۱.
کلید واژه ها:
ارشاد نامه نویسی اقتدارگرایی سیاست نامه نویسی شریعت نامه نویسی فلسفه سیاسی
فلسفه سیاسی در ایران دوره اسلامی به دو دوره؛میانه و معاصر تقسیم می شود. در دوره میانه که به انقلاب مشروطه ختم می شود فلسفه سیاسی به یگانگی با دین تمایل دارد و قواعد تولید تفکر و فلسفه سیاسی، مبتنی بر سلطه متون دینی بوده و اهمیت عقل در توضیح بی تذکر آرای گذشتگان خلاصه می شود و به نوعی فلسفه سیاسی به ارشاد نامه نویسی، سیاست نامه نویسی و شریعت نامه نویسی تبدیل می شود. در عین حال، فلسفه سیاسی تفسیری اقتدار گرایانه به خود می گیرد. در دوره دوم به تبعیت از دوره اول به دنبال احیاء مفاهیم سنتی هستند و عقل و اندیشه به دنبال شرح و تفسیر است ولی در عین حال، اقتدار گرایی در آن از بین می رود. به عبارت دیگر، در دوره دوم هم در زمینه فلسفه سیاسی و هم در زمینه اقتدار گرایی با نوعی خلأ مواجه هستیم.
۲.
کلید واژه ها:
ایالات متحده استراتژی افغانستان تأثیرمحوری تروریسم
دگرگونی های نظام بین الملل در دو دهه اخیر، جهان را به طور عام و ایالات متحده را به طور خاص با تهدیداتی نوین آشنا کرد که برخورد با آنها نیازمند تغییر در استراتژی ها است. این مهم به خصوص با وقوع رویداد 11 سپتامبر نمایی تازه تر به خود گرفت. برخورد با چنین تهدیدات نوپیدا بی شک مستلزم تدوین راهبردی جامع است که متغیرهای مختلف نظامی، سیاسی، اقتصادی، فن آوری و ... را به طور همزمان در برگیرد تا با صرف هزینه های کمتر بتواند بیشترین تأثیر را بر رفتار دیگری داشته باشد. ایالات متحده با چنین رویکردی، عملیات تأثیرمحور را استراتژی خود در مقابله با تروریسم و افراطی گری در افغانستان قرار داده است؛ چرا که ایالات متحده برقراری امنیت خود را در برقراری امنیت در کشورهایی می داند که خیزشگاه عناصری است که می توانند منافع و امنیت آن را تهدید کنند.
۳.
کلید واژه ها:
ذهنیت گرایی ساختار کارگزار عینیت گرایی فرانظریه هستی شناسی اجتماعی
نظریه های اجتماعی و سیاسی بر پایه مبادی فرانظری خود که دلالت بر هستی شناسی اجتماعی و نتایج معرفت روش شناختی حاصل از آن دارد، بویژه در تاریخ معاصر به اردوگاههای مختلف عینیّت گرایانه و ذهنیت گرایانه تقسیم شده و بدین ترتیب، قرائتهای مختلف از رابطه فرد جامعه و ساختار و کارگزار را عرضه کرده اند. درمقابل فرانظریه های انتقادی که درصدد فرارفتن از تقابل عینیت گرایی ذهنیت گرایی در مورد رابطه فرد جامعه و ساختار کارگزار بوده اند، به ارائه رویکردهایی انتقادی پرداخته اند که همزمان ضمن توجّه به قابلیتها و نکات مثبت جریانهای رقیب در باب واقعیت اجتماعی سیاسی، به دور از جوانب نقص آنها در باز نمودن واقعیت اجتماعی سیاسی باشد.
۴.
