۱.
کلید واژه ها:
جماعت باوری دموکراسی دولت فلسفه سیاسی نظریه ی خیر همگانی نظریه ی رضایت
امروزه اهمیت کانونی دموکراسی بر کسی پوشیده نیست و کمتر گرایش یا نحله ی فکری را می توان یافت که در فرمول بندی دیدگاه های خود نسبت به این موضوع بی تفاوت باشد. همین اهمیت کانونی دموکراسی موجب تغیر و تحول در ایستار بسیاری از نظریه های سیاسی نسبت به دموکراسی شده است. شاید یکی از مهم ترین این تلاش ها به شاغلان در فلسفه سیاسی بر می گردد که کوشیده اند تا ایستارهای منفی این گرایش نسبت به دموکراسی را مورد تجدیدنظر و بازبینی قرار دهند. مقاله ی حاضر می کوشد ضمن بیان مولفه های اصلی این تجدیدنظرطلبی به ارزیابی انتقادی آن بپردازد. امروزه اهمیت کانونی دموکراسی بر کسی پوشیده نیست و کمتر گرایش یا نحله ی فکری را می توان یافت که در فرمول بندی دیدگاه های خود نسبت به این موضوع بی تفاوت باشد. همین اهمیت کانونی دموکراسی موجب تغیر و تحول در ایستار بسیاری از نظریه های سیاسی نسبت به دموکراسی شده است.
۲.
کلید واژه ها:
اجلاس جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی جامعه اطلاعاتی راهبری اینترنت
در جهان امروز، اینترنت مسائل متعدد و متنوع را مطرح کرده که بدون شک صاحبنظران سیاسی و حقوقی نمی توانند از کنار آن بی تفاوت بگذرند. مسائل و مشکلاتی که جامعه جهانی ناچار است برای آن راه حلی بیابد. نخستین مسئله در ارتباط با اینترنت، موضوع راهبری شبکه است. اینترنت بوسیله یک مؤسسه آمریکایی به نام ایکان مدیریت می شود که ایالات متحده تمایل دارد به هرنحو ممکن چنین وضعیتی را حفظ کند. در این نوشتار ابتدا راهبری اینترنت بوسیله مؤسسه مزبور بررسی می شود و سپس این موضوع را مطالعه خواهیم کرد که آیا از نظر حقوق بین الملل اقدامات آن قابل انتساب به دولت آمریکا هست و موجب ایجاد مسئولیت بین المللی برای این کشور می شود؟ در جهت تحقیق این مبحث اسناد بین المللی در زمینه نحوه مدیریت شبکه جهانی اینترنت که در اجلاس های جهانی سران درباره جامعه اطلاعاتی به تصویب رسید، بررسی خواهد شد.
۳.
کلید واژه ها:
احساس کارایی سیاسی اگاهی سیاسی پایگاه اجتماعی- اقتصادی حساسیت سیاسی دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران مشارکت سیاسی
در این پژوهش میزان تمایل به مشارکت سیاسی دانشجویان دانشگاه های دولتی شهر تهران و عوامل مؤثر بر آن بررسی می شود. این پژوهش به روش پیمایش و با استفاده از ابزار پرسشنامه انجام شده و در آن داده های 667 پرسشنامه از مجموع 700 پرسشنامه توزیع شده بین دانشجویان یازده دانشگاه دولتی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. یافته های حاصل از پژوهش بیانگر آن است که میزان تمایل به مشارکت سیاسی دانشجویان «کم» است. بر اساس تحلیل های آماری انجام شده وجود رابطه مثبت بین میزان تمایل به مشارکت سیاسی دانشجویان با احساس کارایی سیاسی، حساسیت سیاسی و آگاهی سیاسی آنها تأیید شده است. بر همین اساس، رابطه ای بین پایگاه اجتماعی- اقتصادی دانشجویان و میزان تمایل آنها به مشارکت سیاسی وجود ندارد.
۴.
