فرآیند مدیریت و توسعه

هدف: نظام اداری هر کشور مجری سیاست های توسعه ای است و طراحی درست آن اهمیت ویژه ای دارد. با توجه به چالش های نظام اداری ایران، هدف این پژوهش تدوین الگوی مطلوبی است که عناصر گوناگون نظام اداری و رویکردهای مهم هر یک را مد نظر قرار دهد. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار بهره گرفته شده است که به منظور گردآوری داده ها مصاحبه های نیمه ساختاریافته ای با 26 خبره تحول اداری با روش هدفمند گلوله برفی تا دستیابی به اشباع نظری صورت گرفت. یافته ها: الگوی نظام اداری به صورت یک الگوی سیستمی شامل سه لایه نظریه مبنایی، زمین بازی، و خروجی متناسب با سه لایه کوه یخ تفکر سیستمی طراحی شد که لایه زمین بازی، مجموعه عناصر گوناگون نظام اداری است که در ارکان چهارگانه چرخه برنامه ریزی-اجرا-کنترل-اقدام (PDCA) جایگذاری شده اند. ارزش/ اصالت پژوهش: تعیین رویکردهای کلی اصلاح نظام اداری مورد توافق تعداد زیادی از خبرگان تحول اداری و همچنین طراحی الگویی که جایگاه عناصر نظام اداری را در نظام سه لایه ای و چرخه بهبود مستمر PDCA مشخص کند، از سهم های این پژوهش محسوب می شوند. پیشنهادهای اجرایی: به کارگیری رویکردهای استخراج شده در این پژوهش توسط مقامات تصمیم گیرنده می تواند به مطلوب شدن نظام اداری برای دستیابی به توسعه کمک کند.

هدف: این پژوهش با هدف شناسایی علل و ریشه های کرونیسم در سازمان های دولتی استان لرستان انجام شد. طرح پژوهش/ روش شناسی/رویکرد: پژوهش حاضر برحسب هدف کاربردی، بر اساس شیوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی و بر مبنای ماهیت داده ها پژوهشی کیفی از نوع داده بنیاد به شمار می رود. جامعه آماری پژوهش مدیران ارشد سازمان های دولتی با دست کم چهار سال سابقه مدیریتی و دارای تحصیلات دانشگاهی در مقطع دکتری در رشته مدیریت، اقتصاد و حقوق بوده که با استفاده از روش نمونه گیری نظری انتخاب شده اند. از این رو، بر اساس قاعده اشباع، در پژوهش حاضر با استفاده از 15 مصاحبه این مهم حاصل شد و داده های مورد نیاز با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری گردید. یافته ها: 183 کد باز شناسایی شده در قالب 93 زیرمقوله و 25 مقوله اصلی تلفیق شدند که در 6 طبقه اصلی شامل شرایط علّی، مقوله مرکزی، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها، و پیامدها دسته بندی شدند. ارزش/ اصالت پژوهش: پژوهش حاضر با ارائه مدل کرونیسم سازمانی که دربرگیرنده مهم ترین عوامل موثر و زمینه ساز در حوزه خویشاوندسالاری و باندبازی است، می تواند به سیاستگذاران و پژوهشگران در ریشه یابی صحیح برای اجرای راهبردها و سازوکارهای غلبه بر پیامدهای منفی این معضل کمک شایانی کند. پیشنهادهای اجرایی/ پژوهشی: توجه به مسائل سیاستگذاری، شفافیت و پاسخگویی، اصلاح برنامه های ارزیابی عملکرد و ارج نهادن به مقوله شایسته سالاری بر اساس معیارهای عینی می تواند از بروز زمینه های کرونیسم در سازمان تا حد زیادی جلوگیری کند.

