه سازی سیاست برون گرای رشدمحور و بسط محور ایدئولوژیک»، «خلق مسئولیت های فراملی در جهان اسلام» و «بسط کیفی همگرایی سیاسی» که در همسازی منافع سیاسی مورد نزاع در جهان اسلام کارگشا است.
۲۶۸.

پیوستگی حکمرانی مقاومت و انتظار؛ بازشناسی مؤلفه های قرآنی آن در سیره شهید سلیمانی با توجه به ارکان حرکت

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴) 7 - 34

کلید واژه ها: حکمرانی مقاومت انتظار شهید سلیمانی ارکان حرکت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۶ تعداد دانلود : ۱۲۰
انتظار آموزه ای اساسی در مذهب امامیه است که می توان آن را «عملگرایی در دوران غیبت جهت ایجاد زمینه های ظهور خورشید عظمای ولایت» دانست. با توجه به تشکیکی بودن و ثبوت مصادیق حداقلی و حداکثری مفهوم انتظار، مصداق اعلای این مفهوم، «عملگرایی مبتنی بر مقاومت» و «عملکرد جهادی» در دوران غیبت است؛ از این رو حاکمیت مؤمنانه و مقاومتی از لوازم انتظار متعالی محسوب گشته و عالمان امامیه پیوندی مبتنی بر عقل و نقل را میانشان یافته اند. در این میان، نگرش حکمت متعالیه به مدل حاکمیت در جامعه و مباحث مرتبط با مقوله «حرکت» در فلسفه اسلامی، گونه ای از حکمرانی را یادآور است که می توان از آن به «حکمرانی مقاومت» نام برد. از سوی دیگر قرآن کریم مؤلفه هایی برای این نوع از حاکمیت برشمرده است که نوشتار پیش رو می کوشد به روش تلفیقی و آمیزه ای و داده پردازی توصیفی – تحلیلی، پس از بررسی پیوند میان حکمرانی مقاومتی و انتظار، جایگاه ارکان حرکت در آن و معنای حکمرانی مقاومتی، به مؤلفه های قرآنی این حکمرانی بپردازد و تجلی آن را در سیره شهید سلیمانی بررسی کند. نتیجه اینکه حکمرانی مقاومت، از لوازم انتظار متعالی و مبتنی بر قواعد حرکت در حکمت متعالیه است و شامل پنج مؤلفه اساسیِ «توحید محوری»، «اعتقاد به ولایت فقیه جامع الشرائط»، «استقامت و صبر»، «عقلانیت دینی و تدبیر» و «نگاه فراگیر و مؤمنانه به انسان» است. شهید سلیمانی در مقام انسان تراز مکتب امام خمینی&، این مدل از حاکمیت مقاومتی را در بالاترین سطح در منطقه اجرا کرد و شبکه ای از محور مقاومت را در عرصه بین الملل تشکیل داد.
۲۶۹.

نگره و مواجهه مکتب تفکیک با تعارض ضرورت علّی و اختیار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 5 - 24

کلید واژه ها: اختیار ضرورت علی دوسویگی قدرت مشیت صُدفه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۲ تعداد دانلود : ۱۲۸
طبق اصول فلسفی، ضرورت علّی لازمه اثبات جریان علیّت در تمام امور از باری تعالی تا اقصی موارد کائنات می باشد. علی الظاهر این قاعده با برخی مسائل مسلّم عقلی و وجدانی دچار تعارضاتی است که عمومیت و بعضاً اساس صحت این قاعده را زیر سوال برده است. اختیار وجدانی یکی از این دست موارد مورد شبهه در تقابل با ضرورت علّی است. در مقاله حاضر تعارض میان قاعده ضرورت (اصل مسلّم فلسفی) و اختیار (اصل مسلّم عقلی و نقلی) با روش تحلیلی- منطقی طبق مبانی جریان فکری تفکیک (از مکاتب مخالفِ روش و مبانی فلسفی) مورد بررسی قرار گرفته است. از نگاه اصحاب تفکیک اساس تشخیص نسبت اصل عام علیّت با مفاهیمی چون ضرورت و اختیار، جستجوی علیّت در موطن نفس است. با مراجعه به نفس، مشخص می شود اساساً چنین استلزامی میان علیّت و ضرورت برقرار نیست و با رهایی از این استلزام ناصواب راه برای حل مسأله اختیار گشوده خواهد شد. مکتب تفکیک ضمن نقد و بیان تالی فاسدهای بیان فلاسفه از قدرت، اثبات حقیقت واحد قدرت و عدم تعدد آراء در آن، اثبات رابطه عرضی میان اسباب و علل با مشیّت و قضاء، و توجه به نقش فاعل مختار حین انجام فعل بعنوان معیّن فعل یا ترک، گوهر دوسویه اختیار را کلید اصلی حل معما می داند و با پذیرش استثناء در ضرورت علّی- معلولی به نحو سالبه جزئیه؛ یعنی در خصوص افعال اختیاری احتمال تحقق صدفه را نفی کرده بلکه بدون این استثناء، اثبات اختیار را محال می دانند..
۲۷۰.