کلید واژه ها:
بی طرفی ارزشی پوزیتیویسم طبیعت گرایی فرانظریه کارگزاری اخلاقی سیاسی
فرانظریه سیاسی پوزیتیویستی برپایه اصل وحدت روشی میان علوم، فروکاست موضوعات سیاسی را به طبیعی و در نتیجه مطالعه تجربی نظم های علّی حاکم بر پدیدارهای آنها را مورد تأکید قرار می دهد.بر این اساس، عمل سیاسی به صورت تجربی تابع نظمی علّی تلقی شده و فرانظریه پوزتیویستی معطوف به تبیین و پیش بینی آن در قالب ساختار قیاسی نظریه علمی و الگوی قیاسی قانون شناختی است. پوزیتیویسم با تأکید بر بی طرفی ارزشی و ضرورت تفکیک واقعیت - ارزش، ارزش های سیاسی را فاقد معیارهای عینیّت، معناداری و علمی بودن در نظر می گیرد. بدین ترتیب، مطالعه نظم تجربی اعمال در قالب نظریه هایی همچون انتخاب عقلایی و کارکردگرایی سیستمی با پیش فرض انفعال فاعل شناسا در مقابل واقعیت و بی طرفی ارزشی نسبت به آن که معطوف به شناخت و کنترل ابزاری در قالب سیاستگزاری های کلان است، مورد تأکید قرار می گیرد.
۵.
کلید واژه ها:
انسان کامل حکومت حکومت معنوی سلطنت باطنی عدالت فضیلت مردم مولوی
رابطه حکومت و مردم مسأله انسان است که اندیشه غالب متفکران بزرگ را به خود مشغول داشته است. مولانا محمد بلخی نیز این مسأله را در سراسر آثارش مطرح ساخته و با تأکید بر ویژگی هایی چون عدالت، دانش، فضیلت و معنویت که بیانگرصلاحیت حکومت اند حکومت مطلوب را حکومت باطنی و معنوی می داند که پی آمدش حکم راندن بر دلهاست. رهبر چنین حکومتی ولی خدا (انسان کامل )است که حکمرانی اش مظهر شاهی و تدبیر اوست و نمونه عینی آن فرمانروایی پیامبر اسلام (ص) است. چنین حکومتی دارای چهار ویژگی عدالت ، معنویت ، فضیلت و تدبیر است. در نگاه مولانا رابطه حکومت و مردم در اصل نگهبانی، پرورشی و مهرورزی است نه قیمومیت و سلطه. او با توجه به تأثیر بنیادین حکومت بر مردم این رابطه رابا تشبیهاتی چون«روح و جسم » و «حوض و لوله ها» و...بیان می دارد.
۶.
کلید واژه ها:
آذربایجان ایران آمریکا ترکمنستان رژیم حقوقی دریای خزر روسیه ساختار-کارگزار قزاقستان
دریای خزر تا مدت ها بدون اینکه اهمیت بین المللی داشته باشد بین ایران و شوروی به صورت مشترک بر اساس عهد نامه های 1921و1940 مورد استفاده قرار می گرفت . پس از فروپاشی شوروی و افزایش کشورهای حاشیه دریای خزر از 2 به 5 کشور، این دریاچه اهمیت بین المللی یافت که علل آن به موقعیت ژئوپولتیک و ژئواکونومیک آن باز می گردد. به دنبال این شرایط رژیم حقوقی دریای خزر نیاز به بازبینی مجدد پیدا کرد و با توجه به چالش های موجود میان کشور های ساحلی در رسیدن به رژیم حقوقی عادلانه، ج.ا.ایران به رغم تلاش های بسیار نتوانسته است به رژیم حقوقی مناسب دست یابد.این مقاله به دنبال آن است که سیر تعیین رژیم حقوقی دریای خزر و دلایل عدم موفقیت ایران در دستیابی به سهم مطلوب خود را با توجه به رویکرد ساختار- کارگزار بررسی کند
۷.
