۱.
کلید واژه ها:
جمهوری اسلامی ایران روابط خارجی سیاست خارجی سیاستگذاری خارجی عربستان سعودی
در این پژوهش، اهداف کلان دو کشور ایران و عربستان سعودی، مورد بررسی قرار می گیرد. از نظر نویسندگان، واکاوی روابط دو کشور با توجه به این اهداف که شکل دهنده ی سیاست خارجی آنها می باشد می تواند به ما در تبیین اهداف فوق کمک کند. در این پژوهش، ابعاد نظری شکل دهنده به ساختار ذهنیِ حاکم بر این روابط به صورت تحلیلی و برپایه ی استشهاد به وقایع گذشته ی روابط دو کشو ر، بدون تمرکز بر دوره ای خاص، مورد بررسی قرار می گیرد. در این پژوهش همچنین موانع ساختاری موجود که مانع بهبود روابط دو کشور می شود مورد توجه قرار می گیرد. در پایان میزان توانایی دو کشور در گذار از وضعیت تعارض و رقابت به همکاری و تعامل عقلانی پایدار در قالب نتیجه گیری مطرح می شود.
۲.
کلید واژه ها:
اندیشه سیاسی در ایران باستان خرد خرد سیاسی شاهنامه فردوسی
«خرد» را می توان مهم ترین مفهوم مطرح شده در شاهنامه فردوسی دانست. این مفهوم هنگامی که در عرصه اداره کشور و اعمال حکمرانان قرار می گیرد رنگ و بوی سیاسی می یابد و می توان از آن به عنوان «خرد سیاسی» تعبیر کرد. لازمه پرداختن به خرد سیاسی و جوانب و کارکردهای آن آگاهی از مبانی و ساختارهای آن است. این مبانی قابل استخراج از متون کهن ایران باستان که شاهنامه فردوسی تا حد زیادی متاثر از آنها می باشد، عبارت است از : 1- زمان، 2- فضا مکان، 3- آفرینش، 4- بخت، 5- خیر و شر. مفاهیم یاد شده کلیت تفکر و اندیشه فردوسی و از جمله مهمترین آنها؛ خرد در مفهوم کلی و چند بعدی و سیال آن و خرد سیاسی را به معنای منش و شیوه اداره کشور شامل می شود.
۳.
کلید واژه ها:
ایدئولوژی آنارشیسم پیشرفت علمی جامعه ی آزاد دموکراسی روش شناسی علم گرایی نخبه گرایی
از حیث معرفت شناسی، شاید مهم ترین دغدغه ی دانشمندان علاقه مند به حیات دموکراتیک در چند سده ی اخیر یافتن مبنا و پایه ای تزلزل ناپذیر برای دموکراسی بوده است. تقریبا ویژگی اصلی تمام نظریه های توسعه را همین امر تشکیل می دهد. در این میان، یکی از برجسته ترین این تلاش ها از آن آنارشیسم نظری است. این مکتب فکری می کوشد با طرد انواع دستگاه های سلطه و سرکوب به ویژه علم سالاری و تکنوکراسی مبنایی واقعی برای یک جامعه ی آزاد و دموکراتیک به وجود آورد. مقاله ی حاضر می کوشد با تمرکز بر این تلاش فکری، به بررسی این موضوع و امکان پذیری آن بپردازد.
۴.
کلید واژه ها:
بنیان گرایی عدالت اجتماعی مفهوم حق وظیفه شناسی بازنمودی وظیفه شناسی سازندگرا
این پژوهش در پاسخ به پرسش از ادعاهای دو روایت از وظیفه گرایی قاعده نگر، شامل سازندگرا و بازنمودی در باب بنیان های اخلاقی عدالت اجتماعی، این فرضیه را مطرح می کند که هر یک از این دو روایت، به استلزامات منطقی وظیفه شناسی حق گرای خود وفادار نمانده اند. روایت سازندگرا با پذیرش توافق گرایی قراردادی، ادعای بنیان گرایی خود را با چالش روبرو می سازد و با توجیه پذیرسازی نابرابری های اقتصادی و اجتماعی –آنگاه که به نفع همگان باشد- از وظیفه شناسی اخلاقی به سود غایت گرایی نفع طلبانه دست می کشد. و روایت بازنمودی، نهایتاً به ارزش های خاص و محلی فروکاسته می شود و با طرد عملی جهان شمولی، بنیان گرایی خردباورانه خود را همسو با غایت گرایی تفسیر می کند. این مقاله به رویارویی این دو روایت در محورهایی مانند منشاء ارزش های اخلاقی به طور کلی، و عدالت اجتماعی به طور خاص، بنیان گرایی، شمول گرایی و غایت گرایی این ارزش ها، تقدم حق یا خیر بر یکدیگر، شکل گیری هویت اخلاقی فرد، جایگاه و کاربرد مفهوم عدالت، و
۵.
