پژوهش در نظام های آموزشی

توانایی خودتنظیمی یکی از عاملهای مهم در رابطه با بسیاری از پیامدهای مثبت روانشناختی است ازاینرو ارتقا و آموزش آن به دانشآموزان یک ضرورت است. هدف اصلی پژوهش حاضر آزمون اثربخشی آموزش ارتقای کارکردهای اجرایی بر خودتنظیمی بر اساس نقش واسطهای برنامهریزی بود. طرح پژوهش از نوع شبه آزمایشی با پیشآزمون- پسآزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشآموزان مقطع 2 شهر تهران میشد و شرکتکنندگان در پژوهش شامل 40 دانشآموز میشد که در سال تحصیلی 98-1397 در مدارس دولتی ثبتنام کرده بودند. شرکتکنندگان از طریق نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. در گروه آزمایش 20 دانشآموز 8 جلسه 90 دقیقهای آموزش دریافت کردند. درحالیکه اعضای گروه کنترل آموزشی دریافت نکردند. ابزار پژوهش پرسشنامه کارکردهای اجرایی (BRIEF) است. برای تحلیل دادهها از مدلهای ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی در قالب الگوی MIMIC استفاده شد. از یافتههای قابلتوجه این پژوهش میتوان به برازش مدل مفهومی و نیز تأثیر مستقیم و غیرمستقیم آموزش مبتنی بر ذهن آگاهی بر خودتنظیمی اشاره کرد. درمجموع برازش مدل نشاندهنده آموزش پذیری خودتنظیمی و نقش متغیر واسطهای است.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین اضطراب امتحان و انگیزه پیشرفت با خودناتوانسازی و اهمالکاری تحصیلی در دانشجویان دانشگاه علمی کاربردی تهران بود. روش پژوهش پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود. جامعه آماری در این پژوهش شامل کلیه دانشجویان دانشگاه جامع علمی کاربردی شرق تهران بود که از این جامعه آماری 340 نفر با روش نمونهگیری تصادفی طبقهای نسبی انتخاب شدند و به پرسشنامههای اضطراب امتحان ساراسون (1977)، پرسشنامه انگیزه پیشرفت هرمنس (1970)، پرسشنامه اهمالکاری سولومون و راثبلوم (1384) و مقیاس خودناتوانسازی جونز و رودوالت (1979) پاسخ دادند. نتایج همبستگی پیرسون نشان داد که بین اضطراب امتحان با خودناتوانسازی و اهمالکاری تحصیلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و بین انگیزه پیشرفت و خودناتوانسازی و اهمالکاری تحصیلی وجود رابطه منفی و معناداری وجود دارد. نتایج همبستگی کانونی نیز نشان داد که انگیزه پیشرفت بهطور منفی و اضطراب امتحان بهطور مثبت اهمالکاری و خودناتوانسازی دانشجویان را پیشبینی میکند. نتایج پژوهش حاکی از این است که با افزایش انگیزه پیشرفت و کاهش اضطراب امتحان میتوان خودناتوانسازی و اهمالکاری تحصیلی دانشجویان را کاهش داد.

پژوهش حاضر با هدف آموزش خود دلگرم سازی مبتنی بر نظریه آدلر بر خودکارآمدی تصوری و بهزیستی روانشناختی دانشآموزان دختر مقطع متوسطه انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی و طرح پیشآزمون-پسآزمون و پیگیری 6 ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش متشکل از کلیه دانشآموزان دختر مقطع متوسطه دوم مدارس دولتی شهر تهران بود که در سال 98-1397 مشغول به تحصیل بودند. نمونهی این پژوهش شامل 60 نفر (30 نفر گروه آزمایش و 30 نفر گروه کنترل) بود که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب شدند و سپس گروه آزمایش به مدت 8 جلسهی 90 دقیقهای (هفتهای یک جلسه) تحت آموزش خود دلگرم سازی قرار گرفتند و گروه کنترل نیز هیچ آموزشی دریافت نکرد. ابزار استفادهشده در این پژوهش شامل مقیاس خودکارآمدی تصوری دانشآموزان جینک و مورگان (1999) و مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف (1989) بود. برای تجزیهوتحلیل دادهها از روش تحلیل اندازهگیری مکرر استفاده شد. نتایج تجزیهوتحلیل دادهها نشان داد که آموزش خود دلگرم سازی باعث افزایش خودکارآمدی تصوری (01/0 >P) و بهزیستی روانشناختی (01/0 >P) دانشآموزان شده است و این تأثیر در بهزیستی روانشناختی پس از مرحله پیگیری پایدار مانده است. با توجه به اثربخش بودن این آموزش بر افزایش خودکارآمدی تصوری و بهزیستی روانشناختی ارائهی این آموزش برای دانشآموزان مفید ارزیابی میشود.