کلید واژه ها:
امریکا تک قطبی جنگ سرد ساختار سیاست خارجی نظام بین الملل
دوره پس از جنگ سرد همواره شاهد مباحث بسیاری در باره ساختار نظام بین الملل از سوی نویسندگان و پژوهشگران روابط بین الملل بوده است. باوجود آن، این پرسش همچنان مطرح است که ساختار نظام بین الملل پس از جنگ سرد چه مدلی است و تأثیر این ساختار بر سیاست خارجی کشورها بویژه قدرت برتر چگونه بوده است؟ یکی از نظریه های مطرح شده در این باره این است که ساختار موجود، با در نطر داشتن جمیع ملاحظات، یک ساختار تک قطبی است. اما یک نظام تک قطبی چه ویژگیهایی دارد. این پرسشی است که کمتر به آن پرداخته شده است. به نظر می رسد با استفاده از نظریه سیاست بین الملل کنت والتز و مفهوم ساختار مورد نظر وی بتوان ساختار نظام بین الملل پس از جنگ سرد را به صورت تک قطبی تبیین و سپس، رفتار واحدهای اصلی نظام بویژه قطب برتر را بررسی کرد.
۸.
کلید واژه ها:
آموزش سیاسی دموکراسی رضایت مندی سودانگاری عمل گرایی عینی گرایی گفتگو
از آغاز تاکنون، سیاست با اندیشه های موجود در جوامع دارای پیوند بوده است که برحسب ضرورت ها، وقایع و گزینش گری به نتایجی خاص منجر شده است. "پراگماتیسم" از جمله اندیشه هایی می باشد که همگام با سایر نظریه ها، تاثیرات اساسی در نگرش و رفتار سیاسی از خود بر جای گذاشت و حتی به صورت رویکرد غالب در حوزه های علمی، آموزشی و سیاسی برخی جوامع درآمد. از این رو، برقراری رابطه میان اندیشه ی عمل گرایی با سیاست به ویژه برای جوامعی که بیشتر ذهنی محسوب می شوند، اقدامی ضروری می باشد. در این مقاله، قصد پاسخ بدین سوال را داریم که در صورت به کارگیری تفکر پراگماتیستی در حوزه ی سیاست، چه تأثیراتی بر آن خواهد گذاشت؟ مساله ای که می تواند بخشی از زوایای گسترده و پنهان سیاست را آشکار ساخته و به عنوان یک روش در پژوهش های سیاسی مورد استفاده قرار گیرد.
۹.
کلید واژه ها:
امام خمینی (ره) جمهوری اسلامی ایران عقلانیت مجمع تشخیص مصلحت نظام
پس از پیروزی انقلاب اسلامی و لزوم تدوین قوانینی مبتنی بر مذهب شیعه و قانون اساسی شرایطی ایجاد شد که بین شورای نگهبان و مجلس شورای اسلامی اختلاف نظر پیش آمد. امام خمینی برای حل این اختلاف نظرها دستور تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام را صادر فرمودند. با داشتن شناختی حداقلی از کاروی ژه ی این نهاد این سوال تداعی می شود؛ امام خمینی که همواره بر اجرای احکام و قوانین مصرّحه در اسلام تاکید داشتند با استناد بر چه اصلی دستور تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام را که در شرایطی حتی حکم به تعطیلی موقت برخی احکام ثابت و پایدار اسلام می دهد را صادر فرمودند؟ در این پژوهش با تاکید برآنکه مصلحت سنجی همواره جزء لاینفک سیره ی امام بوده است به بررسی رابطه بین عقلانیت حاکم بر سیره امام خمینی و مصلحت سنجی ایشان که به شکل عیانی در شکل گیری مجمع تشخیص مصلحت نظام متجلی شده است، پرداخته ایم.
۱۰.