کلید واژه ها:
اسرائیل کردستان عراق کشورهای همسایه کردستان گسل ژئوپلتیک
این تحقیق نشان می دهد که چگونه دو انگاره ژئوپلتیک آسیب پذیر منطقه اقلیم کردستان عراق از سوئی و روی سه گسل تمدنی عرب ، فارس و ترک واقع شدن و بی اعتمادی به این سه حوزه باعث نگاه همگرایانه کردهای عراق به اسرائیل به عنوان متحدی استراتژیک می شود. کردستان عراق در حوزه جزر و مد سه حوزه تمدنی ایرانی، عرب و ترک قرار دارد. بعد از اشغال عراق و تحت فشار این 3 حوزه و عدم اطمینان در قبال سیاست های آمریکا، ناچار متأثر از گونه ای تعبد ژئوپلتیک به سوی اسرائیل کشیده شده است. استدلال این پژوهش آن است که بر خلاف نگاه های رایج که اسرائیل را منتفع اصلی در ارتباط با کردها می داند، کردهای عراق با توجه به مضائق ژئوپلتیک و استیصال منطقه ای به دنبال همگرایی با اسرائیل هستند.
۵.
کلید واژه ها:
دیپلماسی عمومی نوین دستگاه دیپلماتیک ملی قدرت نرم یا هوشمندانه قلمرو عمومی جدید جهانی
در این نوشتار به این سئوال اصلی پاسخ داده می شود که دیپلماسی عمومی نوین چرا و چگونه در روابط بین الملل کنونی مطرح شده و چه ساختار و کارکردهایی دارد؟ در پاسخ دو گزاره بر اساس داده ها و روندهای مربوط به تحولات محیط بین المللی عرضه می شود.1.شکل گیری قلمرو عمومی جدید جهانی باعث شده که دیپلماسی عمومی نوین به یکی از عناصر اصلی افزایش قدرت نرم و یا هوشمندانه دولت های مختلف جهان و توسعه نفوذ آنها در عرصه سیاست جهانی تبدیل شود.
2.اهمیت فزاینده دیپلماسی عمومی در شکل نوین، عاملی اساسی در تحول دستگاه های دیپلماتیک ملی بوده و آنها را واداشته تا چارچوب های نظری و عملیاتی لازم را برای مدیریت کنش ها، گفتمان ها و تصاویر در عرصه سیاست جهانی تدوین کنند.
۶.
کلید واژه ها:
چالش ایران و غرب (آمریکا و اروپا) چالش ایران و قدرت های منطقه ساختار نظام بین الملل قدرت منطقه ای قدرت های فرا منطقه ای
دستیابی ایران به جایگاه نخست منطقه اگر چه دور از دسترس نیست؛ اما با چالش ها و محدودیت های بسیاری روبروست. در این راستا در عرصه خارجی، تقابل بخشی از سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به جهت خاستگاه اعتقادی و آرمانگرای آن، با برخی هنجارهای رایج در نظام بین الملل، وجود روحیه ضدامپریالیستی و عدم سرسپردگی در برابر قدرت های خارجی از یک سو و وجود مشکلاتی در روابط با قدرت های منطقه ای به جهت رقابت بر سر توزیع قدرت در منطقه از سوی دیگر، چالش ها و محدودیت هایی برای تبدیل ایران به قدرت نخست منطقه ای ایجاد کرده است. از این رو، هدف اصلی نوشتار حاضر بررسی و شناسایی دقیق این چالش ها و ارائه راهکارهایی جهت تقویت زمینه های ارتقا قدرت منطقه ای ایران است. این پژوهش به روش تحلیلی توصیفی به بررسی و تحلیل چالش های خارجی پیشاروی ایران می پردازد.
۷.
کلید واژه ها:
اتحادیه اروپا امنیت شغلی منعطف بازار کار دولت های رفاهی سرمایه گذاری خارجی گروه همکاری های نوردیک مدل های تامین اجتماعی
تجربیات دولت های عضو اتحادیه اروپا در طرح و اجرای سیاست های تامین اجتماعی، عمدتاً در قالب چهار مدل اصلی با نام های مدل آنگلوساکسون، مدل کانتینتال، مدل مدیترانه ای (یا جنوبی) و مدل نوردیک مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. بررسی ها نشان می دهد مدل تامین اجتماعی نوردیک با تحمیل کمترین هزینه به منابع بخش عمومی قادر به تامین سطحی از رفاه و عدالت اجتماعی برای مردم ساکن در کشورهای نوردیک بوده که از نظر کیفیت هم طراز با مدل تامین اجتماعی بسیار پرهزینه تر کانتینتال است. اما عدم تجانس های اجتماعی و فرهنگی، دلیل اصلی غیر قابل اجرا بودن بسیاری از الگوهای اجتماعی به اجرا در آمده در کشور های کم جمعیت نوردیک در کشورهای پرجمعیت تر اروپایی است.
