پژوهش در نظام های آموزشی

مقاله حاضر به دنبال بررسی عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری در دهه اخیر در ایران بود. روش به کار گرفته شده کیفی و در چارچوب پدیدارشناسی بود. ابتدا با روش اسنادی، پیشینه تجربی و نظری پژوهش بررسی و عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در مقاطع تحصیلات تکمیلی مرور شد، سپس این عوامل و پیامدها در مصاحبه ای به روش گروه متمرکز با 10 تن از صاحب نظران و مسئولین آموزش عالی، مورد پرسش قرار گرفت. درنهایت یافته های پژوهش در دو بخش عوامل و پیامدهای جامعه شناختی تقاضای اجتماعی برای ادامه تحصیل در دوره دکتری استخراج گردید. عوامل تقاضای اجتماعی به طورکلی عبارت شدند از: «عوامل فردی- خانوادگی» و «عوامل محیطی». عوامل خانوادگی شامل آداب ورسوم و خلقیات شد و عوامل فردی عبارت شدند از ارزشِ تعلق، ارزشِ ذاتی، ارزشِ کارکردی و ارزشِ مبادله ای قائل شدن برای تحصیل در دوره دکتری. عوامل محیطی نیز شامل عوامل تاریخی، عوامل نهادی، عوامل اقتصادی و عوامل اجتماعی- فرهنگی شد. پیامدهایِ این پدیده که در دو دسته مثبت و منفی قرار داده شد نیز شامل پیامدهای علمی- آموزشی، پیامدهای اجتماعی- فرهنگی و پیامدهای اقتصادی شدند. در پایان نیز با توجه به عوامل استخراج شده پیشنهادهایی جهت حل مسئله افزایش تقاضای اجتماعی آموزش عالی در دوره تحصیلات تکمیلی ارائه گردید.

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر محیط یادگیری مشارکتی آنلاین مبتنی بر بازخورد همتا و آموزش استدلال ورزی بر روی کیفیت نگارش مقاله های کوتاه استدلالی، کیفیت بازخورد همتا و یادگیری تخصصی دانشجویان رشته علوم تربیتی بود. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان کارشناسی رشته علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی-واحد کرج-در سال تحصیلی 96-97 بود. از بین جامعه پژوهش 36 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شد. به منظور اجرای پژوهش، یک محیط یادگیری مشارکتی آنلاین طراحی و تولید گردید. در این محیط آنلاین دانشجویان دو گروه ابتدا در رابطه با یک موضوع بحث انگیز در رشته علوم تربیتی یک مقاله کوتاه استدلالی نوشتند و سپس در رابطه با جنبه های مختلف این مقاله کوتاه به همدیگر بازخورد ارائه دادند. برخلاف دانشجویان گروه کنترل، دانشجویان گروه آزمایش قبل از نگارش و ارائه بازخورد همتا در رابطه با نگارش استدلالی آموزش دریافت کردند. داده های حاصل از نگارش استدلالی و بازخورد همتای استدلالی دانشجویان با استفاده از یک طرح کدگذاری که براساس پیشینه پژوهشی مربوط به نگارش استدلالی طراحی شده بود، مورد تحلیل قرار گرفت. برای تحلیل داده های گرداوری شده از آزمون آماری تحلیل واریانس برای اندازه گیری مکرر استفاده شد. نتایج نشان داد که ترکیبی از آموزش نگارش استدلالی و بازخورد همتا کیفیت مقاله های کوتاه استدلالی و کیفیت بازخورد همتای دانشجویان را افزایش می دهد. همچنین این محیط یادگیری مشارکتی آنلاین منجر به عملکرد بهتر دانشجویان در یادگیری تخصصی شد.

این پژوهش با هدف مقایسه کارایی آموزش به روش معکوس و روش معمول بر عملکرد درسی و میزان بار شناختی ادراک شده دانشجویان رشته روان شناسی در درس فناوری اطلاعات در روان شناسی انجام شد. در این بررسی از روش پژوهش شبه آزمایشی، طرح دوگروهی با پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان رشته روان شناسی دانشگاه پیام نور مرکز کرمانشاه در نیم سال اول تحصیلی (1397-1396) بود. برای انتخاب نمونه ابتدا بر اساس ملاک های ورود افراد انتخاب شدند و سپس به تصادف در گروه های کنترل و آزمایش جایگزین شدند. این مطالعه در نیم سال اول تحصیلی 1396/1397 در هشت جلسه اجرا شد. قبل بعد اجرا، از آزمون پژوهشگر ساخته عملکرد درسی در درس فناوری اطلاعات در روان شناسی در دو گروه آزمایش و کنترل استفاده شد. همچنین در پایان هر جلسه تدریس در دو گروه پرسشنامه خودگزارش دهی بار شناختی پاس و ون مرینبوئر (1993) اجرا گردید. جهت تحلیل داده های آماری از تحلیل کوواریانس یک راهه (ANCOVA)، سنجش تکرار، نمره z و آزمون t مستقل به کمک نرم افزار SPSS نسخه 23 بهره گرفته شد. یافته ها نشان داد که گروه آزمایشی، عملکرد درسی بالاتر و بار شناختی پایین تر از گروه کنترل داشتند. همچنین یافته ها نشان داد که کارایی آموزشی در گروه آزمایشی بالاتر از گروه کنترل است؛ بنابراین آموزش به روش کلاس معکوس، رویکردی مفید در آموزش عالی محسوب می شود.