کلید واژه ها:
امنیت امنیت ملی ترور تروریسم توسعه سیاسی
از آنجا که پدیده تروریسم در دنیای امروز یکی از موضوعات مهم و تاثیرگذار بر مسائل مختلف از جمله امنیت ملی کشورهاست در مقاله حاضر سعی شده که یکی از ابعاد و بسترهای مهم تعاملی میان تروریسم، امنیت ملی و توسعه سیاسی در کشورهای جهان سوم و در ایران اسلامی مورد بررسی قرار گیرد. نکته مهم در این بررسی آن است که تروریسم، پدیده ای استراتژیک در نظر گرفته شده که برای دستیابی به اهداف و اثرگذاری بر امنیت ملی کشورها راهبردهای مبتنی بر سه فاز عملیاتی؛ ایجاد آشفتگی روانی ناشی از ترس در مردم، ترغیب نظام حاکم به پاسخگویی و انتقال مشروعیت را دنبال و فضایی تعاملی و تقابلی را با مردم و با نظام سیاسی حاکم مدیریت و اجرا می کند.
۱۱.
کلید واژه ها:
تحولات ساختاری – اجتماعی جوانان مشارکت سیاسی نظریه سیستمی
مشارکت سیاسی، فراگرد ایفاء نقش مشارکتی افراد و بازیگران اجتماعی به منظور تعیین سرنوشت خود، بیان مطالبات یا حمایت ها و تأثیر بر تصمیم گیری های حکومتی است. بیش از دو دهه است که در سطح جهان به ویژه در دموکراسی های تثبیت یافته جوانان به عنوان یکی از بازیگران یا نیروهای اجتماعی مهم پذیرفته شده و حضوری چشمگیر در عرصه مشارکت به ویژه در جنبش های اجتماعی داشته اند. در این مقاله، در بخش نخست، تأثیر تغییر و تحولات ساختاری – اجتماعی در ایران در دهه اخیر بر پیدایش برخی چالش ها برای حکومت و ضرورت مشارکت سیاسی فعالانه جوانان بررسی می شوند؛ سپس در بخش دوم، تشکل های موجود مشارکتی جوانان نقد می شوند و در پایان، در چارچوب نظریه نهادمندی هانتینگتون و نظریه سیستمی دیوید ایستون مدل پیشنهادی برای تحقق مشارکت سیاسی فعالانه جوانان در ایران ارائه می شود
۱۲.
کلید واژه ها:
ارتش حرفه ای استراتژی خدمت سربازی فناوری های نوین نظام وظیفه
با پایان جنگ دوم جهانی به تدریج تغییر و تحول در روش های تامین منابع انسانی ارتش ها و روی آوردن به نیروهای داوطلب و حرفه ای آغاز شد. فناوری های نوین نظامی، نیاز به نیروی انسانی متخصص و برخوردار از آموزش های پیچیده و تحول در استراتژی های نظامی نقشی مهم در این فرایند داشتند. دستیابی به سلاح های اتمی و پیشرفته، ناکارآمدی سربازان وظیفه در انجام وظایف محوله، اتخاذ استراتژی های نوین سیاست خارجی و امنیتی، روی آوردن برخی از کشورها به استراتژی هایی که تامین امنیت و دفع تهدیدهای نظامی را به سازمان های بین المللی و قدرت های بزرگ وامی گذارد؛ موجب تحول در اشکال مرسوم تامین منابع انسانی در برخی از کشورها و عطف توجه آنان به نیروهای داوطلب و ارتش های حرفه ای شده است
۱۳.
کلید واژه ها:
ایران اعتماد توسعه اقتصادی سرمایه اجتماعی فساد اداری- مالی کره جنوبی مشارکت اجتماعی
اگرچه تلاش های مختلفی در جهت تبیین علل تفاوت سطح توسعه اقتصادی در دو کشور ایران و کره جنوبی انجام شده اما در هیچ یک به طور خاص نقش سرمایه اجتماعی مورد بررسی قرار نگرفته است. این در حالی است که در سال های اخیر شاهد مطرح شدن نظریه پیوند سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی و توجه ویژه به آن از سوی نهادهای اقتصادی بین المللی بوده ایم. در این پژوهش با بهره گیری از این نظریه بررسی تجربی آن را در مورد دو کشور ایران و کره جنوبی مد نظر قرار داده ایم. بر اساس نتایج به دست آمده ارتباطی معنادار بین پایین بودن سطح کلی سرمایه اجتماعی در ایران و ناکامی در دستیابی به اهداف توسعه ای کشور قابل مشاهده است. در مقابل بالا بودن سطح سرمایه اجتماعی در کره جنوبی نقشی مثبت در دستیابی کره به جایگاه ممتاز از نظر توسعه اقتصادی داشته است.