۸.
کلید واژه ها:
حق فردی و اسلام دموکراسی ژرف دموکراسی متعهد شریعتی فضیلت اجتماعی
در این مقاله تلاش می شود نسبت اسلام و دموکراسی در قالب دموکراسی ژرف و دموکراسی متعهد (از دیدگاه شریعتی) بررسی شود. بنابراین، این نسبت در هفت مولفه مفهوم دموکراسی، آگاهی از دنیای بیرون، رهیافت چندگانه به دموکراسی، تعامل اجتماع و فرد، ارتباط کلامی، خود موقعیت مند و کثرت گرایی سنجیده شده است مولفه هایی فراتر از لیبرال دموکراسی رایج در غرب و هم در انتقاد به آن هستند. چون دموکراسی متعهد از آراء علی شریعتی برگرفته شده، در دموکراسی متعهد به دیدگاه های وی استناد کرده ایم. در نهایت، نتیجه گرفته می شود که در این قالب، دیدگاه های اسلامی شریعتی عمدتاً دموکرتیک است.
۹.
کلید واژه ها:
پایگاه اجتماعی جمعیت فدائیان اسلام رادیکالیسم اسلامی لوطی ها مجتبی نواب صفوی هیات های مذهبی
این مقاله سعی دارد بر اساس اسناد موجود در آرشیوهای اسنادی کشور و تاریخ شفاهی (خاطرات) جمعیت فدائیان اسلام، بستر ظهور، تحولات و پایگاه اجتماعی آنها را به بحث گذارد. فرض مهم این نوشتار آن است که آنها اجتماعی جدید در ایران بودند و نقد اساسی به تحولات فرهنگی رضاشاه و حوزه های علمیه داشتند. اعضای آنها بیشتر شاگردان بازاری، برخی از روحانیان سطح خوانده شامل می شد و ارتباط بسیار با شأن اجتماعی مهم به نام لوطیان داشتند. متوسط سن، بیست و یک ساله و از درون هیآت های مذهبی که خاص جامعه ایرانند برخاستند. اسناد و صورت بازجویی های بجا مانده، امکان ارائه روایتی جدید از آنها فراهم می کند که متفاوت با روایت همدلانه بازماندگان و روایت متنفرانه مستشرقان است.
۱۰.
کلید واژه ها:
بنیادگرایی اسلامی ژئوپلتیک مقاومت ساختار نظام بین الملل سیاست حفظ وضع موجود صدور انقلاب محیط ژئوکالچریک
تحولات سیاسی خاورمیانه در فوریه 2011 گسترش یافت. این امر به پایان حکومت بن علی در تونس، مبارک در مصر و علی عبدالله صالح در یمن منجر شد. در شرایط جدید نشانه های فرهنگی و هویتی از جایگاه و نقشی محوری تر برخوردارند. بازیگران حاشیه ای معادله قدرت در مرکز را دگرگون کرده و جلوه های وستفالیایی قدرت و حاکمیت کارکرد خود را از دست داده اند. در محیط جدید بین المللی هویت فراتر از عصر اثبات گرایی و خردگرایی کلاسیک نقش ایفا می کند. در این شرایط، جلوه هایی از دگرگونی های ژئوکالچریک در محیط های منطقه ای شکل گرفته که زمینه های تعارض نیروهای مختلف را علیه یکدیگر فراهم آورده است. در این فضا می توان به مؤلفه هایی همانند ژئوپلتیک مقاومت اشاره داشت. این روند به منزله رویارویی مقاومت ناشی از هویت با الگوهای مبتنی بر سیاست حفظ وضع موجود محسوب می شود.
۱۱.
