فرآیند مدیریت و توسعه

هدف : در پژوهش حاضر سعی شده است چگونگی تدوین سیاست های کلی در ایران تبیین و منطقی سازی شود. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد : این پژوهش از نوع مطالعه تحلیلی مبتنی بر گروه کانونی بوده و تلاش کرده است از روش فرایندی برای تدوین سیاست های کلی برنامه ای با تاکید بر برنامه هفتم توسعه استفاده کند. یافته ها : نتایج پژوهش نشان می دهد که روش ساخت یافته ای برای تدوین سیاست های کلی برنامه های توسعه وجود ندارد. از این رو، با اقتباس از فرایند تدوین خط مشی های عمومی، فرایندهایی برای تدوین احکام سیاستی به دست آمد: 1) شناسایی مسائل عمومی اولویت دار به عنوان محورهای اصلی احکام سیاستی؛ 2) شناسایی الزامات ناشی از اسناد بالادستی در تدوین سیاست های کلی برنامه ای؛ 3) شناسایی گزینه های خط مشی (به مثابه مقوله های فرعی) برای حل مسائل عمومی از تلفیق منابع نظری، سیاست های کلی بخشی، و خبره سنجی؛ 4) امکان سنجی گزینه های خط مشی؛ و 5) احصای مقوله های اصلی به مثابه احکام سیاستی. ارزش/ اصالت پژوهش : مطالعات در زمینه چگونگی تدوین سیاست های کلی برنامه ای در ایران با رویکرد حاکمیتی صورت گرفته است. این مطالعه توانست با تمرکز بر روش شناسی تدوین خط مشی، فرایند قابل دفاعی را برای تدوین سیاست های کلی برنامه ای در ایران پیشنهاد کند. در ضمن، در این پژوهش 21 مسئله عمومی اولویت دار شناسایی شده و احکام سیاستی متناظر با آن ها تدوین شده است.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل میزان تحقق اهداف و شاخص های کمّی آموزش عالی با تمرکز بر بُعد ظرفیت سازی و ارتقای نیروی انسانی ذیل برنامه ششم توسعه و استخراج درس آموزه های کلیدی در راستای تدوین سند برنامه هفتم توسعه است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر با بهره گیری از آموزه های روش شناسی علم طراحی با ماهیت تجویزی، از روش مطالعه موردی و مطالعه اسنادی برای ارزیابی عملکرد حوزه آموزش عالی در برنامه ششم توسعه استفاده می کند و از نظر روش گردآوری و تحلیل داده ها، روش کتاب شناسی بر مبنای نمایه سنجی و آزمون T نمونه های مستقل را بکار می گیرد. یافته ها: یافته های پژوهش حاکی از آن است که از حیث مفهومی، در بخش آموزش عالی عمده شاخص ها از جنس درون دادی و برون دادی بوده اند و شاخص های اثر و پیامد مورد توجه نبوده اند. از حیث بررسی عملکرد، شاخص های «سهم دانشجویان غیردولتی»، «نسبت هیئت علمی تمام وقت استادیار به بالا به کل هیئت علمی تمام وقت در دانشگاه های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (عتف)»، و «تعداد شعب خارجی دانشگاه های کشور» در وضعیت مناسب هستند، ولی شاخص های «سهم دانشجویان خارجی»، «تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی گروه علوم پایه» و «سهم آموزش های مهارتی» در وضعیت مناسبی قرار ندارند. ارزش/ اصالت پژوهش: در این پژوهش برای اولین بار با مبنا قرار دادن مدل شاخص محور نتیجه محور، به ارزیابی عملکرد اهداف کمی آموزش عالی ذیل برنامه ششم توسعه پرداخته شده است. بر اساس این، نتایج پژوهش دلالت های سیاستی را برای سیاستگذاران به منظور مد نظر قرار دادن طیف متنوعی از شاخص ها در ابعادِ مختلف عملکردی فراهم می کند.

