۱.
کلید واژه ها:
حکمرانی حکمرانی مردم سالارانه دموکراسی
دموکراسی به معنای حکومتی است که مردم در اداره امور سیاسی مشارکت می کنند. اما این واژه در گفتمان ها و دوره های مختلف معانی متفاوت داشته است. در این مقاله نگاهی گذرا به مفهوم دموکراسی داریم و اینکه در اواخر قرن بیستم، دموکراسی در کشورهای دموکراتیک با چالش هایی روبرو شده است و نظریه پردازان برای حل مشکلات دموکراسی بحثی تازه را تحت عنوان:Governance” " یا "حکمرانی"مطرح کرده اند. آنها معتقدند برای رهایی از بحران دموکراسی باید "از حکومت مردم سالار به حکمرانی مردم سالارانه"رسید. در این گفتار به این سوال می پردازیم که حکمرانی مردم سالارانه چیست؟ و کارکرد آن در جوامع دموکراتیک چه باید باشد
۲.
کلید واژه ها:
افغانستان امنیت بنیادگرایی پاکستان طالبان مذهب
در یکی دو دهه اخیر بنیاد گرایی و فرقه گرایی مذهبی در جنوب آسیا از جمله پاکستان از رشدی چشم گیر برخوردار بوده است؛ به طوری که این کشور امروزه به مرکز بنیادگرایی و افراطی گری در آسیا شهره است. یکی از جلوه های افراطی گری در پاکستان، شکل گیری گروهی است که به اصطلاح طالبان پاکستان یا تحریک طالبان پاکستان نامیده می شود.این گروه به لحاظ ریشه ها، ایدئولوژی و جهت گیری عینی پیچیدگی خاص دارد و با القاعده و طالبان افغانستان از منظر تشکیلاتی و فکری گره خورده است. بر همین اساس، مقاله حاضر استدلال می کند، عوامل و بسترهای بوجود آورنده طالبان پاکستان و ساختار داخلی و عملیاتی این گروه که در جستار پیش رو تجزیه و تحلیل می شود؛می تواند در آینده نظم و امنیت داخلی پاکستان و به تبع آن بر کل منطقه تاثیر گذار باشد و آن را به چالش بکشد
۳.
کلید واژه ها:
آرته استبداد شرقی اَشَه اندیشه ایران شهری پاتریمونیالیسم دولت زرتشت فره ایزدی
شاید مهم ترین ویژگی مطالعات مربوط به اندیشه سیاسی در ایران، تاکید بر وجود اندیشه سیاسی مستقل و مدون در باب دولت در ایران باشد. این اندیشه که از آن تحت عناوین مختلف نظیر "اندیشه ایران شهری"، "خردمزدایی" و مانند آن یاد می شود، مؤید آن است که سازمان دولت در ایران از پشتوانه نظری مستحکم برخوردار است و بر اساس آن عمل می کند. در مقاله حاضر تلاش می شود در پرتو دو نظریه استبداد شرقی و پاتریمونیالیسم به بررسی این موضوع و قوت نظری آن پرداخته شود. در همین راستا، تلاش می شود به بررسی این موضوع پرداخته شود که بنیاد دولت در ایران بیش از آنکه مبتنی بر اندیشه ای خاص و مدون باشد، ریشه در مقتضیات و ضرورت های عملی داشته است.
۴.
کلید واژه ها:
امنیت جهانی بازدارندگی هسته ی بازیگران غیر دولتی گسترش هسته ای نئورئالیسم
از بحث برانگیز ترین استدلال های مربوط به گسترش سلاح های هسته ای، این نظریه است که "بیشتر می تواند بهتر باشد"؛ نظریه ای که بوسیله کنت والتز، نظریه پرداز نئورئالیسم (رئالیسم ساختاری) در اوایل دهه 1980 مطرح شد. این نظریه که واکنش هایی متفاوت را به دنبال داشت؛ نظریه ای است که بر اساس آن، گسترش(افقی) تدریجی تسلیحات هسته ای به سایر کشورها نباید موجب نگرانی و ترس باشد؛ بلکه باید از آن استقبال کرد. هدف اصلی این مقاله نقد نظری این دیدگاه و تبیین نوع ارتباط میان اشاعه هسته ای و امنیت یا ناامنی منطقه ای و جهانی است. مسئله ای که این مقاله درصدد پاسخگویی و تبیین آن است اینکه آیا اشاعه تسلیحات هسته ای در سطح منطقه ای و جهانی به ثبات و امنیت منجر خواهد شد یا برعکس، موجبات ناامنی و بی ثباتی را فراهم خواهد آورد؟.