کلید واژه ها:
ایران انقلاب اسلامی تحولات سیاسی
در این مقاله تلاش شده است ابعاد تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گیرد و به این سوال پاسخ داده شود که تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب متاثر از چه عواملی بوده است؟ برای پاسخ به این سوال ضمن توصیف ماهیت نظام سیاسی در ایران و شناسایی مکانیسم تحول در این گونه نظام های سیاسی این فرضیه اثبات شد که تحولات سیاسی در ایران طی سی سال گذشته عمدتاً شامل تحولات در سطح دولت بوده است که این تحولات با توجه به ماهیت دمکراتیک و مردمی جمهوری اسلامی عمدتا متاثر از رقابت بین خرده گفتمان های مختلف اندیشه اسلامی در ایران از یکسو و تغییرات اجتماعی و اقتصادی بعد از انقلاب بوده است که به رشد نیروهای اجتماعی و اقشار اجتماعی جدید در ایران منجر شد. هرچند عوامل خارجی به عنوان عوامل مهم حاشیه ای در این تحولات نقشی مهم داشته اند.
۱۲.
کلید واژه ها:
اصالت بومی گرایی تجدد جهان سوم جهانی شدن معرفت شناسی
اندیشه ی معاصر مملو از بحث های متنوع و گوناگون درباره ی «عصر جهانی» و «جهانی شدن ها» است. جهانی شدن به مثابه ی پدیده ای که سبب فشرده شدن روابط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شده است؛ روز به روز تعمیق و گسترش بیشتر می یابد. با این همه، هم زمان با چنین روند عام گرایی، وجهی از « خاص گرایی»ها در شکل نظریه های «بومی گرایانه» (نظریه های اصالت) مورد استقبال قرار گرفته است. نگارنده در نوشتار حاضر این فرضیه را به آزمون می گذارد که بومی گرایی از ابعاد مختلف معرفتی، سیاسی و تاریخی به تضادهای جدی در برابر جهانی شدن همچون ادامه مدرنیته برمی خورد. به این منظور پس از تشریح و تعریف اجمالی جهانی شدن و پیامدهای آن و طرح بحث درباره معنای « بومی گرایی» به چند پارادوکس موجود در نظریه ی مزبور به عنوان نشانه های تائید فرضیه اشاره می شود. رویکرد مقاله ی حاضر توصیفی تحلیلی است.
۱۳.
کلید واژه ها:
ایران اروپا ترقی توسعه روزنامه پرورش قاجار مشروطه
پیشرفت و توسعه در هر جامعه تنها زمانی به نتیجه می انجامد که دارای پشتوانه های نظری قدرتمند باشد. عقب ماندگی ایران دوره قاجار و پیشرفت شتابان غرب بسیاری از روشنفکران آن دوره را به دنبال پاسخ این سوال برد که چرا ایران این چنین در سراشیب زوال پیش می رود. بر این اساس و در جستجوی یافتن راه حلی برای برون رفت از عقب ماندگی، روزنامه پرورش توجه خود را به مولفه های فرهنگی توسعه معطوف داشته و ایرانیان را به "تلاش" و "کوشش"، "علم جویی"، "اتحاد و همدلی"، "وطن دوستی" و "توجه به اخلاقیات" دعوت می کرد. در این نوشتار، نویسندگان در پی پاسخ این سوال هستند که روزنامه پرورش چه مولفه هایی را برای پیشرفت و ترقی ایران ضروری می دانست؟ برای نیل به مقصود، مطالب این روزنامه مورد جستجو و تحلیل قرار گرفته است.
۱۴.
کلید واژه ها:
اتمی امریکا امنیت ملی تهدید نظامی جمهوری اسلامی ایران نقشه جنگ هسته ای
هدف اصلی این پژوهش تحلیل نقشه های جنگ اتمی امریکا است، که از جنگ جهانی دوم نه تنها به تحول در استراتژی کلان امریکا و ناتو منجر شده، بلکه برنامه تسلیحات اتمی کشورهای دارنده توانایی هسته ای، سیاست های دفاعی ناتو و امنیت جهانی را تحت الشعاع قرار داده است. پرسش های پژوهشی عبارتند از: وجوه اشتراک و افتراق در نقشه های جنگ اتمی امریکا چیست؟ آیا اطلاعات معتبری در مورد نیروهای اتمی امریکا به ویژه در خاورمیانه وجود دارد؟ تفاوت های عمده در راهبرد اتمی دولت اوباما با دولت های پیشین امریکایی چیست؟ نقشه های جنگ اتمی امریکا چه پیامدهایی برای امنیت ملی کشورهای غیر اتمی و به ویژه جمهوری اسلامی ایران دارد؟ نتیجه کلی این بررسی تحلیلی- تاریخی این است، که نقشه های جنگ و نیروهای اتمی امریکا با ایجاد تنش در سطح بین المللی بر امنیت ملی ایران و سایر کشورهای فاقد جنگ افزارهای هسته ای تاثیر منفی داشته است.
