۱.
کلید واژه ها:
11 سپتامبر ایالات متحده ایران امنیت بازدارندگی خاورمیانه موازنه قدرت
در طول سال های اخیر به این مساله که استراتژی نظامی ایران، استراتژی بازدارندگی است در محافل عمومی و آکادمیک بسیار پرداخته شده است. اما سوالی که به موازات آن کمتر مورد توجه قرار گرفته و یا اصلاً به آن پرداخته نشده علل گرایش ایران به این استراتژی است. این پژوهش تلاش دارد با توجه به دو فرضیه برهم خوردن موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه و تشدید فشارهای آمریکا بر ایران این موضوع را مورد بررسی بیشتر قرار دهد. در طول سال های اخیر به این مساله که استراتژی نظامی ایران، استراتژی بازدارندگی است در محافل عمومی و آکادمیک بسیار پرداخته شده است. اما سوالی که به موازات آن کمتر مورد توجه قرار گرفته و یا اصلاً به آن پرداخته نشده علل گرایش ایران به این استراتژی است.
۲.
کلید واژه ها:
اسلامی سازی بومی سازی دیانت و علم علوم سیاسی
موضوع اسلامی سازی دروس حوزه علوم انسانی به ویژه علوم سیاسی و روابط بین الملل در نظام آموزشی دانشگاهی ایران در سه دهه گذشته مورد توجه مسئولان فرهنگی نظام جمهوری اسلامی بوده است. در این مقاله ضمن انجام یکسری تحقیقات میدانی سعی شده یک الگوی پیشنهادی نظری برای اسلامی تر کردن مفاد آموزشی رشته علوم سیاسی و روابط بین الملل عرضه شود. در ابتدای مقاله، الگوهای نظری موجود درباره ارتباط دیانت و علم مورد بحث قرار گرفت و سپس ضمن ارائه نتایج یک نظر سنجی میان دانشجویان چهار دانشگاه دولتی و سه دانشگاه آزاد اسلامی الگوی پیشنهادی تحت عنوان" بومی سازی دانش سیاست به موازات سیال سازی معرفت دینی" به عنوان راه حل معرفی شد. تاکید بر اهمیت دادن بیش از پیش به عنصر خرد نخبگان و دانشمندان کشور اسلامی به عنوان یک منبع شناخت احکام دینی از جمله راه حلها است.
۳.
کلید واژه ها:
تغییرات بین المللی جهانی شدن حاکمیت دخالت بشردوستانه شرکت های چند ملیتی مبارزه با تروریسم نقص حاکمیت
جهانی شدن بارزترین وجه دوران پس از دولت ملی است. جهانی شدن در معنا و مفهوم نوین پدیده ای جدید است که تصمیم دارد جهان را دگرگون کند و همه را تحت یک قانون به صورتی یکپارچه در آورد؛ سلطه خود را بر جهان حاکم و حاکمیت دولت ها را محدود نماید. جهانی شدن از مباحث روز دنیا است و کشورهای مختلف هر کدام بر اساس جهان بینی و رویکرد فرهنگی خود به گونه ای متفاوت این مقوله ها را تفسیر و تبیین می کنند. جهانی شدن به دنبال محدود کردن قدرت دولت ها و تضعیف مرزهای سیاسی و حاکمیت ملی است ، در این مقاله عواملی که در راستای جهانی شدن به تضعیف حاکمیت ملی می پردازد از جمله مداخله در حاکمیت دولت ها به بهانه انسانی و بشر دوستانه و یا دخالت به بهانه ارزش های اخلاقی و مواردی از این قبیل مورد بررسی قرار گرفته است.
۴.