هدف این پژوهش، بررسی نقش نگرش مذهبی و سبک زندگی اسلامی در پیش بینی میزان پایبندی دانش آموزان دوره دوم متوسطه به ارزش های انقلاب اسلامی ایران بود. روش تحقیق توصیفی- همبستگی بوده و جامعه آماری آن را تمامی دانش آموزان شاغل به تحصیل شهر اردبیل در مقطع دوره دوم نیمسال اول سال تحصیلی 96-95 تشکیل می دادند. از بین این دانش آموزان 240 دختر و پسر با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شده و با استفاده از پرسشنامه سنجش نگرش مذهبی سراج زاده (1377)، فرم کوتاه پرسشنامه سبک زندگی اسلامی کاویانی (1390) و پرسشنامه پژوهشگر ساخته پایبندی به ارزش های انقلاب اسلامی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد که بین نگرش مذهبی و سبک زندگی اسلامی با میزان پایبندی به ارزش های انقلاب رابطه مثبت معنادار وجود دارد (001/0P<). به طوری که دانش آموزانی که نگرش مذهبی آن ها بالاتر و التزام عملی آن ها به سبک زندگی اسلامی قوی تر بود، نسبت به ارزش های انقلاب علاقه مندتر بوده و پایبندی بیشتری به این ارزش ها داشتند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون هم زمان نشان داد که 7/50 درصد از واریانس پایبندی به ارزش های انقلاب دانش آموزان به وسیله نگرش مذهبی و سبک زندگی اسلامی قابل تبیین است. بر اساس این مطالعه می توان گفت که نگرش مذهبی بالاتر و التزام به سبک زندگی اسلامی یکی از عوامل مؤثر در پایبندی به ارزش های انقلاب اسلامی بوده است.

این ﭘﮋوﻫﺶ با هدف شناسایی پیشایندهای موّفقیّت و عدم موّفقیّت تحصیلی بر اساس تجارب زیسته دانشجویان موفق و مشروط با روش پژوهش کیفی پدیدارشناسی انجام شد. مشارکت کنندگان در پژوهش شامل ۱2 دانشجو با وضعیت تحصیلی مشروط و 8 دانشجو با معدل تحصیلی بالای 17 بود که به صورت هدفمند انتخاب شدند و اطلاعات آنان از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری گردید. مصاحبه های ضبط شده به صورت مکتوب درآمده و با روش کلایزی تجزیه وتحلیل گردید. از مصاحبه های دانشجویان موفق مضامین عوامل فردی و عوامل اجتماعی و از مصاحبه های دانشجویان مشروط مضامین عوامل فردی، مشکلات آموزش، تأثیر انگیزشی منفی همسالان و مشکلات خانواده به دست آمد. هم چنین در مقایسه گروه ها ۱۰ زیر مضمون مشترک شامل عملکرد تحصیلی قبلی، هدفمندی، علاقه به رشته تحصیلی، مهارت های مطالعه، تلاش، امیدواری، مکان کنترل، سازگاری با شرایط، تأثیر انگیزشی دوستان و شرایط خانواده از تحلیل ها انتزاع شد که می تواند در برنامه های مشاوره تحصیلی موردتوجه مشاوران قرار گیرد.

هدف پژوهش حاضر تعیین اثر بخشی آموزش حل مسئله بر کیفیت زندگی و حل مسئله اجتماعی دختران تیزهوش با موفقیت کمتر از حد انتظار بود. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون – پس آزمون و گروه گواه و پیگیری دوماهه بود. جامعه هدف کلیه دانش آموزان مقطع دوم متوسطه استعدادهای درخشان کرج در سال تحصیلی 96-95 بودند. از بین 4 مدرسه فرزانگان، یک مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شد. از بین 192 دانش آموز کلاس دهم و یازدهم، تعداد 57 دانش آموز (دارای نمره ریون بالاتر از 125 و نمره زیر 50 آزمون پیشرفت تحصیلی معلم ساخته) تیزهوش ناموفق شناسایی شدند. 30 نفر از آن ها که نمره پیشرفت تحصیلی پایین تری داشتند به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جایگزین شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه حل مسئله اجتماعی (دی زوریلا و همکاران، 2002) و کیفیت زندگی فرم کوتاه (سازمان بهداشت جهانی، 1998) بود. گروه آزمایش به صورت منظم در 8 جلسه 90 دقیقه ای، هفته ای یک جلسه تحت آموزش مهارت های حل مسئله قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها از تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها نشان داد آموزش حل مسئله به طور معناداری کیفیت زندگی و حل مسئله اجتماعی سازگار گروه آزمایش را در مقایسه با قبل از آموزش و گروه گواه افزایش داده ولی حل مسئله اجتماعی ناسازگار گروه آزمایش را به طور معناداری کاهش نداده است. تأثیر آموزش در دوره پی گیری نیز ادامه یافت.

