فرآیند مدیریت و توسعه

ارتقای عملکرد کارکنان یکی از دغدغههای اصلی سازمانهای دولتی است. پژوهش حاضر با هدف تاثیر مدیریت منابع انسانی متعهدانه ادراکشده بر عملکرد فردی با میانجیگری استرس شغلی و التزام کاری، و تعدیلگری مهارت کاری و حمایت سرپرستی ادراکشده در بین کارکنان رسمی آموزش و پرورش استان قزوین و مناطق چهاردهگانه آن انجام میشود. نمونه آماری مطابق جدول مورگان شامل 260 نفر می شود. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی است که برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استفاده میکند. تجزیهوتحلیل دادهها به روش مدلسازی معادلههای ساختاری مبتنی بر تحلیل واریانس انجام میشود. نتایج پژوهش نشان میدهد که رابطه مستقیم بین مدیریت منابع انسانی متعهدانه و عملکرد فردی وجود دارد. در ضمن، نقش میانجیگری التزام کاری در روابط بین مدیریت منابع انسانی متعهدانه ادراک شده و عملکرد فردی مثبت و معنادار است، اما نقش میانجی استرس شغلی در روابط بین متغیرهای پیشگفته بی اثر است. به علاوه، نقش تعدیلکنندگی حمایت سرپرستی ادراکشده در روابط بین مدیریت منابع انسانی متعهدانه و استرس شغلی مثبت و معنادار است. در پایان، یافتههای پژوهش نشانگر آن است که تسلط کاری در روابط بین مدیریت منابع انسانی متعهدانه و التزام کاری نقش معناداری در تعدیلکنندگی ایفا نمیکند.

مسائلی در سازمان وجود دارند که حل آن نیازمند صورتبندی جدید نظری است. از این رو، نظریهپردازی به روش استعارهای در مطالعه سازمانها، برای تفسیر و فهم پیچیدگی آنها بکار گرفته میشود. در این روش، سازمان به موجودیتی تشبیه می شود و یکی از ویژگیهای کلیدی آن به سازمان تعمیم داده میشود. باید در نظر داشت که بیشتر نظریههای سازمانی بر دیدمان اثباتگرا استوار است که با تمرکز بر دانش و دادهها سعی دارند قانونمندی حاکم بر سامانههای اجتماعی را کشف کنند. این پژوهش تلاشی است برای نظریهپردازی مبتنی بر دیدمان تفسیرگرایی، که نظریه سیاهچاله سازمانی به روش استعارهای بر مبنای آن ساخته می شود. به سخن دیگر، نظریه سیاهچاله سازمانی با اقتباس از استعاره سیاهچاله کیهانی تدوین می شود. در گام نخست، ویژگیهای کلیدی سیاهچاله سازمانی، با رعایت تناظر 1-1 و اقتباس از ویژگیهای سیاهچاله کیهانی بر مبنای تفسیر پژوهشگر بهدست می آید. در گام دوم، تعریف سیاهچاله سازمانی مبتنی بر ویژگیهای کلیدی ارائه، و در گام سوم چارچوب کلی نظریه تدوین می شود. به علاوه، با تحلیل ویژگیهای نظریه سیاهچاله سازمانی، مشخص می شود که این نظریه در ذیل دیدمان تفسیرگرایی قرار میگیرد. در نهایت، چگونگی آزمون نظریه از نظر ابطالپذیری و سودمندی مطرح میشود.

توسعه بخش خصوصی، اداره بنگاههای اقتصادی توسط بخش خصوصی، و خصوصیسازی بنگاههای دولتی یک رویکرد غالب در بیشتر کشورهای جهان است که اثربخشی آن با شواهد تجربی بسیار حمایت میشود. در ایران، در فاصله سالهای 1394-1380، 39 شرکت دولتی که ارزش بازار آنها بالغ بر شصت درصد ارزش کل بازار سرمایه ایران است، با دو هدف عمده ارتقای عملکرد بنگاههای اقتصادی و توسعه کارکردهای آنها در بازار سرمایه عرضه میشوند. پس از ده سال از اعمال این سیاست و در شرایط داراییهای بسیار در اختیار دولت، پاسخ به این پرسش که آیا خصوصیسازی به ارتقای عملکرد و کارکرد بنگاههای خصوصیشده منجر میشود، میتواند راهگشای اصلاحات سیاستی آتی باشد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش و شناسایی و تحلیل نقش عوامل موثر بر رابطه خصوصیسازی بر عملکرد و کارکرد بنگاههای عرضهشده در بازار سرمایه ایران است. یافتهها حاکی از آن است که خصوصیسازی در ارتقای عملکرد و کارکرد اسمی بنگاهها موثر است، ولی به توسعه عملکرد و کارکردهای حقیقی بنگاهها منجر نمیشود. شکلگیری حاکمیت شرکتی، ماهیت سهامدار غالب پس از خصوصیسازی، نوع کنترل مدیریت بر کیفیت، و جهت تاثیر خصوصیسازی بر تغییرهای عملکرد و کارکرد بنگاهها موثر است.