آدم، نیای انسان نوین و نقطه عطفی در روند تکامل انسان (نظریه ای قرآنی، روایی برای برون رفت از چالش تکامل)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه کلام سال هشتم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۱۵ 139 - 159

کلید واژه ها: آدم انسان تکامل آفرینش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۱۱۱
از آنجا که نظریه تکامل انواع تا حد زیادی مورد پذیرش دانشمندان علوم تجربی واقع شده است، تعارض میان این دیدگاه علمی با برداشت سنتی از نظرگاه قرآنی در باره آفرینش انسان، چالش بزرگی را برای ارزش علمی قرآن و دیگر متون دینی هم راستا فراهم آورده و اذهان بسیاری را درگیر خود کرده است. این نوشتار برداشت متفاوتی از داده های قرآن و روایات در باب آفرینش آدم} را فراپیش خواهد نهاد تا نشان دهد که آدم} نه نخستین انسان، بلکه سرسلسله انسان نوین (نسل امروزین انسان ها) و نخستین انسان اندیشه ورز دارای فطرت توحیدی است که پس از نسل های متعدد از انسان ها و انسان نماها، خدای متعال او را به طور متمایزی آفریده و یا برگزیده است. در صورت تأیید یافتن این دیدگاه، می توان گفت تضاد و تعارض غیر قابل حلی میان گزارش قرآن روایی از آفرینش آدم با یافته های تجربی درباره پیدایش انسان و به طور خاص با نظریه تکامل انواع، وجود ندارد و بلکه می توان میان آن گزارش با پیدایش تکاملی انسان مدرن از انسان های پیشین و دیگر جانداران در زمین، جمع کرد.
۲۷۱.

روایت پژوهی حدیث «مَا أَنَا بِصَاحِبِکُمْ... انْظُرُوا مَنْ عَمِیَ عَلَى النَّاسِ وِلَادَتُهُ فَذَاکَ صَاحِبُکُمْ» در مصداق شناسی صاحب قیام

نویسنده:
منبع: مطالعات مهدوی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ 73-90

کلید واژه ها: خروج صاحب قیام پنهان شدن ولادت عبدالله بن عطاء روایت پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۹۷
برداشت صحیح از احادیث نیازمند درنظرگرفتن روایات مشابه و متضاد است. نسبت به روایت عبدالله بن عطاء از امام باقر ابهام و سؤالی وجود دارد که منشأ برداشتی بی اساس از این روایت و ذهنیت خوانی شیعیان آن زمان شده است. اول اینکه چرا امام باقر با وجود شیعیان بسیار در عراق، صاحب شیعیان بودن را از خود نفی می کنند؟ مگر حضرت منصب امامت را نداشتند؟ دوم، صاحب قیام کیست و چرا از بین ویژگی های صاحب قیام، خفای ولادت به عنوان معیار شناسایی مطرح شده است؟ در راستای پاسخ، ابتدا به منظور اعتماد به متن، اختلافات متنی و اعتبار حدیث را مورد بررسی قرار داده و با واژه شناسی در فهم اولیه دقت کرده ایم. سپس با ارائه روایات مشابه و بررسی فضای صدور، تلاش کردیم تا ابهام ها برطرف شده، جلو برداشت های سطحی گرفته شود.
۲۷۲.