هدف: پژوهش حاضر به دنبال بررسی جایگاه توسعه سیاسی در سپهر برنامه ریزی توسعه و حکمرانی عمومی در جمهوری اسلامی ایران است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که آیا جمهوری اسلامی برنامه مدونی را برای توسعه سیاسی دنبال می کند؟ و این که حکمرانی عمومی در چارچوب نظام جمهوری اسلامی ایران چه اقتضائاتی را به وجود می آورد؟ طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این بررسی به روش کیفی و به صورت کتابخانه ای انجام شده است. داده ها پس از بررسی و مطالعه اسناد، مقالات، مصاحبه ها و سخنرانی ها گردآوری، تنظیم و تحلیل شده اند. یافته ها: توسعه سیاسی در اواخر دهه ۱۹۵۰ زیر نفوذ مکتب نوسازی آغاز شد. مکتب نوسازی، توسعه سیاسی را از منظر ایالات متحده و کشورهای غربی مفهوم پردازی کرد. با وجود تحولات نظری زیادی که این مفهوم در چارچوب رقابت های ایدئولوژیک دو بلوک در دوران جنگ سرد و پس از آن پشت سر نهاده، همچنان غایت نظام حکمرانی و توسعه سیاسی، تنظیم روابط دولت و جامعه در چارچوب های مبتنی بر تجربه جوامع صنعتی و پیشرفته غربی با استفاده از روش های مشارکتی و رقابتی برای پیشبرد اراده اکثریت جامعه است. انقلاب اسلامی ایران، تجلی تحول سیاسی بزرگی بود که طرحی نو برای نظام حکمرانی عمومی و توسعه سیاسی ایران درانداخت، اما تحلیل داده ها نشان می دهد هیچ برنامه مدونی برای توسعه سیاسی در ایران پس از انقلاب وجود نداشته است. اگرچه برخی احکام مندرج در برنامه های توسعه ناظر بر مسائل سیاسی بوده اند، اما چارچوب مشخصی که همه بخش های برنامه توسعه را در جهت توسعه سیاسی هماهنگ و همسو نماید، وجود نداشته است. پیشنهادهای اجرایی: در چارچوب نظام فکری رهبران جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی، غایت توسعه سیاسی و کارکرد نظام حکمرانی، برخلاف معنای رایج آن، استقرار قواعد و احکام اسلامی و برقراری جامعه و تمدن اسلامی برای سعادت دنیا و آخرت بشر در نظر گرفته شده است. نظام حکمرانی در چنین بستری تنظیم جامعه با قواعد اسلام است. این قواعد با مراجعه به منابع فقه شیعی قابل دستیابی است و در چنین شرایطی حکمرانی مطلوب و اعتبار حکمرانی عمومی، در بهترین حالت محصول اتفاق نظر میان فقهای شیعه به معنای نخبگان حاکم است. در سال های بعد از انقلاب اسلامی، برنامه مستقلی برای توسعه سیاسی تدارک دیده نشده است. با توجه به اهمیت توسعه سیاسی برای پیشبرد آرمان جامعه و تمدن اسلامی، لازم است نظریه پردازی لازم برای این مهم انجام شود و برنامه ریزی مستقلی متناسب با مفهوم خاص توسعه سیاسی در جمهوری اسلامی ایران تدارک دیده شود تا بتواند مجموعه تحولات جامعه و برنامه های مختلف نظام را مطابق با گام های پیش بینی شده، در مسیر تمدن سازی اسلامی قرار دهد.