کلید واژه ها:
تاریخ جهان حقوق و روابط بین الملل فمینیسم وضعیت سیاسی حقوقی زنان
نوع حکومت ها و نظام های اداره جوامع با حقوق انسان ها و در نتیجه حقوق و جایگاه زنان در طول تاریخ جهان، ارتباط مستقیم داشته است. زنان از ابتدا در پی بدست آوردن حقوق خود تلاش می کرده اند اما در پاره ای از زمان ها شکاف بین زنان و مردان کم بوده و حتی گاهی زن سالاری وجود داشته است. بتدریج رشد اقتصاد و توسعه مالکیت و انباشت کالا، تمرکز ثروت در دست عمدتاً مردان، گرایش به سمت تمرکز تصمیم گیری و سیاست گذاری را به همراه آورد و رفته رفته زنان را در جایگاهی نابرابر قرار داد به نحوی که برای تعدیل وضعیت موجود گاهی نیاز به تبعیض مثبت به نفع زنان است. گسترش توجه جهانی به حقوق بشر و دستاوردهای گوناگون همراه با حرکت های استعمار زدایی، پیشرفت زنان را تقویت کرده است. آثار این تحولات در کشورهای جهان اسلام نیز بازتاب یافته است.
۵.
کلید واژه ها:
یازده سپتامبر آمریکا سیاست خارجی یکجانبه گرایی نومحافظه کاری هژمون
سیاست خارجی در مقایسه با امور داخلی، حوزه ای است که نومحافظه کاران در آمریکا از دهه 1970 به بعد تمرکز بیشتر نسبت به آن مبذول داشته و معتقد بودند که استثناءگرایی آمریکایی بویژه بعد از فروپاشی شوروی این فرصت را برای آنها فراهم آورده که ارزش های آمریکایی را در سطح بین المللی با توجه به موقعیت هژمونیک آن در جهان اعمال نمایند. حادثه یازدهم سپتامبر 2001 فرصتی مناسب را برای عملیاتی کردن این ایده های انباشت شده فراهم آورد که آن را می توان خیزش هژمونی آمریکایی در قرن بیست و یکم نام نهاد که از نظر این گروه، آمریکا نه تنها برای جهان امن تر بلکه برای جهان بهتر فعالیت خواهد کرد. با اتمام حاکمیت هشت ساله سیاست خارجی دولت بوش، ارزیابی ها از این سیاست ها نشان می دهد که این سیاست ها با محدودیت های داخلی و خارجی متعدد مواجه بوده است که تغییر در آنها
۶.
کلید واژه ها:
انقلاب اسلامی خلیج فارس دیپلماسی سیاست خارجی فرهنگ قدرت نرم منافع ملی
یکی از مهم ترین سازوکارها و ابزار تأمین هدف سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران که بر گسترش فرهنگ ایرانی- اسلامی و الهام بخشی در سایر جوامع ابتناء دارد، تدوین و اعمال دیپلماسی فرهنگی کار آمد است. ضرورت اعمال دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی در منطقه خلیج فارس اهمیت و اولویت مضاعف دارد. از این رو، این مقاله در پی توضیح و تبیین دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی در حوزه خلیج فارس است. هدف اصلی، پاسخگویی به این پرسش اساسی است که: تحولات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در کشورهای حوزه خلیج فارس چه بازتابی بر دیپلماسی فرهنگی ایران در این منطقه دارد؟ پاسخ موقت آن است که: تغییر و تحولات فرهنگی- اجتماعی کشورهای حوزه خلیج فارس، باعث ناکارآمدی دیپلماسی فرهنگی سنتی شده و بازنگری و بازتعریف آن را اجتناب ناپذیر می سازد.
۷.
کلید واژه ها:
اصلاح طلبی و آرمان خواهی رفتار دوگانه شهادت طلبی و بیگانه ستیزی ضعف اعتماد سیاسی فرهنگ عشیره ای قبیله ای
در این مقاله از منظری جامعه شناختی و روانشناختی به بررسی لایه های مختلف تاریخ ایران، از دیدگاه صاحبنظران و پژوهشگران در ارتباط با فرهنگ سیاسی پرداخته شده است، که این خود می تواند مقدمه ای برای شناخت مولفه های تاثیر گذار بر فرهنگ سیاسی ایران باشد که شاخصه های این فرهنگ نیز محسوب می شود. بر این اساس با استفاده از روش اسنادی به عنوان رویکردی غالب به شناخت مولفه های تاثیر گذار بر فرهنگ سیاسی ایران پرداخته شده است. در این میان آنچه که برجسته می نماید، این است که؛ جغرافیای طبیعی و فرهنگی، گذشته تاریخی، فرهنگ عمومی، دین و ساختار قدرت در ایران نقشی موثر و تعیین کننده در سیر تحولات سیاسی اجتماعی جامعه و شکل گیری فرهنگ سیاسی ایران داشته است.