هدف این پژوهش تبیین روابط ساختاری بین کیفیت روابط والد-فرزند و جو عاطفی مدرسه با قلدری در مدرسه با ارزیابی نقش میانجیگر خودپنداره بود. جامعه آماری دانشآموزان متوسطه سال تحصیلی 97-96 تهران بودند که با روش نمونهبرداری خوشهای چندمرحلهای 205 دانشآموز دختر و 205 دانشآموز پسر انتخاب شدند. گردآوری دادهها از طریق پرسشنامه قلدری ایلی نویز (2001)، پرسشنامه ارزیابی رابطه والد-فرزند فاین و همکاران (1983)، پرسشنامه خودپنداره ساراسوت (1957) و جو اجتماعی- عاطفی مدرسه پاشا امیری (1388) استفاده شد. برایتحلیل از مدلیابی معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد که کیفیت رابطه پدر-فرزند با مؤلفههای قلدری و زدوخورد قلدری بهصورت منفی و با مؤلفه قربانی آن بهصورت منفی همبسته است. کیفیت رابطه مادر-فرزند و مؤلفه استقلال جو عاطفی مدرسه با هر سه مؤلفه قلدری بهصورت منفی همبسته بود. مؤلفه ساختار جو عاطفی مدرسه تنها با مؤلفه قربانی قلدری بهصورت منفی همبسته بود. مؤلفه حمایت جو عاطفی مدرسه تنها با مؤلفه زدوخورد قلدری بهصورت منفی همبسته بود. درنهایت همه مؤلفههای خودپنداره با همه مؤلفههای قلدری بهصورت منفی همبسته بود. ضریب مسیر غیرمستقیم بین آن دو منفی و معنادار است. خودپنداره رابطه بین جو عاطفی مدرسه و قلدری را میانجیگری میکند. ضرایب مسیر کل، مستقیم و غیرمستقیم بین کیفیت رابطه والد–فرزند و قلدری منفی معنادار بود. خودپنداره بهصورت منفی و معنادار رابطه بین کیفیت رابطه والد-فرزند و قلدری را میانجیگری میکند. ضریب مسیر بین خودپنداره و قلدری نیز منفی و معنادار بود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر توانمندی منش (شامل خرد، شجاعت، انسانیت، عدالت، میانهروی و تعالی) بر اشتیاق و بهزیستی تحصیلی دانشآموزان با میانجیگری استفاده از توانمندیهای منش انجام گردید. بدین منظور 354 دانشآموز پایه دوازدهم از مدارس شهرستان قلعه گنج بهصورت تصادفی چندمرحلهای انتخاب شدند. شرکتکنندگان پرسشنامههای ارزشها در عمل (پترسون و سلیگمن، 2004)، بهزیستی مدرسه (تیان و همکاران، 2014)، اشتیاق تحصیلی (منگ و جین، 2016) و پرسشنامه استفاده از توانمندیهای منش (گاوینجی و لاینلی، 2007) را تکمیل کردند. برای آزمودن برازش الگوی پیشنهادی و بررسی روابط مستقیم و غیرمستقیم مسیرها، از الگویابی معادلات ساختاری و بوت استراپ استفاده شد. نتایج نشان داد که برخی مسیرهای مستقیم توانمندیهای منش به بهزیستی و اشتیاق تحصیلی معنادار بودند اما همه مسیرهای توانمندهای منش بر بهزیستی و اشتیاق تحصیلی از طریق استفاده از توانمندیهای منش معنادار شدند. بر این اساس مدارس باید فرصت استفاده از توانمندیهای منش را برای دانشآموزان فراهم کنند. تلویحات کاربردی یافتهها موردبحث قرار گرفت.`