۵.
کلید واژه ها:
بازی زبانی سنت اسلام نواندیش مشروطه مشروطه ی ایرانی- اسلامی
مشروطه مهم ترین آوردگاه سنت های فکری- سیاسی متفاوت ایرانی، اسلامی و غربی و سنت های تلفیقی برآمده از آنها است. در این میان، اصحاب سنت اسلام فقاهتی در تباین، سازگاری یا ناسازگاری سنت اسلامی با سنت لیبرال غربی راه هایی متفاوت را پیمودند. در این پژوهش از آن دسته از فقها و مراجعی که در خوانش مجدد از اسلام؛ معتقد به سازگاری سنت ایرانی/اسلامی با سنت غربی بودند به عنوان سنت اسلام نواندیش یاد می شود. این سنت با استناد به آیات و روایات اسلامی نه تنها مشروطه را بر خلاف شریعت نمی یافت؛ بلکه از آن به عنوان آموزه ای اسلامی یاد می کرد که به بوسیله غربیان از مسلمانان به عاریت گرفته شده بود و آنک به تعبیر نائینی هذه بضاعتنا ردت الینا شده بود.
۶.
کلید واژه ها:
افکار عمومی دین گفتمان مشروعیت نظام ادراک اجتماعی
این مقاله تلاشی در مطالعه ساختار ذهنیت اجتماعی جامعه ایران در شرایط تثبیت گفتمان اسلام سیاسی است. با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، اسلام سیاسی به مثابه ایدئولوژی مرکزی نظام سیاسی جدید از موقعیتی مسلط و تقریباً بلامنازعه برخوردار گردید. اما نزاع های سیاسی شکل گرفته در سال های بعد موجب شکل گیری تفاسیر دینی گوناگون به خصوص از اسلام سیاسی شد. از این رو، در این سال ها ما همواره با برداشت های مختلفی از دین مواجه بوده ایم. در پژوهش پیش رو با انتخاب میدان تحلیلی انتخابات ریاست جمهوری دوره های سه گانه (اول پنجم و هفتم) به تحلیل سازوکار مزبور می پردازیم. شیوه مطالعه، روش تحلیل گفتمان است.
۷.
کلید واژه ها:
ایران توسعه حقوق مدنی- سیاسی زنان
بررسی وضعیت زنان نشانگر روند تدریجی توسعه حقوق مدنی و سیاسی آنان در ایران است. با این حال، این توسعه بطور واقعی از دوره قاجاریه و با نهضت تنباکو و بخصوص انقلاب مشروطیت شروع شده و در دوران حکومت پهلوی اوّل و دوم ادامه یافته است. مشارکت زنان ایرانی در فعالیت های سیاسی در طول انقلاب اسلامی و پس از آن غیر قابل انکار است. با این حال، هنوز مشارکت زنان در امور جامعه و سهم عادلانه آنان از امکانات در ایران با موانع حقوقی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مختلفی مواجه می باشد. این امر اثراتی نامطلوب بر توسعه کشور بر جای گذاشته است
۸.
کلید واژه ها:
بومی سازی جمهوری اسلامی ایران سازه انگاری علم سیاست هویت
علم سیاست به تبع علوم انسانی دانشی ایستا و تغییرناپذیر نبوده و برخلاف علوم تجربی دائم در حال تغییر و تبدیل است. این تغییر و تبدیل متناسب با مقتضیات جوامع گوناگون صورت می گیرد؛ چرا که مفاهیم بنیادی و اصلی علم سیاست مانند قدرت زمانی کاربرد درست خود را خواهند داشت که با فرهنگ نظام سیاسی مختلف مطابقت پیدا کند. بنابراین، بومی کردن این مفاهیم مطابق هنجارها و ارزش های نظام های سیاسی امری ضروری در جهت نیل به کارکردهای درست این علم است. از این منظر بدیهی است وقایع جمهوری اسلامی ایران را نمی توان صرفاً با نظریه های سیاسی جوامع دیگر تحلیل کرد؛ بلکه ضروری است با تغییراتی این الگوها را مطابق با هنجارهای جمهوری اسلامی بومی و سپس وقایع جامعه را با آنها تحلیل کنیم.
۹.