۸.
کلید واژه ها:
اقتصاد سیاسی بین الملل آمریکا امنیت نفت بحران برتون وودز ناتو نظریه ثبات هژمونیک هژمونی
نگاهی گذرا به تاریخ قرن بیستم نشان گر آن است که نظام سرمایه داری همواره با بحران های سیاسی، نظامی و اقتصادی همچون جنگ های جهانی اول و دوم، بحران های 1929 و 1973، بحران اقتصادی جنوب شرقی آسیا در دهه 90 و بحران جاری مواجه بوده است. هر چند نظریه های اقتصاد سیاسی بین الملل در خصوص اصل وجود بحران اشتراکاتی دارند، اما در باب ماهیت، علل، عمق و راهبردهای خروج از آن با هم اختلاف نظرهایی دارند. در این میان، نظریه ثبات هژمونیک با نگاهی متفاوت و با دیدی علمی و تاریخی در پی شناخت بحران و علل بروز آن است. از چشم انداز این نظریه، مهم ترین عامل رونق و شکوفایی اقتصاد سیاسی بین الملل به وجود یک هژمون برمی گردد، همان طوری که بحران در اقتصاد سیاسی جهانی ناشی از افول آن است. بدین معنا، همان طور که رونق و شکوفایی اقتصاد جهانی در دهه 50 و 60 م. ناشی از هژمونی آمریکا
۹.
کلید واژه ها:
احسان طبری ایدئولوژی آل احمد روشنفکران ایرانی فرمالیسم سیاسی قدرت
در جستجوی علل ناکامی روشنفکر ایرانی در حوزه ی اندیشه و سیاست مقاله ی حاضر با مروری اجمالی بر آراء احسان طبری و جلال آل احمد، تلاش دارد، تأثیر نگاه صوری و فرمالیستی به سیاست و سیطره ی فرمالیسم سیاسی بر اندیشه ی این دو روشنفکر مطرح ایران معاصر را نشان دهد و در بازبینی نقادانه به ایضاح این موضوع بپردازد که چگونه درک سطحی و صوری آنان از سیاست و اولویت قرار گرفتن اهداف سیاسی، تفکر آنان بیش از پیش از اندیشه ی راستین فاصله گرفته و به ایدئولوژی هایی مبهم در خدمت فرمالیسم سیاسی بدل شده است. ش
۱۰.
کلید واژه ها:
اروپا امریکا روسیه سیاست خارجی سپر دفاع موشکی موازنه قدرت
دولت روسیه در سال های 2006 تا 2008 به یک سیاست خارجی" هجومی" نسبت به غرب روی آورد. نگارنده در تحلیل چنین رفتاری، عامل اصلی را در " احساس خطر در مرزهای اروپایی روسیه" و به بیان روشن تر، به مخاطره افتادن جدی موازنه استراتژیک اروپایی از نگاه مقامات روس، جستجو کرده و کوشش نموده است تا در چارچوب نظریه سازه انگاری به عوامل و دلایل هجومی شدن سیاست خارجی روسیه بپردازد. برای این منظور، با طرح مسائل مهم سیاست خارجی روسیه در ده سال اخیر و وضعیت هجومی آن در سال های2006 تا 2008، اهمیت مفهوم موازنه اروپایی را ارائه و موضوع سپر موشکی امریکا را به عنوان عامل اصلی برهم زننده این وضعیت بررسی نماید.
۱۱.