هدف از مطالعه حاضر، تدوین الگوی راهبردهای سهگانه بینالمللیشدن دانشگاههای منتخب دولتی ایران بوده است. این مطالعه از نوع پژوهشهای کیفی بوده که با استفاده از رویکرد نظریهپردازی دادهبنیاد انجام شده است. در این راستا، پدیده محوری مطالعه فوق، عبارت از بینالمللیشدن در راستای مأموریتگرایی دانشگاههای دولتی کشور، تعریف شده است. جامعه آماری این پژوهش مشتمل بر مدیران و صاحبنظران 16 دانشگاه دولتی منتخب کشور بوده، بنابراین تعداد مشارکتکنندگان با بهرهگیری از روش نمونهگیری هدفمند، شامل 82 نفر بوده است که با استفاده از روش مصاحبه نیمهساختمند در پژوهش مشارکت داشتهاند. اعتبار و روایی دادههای این پژوهش، با بهرهگیری از دو روش بازبینی مشارکتکنندگان و مرور خبرگان، موردبررسی قرار گرفته است. راهبردهای پژوهش متناسب با کارکردهای سهگانه دانشگاه در حوزههای آموزش، پژوهش و خدمات هرکدام با ده مؤلفه فرعی، به ترتیب با 140، 75 و 120 کدباز شناسایی و تحلیل شده است. نتیجه نهایی آنکه تحقق فرایند بینالمللی شدن در دانشگاههای دولتی کشور، نیازمند برنامهریزی و اقدامات مقتضی و همزمان در هر سه حوزه آموزش، پژوهش و خدمات، از طریق بذلتوجه کافی نسبت به آن، در مسیر مأموریتگرایی دانشگاههای فوق است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر طراحی آموزشی مبتنی بر نظریه حداقلی بر یادگیری و یادداری در درس فناوری اطلاعات بود. روش پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیشآزمون و پسآزمون با گروه کنترل و جامعه آماری دانشجویان مقطع کارشناسی در رشته روانشناسی که در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی در سال تحصیلی 97-1396 مشغول به تحصیل بود که با روش نمونهگیری در دسترس دو گروه 20 نفری آزمایش و کنترل انتخاب شدند. گروه آزمایش، به مدت 6 جلسه ۲ ساعته آموزش را بر اساس طرح درس مبتنی بر نظریه حداقلی گذراندند و گروه کنترل آموزش را به روش رایج دیدند. ابزار اندازهگیری یادگیری و یادداری دو آزمون محققساخته بود. بهمنظور تحلیل دادهها از آزمون آماری تی گروههای مستقل به همراه آزمون لوین برای همسانی و ناهمسانی واریانسها استفاده شد. نتایج نشان داد که روشهای طراحیشده مبتنی بر رویکرد حداقلی بر کیزان یادگیری و یادداری دانشجویان تأثیر مثبت و معناداری دارد (۰۵/۰< p).

هدف کلی پژوهش، ارائه الگوی چهارلایهایِ امکانسنجی و استقرار حکمرانی خوب در آموزش عالی بود. روش پژوهش مطالعه حاضر، فراترکیب و بازنگری در موضوع بود. الگوی حاضر با ترکیب یافتههای پژوهشهای کِیفی و کمّی مرتبط، طراحی شد. درمجموع، 298 مقاله در حوزه حکمرانی خوب در آموزش مورد ارزیابی قرار گرفت و در پایان، 60 پژوهش انتخاب و ابعاد و کُدهای مربوط، با تحلیل محتوای پژوهشها استخراج شد و میزان اهمیت و اولویت هریک با استفاده از آنتروپی شانون تعیین شد. یافتهها نشان داد که کُدهای ارائه گزارشهای مالی مستمر، مدیریت روند تغییرات در حوزه آموزش و پژوهش بر اساس تغییرات محیط، انعطافپذیری در اجرای قوانین، قانونیبودن قدرت، تسلط بر مطالب درسی، تجربه تدریس، دارا بودن نیروی انسانی متخصص، از میان برداشتن موانع دسترسی به آموزش، تلاش در جهت ایجاد زمینه مناسب برای بالابردن آگاهیهای عمومی و هماهنگی بین ذینفعان در بین ابعاد سهگانه حکمرانی خوب، دارای بیشترین ضریب اهمیت هستند. الگوی ارائهشده در پژوهش حاضر با روش چهار مرحلهای، گذار از وضعیت موجود به مطلوب در جهت استقرار حکمرانی خوب را بهصورت اثربخش میسّر میکند.