کلید واژه ها:
اندیشه اسلامی سیاست خارجی عدالت عدالت و سیاست قانون اساسی
اندیشه سیاسی اسلام که ساختار تئوریک نظام سیاسی ایران را صورت بندی می نماید متأثر از ارزش های توحیدی وجهان شمولی اسلام ومدعی صورت بندی وشیوه سازماندهی خاصی برای دست یابی به اهدافی متعالی است.از مهم ترین این ارزش ها اصل عدالت را باید نام برد که خداوند هدف از بعثت پیامبران (لیقوم الناس باالقسط)و تمامی انسان ها بویژه اهل ایمان برپاداشتن عدل و قسط اعلام می دارد.جمهوری اسلامی ایران دراصول متعدد قانون اساسی اجرای اصل عدالت درعرصه های مختلف داخلی وبین المللی رایکی از اهداف وآرمان های نظام اسلامی می داند. این اصل در سیاست خارجی به سیاستی انتقادی از سلسله مراتب ژئوپولیتیک قدرت در نظام جهانی، هنجارهای حاکم برسیاست بین الملل، نقش شورای امنیت درحفظ وضع ناعا دلانه موجود و جایگاه سازمان ملل و مواضع آن که جمهوری اسلامی ایران وسایر کشورهای مستضعف را متأثر می سازد می پردازد.
۶.
کلید واژه ها:
ایران معاصر اصولی گری آموزه ها و مفاهیم جدید اندیشه سیاسی محمد حسین نائینی نواندیشی دینی
اندیشه و نظر نائینی در حوزه اصلاح طلبی و نو اندیشی دینی در شرایطی که جامعه ایرانی احساس عقب ماندگی می کند و خود را در مواجهه با اندیشه ها و شرایط قدرتمند غرب می بیند، قابل طرح است؛ در این وضعیت است که در جامعه ایران خصوصا در میان نخبگان از یک طرف خود را عقب مانده و از طرف دیگر غرب را پیشرفته می بینند. نائینی با نگاهی به وضع جامعه ایرانی و شرایط به اصطلاح «ملل متمدنه» به این اعتقاد می رسد که اندیشه هایی که باعث پیشرفت و تمدن در غرب شده در داخل منابع، تاریخ و اندیشه های اسلامی وجود دارد اما این غربی ها بودند که آنها را به کار بردند و از آنها استفاده کردند و در نتیجه به پیشرفت و ترقی و قدرت رسیدند. لذا نائینی روی کرد اصلاح طلبی و نواندیشی دینی را اتخاذ می کند
۷.
کلید واژه ها:
آرا و افکار روحانیت عملکرد شاه محمدرضا شاه پهلوی مراجع تقلید
تاریخ و فرهنگ جامعه ایران با دین آمیخته است.جامعه ایران یک جامعه دینی است که در آن فقها و مراجع تقلید بعنوان پیشوا و الگوی مذهبی در سیاست نقش بارز داشته اند. بخش عمده ای از تحولات تاریخ ایران اختصاص به تعاملات میان علمای دینی و حکام سیاسی دارد . شاید عمده ترین چالش و قابل توجه ترین برخورد میان فقها و حکومت در زمان پهلوی دوم رخ داده است که منجر به سقوط آن حکومت شد. شیوه عملکرد رژیم پهلوی و واکنش علمای دینی در رخداد چنین سرانجامی محل تأمل است. این مقاله قصد دارد با بررسی روند تعاملات میان محمدرضا شاه پهلوی و برجسته ترین علمای دینی وقت، نگرش و کنش و واکنش های فقها را در مقاطع مختلف مورد تحلیل قرار داده و در نهایت به دسته بندی مواضع اتخاذ شده بپردازد.