کلید واژه ها:
تفسیر متن سینما صنعت فرهنگی فرهنگ سیاسی فیلم پرمخاطب قدرت هژمونی
در رویکردهای سنتی به مطالعه فرهنگ سیاسی، عمدتاً بر شاخص های عینی و قابل کمی کردن نظیر میزان مشارکت سیاسی، جامعهپذیری، انتقال ارزش های اجتماعی یا متغیرهای مرتبط با روانشناسی سیاسی مثل رویکرد مردم به دولت، میزان اعتماد به نظام سیاسی تاکید میشود. در این نگرش ها معنایی که مردم به تحولات سیاسی میدهند عمدتا تحت تاثیر متغیرهای عینی دیگر قرار داشته و لذا روشن و فاقد ابهام تلقی میشود. در رویکردهای جدید عمدتاً متاثر از مطالعات فرهنگی، نحوه شکلگیری معنا و به تبع آن تفسیر تحولات سیاسی خود فرایندی مستقل است و میتواند شاخص تحولات در فرهنگ در حالت کلی و فرهنگ سیاسی در حالت خاص باشد.
۱۰.
کلید واژه ها:
امنیت ملی توزیع توانمندی ها عدم اشاعه قدرت ملی کارکردگرایی کنترل صادرات واقع گرایی
همزمان با انعقاد معاهدات بین المللی خلع سلاحی و عدم اشاعه؛ برخی کشورهای توسعه یافته عضو این معاهدات بین المللی؛ رژیم های موازی دیگری تحت عنوان رژیم های چند جانبه کنترل صادرات ایجاد کردند. این رژیم ها بر خلاف معاهدات بین المللی به روی همه کشورها باز نیستند. عضویت در آنها شرایطی خاص را می طلبد و به جز کنترل نقل و انتقال تسلیحات، نقل و انتقال مواد و کالاهای دو منظوره دارای کاربرد صلح آمیز و فن آوری های نوین را نیز کنترل می کنند و علیه برخی کشورها محدودیت اعمال می کنند. این رژیم ها که به عنوان ابزار فشار سیاسی نیز مورد سوء استفاده قرار می گیرند با دیگر تعهدات اعضای آنان تحت معاهدات بین المللی خلع سلاح و عدم اشاعه مغایرت دارند.
۱۱.
کلید واژه ها:
تجدیدنظر طلبی دولت یهود سرزمین موعود مظلوم نمایی یهودستیزی هولوکاست
از موضوعاتی که امروزه در ادبیات سیاسی جهان به طور مکرر از آن سخن گفته می شود، قضیه «هولوکاست» است. بر اساس این داستان، یهودیان مدعی هستند که در جریان جنگ جهانی دوم، شش میلیون یهودی به دستور شخص هیتلر و با نیات نژاد پرستانه و یهود ستیزانه نابود شده اند.امروزه باگذشت حدود هفت دهه از آن جنگ خانمانسوز، در سایه همت و شجاعت تعدادی اندک از محققان در غرب که معروف به « مورخان تجدید نظر طلب»هستند، دروغ بودن داستان هولوکاست به طور علمی و مستند به اثبات رسیده است.سئوال این است که چرا یهودیان چنین دروغ بزرگی را جعل کردند؟
۱۲.
کلید واژه ها:
ایدئولوژی تضاد سیاسی اسلام شرق شناسی غرب غرب شناسی
ایدئولوژی تضاد در عرصه سیاسی معتقد به تفاوت ذاتی بین «خود» و «دیگران» و برتری مطلق و بدون قید و شرط «خود» است. پس از مروری گذرا بر چند گونه از این ایدئولوژی در غرب در چند سده اخیر، این نوشته به بررسی ایدئولوژی تضاد بین اسلام و غرب و روند طرح آن در دنیای کنونی می پردازد. در ادامه با نگاهی گذرا به نظرات ادوارد سعید در این زمینه، دو نمونه رایج از این تفکر، یکی از غرب و دیگری از شرق مورد بررسی قرار می گیرند. در پایان استدلال می شود که چرا منطق ایدئولوژی تضاد، فارغ از اینکه توسط غرب بر ضد شرق به کار گرفته شود یا بالعکس، غیر قابل دفاع، خطرناک و کلاً از منظرهای سیاسی، فلسفی و اخلاقی فاقد ارزش است.
۱۳.
کلید واژه ها:
پست مدرنیسم توسعه سیاسی جامعه مدنی جهانی شدن دولت شهروندی.