هدف این پژوهش طراحی الگویی جهت ارزیابی کیفیت مبتنی بر توسعهی کارآفرینی دانشگاهی بود. برای انجام این پژوهش از روش آمیخته (کیفی/نظریه برخاسته از دادهها «داده بنیاد» و کمی/توصیفی- همبستگی) استفاده شد. جامعه آماری بخش کیفی شامل 12 نفر از خبرگان حوزه کارآفرینی بودند که با روش گلوله برفی انتخاب و با ابزار مصاحبهی عمیق تا رسیدن به حد اشباع نظری در گردآوری دادهها مشارکت داشتند. جامعهی آماری بخش کمی شامل اساتید و صاحبنظران حوزه کارآفرینی در دانشگاههای دولتی شهر تهران در سال تحصیلی 97-1396 بودند که با استفاده از فرمول کوکران نمونه آماری مشخص و 113 پرسشنامهی محققساخته جهت گردآوری دادهها، توزیع گردید. روایی و پایایی پژوهش در بخش کمی و کیفی مورد تأیید قرار گرفت. برای تحلیل دادههای بخش کیفی از روش کدگذاری (کدگذاری باز، محوری و گزینشی)؛ و در بخش کمی از روش معادلات ساختاری استفاده شد. نتایج نشان داد؛ ارزیابی کیفیت در دانشگاهها میتواند در دودسته عوامل درونی شامل (محتوای آموزشی، رهبری کارآفرینانه، منابع انسانی، عدالت آموزشی، کیفیت ارزشیابی، بازخورد از عملکرد، کیفیت فناوری اطلاعات، کیفیت فضای کالبدی) و عوامل بیرونی شامل (عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی، عوامل جغرافیایی) موردبررسی قرار گرفته و تأثیرگذار باشد. همچنین ارزیابی کیفیت دانشگاهها در راستای توسعهی کارآفرینی دانشگاهی پیامدهایی چون (تجاریسازی، پاسخگویی، توسعهی مهارتهای کارآفرینانه، خلق ارزش و توسعهی اقتصادی) به همراه دارد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی روابط نیازهای بنیادین روانشناختی و احساس تعلق به مدرسه با نقش واسطهای خودکارآمدی اجتماعی در دانشآموزان دوره متوسطه دوم انجام گرفت. روش پژوهش مطالعه حاضر توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دانشآموزان دوره متوسطه دوم شهر مشهد در سال تحصیلی 98-1397 بود. نمونه موردبررسی 369 دانشآموز (پسر و دختر) بودند که به روش خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس ارضای نیازهای بنیادین در روابط (لاگواردیا و همکاران، 2000)، پرسشنامه خودکارآمدی اجتماعی نوجوانان (کنلی، 1989) و پرسشنامه احساس تعلق به مدرسه (بری و همکاران، 2005) بود. تحلیل دادهها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و مدلسازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج حاصل از تحلیل مسیر نشان دادند اثر مستقیم و معناداری میان نیازهای بنیادین روانشناختی در ارتباط با معلمان با خودکارآمدی اجتماعی و احساس تعلق به مدرسه وجود دارد. بهطوریکه نیازهای بنیادین روانشناختی و خودکارآمدی اجتماعی 55 درصد از تغییرات احساس تعلق به مدرسه را تبیین میکردند. به نظر میرسد خودکارآمدی اجتماعی دانشآموزان در رابطهی نیازهای بنیادین روانشناختی و احساس تعلق به مدرسه نقش واسطهای داشته باشد.