فرآیند مدیریت و توسعه

امروزه یکی از دغدغه های اصلی مدیران، توانمند سازی منابع انسانی و به کارگیری آنها در شرکت های دانش بنیان است. هدف غایی این پژوهش، که مبتنی بر راهبرد روش های آمیخته اکتشافی انجام شده؛ خلق و آزمون نظریه ای داده بنیاد درباره فرایند مذکور است . لذا مدلی براساس مطالعات نظری و تحلیل مصاحبه های عمیق انجام شده با خبرگان حوزه ی دانش بنیان طراحی شده است. برای آزمون مدل، پرسشنامه ایی 128 سوالی از دل داده های کیفی مرحله نخست پژوهش و مبانی نظری تدوین شد. سپس با استفاده از 211 پرسشنامه تکمیل شده توسط مدیران و کارشناسان شرکت های دانش بنیان در سطح 75 شرکت به صورت کمّی آزمون شد. پس از اطمینان از پایایی و روایی پرسشنامه، معناداری هر بخش از مدل از طریق تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی قرار گرفت. شاخص های برازش داده های مدل و ضرائب رگرسیونی نشانگر روایی سازه و همگرایی در مدل بوده است. تحلیل معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزیی (pls) دلالت بر تایید همه فرضیات به جز یک فرضیه دارد . شاخص برازش کلی مدل0/372 GOF= توان پیش بینی کنندگی مدل را مثبت نشان می دهد. لذا پیشنهاد گردید سازه های مدل و روابط میان آنها رصد شده برای اتصال نقاط انقطاع، برنامه ریزی راهبردی و عملیاتی صورت پذیرد.

هدف از این پژوهش، ارتقای رهبری و تحول در دانشگاه و بیان پیشنهادهای لازم به مدیران ارشد دانشگاه، با استفاده از تبیین رهبری کارآموزشی بر پایه خلق، انتشار و کاربرد دانش است. این پژوهش با روش تصادفی ساده بر روی 200 نفر از کارکنان یک دانشگاه دولتی اجرا گردید. ابزار سنجش، دو پرسش نامه خلق، انتشار و کاربرد دانش و نیز رهبری کارآموزشی است. با استفاده از مدل همبستگی بنیادی میان دو مجموعه مدیریت دانش و رهبری کارآموزشی، سه مدل استخراج گردید؛ 1. اگر سن، تجربه خدمتی، خلق دانش، انتشار دانش و کاربرد دانش، به ترتیب با ضرایب 0، 0، 5، 6 و 0 باشند، مؤلفه های پنج گانه رهبری کارآموزشی به ترتیب با ضرایب 6-، 15، 2، 0 و 3 پیش بینی می شود؛ 2. اگر سن، تجربه خدمتی، خلق، انتشار و کاربرد دانش، به ترتیب با ضرایب 0، 0، 11، 14- و 10 باشند، رهبری آموزشی، به ترتیب با ضرایب 23، 16-، 2، 3- و 0 پیش بینی می شود. در مدل سوم و آخر، اگر سن، تجربه خدمتی، خلق، انتشار و کاربرد دانش، به ترتیب با ضرایب 1-، 1، 6-، 13 و 3- باشند، رهبری کارآموزشی، به ترتیب 5، 1-، 5-، 16 و 16- خواهد بود.

پیدایش مفهوم های توسعه پایدار و سپس پایداری و گستره ادبیات دانشگاهی و اسناد ملی و بین المللی در مفهوم سازی آن ها و در نقد فرایند توسعه رشدمحور (اقتصادی) که دهه ها بر جوامع بشری در قلمرو ملی و بین المللی حکمفرما بوده است، همگی بیانگر آن است که این الگوواره (پارادایم) واپس گرایانه کنونی، پیامدها و خسارت های اجتماعی و زیست محیطی فراوانی برای اجتماعات بشری پدید آورده است. بخشی گسترده از دشواری های کنونی که بشریت و زیست بوم او با آن دست به گریبان است، برآمده از دانش رشته ای و از هم گسیخته ای به نظر می رسد که به دلیل حاکمیت «گفتمان سودجویانه اقتصادی» و ابزارگرایانه جریان حاکم اقتصادی پدید آمده است. از این رو، در این جستار، نخست مفهوم توسعه پایدار با رویکردی انتقادی بازکاوی و سپس با تکیه بر الگوواره پایداری، مفهوم آموزش پایدار که مفهومی در حال تحول است با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مصاحبه نیمه ساختاریافته با صاحب نظران دانشگاهی بازکاوی و بازاندیشی شد. بر پایه یافته های نظری و میدانی این جستار، راه برون رفت از بحران و ناپایداری کنونی و دست یافتن به توازن و پایداری، نخست، نیازمند نقد دانش کنونی و پیامدهای ناشی از عملکرد مبتنی بر آن است و هم هنگام، نیازمند دانش آفرینی نوین بر پایه همکنشی جمعی و با رویکردی بین المللی و فرارشته ای است.