پست مدرنیسم، رویکرد مسلط بر نظریه پردازی در عصر جهانی شدن است. بر این اساس، مفاهیم اجتماعی و سیاسی متفاوت از گذشته رقم زده می شوند. توسعه سیاسی نیز از این رویکرد تأثیر گرفته و از نگرشی نوین برخوردار شد که از پیشرفت دانش، فناوری های تولید و گسترش ارتباطات و مبادله اطلاعات در سطوح و ابعاد مختلف منشا گرفته است. در نتیجه، معیارهای آن متحول شد، تحولی که در تعریف، توصیف و تبیین توسعه در عصر حاضر مشهود است. روابط قدرت نیز در این چهارچوب به گونه ای دیگر شکل گرفته اند و دولت، جامعه مدنی و شهروندی از این برانگیختگی بی بهره نمانده اند. سطوح و ابعاد توسعه هم دستخوش تداخل و تلفیق شده است؛ در مقطعی الگوهای انتزاعی و جزمی، در برهه ای الگوهای عینی و تجربی و گاهی همراهی، تعامل و نیز تضاد مشاهده می شود.
۱۴.
کلید واژه ها:
ایالات متحد آمریکا اسراییل افکار عمومی صهیونیسم کمک خارجی
حمایت های آمریکا از اسراییل از عوامل اصلی تاسیس و تداوم حیات این کشور در منطقه خاورمیانه بوده است که در سایه جانبداری و کمک های ایالات متحد آمریکا به کشوری قدرتمند تبدیل شده است. این مقاله تلاشی است برای بررسی و شناخت "روابط ویژه" که بین دو کشور وجود دارد. پس از بحثی در باب حمایت دولت های آمریکا و افکار عمومی این کشور از جنبش صهیونیسم و دعاوی یهودیان در مورد استقرار حاکمیت یهود در فلسطین در سال های پیش از تشکیل کشور اسراییل، کمک های گسترده و نامتعارف آمریکا به این کشور از ابعاد اقتصادی، نظامی و سیاسی بررسی و امتیازات خاص اسراییل در بهره مندی از این کمک ها نشان داده می شود. در بخش پایانی با بهره گیری از یافته های نظرسنجی های متعدد، حمایت مردم و افکار عمومی ایالات از کشور اسراییل بررسی خواهد شد.
۱۵.
کلید واژه ها:
اقتصاد جهانی اوپک بازار نفت تولید نفت سازمان جهانی تجارت سهمیه های مقداری عرضه قیمت نفت مذاکرات
سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک )و سازمان جهانی تجارت؛ دو سازمان بین المللی مشهور در عرصه اقتصاد جهانی هستند . با وجود این، دو سازمان مزبور اغلب دو نقش کاملا متضاد را در اقتصاد ایفا می کنند: سازمان جهانی تجارت با قوانین خشن بازار و اوپک با دستکاری بین دولتی قیمت های نفت. اوپک نقش اساسی را به عنوان موسسه ای برای مذاکرات ، قوانین و تعیین قیمت ها دارد و سازمان جهانی تجارت به عنوان سازمانی پیشرو در مذاکرات و قوانین برای تمام اقلام قابل تجارت است. این مقاله به بررسی این امر می پردازد که " آیا نظام تجارت چند جانبه بین المللی جایی برای تطابق با اوپک به عنوان یک سازمان دارد ؟" همچنین نقاط اتصال این دو سازمان در اقتصاد بین المللی و نقش مورد انتظار از آنها در صنعت نفت را تجزیه و تحلیل می کند .
۱۶.
کلید واژه ها:
ایران امامت امت جمهوری اسلامی حزب رهبری ولایت فقیه
آیت الله بهشتی از جمله رهبران تأثیرگذار در جریان انقلاب اسلامی و تأسیس نظام جمهوری اسلامی در ایران است. در این مقاله کوشش شده است؛ دیدگاه این فقیه شهید در باره "رهبری و حکومت" مورد ارزیابی قرار گیرد. این ارزیابی با توجه به نظریه "امت و امامت" و نیز دیدگاه ها و نظرات وی در باره برخی اصول عمده قانون اساسی مصوب 1358 جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. تلاش شد، تفسیر شهید بهشتی از برخی مفاهیم عمده شیعه نظیر امامت، اجتهاد و حکومت به اجمال مطرح شود و آنگاه نسبت رهبری یا ولایت فقیه با حاکمیت ملی، قانون اساسی، حزب، آزادی و انتخاب انسان و ... تحت بررسی قرار گیرد.
۱۷.