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش هوش معنوی بر مقابله با استرس و ارتباط مؤثر دانش آموزان بود. طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با روش پیش آزمون پس آزمون با گروه گواه و مرحله پیگیری بود. جامعه آماری شامل همه دانش آموزان دختر پایه هشتم منطقه 12 آموزش وپرورش شهر تهران در سال تحصیلی 97 1396 بود . تعداد 56 نفر به روش خوشه ای چندمرحله ای به عنوان حجم نمونه انتخاب و در دو گروه آزمایش و گواه به شکل تصادفی جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه مقابله با استرس اندلر و پارکر (1990) و پرسشنامه مهارت های ارتباطی کرمی (1386) بود. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل شدند. تحلیل آماری داده ها نشان داد 9 جلسه مداخله آموزش هوش معنوی موجب افزایش معنادار در مقابله مسئله مدار و ارتباط مؤثر دانش آموزان و همچنین موجب کاهش معنادار مقابله هیجان مدار و مقابله اجتنابی در مواجهه با استرس شده است.

هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی در توسعه حرفه ای دبیران زبان انگلیسی بود. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش 170 نفر از دبیران زبان انگلیسی استان خراسان جنوبی در سال تحصیلی 1397-1396 بودند. تعداد 118 نفر از دبیران زبان انگلیسی با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و با استفاده از جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها، از دو پرسشنامه ی استفاده از شبکه های اجتماعی شی و همکاران (2014) و توسعه حرفه ای معلمان حسینی (1393) استفاده شد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، از روش های آماری همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس دوطرفه و تحلیل رگرسیون گام به گام استفاده شد. یافته ها نشان داد که تفاوت معناداری در استفاده از شبکه های اجتماعی با سطح تحصیلات متفاوت وجود دارد (05/0P<)؛ اما تفاوت معناداری در جنسیت و تعامل جنسیت با سطح تحصیلات در استفاده از شبکه های اجتماعی وجود نداشت. همبستگی بین استفاده تعاملی از شبکه های اجتماعی و توسعه حرفه ای منفی و معنادار است و استفاده تعاملی از شبکه های اجتماعی درصد کمی (07/0) از توسعه حرفه ای را تبیین می کند. به طورکلی استفاده از شبکه های اجتماعی پیش بینی کننده توسعه حرفه ای دبیران نیست؛ بنابراین استفاده نابجا و غیر هدفمند از شبکه های اجتماعی توسعه حرفه ای معلمان را کاهش می دهد.

هدف از پژوهش حاضر مقایسه میزان اثربخشی آموزش خودتنظیمی شناختی و آموزش فناوری اطلاعات بر هوش سازمانی کارکنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کارکنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود (1050 نفر در سال 96-97). با توجه به نوع پژوهش نیمه آزمایشی، تعداد 60 نفر به شیوه تصادفی انتخاب شدند و پس از کنترل براساس ملاک های سن، جنس، سابقه کار و میزان تحصیلات در سه گروه 20 نفری جایگزین شدند. به گروه اول آموزش فناوری اطلاعات (با توجه به رویکرد بایر و کیسر، 2009، دولت الکترونیک و کامپیوتر برای همه) و به گروه دوم آموزش خودتنظیمی شناختی (با توجه به رویکرد نظریه شناختی اجتماعی بندورا، 1993) داده شد و گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. گروه های آزمایشی و کنترل در پیش-آزمون و پس-آزمون به پرسشنامه هوش سازمانی آلبرشت (2003) پاسخ دادند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش تی همبسته و تحلیل کوواریانس استفاده شد. داده ها به وسیله نرم افزار تحلیل آماری 22- spss مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های پژوهش نشان داد که تفاوت بین گروه های آزمایشی با گروه کنترل در سطح 001/0 معنادار است. بدین معنا که هر دو روش آموزشی فناوری اطلاعات و خودتنظیمی شناختی باعث افزایش هوش سازمانی شده اند و بین گروه های آزمایشی تفاوت معناداری مشاهده نشد (05/0< P). بدین معنا که هر دو گروه اثربخشی یکسانی بر هوش سازمانی داشتند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر واقعیت مجازی بر یادگیری دانش آموزان پایه دهم در درس شیمی بود. روش پژوهش براساس هدف از نوع پژوهش های کاربردی بود. این پژوهش ازنظر جمع آوری اطلاعات، شبه تجربی با طرح پیش آزمون –پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمام دانش آموزان پایه دهم رشته تجربی و ریاضی دبیرستان پردیس شریف شهر تهران در سال تحصیلی 97-96 بود که از روش جایگزینی تصادفی، 40 نفر برای انجام پژوهش انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها آزمون یادگیری در درس شیمی بود. برای انجام پژوهش آزمون یادگیری شیمی که توسط پژوهشگر طراحی شد، مورداستفاده قرار گرفت. برای تجزیه تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد استفاده از واقعیت مجازی درس شیمی در (گروه آزمایش) بر یادگیری دانش آموزان در مبحث مورد تدریس با سطح معناداری 23/ 0 و (23/0P<، 46/1 F=) تأثیر معناداری ندارد.