طرح کلی اسلام از منظر آیت الله خامنه ای(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 35 - 59

کلید واژه ها: امام خامنه ای توحید طرح کلی اسلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۳ تعداد دانلود : ۳۵۶
طرح کلی دین اسلام یکی از دغدغههای آیتالله خامنهای است و در آثار مختلف به تبیین این مهم پرداختهاند. ایشان بر پایه کتاب و سنت، سعی کرده است تا مهمترین معارف اسلام را در ساختاری هندسی و هماهنگ طبقهبندی کند تا از این طریق بتواند اسلام را به عنوان طرح و مسلکی اجتماعی دارای اصولی منسجم و یک آهنگ و ناظر به زندگی جمعی انسانها تبیین کند و از این طریق زمینه برای کشف نظریه اسلام برای جامعه و حکومت اسلامی و هویتبخشی به مسلمین فراهم شود. ایشان با استناد به قرآن کریم و سیره معصومین؟عهم؟، توحید را محور طرح کلی دین میداند که در اطراف آن شبکهای از مفاهیم و معارف زندگیساز در سه عرصه جهانبینی، انسانشناسی و خط مشی اجتماعی شکل میگیرد.
۲۷۳.

طرح کلّی دین در منظومه فکری علامه طباطبایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 95 - 127

کلید واژه ها: طرح کلی دین علامه طباطبایی طبیعت عقلانیت دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۸ تعداد دانلود : ۲۵۱
نظام فکری به منزله زیرساخت منظومه فکری و حلقه اتّصال میان مبانی کلان و خرده مبانی و قواعد و نیز نظریّات تخصصی و اختصاصی است، آثار و مکتوبات مرحوم علامه طباطبایی به عنوان اندیشمندی که برخوردار از دستگاه فکری است و با بهرهگیری از عناصر معقول و منقول در اندیشه به بلوغی وصفناشدنی در اندیشهورزی دینی رسیده است، منبعی ارزشمند از رویکردها و دیدگاههای دینی است که میتواند تا اعصار متمادی سرچشمه الهام و اثربخشی در باب پاسخگویی به نیازهای بشر در عصر مدرن و پس از آن باشد. یکی از موضعات قابل پژوهش در منظومه فکری علامه طباطبایی ترسیم جغرافیای مفهومی از طرح کلّی دین در اندیشه ایشان است، برای استحصال این طرح از منظومه فکری ایشان لازم است که پس از تعریف دین و صورت ابتدایی از طرح کلی دین، عناصر دخیل در نظام اندیشه ایشان تبیین گردد و طرح تفصیلی و کلّی از دین با توجّه به ترابط زنجیره عناصر منظومه فکری ایشان تحلیل شود. در این مقاله با نگاهی کلنگر به مهمترین عناصر اندیشه وی که میتوان آن را نماینده نظام فکری ایشان دانست به تبیین تصویر کلّی ایشان از دین خواهیم پرداخت و برای این هدف از تفسیرهای جزیرهای و تک بعدی و یا دیدگاههای خرد ایشان در موضوعات مختلف صرفنظر خواهیم کرد. گرچه علامه طباطبایی مانند بسیارز از اندیشمندان اسلامی، به سهگانه اعتقادات و اخلاق و احکام برای طرح کلّی دین تصریح نموده است امّا نقطه امتیاز او در تشریح و تفصیل مبانی و اعتقادات و همچنین اخلاق و نظامات اجتماعی، تاکید بر عنصر واقعبینی انسان فطری و اهتمامی است که ایشان برای سریان عقلانیّت دینی در عرصههای مختلف دین انجام دادهاند، گرچه محتمل است که رویکرد ایشان به تحلیل عناصر دین، به پیشنهاد طرح نوینی برای کلیّت دین نیز بیانجامد.
۲۷۴.