۱۴.
کلید واژه ها:
تجدد تغییر فرهنگی جوانان یزدی سبک زندگی غربی سنت عزت نفس
هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه و میزان همبستگی بین عزت نفس و « سبک زندگی غربی» در میان جمعیت نمونه 227 نفری جوانان شهر یزد است. برای دستیابی به این هدف از یک سو، یک شاخص کلی برای عزت نفس ساخته و جامعه مورد مطالعه به دو گروه دارای « اعتماد به نفس بالا » و « اعتماد به نفس پایین » تقسیم شده است . از سوی دیگر ، با استفاده از آزمون کندال، تلاش شده است که رابطه بین « عزت نفس » و « گرایش جوانان یزدی به سبک زندگی غربی» در حوزه های مختلف اخلاقی، اقتصادی، اجتماعی، شخصی، سیاسی و علمی با لحاظ کردن ضریب همبستگی ارزیابی شود. یافته های تحقیق بیانگر آن است که در مجموع هرچه عزت نفس بالاتر باشد میزان گرایش به سبک زندگی غربی در جوانان یزدی کمتر است و بالعکس.
۱۵.
کلید واژه ها:
ایران انقلاب اسلامی تحولات سیاسی ایران جمهوری اسلامی دیدگاه سیستمی
در این مقاله تلاش شده است تا به این سوال پاسخ داده شود که تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب در چه سمت و سوی جریان داشته است؟ و چه عواملی بر این تحولات تأثیر گذار بوده است؟ برای پاسخ دادن به این سوال ضمن بررسی دیدگاه های مطرح شده در این مورد، تلاش شده تا در چارچوب دیدگاه سیستمی به بررسی روندها و آینده پژوهی سمت و سوی تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب بپردازد.
در این مقاله تلاش شده است تا به این سوال پاسخ داده شود که تحولات سیاسی در ایران بعد از انقلاب در چه سمت و سوی جریان داشته است؟ و چه عواملی بر این تحولات تأثیر گذار بوده است؟
۱۶.
کلید واژه ها:
ارتباطات فرهنگی بین المللی امنیت جهانی حقوق بشر محیط زیست هویّت فردی و فرهنگی
در این مقاله به منظور تبیین جایگاه و اهمیت ارتباطات فرهنگی بین المللی در دگرگونی صلح و امنیت جهانی ابتدا شاخص های آن از طریق ارتباطات فرهنگی میان کشورها، سازمان های بین المللی دولتی و غیردولتی، جنبش های اجتماعی، مهاجرت های بین المللی و تکنولوژی های نوین ارتباطی مورد بررسی قرار می گیرد و سپس موضوع حفظ و حراست از ارزش های امنیت جهانی نظیر پاسداری از حقوق بشر، تقویت هویت های فردی، قومی و فرهنگی، پاسداری از محیط زیست، زدایش تعصبات فرهنگی و صلح و امنیت جهانی با توجه به متغیر ارتباطات فرهنگی بین المللی تجزیه و تحلیل می شوند.
۱۷.