کلید واژه ها:
ارزش ها امنیت بین المللی امنیت جهانی تهدیدات روابط فرهنگی بین المللی
ارزش ها مبنای امنیت هستند بطوریکه هرگونه تلاش امنیتی، در جهت حفاظت از آنها یا جلوگیری از تهدید علیه آنها است. با فروپاشی نظام دو قطبی و تحول در نظام بین المللی گذار از مفهوم «امنیت بین المللی» به «امنیت جهانی» آغاز شد که تبعات بسیاری در پی داشت. در پرتو امنیت جهانی که بازیگرانی جدید از جمله افراد، سازمان های غیردولتی، جنبش های اجتماعی و هویت ها وارد عرصه بین المللی شدند حیطه تهدیدات امنیتی تا به آن حد گسترش یافت که تاکنون سابقه نداشته است. در این مقاله ضمن توضیح دو مفهوم امنیت بین المللی و امنیت جهانی، ارزش های مورد توجه این دو رویکرد و سرچشمه های تهدید این ارزش ها و همچنین روش های تامین امنیت ارزش های مرتبط به آنها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته تا تبیینی مناسبتر از وضعیت امنیت در محیط بین المللی امروزی بدست آید.
۱۲.
کلید واژه ها:
آسیای مرکزی امریکا امنیت چین روسیه سازمان شانگهای
برای بررسی نقش و جایگاه سازمان همکاری شانگهای در سیاست های منطقه ای و بین المللی، باید عوامل موثر در سیاست خارجی روسیه و چین در آسیای مرکزی از جمله عوامل ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک را مورد توجه قرار داد. پاسخ به این سوال که آیا شکل گیری سازمان همکاری شانگهای به معنی رقابت برای کنترل اوراسیای مرکزی و آغاز یک " بازی بزرگ” جدید در میان قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای است، نیازمند توجه به تعریف دولت های عضو از منافع خود در منطقه است. نویسندگان این مقاله به مهم ترین پیامدهای امنیتی فعالیت این سازمان بر ساختار امنیتی آسیای مرکزی می پردازند.?در این مقاله نشان داده می شود منافع ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک روسیه و چین در آسیای مرکزی، آنها را به سوی ایجاد موازنه ای نرم در مقابل امریکا، درچارچوب سازمان همکاری شانگهای سوق داده است.
۱۳.
کلید واژه ها:
توزیع درآمد جهان در حال توسعه جهانی شدن فقرزدایی نابرابری
یکی از اهداف اصلی این پژوهش، ارایه چارچوبی نظری و تحلیلی برای شناخت بهتر و سنجش دقیق پیامدهای افزایش نابرابری در توزیع درآمد و گسترش فقر در سطوح مختلف در کشورهای در حال توسعه است. فرضیه پژوهشی تحت آزمون این است که پدیده جهانی شدن به افزایش نابرابری اقتصادی در درون کشورها و در بین آنها منجر شده و احتمال حکمرانی اقتدارگرایانه را افزایش داده است. مهم ترین پرسش های پژوهشی در اینجا عبارتند از: میزان فقر و نابرابری در جهان چیست؟ آیا نابرابری بین کشورها و در درون آنها بر اثر جهانی شدن افزایش یافته است؟ از چه سیاست هایی باید برای رسیدن به هدف برابری اقتصادی، و فقرزدایی استفاده کرد؟ نتیجه کلی این پژوهش این است که جهانی شدن تاثیر منفی بر فقر و برابری در بیشتر کشورهای رو به توسعه داشته است.
۱۴.
کلید واژه ها:
ایران توسعه پایدار سیاست گردشگری غرب آسیا گردشگری فرهنگی همکاری منطقه ای
صنعت گردشگری در جهان امروز جایگاهی ویژه دارد و طی نیم قرن به یکی از بازیگران اصلی تجارت بین الملل تبدیل شده و از منابع درآمدی مهم بسیاری از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه به شمار می آید. هر کشوری سیاست مناسب برای جذب گردشگر خارجی را تعریف می کند. در سیاستگذاری گردشگری کشورمان باید الگوی مطلوب گردشگری از دیدگاه های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی تعریف شود و بر آن پایه به برنامه ریزی و سرمایه گذاری و اقدام پرداخت. با توجه به اینکه فرهنگ در شکل گیری، رشد و توسعه گردشگری نقش اساسی داشته و سنگ بنای توسعه گردشگری است و با عنایت به آثار و پیامدهای مثبت و منفی گردشگری، در این مقاله گردشگری فرهنگی به عنوان الگوی مطلوب گردشگری برای جامعه ایران بررسی می شود و با توجه به بین بخشی بودن صنعت گردشگری تاکید میکند
۱۵.