کلید واژه ها:
حوزه خصوصی حوزه عمومی عوامل اخلاقی مسئولیت اجتماعی دولت عوامل رقابتی در مسئولیت اجتماعی عوامل قانونی مسئولیت اجتماعی مسئولیت اجتماعی دولت
امروزه، مسئولیت اجتماعی از مفاهیم کهن خود، همانند نوع دوستی و کمک های انساندوستانه فراتر رفته و طیف گستره فعالیتهای دولت در سطوح محلی، ملی و بین المللی را در بر می گیرد. از آنجا که مسئولیت اجتماعی دولت در حوزه های مختلف وجود دارد؛ بنابراین، سیاستگذاری اقتصادی باید در ارتباط با موضوعاتی همانند حقوق اجتماعی، بهداشت، سلامت، فعالیت بخش خصوصی و نقش شرکت ها در توسعه اقتصادی انجام پذیرد. هر یک از حوزه های یاد شده بخشی از فرآیند مسئولیت اجتماعی و سیاستگذاری اقتصادی دولت ها را شامل می شود. بنابراین، دولتی می تواند مسئولیت بیشتری در حوزه اجتماعی عهده دار شود که اولاً، از قابلیت های زیرساختی برخوردار باشد؛ ثانیا، بتواند از قابلیت های خود در ارتباط با مسئولیت اجتماعی اش در برابر جامعه و ساختار قدرت در کشور استفاده کند. درباره مسئولیت اجتماعی دولت در برابر گروه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی نظریات مختلف ارائه شده است.
۱۸.
کلید واژه ها:
انقلاب گونه شناسی نظریه ها نسل های نظریه ها نظریه انقلاب نظریه تعمیمی نظریه توصیفی نظریه ساختاری
نظریه پردازان حوزه انقلاب با ارایه نظریه های متعدد و بعضا ناسازگار علاقه مندان این حوزه را با سردرگمی مواجه ساخته اند. از این رو برخی درصدد برآمده اند تا با طبقه بندی این نظریه ها اندکی از این سردرگمی کاسته و راه را برای مطالعه انقلاب هموارتر سازند. در این بین جک گلدستون از جمله افرادی است که به دسته بندی انقلاب ها تحت عنوان نسل های انقلاب پرداخته است. وی سه نسل از نظریه های انقلاب را شناسایی کرده و بر این باور است که با توجه به نقطه ضعف هایی که این سه نسل در تبیین انقلاب ها با آن مواجه بوده اند ، در حال حاضر ما در حال گذار به سوی نسل چهارم نظریه های انقلاب هستیم که در مقام مقایسه با سه نسل نخست از قابلیت تعمیمی بیشتری برخوردار بوده و می تواند در نقش مکمل سه نسل پیشین ظاهر شود. مقاله حاضر بر گونه شناسی نظریه های انقلاب از دیدگاه گلدستون استوار می باشد.
۱۹.
کلید واژه ها:
آیزایا برلین آزادی مثبت و منفی اندیشه سیاسی عقلانیت گزینش مونیسم
آیزایا برلین در صدد بر آمده است تا نشان دهد چگونه تضاد میان مونیسم و پلورآلیسم خود را در دو مفهوم بسیار متفاوت از آزادی یعنی آزادی «مثبت» و «منفی» جلوه گر ساخته است. اساس نگاه کثرت گرای برلین مبتی بر این فرض است که امکان های بسیار برای انتخاب وجود دارد که قابل تلفیق و ترکیب نیستند و باید با آزادی عمل میان آنها دست به انتخاب زد. او در صدد بر می آید با رد مونیسم معرفتی، پایه های کثرت گرایانه روش خود را بنیان نهد و اندیشه و عمل را از حوزه ای تک سویه به حوزه ای چند سویه مبدل کند تا از این راه دغدغه اصلی او یعنی فراهم کردن بستر های آزادی تحقق یابد.
۲۰.
کلید واژه ها:
ایالات متحده ایران انگلیسی راهبرد ژئوانرژی ژئوراهبردک شوروی
دولتمردان آمریکایی پس از جنگ دوم جهانی با درک اهمیت موقعیت ژئوراهبردی و ژئوانرژی، راهبرد خود را در خصوص ایران تغییر دادند و راهبرد جدید سد نفوذ را تدوین کردند. بر اساس این راهبرد، دفاع از ایران را مسأله حیاتی و مرتبط با امنیت ملی و منافع کشور خود دانستند. دولتمردان ایران نیز با درک شرایط بین المللی و منطقه ای پس از جنگ دوم، اندیشه راهبردی نیروی سوم را تداوم بخشیدند و با درگیر کردن آمریکاییان در امور کشور، بستر را برای فعالیت های دیپلماتیک فراهم کردند و با بهره گیری از شرایط بوجود آمده بر بحران های داخلی فائق آمدند و توانستند استقلال و تمامیت ارضی کشور را حفظ کنند.