نظام اداری از ارکان مهم توسعه و بیانگر نگرش حاکمیت به نحوه اداره و مدیریت آن کشور است. رفتار حاکمیت اجرایی نوع فرهنگ اداری حاکم در کشور را منعکس می کند. فرهنگ اداری در سطح تحلیل نهادی به بررسی الگوی رفتاری حاکم بر نظام اداری کشور میپردازد. پژوهش حاضر با رویکرد نهادگرایی نوین به تعریف و سنجش فرهنگ اداری به عنوان یکی از سه رکن اساسی نظام اداری ایران میپردازد. فرهنگ اداری با رویکرد نگاه از بیرون (اتیک) با شاخصهای آیندهگرایی، ابهامزدایی، تساویطلبی جنسیتی، جمعگرایی گروهی، جمعگرایی نهادی، گرایشهای انسانی، عملکردگرایی، فاصله قدرت، و قاطعیت مورد سنجش و تحلیل قرار می گیرد. 166 نفر از مدیران و خبرگان نظام اداری کشور به عنوان مطلع، نمونه آماری این پیمایش هستند. یافتهها نشانگر آن است که فاصله قدرت و جمعگرایی گروهی در نظام اداری در سطح بالایی ادراک میشود و در مقابل مولفههای جمعگرایی نهادی، آیندهگرایی، عملکردگرایی، ابهامزدایی، و قاطعیت که بهطور مستقیم بر عملکرد موثرتر نظام اداری اثر گذارند، در سطح پایین قرار دارند و نیازمند توسعه و تقویت هستند. در پایان، بر اساس یافتههای پژوهش، پیشنهادهای لازم به پژوهشگران و مدیران نظام اداری ارائه میشود.

ناتوانی در رهبری اثربخش منابع سازمانی مانند سرمایههای مالی، منابع انسانی، و مدیریت حل تعارضهای درون و برون سازمانی از مسائلی است که سازمانهای مردمنهاد (سمن) غیردولتی با آن مواجهاند. هدف این پژوهش، ارائه مدل رهبری اثربخش در سمنهای زیستمحیطی ایران است. پژوهش حاضر از لحاظ هدف، توسعهای و نوع روش، توصیفی اکتشافی است. گردآوری دادههای کیفی به روش داده بنیاد و با مصاحبه از 12 نفر از خبرگان سمنهای زیستمحیطی در شهر تهران صورت میگیرد. فرایند کدگذاری نظریه دادهبنیاد شامل فراگرد تحلیل مستمر دادهها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و گزینشی است. نتایج فرایند کدگذاری نشان میدهد که مشارکتجویی، خدمتگزاری، تحولگرایی، و قانونمداری از ابعاد رهبری اثربخش؛ ظرفیت تشکلهای مردمی، شبکههای حکمرانی، و ظرفیتهای سازمانی از عوامل علّی؛ ساختار سازمانی منعطف و فضای سازمانی از عوامل زمینهای موثر؛ و خط مشی و راهبرد حمایتی از عوامل مداخلهگر الگوی رهبری اثربخش در سمنهای زیستمحیطی هستند. همچنین، راهبردها به دو بخش درون و برون سازمانی طبقهبندی میشوند. در پایان، مشارکت عمومی و عملکرد سازمانی به عنوان پیامدهای رهبری اثربخش در سمنهای زیستمحیطی محسوب میشوند.

میزان قابلتوجه زیان مالی بالقوه ناشی از بازپرداخت نکردن تعهدهای وامگیرندگان است، و توسعه و بهبود روشهای اندازهگیری ریسک اعتباری برای کاهش زیان مالی ناشی از نکول وامگیرندگان به موضوعی اجتناب ناپذیر در ادبیات مالی تبدیل شده است. هدف مدلهای پیشبینی ورشکستگی، برآورد احتمال نکول شرکت یا شخص در یک دوره زمانی است. در پژوهش حاضر، از دادههای شرکتهای حاضر در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس در سالهای 1395-1370 استفاده می شود و با نمونهای از ۲۱۸ شرکت، الگوریتم کلونی مورچگان برای تعیین موثرترین عوامل ریسک اعتباری و روش شبکه عصبی بازشناسی الگو برای طبقهبندی و ارزیابی میزان دقت پیشبینی ورشکستگی استفاده می شود. نسبتهایی شامل سود قبل از بهره و مالیات به فروش کل، کل حقوق صاحبان سهام به کل بدهی، نسبت جاری، نسبت وجه نقد، و نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی کل به عنوان موثرترین عوامل شناسایی می شوند. مدل نهایی قادر به پیشبینی وضعیت اعتباری شرکتها، با دقت بالاتری نسبت به متوسط دقت مدلهای متداول موجود با استفاده از دادههای سال قبل، دو سال قبل، و سه سال قبل از سال هدف برآورد است.

مفهوم دانشگاهِ «پایدار» برخاسته از پارادایمهای رایج مبتنی بر توسعه اقتصادی، اجتماعی، و زیستمحیطی است که بر عقلانیت و تفکر سیستمی استوار است و با رویکرد میانرشتهای، مشکلات را شناسایی و برای رفع آنها اقدام میکند. ولی غفلت از بوم معرفتی، نارسایی این پارادایمهاست. هدف این پژوهش، تبیین روششناسی گذار از پارادایمهای رایج به پارادایم معنوی برای دانشگاه پایدار است. برای این منظور، با روش فراترکیب به گردآوری پژوهشهای کیفی حوزه پایداری، ارزیابی آنها، تحلیل یافتههای مرحله ارزیابی، کشف نکتههای اساسی، و ترکیب و تبدیل آنها به یک جایگزین کلیتر پرداخته می شود. با بررسی 46 پژوهش حوزه پایداری، نتایج نشان میدهد که پارادایم معنوی پویا مبتنی بر خِرد و دانش عینی با حکمت الهی دانشگاههای کشور همسوست.