۸.
کلید واژه ها:
پساساختارگرایی پست مدرنیسم رابطه گفتمانی و قدرت سازه انگاری هویت
این نوشتار به بررسی چگونگی شکل گیری هویت و ماهیت وجودی آن در بین سازه انگاران متعارف و رادیکال می پردازد. سازه انگاری متعارف به دلیل تاکید بر نظریه ساختار یابی و نیز برخی مفروضات رئالیسم علمی از سوی سازه انگاران رادیکال متهم به ذات انگاری و پذیرش هویت پیشینی برای کارگزاران است. علاوه بر آن عدم توجه به گفتمانی بودن رابطه و نادیده گرفتن نقش قدرت در آن، دوگانه انگاری مدرنیستیِ خود/دیگری، فرض وجود دو کنشگر خردمند در «دیدار اول»، - که «خود»، پیش از تعامل «دیگری» را می شناسد- فرض یکپارچه بودن معنای « نشانه» ، فرض توانایی ترسیم رابطه علّی بین کنش خاص و معنای خاص و فهم تثبیت شده از هویت به عنوان یک متغیر در تبیین علّی، از دیگر نقد های سازه انگاران رادیکال است که در مقابل بر سیالیت و گفتمانی بودن هویت، توجه به ادعای این مقاله این است که علاوه بر
۹.
کلید واژه ها:
ادبیات اشرافیت انسان انقلاب بورژوازی طبیعت فرهنگ ماهیت بشر
می توان انتظار داشت تفاوت ها در نوع نگرش به ذات، تواناییها و خصوصیات بشری سویه هایی گوناگون را در فرجام یک نظام اندیشگی رقم زند و از همین رو آثار چنین مبانی را در بستر فرهنگ سیاسی جوامع نیز می توان جستجو کرد. نوع برداشت و تصور از محدودیت ها و توانایی های بشری و کیفیت سیرت و طبیعت انسانی، سوژه ها را در قبال موقعیت و وضعیت خود در هستی انسانی شان به بصیرتی می رساند که در نحوه ی تصمیم گیری و اندیشه ی آنان در قبال چگونگی عمل ورزی سیاسی اجتماعی شان جهت می بخشد. در جریان این تحقیق با مطالعه ی ده رمان شاخص فرانسوی و انگلیسی قرن نوزدهم و تحلیل محتوای انسان شناختی آنها، رد پای نوع نگاه ماهوی و برداشت از سرشت انسان و در عین حال توالی آن در زیست سیاسی اجتماعی مردمان این کشورها مورد مقایسه قرار می گیرد.
۱۰.
کلید واژه ها:
طالبوف تبریزی مدرنیته هویت هویت دینی هویت سنتی هویت فرهنگی هویت مدرن هویت ملی
در سده 19 میلادی با تلاقی جامعه سنتی ایران با مدرنیته غرب پرسش چه باید کرد؟ طرح شد. پاسخ عبدالرحیم طالبوف تبریزی به این سوال، پذیرش مشروط مدرنیته بود. وی عناصر مهم مدرنیته و هویت مدرن مانند خردگرایی، قانونگرایی، حاکمیت ملی، انتقاد پذیری و تا حدی سکولاریسم را می پذیرد ولی برخلاف آخوندزاده و آقاخان کرمانی دین ستیز نیست. با وجود این، به مثابه یک دموکرات و نه لیبرال، بر بومی کردن مدرنیته در ایران با تکیه بر حفظ هویت فرهنگی، کاربست خرد بشری و دین روز آمد برای قانونگذاری، تهذیب اخلاق و تنظیم روابط افراد، استفاده از وجه آگاهی بخش مدرنیته برای تحول در هویت سنتی، حفظ و تحکیم هویت ملی و طرد استبداد و استعمار تأکید داشت.
۱۱.