کلید واژه ها:
حقوق حقوق بشر شرکت های چندملیتی مسئولیت نظام جهانی
شرکت های چندملیّتی کنش گرانی مهم و تاثیرگذار در جهان کنونی به شمار می آیند. گسترش دامنه تاثیرگذاری های منفی و مثبت این شرکت ها در ورای مرزهای ملّی در حیات بیش از پنج دهه ای آنها موجب گسترش مسئولیت آنها نیز گردیده است. سوال اصلی مقاله پیرامون چگونگی تحول این مسئولیت است که ضمن بررسی تحول در دو سطح عمودی و افقی، جدیدترین تحولات حقوقی مورد تاکید قرار می گیرد. مقاله بر این باور است که با گسترش حوزه های فعالیت شرکت های چندملیّتی، مسئولیت آنها در بعد عمودی از اقتصاد تا اخلاق و در بعد افقی از نیروی کار تا کل بشریت را در بر گرفته است. همچنین ضمن تبیین میثاق جهانی ملل متحد در این زمینه به اهمیت اصول ده گانه آن اشاره خواهد شد.
۱۶.
کلید واژه ها:
سیاستگذاری شهری سیاستگذاری عمومی شهر شهری مثلث بهینه گی
یکی از حوزه های مهم در سیاست گذاری عمومی، سیاست گذاری شهری است. شهرها از مکان هایی کوچک و کم شمار در گذشته به مکان هایی بزرگ، کلانشهرها و شهرهای غول آسا تبدیل شدند و از پی آن، اداره آنها نیز نیازمند روش های جدید و سیاستگذاری های نوین گردید. امروزه حضور روش های مابعد شهری در اداره این مراکز دین، دولت، تجارت و فرهنگ، ابعادی جدید را در سیاستگذاری های شهری از نگاه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بوجود آورده است. آنچه از پی می آید، تلاشی است برای شناسایی مولفه های بهینه گی سیاستگذاری شهری به ویژه در شهرهایی بزرگ که می تواند در اداره و توسعه آنها نقشی موثر ایفا نماید.
۱۷.
کلید واژه ها:
بازگشت به خویشتن بحران بحران هویت فضای گفتاری هویت
جلال آل احمد از مهم ترین و تأثیرگذارترین روشنفکران معاصر است. در این پژوهش با استفاده از الگوی نظری اسپریگنز، فرآیند شکل گیری اندیشه سیاسی او تبیین خواهد شد. فهم فرآیند شکل گیری اندیشه سیاسی آل احمد مستلزم راهیابی به اندیشه او است. هرمنوتیک روشی مؤلف محور اسکینر یکی از معتبرترین رهیافت ها در فهم متون و آراء سیاسی بشمار می رود. طبق این روش در نظر گرفتن آثار " غرب زدگی" و "در خدمت و خیانت روشنفکران" به عنوان یک کنش گفتاری قصد شده، در ارتباط با فضای گفتاری دوران نوشته شدنش، نشان می دهد که این آثار پاسخی به مسئله " بحران هویت" در دهه چهل در ایران بوده است. از اینرو اگر اندیشه سیاسی را به عنوان آراء و عقاید درباره سامان وجه سیاسی حیات انسانی تعریف کنیم، می توان اندیشه سیاسی جلال آل احمد در سال های دهه 40 را "بازگشت به خویشتن" نامید.
۱۸.
کلید واژه ها:
ادعای کشورهای در حال توسعه حقوق بشر در عمل حقوق دسته جمعی حقوق همبستگی ماهیت حق به توسعه مناضره شرق و غرب نسل سوم حقوق بشر از تئوری تا واقعیت وابستگی حقوقی
حق توسعه، مفهومی بحث انگیز، مبهم و تا حدودی انتزاعی که با توجه به جوهره سیاسی آن، صف بندی های مختلف میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه ایجاد کرده است. با وجود این، بین صاحبنظران و همچنین دولت ها در درک مفهوم حق توسعه اجماع حاصل نشده است. یکی از پژوهشگران هفت رویکرد را به حق توسعه معرفی کرده و نهادهای بین المللی مرتبط با امر توسعه نیز به طور مستقیم خود را با حق به توسعه درگیر نمی کنند. از این رو به نظر می رسد که این حق هنوز در مرحله شناسایی قرار داشته و روند پذیرش آن در جریان است. شفاف سازی این مفهوم می تواند روند پذیرش آن را سرعت ببخشد. این مقاله در صدد است تا با دامن زدن به مباحث نظری به فهم بهتر مفهوم حق به توسعه کمک کرده و در مسیر اجرای آن را هموار کند.