۱۵.
کلید واژه ها:
نظام بین المللی نظم ایده محور نظم جهانی نظم عدالت محور نظم موازنه محور نظم نهادمحور
علم روابط بین الملل در پاسخ به معمای نظم شکل گرفته است. مهم ترین موضوع فراروی تئوری های این رشته، ارائه الگویی از نظم در بین بازیگرانی است که در عرصه نظام بین الملل در حال کنش هستند. پرسش این است که برداشت تئوری های روابط بین الملل از مسأله نظم در نظام بین الملل پساجنگ سرد چیست؟ به نظر می رسد رشته روابط بین الملل در تبیین موضوع خود (نظم) به دلیل تحول در چارچوب کارکردی اش یعنی نظام بین الملل، با کثرت پارادایم ها روبرو است. به همین جهت در پاسخ به علل بی نظمی و مساله نظم، راهکارهایی مهم نظیر نظم موازنه محور، نظم نهاد محور، نظم ایده محور و نظم عدالت محور را ارائه کرده اند که به تشریح ابعاد هر یک پرداخته می شود. در پایان سعی بر آن است تا شاخص های الگوی مطلوب از نظم در نظام بین الملل کنونی ارائه شود.
۱۶.
کلید واژه ها:
اصلاحات دمکراسی تحمیلی دولت های عرب خلیج فارس شیعیان طرح خاورمیانه بزرگ
ضرورت اجرای اصلاحات سیاسی در ساختارهای حاکم بر دولت های عرب حاشیه جنوب خلیج فارس موجب شد مسئله دمکراسی تحمیلی مطرح شود. در این راستا بزرگ ترین طرحی که مطرح شد طرح موسوم به طرح خاورمیانه بزرگ است. با بررسی اقداماتی که تحت این طرح در منطقه انجام پذیرفت: اولا، در وضعیت کلی سیاسی و اجتماعی شیعیان تغییراتی قابل اعتنا ایجاد شد؛ ثانیا، طرح مورد اشاره پس از نتایج اولیه که به بار آورد فروکش کرده اما شکست نخورد؛ و ثالثا، تاثیراتی که وعده های انجام نشده در جریان این طرح بر خیزش کنونی اعراب برجاگذاشت، در خور توجه است. ضرورت اجرای اصلاحات سیاسی در ساختارهای حاکم بر دولت های عرب حاشیه جنوب خلیج فارس موجب شد مسئله دمکراسی تحمیلی مطرح شود. در این راستا بزرگ ترین طرحی که مطرح شد طرح موسوم به طرح خاورمیانه بزرگ است.
۱۷.
کلید واژه ها:
اتحادیه دانشجوئی در فرانسه انتخابات دانشجویی در فرانسه تحرکات دانشجویی در ایران تحرکات دانشجویی در فرانسه تشکل های دانشجویی در ایران تشکل های دانشجویی در فرانسه
بر خلاف جنبش های دانشجویی که بیشتر دل مشغول مسایل جامعه هستند و زمانی شکل سازمانی به خود می گیرند که رابطه میان جامعه و سیاست حاد شده باشد؛ تشکل های دانشجویی به دنبال خواست های دانشجویی در وضع عادی هستند. در این مختصر با اشاره به تاریخچه کوتاه پیدایی سازمان های دانشجویی در فرانسه و بنیان های فکری و عملی ایجاد این تشکل ها و نیز معرفی سه اتحادیه عمده دانشجوئی فرانسه و بیان ایده های آنان در انتخابات دانشجویی به اختصار به برخی از دیدگاه های دانشجویان فرانسوی در خصوص زندگی و امور تحصیلی شان اشاره شده است. سپس به تاریخچه تحرکات دانشجویی در ایران در قبل و بعد از انقلاب اسلامی توجه و بعد به طبقه بندی تشکل های دانشجویی و نقش و کارکرد آن در ایران پرداخته شده است. در پایان به تفاوت ها و شباهت ها در انگیزه تحرکات دانشجویی در فرانسه و ایران بطور مختصر اشاره شده است.