کلید واژه ها:
الکساندر ونت دولت سازه انگاری منازعه همکاری هویت – فرهنگ
از موضوعات مهم روابط بین الملل، «همکاری و منازعه» بین دولت هاست که به منظور تبیین آن تلاش های نظری بسیار از جانب اندیشمندان و متفکران مکاتب مختلف بویژه رئالیست ها و لیبرالیست ها به عمل آمده است. موضوعی که این مقاله به آن می پردازد، دیدگاه ها و نظریات یکی از اندیشمندان جریان سازه انگاری به نام «الکساندر ونت» است. از آنجا که وی روابط بین الملل را «برساخته اجتماعی» می داند که در فرایند تعامل با کنشگران قوام می یابد، بررسی دیدگاه وی راجع به موضوع مورد مطالعه از اهمیت بسیار برخوردار است. فرضیه اصلی نویسندگان این است که الکساندر ونت در ارائه یک نظریه اجتماعی درباره همکاری و منازعه دولت ها مخصوصاً منازعات قومی موفق است اما این نظریه از قدرت تبیینی چندان جهت توضیح روابط همکاری جویانه و منازعه جویانه دولت ها در همه شرایط برخوردار نیست.
۱۲.
کلید واژه ها:
تجزیه و تحلیل سیاست خارجی سازه انگاری لیبرالیزم مدل سیاست مردمسالارانه نوواقعگرایی واقعگرایی
از آنجا که یکی از مهم ترین ابعاد نظریه های روابط بین الملل، بعد تحلیلی آن ها نسبت به سیاست خارجی است، هدف اصلی این مقاله بررسی نقش و جایگاه سیاست خارجی در این نظریه ها است، چرا که امروزه تصمیم گیرندگان این حوزه برای رسیدن به تصمیمات موفق و عقلانی باید به ارتباط ظریف میان نظریه و عمل دقت کنند و بتوانند علاوه بر فهم دقیق جایگاه سیاست خارجی در متون نظری از این متون تجویزاتی سیاست گذارانه و عملگرایانه را نیز استخراج کنند. در این مقاله، ابتدا نظریات سنتی روابط بین الملل از جمله واقعگرایی و لیبرالیزم، سپس دیدگاه های خرد، کلان و میانبرد و نهایتاً دیدگاه سازه انگارانه روابط بین الملل به عنوان نظریه ای جدید در خصوص سیاست خارجی بررسی می شود.
۱۳.
کلید واژه ها:
اندیشه سیاسی اندیشه ورزی جامعه شناسی علوم سیاسی
در سیر تحولات معرفتی در عرصه مطالعات علوم انسانی، مقولات اندیشه ای از جمله اندیشه سیاسی بر اساس گرایشهای کمتر انتقادی و بیشتر تقلیدی و متأثر از ورود ترجمه ای مباحث، بستر اندیشه ورزی سیاسی و اجتماعی از قوت کافی برخوردار نشده است. حتی پس از انقلاب اسلامی نیز تقسیم بندی قابل اطمینان نحله ها و آثار در حیطه اندیشه سیاسی شکل نگرفته است. این در حالی است که مقوله تولید علم و ضرورت نظریه پردازی که از اهداف استراتژیک نظام سیاسی محسوب می شود ، ضرورت اندیشه ورزی سیاسی و تأمل در مقدمه اندیشه سیاسی به صورت روشمند و با اتکاء به مبانی معرفتی و شرایط محیطی جامعه اسلامی را مورد عنایت نخبگان و دست اندرکاران قرارمی دهد. اما علی رغم شرایط و مقتضیات مناسب و تغییرات محیطی که موجب دگرگونی در سطح تقاضای جامعه شده است، همچنان طرح این سئوال اساسی مطمح نظر نخبگان و اندیشه ورزان قرار دارد؟
۱۴.
