فرآیند مدیریت و توسعه

در این پژوهش تلاش می شود نظریه عدالت اجتماعی از نصوص دینی و آرای متفکران اسلامی اخذ شود. دغدغه بسیاری از فلاسفه و اقتصاددانان در بحث عدالت اجتماعی این است که این مقوله بر اساس برخی از آرای ناقص، مانعی در جهت رشد و توسعه جوامع است. به ویژه کسانی که به نظریه اقتصاد بازار باور دارند، در عمل با تفسیرهای خاص از مقوله عدالت اجتماعی، به دنبال کُند کردن مسیر توسعه و مانع تراشی هستند. اما دلیل آن، آغشته بودن بحث عدالت اجتماعی به مقاصد عوام گرایانه از یک سو، و توسعه نیافتن مفهوم عدالت اجتماعی به نحو دقیق از دیگر سوست. این پژوهش می کوشد بر اساس حقوق فطری و متون اسلامی نشان دهد که عدالت اجتماعی نه تنها برای رشد و توسعه مانعی ندارد، بلکه موتور محرک رقابت ها در عرصه های مختلف سیاسی، فرهنگی، علمی، و اقتصادی است.

ایجاد توازن بین کار و زندگی عبارتی است که برای بیان رویه ها و اقدام هایی در جهت دستیابی به توازن بین تقاضاهای زندگی کاری و غیرکاری بکار می رود. پژوهش حاضر به دنبال درک عمیق تر ابعاد و مولفه های کلیدی توازن کار و زندگی در سطح سازمانی در صنعت نفت است. از این رو، با استفاده از روش پژوهش کیفی داده بنیاد، چارچوب مفهومی پژوهش تدوین می شود. جامعه آماری شامل سیزده نفر از خبرگانی است که در حوزه کار زندگی دارای دانش کافی و تجربه عملی هستند. با گردآوری داده های مورد نیاز از روش نیمه ساختار یافته مبتنی بر چارچوب اشتراوس و کوربین، بر اساس یافته های پژوهش، علاوه بر ابعاد سه گانه درگیر شدن، رضایت مندی، و تخصیص زمان مفید که در مبانی نظری برای سنجش توازن کار زندگی مطرح است، بُعد جدید «مسئولیت پذیری» نیز در زمینه صنعت نفت ایران برای سنجش توازن کار زندگی شناسایی می شود. در ضمن، متناسب با زمینه مورد مطالعه، استقلال کار و زندگی، جوّ سازمانی، شرایط جغرافیایی، توسعه سرمایه انسانی، و مدیریت شغل جزو شرایط علّی؛ نگرش حمایتی در سازمان و نگرش جنسیتی شرط مداخله گر؛ و قواعد جاری سازمان، عوامل اقتصادی، و سبک زندگی از شرایط زمینه ای شناخته می شوند. در همین راستا مدیریت عملکرد، مدیریت فرهنگ، نگهداشت نیروی انسانی، آموزش مهارت های زندگی، و مدیریت کشف و پرورش استعداد به عنوان راهبردهای موثری هستند که به پیامدهایی از قبیل رفتارهای مثبت و سازنده در محیط کار، بهبود عملکرد سازمانی، و تعهد سازمانی منجر می شوند.

در حالی که جامعه ایرانی به عنوان یک جامعه مذهبی و اخلاقی درک می شود، چالش های اخلاقی موجود در سازمان های ایران حکایت از آن دارند که توسعه اخلاق تنها با موعظه و فعالیت های تبلیغی ترویجی تحقق نمی یابد و به توسعه منضبط نظام اخلاقی سازمان و برنامه های اخلاقی رسمی نیازمند است. سازمان ها به این نتیجه رسیده اند که باید علاوه بر رفتارهای اقتصادی (بیشینه سازی سود)، به رفتارهای اخلاقی روی آورند. از این رو، رفتارهای اقتصادی و اخلاقی به صورت توامان، تنها گزینه آن ها برای دستیابی به اهداف سازمانی هستند. برنامه های اخلاقی و محیط اخلاقی سازمان بر طیف وسیعی از متغیرهای سازمانی، گروهی، و فردی تاثیرگذار هستند. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر برنامه های اخلاقی سازمان بر رضایت شغلی از راه مسئولیت اجتماعی ادراک شده و محیط اخلاقی سازمان است. جامعه آماری این پژوهش را سازمان های دولتی مستقر در شهر تهران تشکیل می دهند. با روش نمونه گیری تصادفی و با استفاده از ابزار پرسش نامه، 77 سازمان دولتی مورد مطالعه قرار می گیرند. یافته ها نشان می دهند که برنامه های اخلاقی به توسعه محیط اخلاقی و مسئولیت اجتماعی ادراک شده یاری می رسانند. همچنین، محیط اخلاقی به تقویت ادراک از مسئولیت اجتماعی و رضایت شغلی کارکنان سازمان منجر می شود؛ و برنامه اخلاقی از راه محیط اخلاقی، ادراک مسئولیت اجتماعی را تقویت می کند. در پایان، پیشنهادهایی برای توسعه برنامه های اخلاقی و تقویت محیط اخلاقی سازمان ارائه می شود.