۱۹.
کلید واژه ها:
ایرا ایران استعمار آلمان تعامل قدرت ها
اروپاییان در قرن نوزدهم بازیگران اصلی صحنه جهانی بودند. فرانسه در دوره ناپلئون قصد داشت بر سایر رقیبان پیشی گیرد، اما اتحاد سایر قدرت های اروپا، سبب شکست او، تغییر نقشه سیاسی اروپا و تاسیس کشور آلمان شد. استراتژیست های آلمانی با وارد شدن در معادلات بین المللی، برتری سایر بازیگران را به چالش کشیدند. با تدوین راهبرد نگاه به شرق، سایر قدرت های اروپایی، برای مقابله با آن ها اختلافات را کنار گذاشتند، و بر علیه آن کشور متحد شدند حاکمان ایران که از نفوذ روس و انگلیس به ستوه آمده بودند معتقد بودند با واگذاری امتیازات تجاری و اقتصادی آلمان ها را در امور ایران درگیر کنند و استقلال و تمامیت ارضی کشور حفظ گردد. بهره گیری از چنین وضعیتی می توانست شرایط بهتری را برای کشور ایجاد کند.
۲۰.
کلید واژه ها:
جنبشهای ملی خاورمیانه زبان ساطع الحصری سیدجمالالدین اسدآبادی قومیت عرب ناسیونالیسم یوهان گوتفریدهردر
این مقاله به صورت جداگانه و منسجم ( از میان مؤلفه های دیگر ناسیونالیسم چون دین و مذهب، سرزمین و تاریخ مشترک)، به موضوع "رابطه ی بین زبان و ناسیونالیسم" پرداخته است. این موضوع به گونه ای یادآور"نظریه ی قومیت زبانی" نیز هست که در زمان شکل گیری دولت -ملتهای اروپایی نقشی مهم در تشکیل این کشورها و بعضی از ملت های خاورمیانه ایفا کرد. با فروپاشی امپراتوری عثمانی نقش زبان در تشکیل هویت ملی این کشورها مطرح و برجسته شد و تعدادی از کشورهای عربی و ترکیه ی جدید نیز بر پایه ی این ناسیونالیسم شکل گرفتند. هدف اصلی این تحقیق، مطالعه و تحلیل تأثیر هویت زبانی و نقش آن در تشدید و شکل گیری جنبش ناسیونالیستی عرب میباشد.
۲۱.
کلید واژه ها:
اصلاحات عوامل ساختاری کنشگران انسانی گذار به دموکراسی ماهیت دولت
این مقاله با رویکردی تلفیقی که هم عوامل ساختاری و هم عوامل انسانی (کارگزاری) را در بر می گیرد به دنبال بررسی وضعیت گذار دموکراتیک در ایران در دوره اصلاحات است. نویسنده مقاله در این راستا به نقد رویکردهای ساختارگرا و اراده گرا می پردازد و هردوی این رویکردها را تقلیل گرا ارزیابی می کند. این اثر پس از بیان کلیات مقاله به ارزیابی انتقادی آن می پردازد. این مقاله با رویکردی تلفیقی که هم عوامل ساختاری و هم عوامل انسانی (کارگزاری) را در بر می گیرد به دنبال بررسی وضعیت گذار دموکراتیک در ایران در دوره اصلاحات است. نویسنده مقاله در این راستا به نقد رویکردهای ساختارگرا و اراده گرا می پردازد و هردوی این رویکردها را تقلیل گرا ارزیابی می کند. این اثر پس از بیان کلیات مقاله به ارزیابی انتقادی آن می پردازد.