کلید واژه ها:
دهه 40 مشی مسلحانه انقلابی مشی مسلحانه انقلابی. نهضت آزادی. مشی مسلحانه انقلابی. نهضت آزادی. نهضت آزادی نهضت آزادی
تحولات سیاسی اجتماعی ایران در دهه 40 شمسی در تاریخ معاصر کشورمان نقط? عطف به حساب می آید. برای تسریع روند نوسازی، محمدرضاشاه با تکیه بر ارتش و ساواک تمام مخالفان این روند را سرکوب کرد. با کنار رفتن این مخالفان که عمدتاً معتقد به عمل سیاسی در چارچوب قانون اساسی مشروطه بودند، مخالفان جدید به صحنه آمدند که متناسب با فضای سرکوب و خفقان، استراتژی مقاومت مسلحانه انقلابی را برگزیدند و به مقاومت علیه دولت پرداختند. نقش نهضت آزادی به عنوان یک تشکل فکری-سیاسی در این تغییر و تحولات که در نهایت به انقلاب اسلامی 1357 منتهی شد، مشهود است. این تشکل با قرار گرفتن به عنوان نیرویی واسط بین نیروهای ملی و مذهبی و همچنین فراهم کردن بستری مناسب برای تکوین سازمان مجاهدین خلق، نقشی مؤثر در ایجاد، گسترش و به ثمر نشستن موج انقلابی دهه های 40 و 50 ش داشته است.
۱۵.
کلید واژه ها:
انسان کامل سیاست عرفانی سلوک معرفت شناسی هستی شناسی
این مقاله به بررسی آراء عزیز نسفی (تولد احتمالی در 596 ه .ق) یکی از عرفا و فلاسفه قرن هفتم هجری می پردازد که در تلفیق عرفان و فلسفه در ایران بسیار موثر بود. وی علاوه بر طرح ایده مراتبی بودن معرفت، مفهوم حرکت جوهری را نیز مطرح کرد که بعدها در مکتب اصفهان تداوم یافت. این مقاله نشان می دهد که چگونه تفکر عزیز نسفی به تأسیس اندیشه سیاسی بر مبنای اندیشه عرفانی در ایران منجر شد. چنین می نماید که این جریان در ایران تداوم یافت و به جریانی مسلط تبدیل شد. اندیشه سیاسی نسفی را می توان اندیشه سیاسی عرفانی نامید و بدین ترتیب مقاله حاضر به بررسی وجوه تأثیر پذیری اندیشه سیاسی ایرانی از آراء عرفانی نسفی دربار? امر سیاست می پردازد.
۱۶.
کلید واژه ها:
اخلاق دموکراسی دموکراسی. دیویی دیوبی
دموکراسی مهم ترین عنصر در تفکر دیویی است. در این مقاله ضمن توصیف نظریه دیویی چالش های موجود در این نظریه بررسی می شود: یکم، دیویی هیچ استدلال فلسفی بر این اعتقاد خود که «دموکراسی یک ایده آل اخلاقی است»، ارائه نداده است. دوم، اگر برتری دموکراسی بر سایر شیوه به روش پسینی آشکار شده پس این ایده را نمی توان به آینده تعمیم داد و می توان آن را نقد کرد و روش ها یا نظام های دیگری را فرض کرد. سوم، حتی در صورت برقراری دموکراسی، از آنجا که برقراری شرایط مشابه برای همه انسانها امکان پذیر نیست، ظرفیت عقلانی آنها برای حکم کردن مشابه نخواهد بود. چهارم، دیویی در نظریه خود از عناصر غیرعقلانی در تصمیم گیری اعضای جامعه غفلت کرده است. سرانجام از آنجا که او شناخت مطلق را انکار می کند تلاش او برای بنای کردن یک جامعه دموکراتیک فاقد اساس عقلانی است.
۱۷.
کلید واژه ها:
بحران ناهماهنگی قوا تفکیک قوا مسائل ایران مسائل ایران. نظام های سیاسی
ناهماهنگی قوای سه گانه حاکمیت در پاره ای موارد شکل بحرانی به خود می گیرد و کارآمدی سیستم های سیاسی را تحت تاثیر قرار میدهد. مهار این بحران در وهله اول مستلزم ارایه یک توصیف نظری از ویژگی های اساسی آن است. این مقاله با همین هدف و با بهره گیری از روش های قیاسی و استقرایی، شاخص های اصلی بحران ناهماهنگی قوای سه گانه را 1) عملکرد متعارض قوای سه گانه 2) فقدان سازوکارهای حقوقی کارآمد برای اعاده هماهنگی و نهایتاً 3) پیدایش اختلال در کارکردهای نظام سیاسی معرفی می کند و برای بررسی تجربی این توصیف نظری، تجربه ایران را در این خصوص، به عنوان مطالعه موردی، مورد کنکاش قرار می دهد. حاصل کار، دستیابی به یک ابزار مفهومی نسبتا کارآمد برای ترسیم تئوریک بحران یاد شده است.