کلید واژه ها:
آرمان گرایی اقتصاد سیاسی سرمایه داری تجاری سرمایه داری صنعتی فن سالاران نظریه ام القراء نهادگرایی واقع گرایی
درک ماهیت و تحولات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بدون مطالعه صورتبندی و تعامل نیروهای اجتماعی امکان پذیر نیست. سال 1368 هم به لحاظ تحولات اقتصادی و اجتماعی و هم به لحاظ کیفیت سیاست خارجی نقط? عطف به شمار می آید. در این دوره، رشد شاخصهای صنعتی به خصوص صنایع سنگین در بخش دولتی و خصوصی قابل توجه بود. خدمات و بازرگانی به شکل جدید و در قالب بازار سنتی همگام با صنعت رشد یافت. نقش فن سالاران تقویت شد و طبقه متوسط جدید شکل مشخص تر گرفت. سوال اصلی این مقاله چگونگی تاثیر نیروهای اجتماعی بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. فرضیه نویسندگان این است که گر چه تقویت سرمایه داری تجاری و صنعتی سبب تعدیل سیاست خارجی شد، ولی تقویت سرمایه داری تجاری وابسته، سرمایه داری سنتی، روحانیون و همچنین فشار طبقات پایین در اثر نبود اصلاحات ساختاری، موجب تغییرهای آشکار در سیاست خارجی ایران شد.
۱۸.
کلید واژه ها:
جهانی شدن اقتصاد سیاست زدایی سیاستگذاری اقتصادی سیاستگذاری پولی سیاستگذاری مالی
جهان در قرن بیست و یکم شاهد تحولی شگرف از ناحیه فرآیند جهانی شدن بوده است. در این میان جهانی شدن اقتصاد بارزترین و مشخص ترین نمونه جهانی شدن به شمار می رود. مسأله حائز اهمیت در جریان فرآیند جهانی شدن اقتصاد که بر عملکرد دولت ها و سیاستگذاری اقتصادی آنها تأثیرگذار است، بررسی چگونگی سیاستگذاری اقتصادی دولت ها است. هدف این پ ژوهش بررسی تأثیر فرآیند جهانی شدن اقتصاد بر سیاستگذاری اقتصادی دولت هاست. این پژوهش در پی پاسخ به این سئوال اصلی است که جهانی شدن اقتصاد چه تأثیری بر سیاستگذاری اقتصادی دولت ها داشته است؟ در پاسخ به این سئوال، فرضیه اصلی پژوهش این است که جهانی شدن اقتصاد روندی را به سمت سیاست زدایی از سیاستگذاری اقتصادی نشان می دهد. به عبارت دیگر، روند حاکم بر فرآیند جهانی شدن اقتصاد حاکی از تمایل فزاینده به سمت سیاست زدایی از سیاستگذاری اقتصادی است
۱۹.
کلید واژه ها:
تحلیل مرحله ای تصمیم گیری تعادل ایستا رشد بلندمدت سیاستگذاری اقتصادی سلسله مراتب سازمانی شبکه سازی در سیاست گذاری اقتصادی نهادهای فراملی
سیاستگذاری اقتصادی دارای روش شناسی و رهیافت های نظری متنوع است و از مدل های متفاوت بهره می گیرد. به عبارت دیگر، «پیوند قالب های روشی و نظری» بستر شکل گیری مدل هایی را فراهم می آورد که بخشی از واقعیت های نظام اقتصادی کشورها را شکل می دهد. به این ترتیب، می توان تاکید داشت که هر مدل اقتصادی ترکیبی از روش شناسی خاص، مبانی تئوریک و نظری مشخص و در نهایت شکلی خاص از فرایند اجرایی است. در این مقاله، مدل های سیاستگذاری اقتصادی شامل: «تحلیل استراتژیک»، مدل «تحلیل مرحله ای»، مدل «تصمیم گیری»، مدل «سازمان، سلسله مراتب و شبکه»، مدل «سازمان ها و نهادهای فرادولتی»، «مدل تعادل ایستا»، و در نهایت فرایندهای «رشد بلندمدت» و «اشتغال کامل» مورد بررسی قرار می گیرد. بدیهی است، مطلوبیت هر یک از این مدل ها بستگی به شرایط اقتصادی، فضای بین المللی و همچنین شاخص های اجتماعی کشوری دارد که چنین مدلی می تواند در آن مورد استفاده قرار گیرد.