به منظور دستیابی به عملکرد بالا، سازمان ها باید توجه ویژه ای به توسعه شایستگی های هوشی مدیران و کارکنان کلیه سطوح سازمانی خود داشته باشند، زیرا انطباق با تغییرهای سریع محیطی نیازمند توسعه شایستگی های اعضای سازمان است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر شایستگی های هوشی بر عملکرد رهبران سازمان های دولتی با بررسی 70 مدیر از سازمان های دولتی شهر تهران از طریق نمونه گیری تصادفی نشان می دهد که شایستگی های هوشی از جمله هوش شناختی، هوش هیجانی، و هوش اجتماعی بر عملکرد رهبران سازمان های دولتی اثر مثبت و معناداری دارند. بنابراین، ضروری است فعالیت هایی مانند مداخله های آموزشی برای ایجاد شایستگی های هوشی انجام شود. این پژوهش مزایای شایستگی های هوشی را در سازمان ها نشان می دهد و دربرگیرنده مفاهیمی برای توسعه شایستگی های هوشی و عملکرد رهبری است.

خط مشی شراکت عمومی خصوصی یکی از خط مشی هایی است که در سال های اخیر، سازمان های عمومی در انجام پروژه های عمرانی از آن استفاده می کنند. هدف پژوهش حاضر، شناخت اثربخشی اجرای خط مشی شراکت عمومی خصوصی در بخش عمومی ایران است. جامعه آماری این پژوهش شامل آن دسته از سازمان های بخش دولتی ایران است که صفت مشترک آن ها اجرای خط مشی شراکت عمومی خصوصی در بخش عمومی است. با بررسی 126 سازمان به روش تصادفی سیستماتیک و با ابزار پرسش نامه، نتایج نشان می دهد که اثربخشی اجرای خط مشی شراکت عمومی خصوصی با استفاده از ابعاد (کارایی اقتصادی، عدالت مالی، عدالت بازتوزیعی، همسازی با اخلاق عمومی، انطباق پذیری، و پاسخگویی) معنادار است؛ یعنی اثربخشی خط مشی از میانگین مفروض بالاتر است. متولیان پروژه های شراکت عمومی خصوصی با تاکید بر نتیجه ارزشیابی و استفاده از راهکارهای پیشنهادی این پژوهش می توانند زمینه توسعه بیش از پیش اجرای پروژه های شراکت عمومی خصوصی را فراهم سازند.

مدیریت راهبردی منابع انسانی رویکرد جدیدی است که برای پوشش شکاف موجود بین توسعه منابع انسانی و توسعه انسانی ایجاد می شود. در این پژوهش، تلاش می شود تبیین کاملی از مفهوم توسعه منابع انسانی در سطح ملّی در جهت معماری منابع انسانی کشور ایران صورت گیرد و با کمک روش داده بنیاد و با مصاحبه از خبرگان و سیاستگذاران حوزه های مرتبط با توسعه منابع انسانی ملّی و کدگذاری آن مدل جامعی ارائه شود. سیاستگذاری جمعیت، مدیریت مهاجرت، آموزش های عمومی، آموزش های تخصصی، آموزش های مهارتی، ارتقای سلامت و بهداشت، مقابله با آسیب های اجتماعی، و برنامه ریزی اشتغال به عنوان ابعاد اصلی توسعه منابع انسانی ملّی شناسایی می شوند. در انتها تلاش می شود با توجه به نتایج راهکارهای پژوهشی و عملیاتی ارائه شود.

هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدل بهره وری معلمان با رویکرد رفتار سازمانی مثبت است. با استفاده از روش پژوهش آمیخته (راهبرد کیفی: روش فراترکیب و دلفی فازی، و راهبرد کمّی: روش توصیفی پیمایشی)، و با انتخاب 12 نفر از استادان گروه علوم تربیتی و مدیریت دانشگاه های سراسری، پیام نور، و آزاد اسلامی در مرحله دلفی فازی، و بررسی 384 معلم از مقاطع ابتدایی و متوسطه مدارس کشور، 3 مقوله، 4 زیرمقوله، 22 مفهوم، و 79 شاخص به دست می آید. مدل به دست آمده بر اساس سازه اصلی درون داد شامل سازه های فرعی عوامل شناختی و رفتاری، و سازه اصلی فرایند شامل برنامه ریزی و آماده سازی، ایجاد محیط یادگیری مناسب، آموزش، و ایفای مسئولیت های حرف ه ای؛ و سازه اصلی برون داد شامل اثربخشی و کارایی، از لحاظ تحلیل عاملی تاییدی مرتبه دوم دارای برازندگی مناسبی هستند.