۱۸.
کلید واژه ها:
جاحظ جاحظ. زبان نوشتاری شعوبیه معتزله
زبان در جوامع ساده اولیه، همچون هم? وجوه زندگی، وابسته به عادات و سنّت هایی است که در نظر مردمان تقدس یافته است. با تحولات جامعه و خروج آن از وضع طبیعی، نوعی خاص از زبان متناسب با تحولات اجتماعی شکل می گیرد. جامعه اسلامی از قرن سوم شاهد تحولاتی مهم همچون افزایش ثروت، انتقال قدرت، ظهور گروه های جدید اجتماعی، مشارکت ایرانیان و تسلط فرهنگی آنان بود. این شرایط سبب شد صاحبان قدرت به زبان نوشتاری توجه ویژه مبذول دارند. متناسب با تحولات اجتماعی زبان نوشتاری کم کم دچار تفکیک شد و انواع ادبی، سیاسی، اخلاقی و دینی از دل آن سر برآورد. جاحظ متکلم معتزلی قرن سوم و مبدع بلاغت از تأثیرگذارترین چهره های عالم عربی – اسلامی است در این مقاله سعی بر این است که ارتباط میان معضلات اجتماعی و شکل گیری اندیشه های جاحظ مورد بررسی قرار گیرد.
۱۹.
کلید واژه ها:
اسلام سیاسی عربی القاعده هستی شناسی ترور شناخت. شناخت شناسی
هدف اصلی این مقاله، بررسی مبانی و مفاهیم اندیشه ای سازمان القاعده است. شناخت این مبانی و مفاهیم خود می تواند اقدامات تروریستی این سازمان را نشان دهد. به عبارتی، بعد از عملیات یازدهم سپتامبر بدلیل اسلامی بودن این سازمان، رابطه دو سویه اسلام و تروریسم به طور رسمی وارد قاموس روابط بین الملل شد. پیوند گفتمان القاعده با وهابیت تندرو در شبه جزیره عربی و ارائه روایت هایی از اسلام، باعث معمای اسلام و تروریسم شده است. در همین راستا بررسی این رویداد از لحاظ علمی، یعنی کندوکاو اسلام سیاسی القاعده ضروری است. نوشتار حاضر، به بررسی مسئله تروریسم و چگونگی پیدایش سازمان القاعده، می پردازد؛ سپس مبانی هستی شناسی و شناخت شناسی سازمان مزبور را مورد کند و کار قرار می دهد و در پایان با بررسی مفاهیم مورد اهتمام سازمان القاعده ارزیابی کلی مقاله را به اتمام می رساند.
۲۰.
کلید واژه ها:
اتحاد راهبردی برنامه ریزی مالی توسعه صنعتی سرمایه گذاری شبکه بندی اقتصادی منطقه گرایی جدید
این مقاله الگوی اتحاد راهبردی را به عنوان یکی از رویکردهای توسعه منطقه ای و منطقه گرایی جدید مورد کنکاش قرار می دهد. گرایش به سوی رویکرد سیاست گذاری اتحاد راهبردی، مشارکت شرکت های چندملیتی با اقتصاد ملی و منطقه ای است. این امر در راستای توسعه اقتصاد جهانی و افزایش ظرفیت اقتصاد سرمایه داری انجام گرفته است. این مجموعه ها توانسته اند شبکه های تولید جهانی را در مناطق در حال توسعه فعال کرده و به این ترتیب، سرمایه های منطقه ای را تولید نمایند که شامل موضوعاتی همانند فنآوری، منابع انسانی و سرمایه اجتماعی است. این نکته نشان می دهد که سرمایه گذاری مالی بدون توجه به مولفه های انسانی، اجتماعی، فرهنگی و صنعتی شکل نمی گیرد. کشورهایی که توسعه منطقه ای را تجربه نموده اند، شاهد به کارگیری روش های سازمان یافته ای در سیاست گذاری توسعه اقتصادی بوده اند.