فرایند حرکت تکاملی انبیاء (ع) در اندیشه آیت الله خامنه ای(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 159 - 177

کلید واژه ها: حرکت تکاملی انبیاء آیت الله خامنه ای توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۲ تعداد دانلود : ۲۶۷
حرکت انبیاء یک حرکت تکاملی است و در صدد رشد و ترقی انسان به شکوفایی استعدادها و ظرفیتهای وجودی انسان است. حرکت تکاملی انبیای الهی بر پایه مفهوم مرکزی و بنیادین «توحید» است. توحید و معرفت خدا همه مایه تکامل و تعالی روح انسان و رشد و تعالی وجودی اوست که هدف عالی و نهایی انبیاء است و هم طرح توحید به معنای ایجاد یک محیط الهی و سالم و پیشنهاد ساختار جامعه و نظم الهی، عادلانه، بدون ظلم، بدون استثمارِ اجتماع است. با استفاده از قرآن کریم و اطلاعات تاریخی و تحلیل عقلی، این حرکت در سه مرحله مهم طی شده است: مرحله اول: تحول و رستاخیز درونی؛ مرحله دوم: رستاخیز وانقلاب اجتماعی؛ مرحله سوم: ساختن و بنیانگذاری یک اجتماع نو. هر کدام از این مراحل از گامهای مختلفی تشکیل شده است.
۲۷۵.

بررسی طرح کلی حرکت رهبران الهی بر محور روایات دولت حق و باطل(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۷ 223 - 246

کلید واژه ها: دولت حق و باطل طرح کلی حرکت انبیاء (ع) طرح کلی حرکت ائمه (ع) انتظار تقیه قیام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۳۵
رهبران الهی برای اجرای مأموریت خود دارای طرح و برنامه بودهاند و کار خود را با تبیین هدایت و دعوت افراد آغاز کرده و پس از نیرو سازی و تشکیل هسته اولیه (انتظار)، و نفوذ در جبهه باطل (تقیه)، حرکت خود را علنی میکردند و در صورت موفقیت، تشکّل دینی خود را علنی کرده و با موانع راه رستگاری مبارزه میکردند و گستره این اجتماع دینی را تا آنجا که توفیق مییافتند بسط میدادند، (قیام) آرزوی تمامی رهبران الهی، نابودی کامل باطل و هدایت تمامی انسانها بود، و رهبران الهی؟عهم؟ این حرکت را با سه گام انتظار، تقیه و قیام، پی میگرفتند، این طرح به صورت مشترک در زندگی تمامی انبیاء؟عهم؟ مشاهده میشود، البته برخی از ایشان موفق به پیمودن تمام راه نشده و بر اثر همراهی نکردن مؤمنان و توسط اهل باطل در میانه راه به شهادت میرسیدند. این تحقیق، با شیوه توصیفی _ تحلیلی و روش کتابخانهای، سعی در استخراج طرح کلی رهبران الهی با تمرکز بر روایات دولت حق و باطل دارد، و به این نتیجه رسیده که تمامی مراحل طرح از قبیل دعوت، هدایت و نیروسازی (انتظار)، حفظ رهبر و نیروها و نفوذ پنهان در جبهه باطل (تقیه) و نبرد علنی با باطل (قیام)، از این روایات قابل برداشت است، به عنوان نمونه: روایت «عُلَمَاؤُهُمْ و أَتْبَاعُهُمْ خُرْسٌ، صُمْتٌ فِی دَوْلَهِ الْبَاطِلِ، مُنْتَظِرُونَ لِدَوْلَهِ الْحَقِ، و سَیحِقُ اللَّهُ الْحَقَ بِکَلِمَاتِهِ، و یمْحَقُ الْبَاطِلَ» در بردارنده سه گام انتظار (مُنْتَظِرُونَ)، تقیه (خُرْسٌ، صُمْتٌ) و قیام (سَیحِقُ اللَّهُ الْحَقَ بِکَلِمَاتِهِ، و یمْحَقُ الْبَاطِلَ) است، و روایت «وَ الْمُؤْمِنُ مُجَاهِدٌ لِأَنَّهُ یجَاهِدُ أَعْدَاءَ اللَّهِ تَعَالَى فِی دَوْلَهِ الْبَاطِلِ بِالتَّقِیهِ وَ فِی دَوْلَهِ الْحَقِّ بِالسَّیفِ» ارتباط دو گام انتظار و تقیه را در بر دارد.
۲۷۶.