۱۸.
کلید واژه ها:
توسعه حکمرانی دولت فروتن سیاست گذاری عمومی طرح های بزرگ دولتی کارآمدی
دولت ها از دیرباز با فراز و فرودهایی به طرح های بزرگ و تاثیر آن در جامعه باور داشته اند و بدان تمسک جسته اند. دولت ایران نیز از این دست دولت هاست که چه پیش از انقلاب و چه پس از آن به نتیجه بخش بودن اقدام در قالب طرح های بزرگ معتقد بوده و بدان دست زده است. نئو لیبرالیسم برای زمانی چند دولت ها را از چنین نگرشی بازداشت؛ اما بحران اقتصادی دهه آغازین قرن حاضر سبب تاکید بر اهمیت حضور دولت در صحنه سیاست های عمومی و طرح های کم و بیش بزرگ آن شده است. دولت جمهوری اسلامی ایران، البته، همواره دولتی طرح گرا بوده است و اکنون نیز طرح هایی بزرگ را در سر و در دست اقدام دارد که طرح هدفمند سازی یارانه ها از جمله آنهاست. کوشش ما در این مقاله بر این است که بر سامانی تاکید ورزیم که چشم اندازهای امکان پذیری طرح های بزرگ دولتی را پررنگ تر می سازد.
۱۹.
کلید واژه ها:
اتحادیه اروپا (EU) منافع سیاسی منافع ملی موانع ساختاری و سیاسی
مقاله حاضر در پی بررسی و تبیین موانع الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا است. در این رهگذر، موانعی بر سر راه عضویت ترکیه در این اتحادیه مطرح شده و پیوستن این کشور به اتحادیه اروپایی را به تعویق انداخته است. در این بررسی از یک سو فرایند تلاش ترکیه در تحقق این خواست و از دیگر سو، علل و عوامل عدم تحقق آن با تکیه بر موانع موجود، مورد مطالعه و تبیین قرار گرفته است. مطابق یافته های پژوهش ترکیه با ده مانع ساختاری و نیز سیاسی از قبیل: روند حقوق بشر و گسترش دمکراسی واقعی، حقوق اقلیت های قومی- مذهبی و همچنین موارد عمده ی دیگر روبروست که به نظر می رسد هنوز با ایده آل های مورد نظر اتحادیه اروپا بسیار فاصله داشته و راهی دراز فراروی آن قرار دارد.
۲۰.
کلید واژه ها:
تجزیه و تحلیل در سطح انسانی تحول در روابط بین الملل رویکرد تصمیم گیری
کتاب «تصمیم گیری در سیاست خارجی» که از شاخه های اصلی تحلیل سیاست خارجی (FPA) است در نیمه نخست جنگ سرد به چاپ رسید. در آن دوره طرح نظاممند دولت ها جریان مسلط در نظریه روابط بین الملل بود. اما پایان جنگ سرد باور به استحکام، ثبات و پیش بینی پذیری نظام ها را متزلزل کرد. موج جدید برساخته گرایی در دهه آخر قرن بیستم تلاش کرد نشان دهد انگاره ها نحوه برداشت از قدرت و ساختار نظام را تغییر می دهند. بدین ترتیب، اسنایدر نقطه تلاقی نظریه روابط بین الملل را دولت نمی داند بلکه قائل به انسان تصمیم گیرنده است. این نقد و بررسی به مقالات این کتاب از چاپ نخست آن در نیمه قرن بیستم و آخرین نسخه آن در هزاره سوم اشاره دارد.