هدف: این پژوهش به دنبال شناسایی عوامل موثر بر رفتار تمکین مالیاتی مودیان و میزان اثرگذاری عوامل شناسایی شده بر تمکین مالیاتی با رویکرد داوطلبانه است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: جامعه آماری کلیه مودیان مالیاتی و صاحبان مشاغل در شهر تهران است. نمونه ای شامل ۱۵۱ نفر از مودیان مالیاتی (حقیقی) و صاحبان مشاغل انتخاب شده و با پرسشنامه اطلاعات لازم از آن ها اخذ شده است. برای انجام این پژوهش از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شده است. نوع پژوهش بر اساس هدف کاربردی است و روش آن بر اساس نحوه گردآوری داده ها توصیفی است. به منظور تحلیل آماری و برای نیل به هدف یکم پژوهش (شناسایی عوامل موثر بر تمکین مالیاتی داوطلبانه) از روش تحلیل عاملی اکتشافی (کاهش ابعاد) استفاده شده است. برای نیل به هدف دوم پژوهش (تعیین میزان تاثیر عوامل شناسایی شده بر تمکین مالیاتی) از رگرسیون چندمتغیره استفاده شده است. یافته ها: با انجام تحلیل عاملی اکتشافی هشت عامل موثر بر تمکین داوطلبانه مالیاتی شناسایی شدند. عوامل به ترتیب عبارت اند از: نگرش به کیفیت خدمات سازمان مالیاتی، مشروعیت، اعتلای عدالت، پیچیدگی، توجه به اخلاق، دانش و اطلاعات مالیاتی، عزم جمعی برای پرداخت مالیات، و ترس و نوع دوستی. با توجه به نتایج رگرسیون چندمتغیره عوامل نگرش به کیفیت خدمات سازمان مالیاتی، اعتلای عدالت، پیچیدگی، توجه به اخلاق، و ترس و نوع دوستی بر مولفه تمکین مالیاتی تاثیر معناداری دارند. ارزش/ اصالت پژوهش: دریافت داوطلبانه مالیات یکی از اهداف دولت ها بوده است. اگر دولتی موفق به دریافت مالیات به صورت داوطلبانه از مردم شود، این امر بر اعتماد اجتماعی و سرمایه اجتماعی تاثیر مثبتی دارد و هم از آن جا که باعث می شود منابع دولت برای عملیات مالیات ستانی به هدر نرود، باعث افزایش کارایی دولت خواهد بود. شناسایی و بررسی این عوامل می تواند برای خط مشی گذاران دارای پیام های مفیدی باشد تا به فراهم آوری امکانات لازم برای ارتقای تمکین مالیاتی داوطلبانه بینجامد.

هدف: در این پژوهش سعی شده پایه های اصلی توسعه محلّی و چهارچوب نظری فهم فرآیند آن از دیدگاه فعّالان جریان توسعه اجتماع محور در ایران معرّفی شود. طرح پژوهش/ روش شناسی: این پژوهش از نوع کیفی و با روش تحقیق نظریه داده بنیاد انجام شده است. داده های مربوط به پنج نمونه موفّق توسعه محلّی، از مصاحبه های عمیق با فعّالان توسعه اجتماع محور جمع آوری و تحلیل شده است. یافته ها: نتایج تحقیق که با روش های اعتبار پاسخگو و زاویه بندی، اعتبارسنجی شده، نشان داد در جریان توسعه محلّی با رویکرد اجتماع محور، جنبه های انسانی و اجتماعی بیش از جنبه های اقتصادی، سیاسی، و زیست محیطی مورد تأکید هستند. نتایج روشن کرد در جامعه ایرانی، سرمایه انسانی بیشتر با مسوولیّت پذیری، فعّال بودن، و توانمندسازی روانی فهم می شود تا با شاخص های متعارف سازمان های بین المللی. همچنین در اکثر موارد، سرمایه اجتماعی و مشارکت به ترتیب با شاخص های روابط مثبت، اقدام های جمعی، هنجار های مثبت، و سرمایه اجتماعی بین گروهی و با شاخص های نهادسازی و بسیج دارایی های بومی اندازه گیری می شوند. چهارچوب نظری حاصل از تحقیق نشان می دهد سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی نه تنها به افزایش مشارکت و در نتیجه ارتقای شاخص های اقتصادی، سیاسی، و محیطی منجر می شوند بلکه از طریق حلقه های تقویت کننده در این فرآیند، رشد می کنند و تداوم حرکت موتور توسعه را امکان پذیر می سازند. ارزش/اصالت پژوهش: ادبیات قابل توجّهی درباره توسعه محلّی تولید شده لیکن در زمینه ایران، تاکنون به چگونگی ارتباط میان مقوله های اساسی توسعه محلّی و بطور کلّی به فهم فرآیند آن از دیدگاه فعّالان توسعه اجتماع محور پرداخته نشده است. این تحقیق به خوبی از چهارچوب نظری توسعه داده شده برای فهم فرآیند مذکور پشتیبانی می کند.