کارکردهای دعا برای امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال سوم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۵ 43 - 62

کلید واژه ها: فرج امام زمان (عج) انتظار فرج افزایش نعمت شکر کارکرد دعا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۰۲
شیعیان در عصر غیبت، وظایف بسیاری برای یاری امام زمان (عج) بر عهده دارند. یکی از این وظایف مهم، دعا کردن برای وجود مبارک امام عصر (عج) است. توجه به آیات و روایات، بیانگر برکات دعا در زندگی فردی و اجتماعی است. اگر دعا در حق موجودی کامل باشد، آثار آن نیز به مراتب تکامل می یابد. این مقاله، با هدف آشنایی شیعیان با آثار و برکات دعا و با استفاده از منابع کلامی و روایی، آثار دعا برای امام زمان (عج) را بررسی می کند. نتایج حاصل از این پژوهش، کارکردهای دعا برای امام را افزایش نعمت، انجام محبوب ترین عبادت و رستگاری در روز قیامت با شفاعت توسط حضرت می داند. 
۲۷۷.

روش شناسی کشف و فهم طرح کلی و نظام حرکت انبیاء در قرآن(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶۰ 151 - 166

کلید واژه ها: طرح کلی حرکت انبیاء روش شناسی قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۲ تعداد دانلود : ۸۶
هر حرکتی در جامعه بشری به خصوص در جهت هدایت جامعه نیازمند طرح و نظامی منسجم است؛ یعنی باید دارای مبداء و مقصد مشخص بوده و مراحل و گام ها و همچنین شیوه های حرکت، موانع حرکت، سرعت دهنده های این حرکت و مخاطبان این حرکت مشخص باشد؛ تا نه تنها قابل اعتماد و اتکا باشد؛ بلکه دچار تزلزل و اعوجاج نگردد؛ که با همین نگاه می توان برای حرکت هدایتی انبیاء الهی نیز طرحی کلی را جستجو نمود که منظور از آن طرح مشترک بین همه انبیاء(در هر عصری و با هر نقطه شروع و درجه موفقیتی برای آن پیامبر) است که وجود چنین طرحی موجب اعتماد به این حرکت متداوم در راستای هدایت بشر و پیاده سازی آن در عصر حاضر خواهد بود. معرفی چنین طرحی برای حرکت انبیاء نیز، نیازمند روشی برای شناخت مؤلفه های حرکت آنان است؛ که در این مقاله روش شناخت دو مؤلفه یعنی مبداء (بدترین وضعیت موجود) و مقصد (وضعیت مطلوب) و همچنین گام های حرکت پرداخته شده است که ایندو چهارچوب اصلی طرح را روشن می سازد. در همین راستا با دقت و دسته بندی آیات مرتبط می توان با روش هایی چون: صفات متضاد(همچون شرک و توحید، کفر و ایمان و ...) هدف خلقت (عبادت) و اهداف ارسال پیامبران (برپایی قسط) و توجه به دسته بندی های افراد در قرآن و همچنین صفات افراد به این مبدأ و مقصدها در حرکت انبیاء رسید؛ که با این نگاه حرکت انبیاء از شرک، کفر، ضلالت، فساد، بی عدالتی و مورد غضب الهی بودن به سوی توحید، ایمان، هدایت، صلاح، صراط مستقیم و محبوب الهی بودن و قسط و عدالت خواهد بود و برای شناخت گام های حرکت انبیاء می توان از دو روش بهره برد: در روش اول با دقت در صفات قرآن همچون بصیرت و هدایت می توان به حرکت عمومی از جهل به سمت بصیرت و حرکت از بصیرت به سمت هدایت خواصی چون: مؤمنان، نیکوکاران، متقین و اهل یقین رسید و در روش دوم با دقت در آیات 26 و 27 سوره حدید که درباره ارسال پیامبران است می توان سه گام حرکت انبیاء در برقراری قسط را: 1. ارائه بینات؛ 2. بیان موازین عقلی؛ 3. مبارزه مسلحانه دانست.
۲۷۸.

تبیین دلالت آیه 54 سوره مائده بر جامعه عصر ظهور با تأکید بر نظر علامه طباطبایی

نویسنده:
منبع: موعودپژوهی سال سوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۶ 29 - 42

کلید واژه ها: مهدویت عصر ظهور آیه 54 سوره مائده ارتداد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۱ تعداد دانلود : ۱۲۵
در قرآن کریم آیات متعددی وجود دارد که غیر مستقیم به بحث مهدویت اشاره می کند. مسلمانان به ویژه شیعیان با ضمیمه کردن روایات متواتر در تفسیر و تأویل آن آیات، دلالت آنها بر مهدویت را اثبات می کنند. مقاله حاضر با استفاده از منابع روایی و تفسیری و تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی (ره) به روش توصیفی و تحلیلی با هدف ارائه مستندات و شواهد روایی به بررسی جامعه و اقوام عصر نام برده در آیه 54 سوره مائده می پردازد.
۲۷۹.