هدف : در پژوهش حاضر سعی شده است پایه نظری توسعه اداری در برنامه هفتم توسعه متناسب با اسناد بالادستی تدوین و پیشنهاد شود. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد : این پژوهش از نوع ارزیابی بوده و تلاش شده است از روش فرایند ارزیابی برای تدوین پایه نظری توسعه اداری با تاکید بر برنامه هفتم توسعه استفاده شود. یافته ها : نتایج نشان می دهد که پایه نظری مناسبی برای تدوین احکام برنامه ای در حوزه اصلاح اداری وجود ندارد. از این رو، با شناسایی دیدمان های نظری مختلف در حوزه اصلاح اداری و انتخاب معیارهای مناسب در پرتو اسناد بالادستی، نظریه های توسعه اداری ارزیابی شده و دیدمان مدیریت ارزش های متعالی به عنوان پایه نظری مناسب توسعه اداری پیشنهاد شده است. اصالت پژوهش : مطالعه برای انتخاب پایه نظری توسعه اداری در ایران با رویکرد حاکمیت اسلامی صورت گرفته است. پژوهش حاضر توانست با تمرکز بر روش شناسی ارزیابی دیدمان های نظری، پایه نظری قابل دفاعی برای تدوین احکام برنامه ای در حوزه توسعه اداری در برنامه هفتم توسعه در ایران پیشنهاد کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر ارزشیابی خط مشی توسعه روستایی در برنامه ششم توسعه است. استفاده از آموزه های حاصل از ارزشیابی اقدامات و نتایج خط مشی توسعه روستایی در کارایی و اثربخشی خط مشی توسعه روستایی در برنامه هفتم توسعه و تدوین الزامات آن جایگاه مهمی دارد. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی است. در چارچوب کلی روش شناختی حاکم بر پژوهش به منظور ارزشیابی خط مشی توسعه روستایی مطابق با برنامه پنج ساله ششم توسعه از روش پایش خط مشی به بررسی اهداف، خروجی ها و پیامدهای خط مشی پیشرفت توسعه پایدار روستایی پرداخته می شود. جامعه آماری پژوهش شامل لوایح و قوانین بودجه و برنامه و نیز گزارش های عملکرد دولت و مجلس در حوزه توسعه و عمران روستایی از یک سو و پژوهش های مرتبط با نقد و ارزیابی برنامه های توسعه روستایی از دیگر سوست. در این راستا از تحلیل محتوای جهت دار مبتنی بر اسناد فوق در چارچوب روش پایش خط مشی استفاده گردید. یافته ها: ارزشیابی عملکرد خط مشی توسعه روستایی در برنامه های توسعه با تمرکز بر برنامه ششم توسعه بیانگر آن است که علی رغم موفقیت در خروجی ها، در بُعد پیامدهای خود مطابقت چندانی با اهدافِ از پیش تعیین شده ندارند. همچنین، ارزشیابی اقدامات و خروجی های خط مشی توسعه روستایی بیانگر عدم توازن جدی نسبت اعتبارات اشتغال و تولید (اقتصادی) به اعتبارات «کالبدی، خدماتی و زیربنایی» و عدم انطباق پذیری اهداف و عناصر خط مشی توسعه روستایی با لوایح و قوانین بودجه است. افزون بر این، یافته های حاصل از تجربیات مورد مطالعه در حوزه نقد و ارزیابی برنامه های توسعه روستایی، فقدان رویکردی جامع در طراحی الگوی پیشرفت و توسعه روستایی و فقدان متولی تخصصی و کارامد برای خط مشی گذاری توسعه روستایی را منشأ شکاف پیامدها و عدم تحقق پذیری مناسب اهداف و تکالیف خط مشی توسعه روستایی در برنامه ششم توسعه نشان می دهد. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش علاوه بر کاهش شکاف نظری در حوزه مورد بررسی، ضمن تبیین چارچوب ارزشیابی خط مشی توسعه روستایی بر مبنای مولفه های توسعه پایدار روستایی، از نظر عملی نیز با استفاده از روش تحلیل خط مشی، امکان ارزشیابی عملکرد خط مشی توسعه روستایی را بر اساس آخرین اقدامات اجرایی در برنامه های توسعه فراهم می سازد.

هدف: ذی نفعانِ علم و فناوری مانند دیگر حوزه های سیاستگذاری عمومی، با تاثیرگذاری و تاثیرپذیری از سیاست ها، نقش مهمی در موفقیت و شکست سیاست ها دارند. پژوهش حاضر با هدف تحلیل تعاملاتِ پیش بینی شده ذی نفعان علم و فناوری در قوانین و اسناد بالادستی انجام شد. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: پژوهش از نظر هدف، کاربردی است و از نظر روش جمع آوری داده ها، تحلیل مضمون است. بدین منظور از میان اسناد و قوانین علم و فناوری، یازده سند به صورت هدفمند انتخاب شد و در چهار بُعد شناسایی ذی نفع، نوع، هدف، و روش تعامل ذی نفع مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. یافته ها: در تحلیل انجام شده، ذی نفعان در چهار بخشِ ذی نفعان دولتی، خصوصی، اشخاص، و جامعه مدنی دسته بندی شدند که ذی نفعان بخش دولتی بیش ترین سهم را داشتند. تعاملات ذی نفعان در هفت نوع پیش بینی شده که تعامل «نهاد با نهاد» بیش ترین فراوانی را داشته است. اهداف تعاملات ذی نفعان در پانزده مضمون پیش بینی شده که مهم ترین آن ها «رشد و توسعه علم و فناوری» و «تقویت تعاملات بین ذی نفعان» بوده است. روش های تعامل ذی نفعان در قالب ده مضمون فراگیر معرفی شد که در این میان «طراحی و تدوین سازوکارهای تشویقی» و «ایجاد شبکه های همکاری» به عنوان روش های مهم تر تعامل معرفی شدند. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش برای نخستین بار نگاه جامعی به موضوع تعاملات ذی نفعان داشته که علاوه بر شناسایی ذی نفعان، مشخص کرده است که این ذی نفعان چگونه، با چه اهدافی، و در چند حالت با یکدیگر تعامل داشته اند.

هدف: شناسایی عوامل موثر بر کارایی و اثربخشی سازمانی می تواند گامی موثر برای مدیریت بهتر زمان در سازمان باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مدیریت مبتنی بر وب بر مدیریت زمان سازمانی با نقش میانجی روابط انسانی انجام شده است. روش شناسی : روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه مدیران دانشگاه آزاد اسلامی استان هرمزگان در سه سطح عالی، میانی، و عملیاتی است که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، 201 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از سه پرسشنامه مدیریت مبتنی بر وب، روابط انسانی، و مدیریت زمان سازمانی استفاده شد. داده های پژوهش به کمک مدل یابی معادلات ساختاری تحلیل شدند. یافته ها: نتایج به دست آمده گویای آن است که مدیریت مبتنی بر وب با مدیریت زمان سازمانی و روابط انسانی، همچنین روابط انسانی با مدیریت زمان سازمانی رابطه مثبت و معناداری دارد و مشخص شد که مدیریت مبتنی بر وب با مدیریت زمان سازمانی از طریق نقش واسطه ای روابط انسانی رابطه مثبت و معناداری دارد. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش با بررسی مدیریت مبتنی بر وب بر مدیریت زمان سازمانی در میان مدیران دانشگاه آزاد اسلامی هرمزگان، ادبیات موجود در این زمینه را توسعه می دهد و تاکید دارد که با توجه به مدیریت مبتنی بر وب و توسعه روابط انسانی می توان شاهد توسعه مدیریت زمان سازمانی بود.

هدف: مراجعه مجدد مشتریان به سازمان های بهداشتی و درمانی نقش بسیار مهمی در کسب هویت برند این سازمان ها دارد و این موضوع به عنوان یکی از شاخص های اصلی در کسب موفقیت سازمان های بهداشتی و درمانی به شمار می رود. هدف این پژوهش ارزیابی عملکرد بیمارستان های دولتی با رویکرد تحلیل داده های شبکه ای است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع روش توصیفی-پیمایشی است. داده ها از طریق بررسی اسناد سازمانی و نظرات خبرگان و مدیران حوزه سلامت گردآوری گردیده است . تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل پوششی داده های شبکه ای دومرحله ای ورودی محور انجام گرفته است و سپس تعیین بیمارستان های کارا و ناکارا و در نهایت با توجه به نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده ها به تحلیل حساسیت داده ها پرداخته شده است. یافته ها : نتایج حاصل از تحلیل پوششی داده های شبکه ای ورودی محور نشان داده است که در مرحله (1) هیچ کدام از بیمارستان ها کارا نبوده و در مرحله (2) تنها چهار بیمارستان از سیزده بیمارستان کارا بوده اند. همچنین، در فرایند (1) دو بیمارستان؛ در فرایند (2) پنج بیمارستان؛ در فرایند (3) یک بیمارستان؛ و در فرایند (4) چهار بیمارستان از سیزده بیمارستان کارا بوده اند. بنابراین، تنها 30 درصد از بیمارستان های مورد مطالعه در مرحله (2) کارا هستند و پس از تعیین کارایی مراحل اول و دوم، و در نتیجه کارایی شبکه، بیمارستان ها به ترتیب نزولی (از بیش ترین کارایی تا کم ترین کارایی) رتبه بندی می شون د. ارزش/ اصالت پژوهش : در مورد طراحی مدل ریاضی ارزیابی عملکرد در حوزه بیمارستان ها تحقیقات نظری و تجربی متعددی انجام گرفته، اما در مورد طراحی مدل ارزیابی عملکرد بر اساس مولفه مسئولیت اجتماعی سازمان پژوهشی انجام نشده است. از این رو، پژوهش حاضر می کوشد ضمن ارائه مدلی برای ارزیابی عملکرد و توسعه مسئولیت اجتماعی، این مدل را در بیمارستان های دولتی استان یزد به عنوان نمونه اجرا کند.