هدف: اگرچه برنامه ریزی توسعه در ایران دارای سابقه بوده، اما همچنان از منظر توسعه متوازن در کشور پیشرفت چندانی ایجاد نشده است. هدف از پژوهش حاضر بررسی و تحلیل نظام برنامه ریزی متمرکز کشور است و می کوشد نقاط ضعف و چالش های آن را به همراه ارائه راهکار مورد توجه قرار دهد. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: این پژوهش به بررسی نحوه مواجه برنامه ها و سایر اسناد بالادستی به موضوع برنامه ریزی متمرکز می پردازد. این پژوهش بر آن است که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، با مرور نظام مند منابع، به ارزشیابی، ترکیب و ارائه راهکار در مورد برنامه ریزی متمرکز بپردازد. یافته ها: نتایج نشان می دهد که تغییر مسیر موجود و حرکت به سمت کاهش شکاف های فعلی نیازمند تغییرات جدی در تفکر برنامه ریزی متمرکز است و باید به سمت برنامه ریزی غیرمتمرکز، منطقه گرا و متکثر حرکت کرد. همچنین، شناسایی چالش های برنامه ریزی متمرکز در ایران می تواند به سیاستگذاران و مجریان سیاست ها کمک کند که در تدوین و اجرای برنامه های توسعه به چالش های اشاره شده توجه کنند تا در مرحله اجرا با مشکلات کم تری روبه رو شوند. ارزش/ اصالت پژوهش: استفاده از روش کیفی و طیف گسترده منابع داده ها باعث می شود که دسته بندی جدیدی از چالش های برنامه های متمرکز در ایران ارائه شود که ابعاد مختلف اجرای سیاست ها را پوشش می دهد. پژوهش حاضر توانسته است پایه نظری قابل دفاعی برای برنامه ریزی در نظام اداری در برنامه توسعه در ایران پیشنهاد دهد و به ارتقای سیاستگذاری و برنامه ریزی توسعه کمک کند.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی رابطه بین دیپلماسی رسانه ای و ابعاد صنعت گردشگری از دیدگاه خبرگان و اصحاب رسانه است. طرح پژوهش/ روش شناسی/ رویکرد: برای دستیابی به هدف مذکور، انجام پژوهشی با رویکرد کمّی با استفاده از آزمون های آماری رگرسیون در دستور کار قرار گرفت. جامعه آماری شامل کارشناسان رسمی و خبرگان رسانه ها، حجم نمونه 250 نفر و روش نمونه گیری به صورت غیراحتمالی و هدفمند بوده است. یافته ها: در این پژوهش شش شاخص صنعت گردشگری شامل سرمایه گذاری خارجی، تولید محتوای گردشگری سلامت، برند نمادهای شهری، قدرت نرم، احساس امنیت، و هویت بخشی شهری به دست آمده است. نتایج تحلیل ها نشان می دهند که ابعاد دیپلماسی رسانه ای بر صنعت گردشگری اثرگذار هستند. ارزش/ اصالت پژوهش: این پژوهش با ارائه مدل تاثیر دیپلماسی رسانه ای بر ابعاد صنعت گردشگری، ادبیات موجود در زمینه گردشگری را توسعه می دهد و به شناسایی ویژگی های اثربخشی دیپلماسی رسانه ای کمک می کند. پیشنهادهای اجرایی/ پژوهشی: پیشنهادهای پژوهش حاضر شامل تهیه متون گردشگری بر اساس شاخص های رسانه، تاسیس دانشگاه گردشگری و رشته های مرتبط مانند ژورنالیسم گردشگری، و توسعه سواد گردشگری مسئولان و برنامه ریزان حوزه گردشگری مبتنی بر رویکردهای رسانه ای است.