سوانح، به ویژه سوانح شغلی، سالانه هزینه هایی هنگفت بر کشور تحمیل می نماید. عوامل فردی، از عوامل اصلی مؤثر بر ایجاد سوانح شغلی است. این پژوهش با بررسی تأثیر عوامل روانی، شخصیت، فشارکاری ادراک شده، اعمال ناایمن و رفتار شغلی کارکنان در ایجاد سوانح شغلی، درصدد تبیین نقش عوامل پیش گفته است. جامعه آماری این پژوهش، شامل کارکنان شاغل در شرکت ملی گاز ایران است که در بازه زمانی مشخص، حادثه شغلی را تجربه کرده اند. نمونه ای بیش از 431 نفر با استفاده از روش نمونه گیری سهمیه ای، از جامعه آماری تعیین شد. برای بررسی شیوه اثرگذاری متغیرهای مستقل این پژوهش بر سوانح شغلی و تبیین سهم آن ها در ایجاد سوانح شغلی، از آزمون رگرسیون لجستیک بهره گرفته شد. یافته ها حکایت از تأثیرگذاری متغیرهای مورد پژوهش (به جز متغیردرگیری شغلی کارکنان به عنوان یکی از ابعاد تشکیل دهنده عوامل روانی)، بر بروز سوانح دارد که در این میان، سه مؤلفه اعمال ناایمن کارکنان، فراموش کاری و فشارکاری ادراک شده، سهمی بیش تر در تبیین سوانح شغلی دارند.

سیستم حاکمیت در پروژه های بزرگ مقیاس که به منظور اجرای آن، شرکت هایی متنوع با نام قرارداد مشارکت حضور پیدا می کنند، می تواند بر عملکرد و موفقیت مشارکت تأثیرگذار باشد. مطابق با بررسی ادبیات موضوع در این زمینه و دست یابی به شکاف پژوهشی، مشخص گردید که یکی از عوامل کلیدی تأثیرگذار بر موفقیت، داشتن سیستم حاکمیت مناسب و تعریف شده است. هدف این پژوهش، درک عمیق از مؤلفه های سیستم حاکمیت موجود در پروژه های بزرگ مقیاس چندسازمانه مشارکت مدنی و پیامدهای آن بر مشارکت است. با استفاده از روش پژوهش کیفی و اکتشافی، شش مشارکت بالادستی پارس جنوبی موردمطالعه قرار گرفت و از تحلیل محتوا، به منظور تحلیل داده ها و یافتن روابط میان آن ها استفاده شد. مؤلفه های حاکمیت موجود، متشکل از دو عنصر مشخصه های حاکمیت و سازوکارهای فرآیندی شناسایی گردید. در ادامه، پیامدهای حاکمیت موجود منتج از این دو عنصر، شفاف گشت. در انتها، ده تفسیر از نتایج به دست آمده ارائه گردید.

به منظور تدوین الگوی توسعه شایستگی در میان مدیران بخش ستادی شرکت ملی گاز ایران، این پژوهش به روش ترکیبی اکتشافی انجام شد. در مرحله کیفی، ابتدا خبرگان موضوع، به روش هدفمند انتخاب و مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت پذیرفت و طی دو مرحله، تحلیل داده های کیفی شناسایی و سپس در گروه کانونی، یافته ها تعدیل و مؤلفه ها در قالب الگوی مفهومی منعکس گردید. روایی پرسش نامه (%74) و پایایی آن (%89) محاسبه و در نمونه آماری 160 نفر از مدیران شرکت ملی گاز ایران که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده بودند، اجرا و داده های کمّی پژوهش گردآوری گردید. نتایج تجزیه و تحلیل داده های کمّی نشان می دهد که از دیدگاه مدیران، وضعیت کلی شایستگی مدیران در شرکت ملی گاز ایران، بالاتر از میانگین و کم وبیش مطلوب بوده و همچنین، نتایج تحلیل عاملی تأییدی نیز نشان می دهد که مؤلفه های هفت گانه شناسایی شده دارای بار عاملی کافی برای پیش بینی شایستگی است. بر این اساس، با ارزیابی عملکرد مدیران مبتنی بر الگوی شایستگی متناسب با بافت شرکت، به صورت مستمر و اجرای بهینه طرح توسعه و پرورش مدیران، موجب رشد و بهره وری هرچه بیش تر و مزیت رقابتی بالاتری برای سازمان می گردد.