کارکرد معرفتی و ارزشی فرهنگ انتظار در تعمیق راهبرد مقاومت با تأکید بر مکتب شهید سلیمانی

نویسنده:
منبع: جامعه مهدوی سال دوم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۴) 125 - 156

کلید واژه ها: کارکرد فرهنگ انتظار راهبرد مقاومت مکتب شهید سلیمانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۸ تعداد دانلود : ۱۴۹
فرهنگ انتظار ظرفیت هایی دارد که با ایجاد باورها و نگرش های صحیح، ارزش ها، هنجارها و رفتارهایی را به وجود می آورد که با کاربست آنها، گشایش و فرج را برای جامعه منتظر در پی خواهد داشت؛ از همین رو فرهنگ انتظار می تواند کارکردهای مناسبی را برای ایجاد تحول در جامعه منتظر در پی داشته باشد. شهید سلیمانی با استفاده از فرهنگ انتظار، راهبرد مقاومت را تعمیق بخشید و از این جهت با مجاهدت های بی نظیرشان به مقابله با تجاوز و ظلم قدرت های استکباری و خشونت گروه های افراطی پرداخت. در این پژوهش، کارکرد معرفتی و ارزشی فرهنگ انتظار در تعمیق راهبرد مقاومت با تأکید بر مکتب شهید سلیمانی، با رویکرد کیفی و به روش تحلیل محتوا بررسی شده است و در ادامه پس از تبیین مفاهیم کلیدی، کارکردهای معرفتی و ارزشی فرهنگ انتظار برای تعمیق راهبرد مقاومتی در مکتب شهید سلیمانی را برشمرده ایم. از مهم ترین یافته ها و نوآوری های این مقاله، تبیین کارکردهای فرهنگ انتظار برای تقویت و تعمیق راهبرد مقاومت در مکتب شهید سلیمانی در دو حوزه باورها و ارزش هاست. در پایان به پیامدهایی مانند تحکیم معرفت الهی و ولایت پذیری در حوزه باورها، تحکیم ارزش های اخلاقی و ارزش های سیاسی، با تأکید بر نقش آنها در تعمیق و تقویت راهبرد مقاومت اشاره شده است.
۲۸۰.

اثربخشی آموزش فرهنگ انتظار بر بهبود کیفیت زندگی، امید و بهزیستی روان شناختی دانشجویان در دوران کرونا(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: مشرق موعود سال پانزدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۵۹ 53 - 68

کلید واژه ها: انتظار کیفیت زندگی امید بهزیستی روان شناختی کرونا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۸۸
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش فرهنگ انتظار بر بهبود کیفیت زندگی، امید و بهزیستی روان شناختی دانشجویان در دوران کرونا صورت گرفته است. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون و گروه شاهد است. جامعه آماری پژوهش را تمام دانشجویان دانشگاه آزاد شهر تهران (واحد الکترونیکی و تهران _ شمال) تشکیل داده بود. جهت انجام این پژوهش 60 دانشجوی دختر با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و سپس به صورت تصادفی در چهار گروه 15 نفره قرار گرفتند. گروه های آزمایش تحت آموزش فرهنگ انتظار قرار گرفتند و گروه شاهد هیچ آموزشی دریافت نکرد. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه های امید، بهزیستی روان شناختی و کیفیت زندگی بود. نتایج تحلیل نشان داد که آموزش فرهنگ انتظار منجر به تفاوت معنادار میانگین نمرات گروه های مداخله در هر سه متغی ر کیفیت زندگی، امید و بهزیستی روان شناختی شده است. نتایج فوق ل زوم توج ه ب ه فرهنگ انتظار در افزای ش کیفیت زندگی، امید و بهزیس تی روان ش ناختی دانشجویان را نش ان می ده د. پیشنهاد می شود فرهنگ انتظار در قالب کارگاه به دانشجویان آموزش داده شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان