با پیشرفت اینترنت و عرضه پایگاه های اطلاعاتی توسط ناشران و کارگزاران مختلف از طریق شبکه جهانی وب و به موازات افزایش هزینه اشتراک پایگاه های اطلاعاتی و کاهش بودجه کتابخانه-ها، مسئله انتخاب بهترین نسخه پایگاه های اطلاعاتی برای هر کتابخانه مطرح است. انتخاب بهترین نسخه در شرایطی که نسخه های مختلفی از هر یک از پایگاه های اطلاعاتی و با قیمت های مختلف و ویژگیهای متنوع از طریق میزبان های مختلف ارائه میشود، مسئله ای حائز اهمیت است. این مقاله به ارائه و شرح ویژگیهایی میپردازد که باید در زمان انتخاب رابط کاربر بهترین نسخه هر یک از پایگاه های اطلاعاتی، مورد توجه قرار گیرد.
پژوهش حاضر به مطالعة ساختار توصیفگرهای فارسی پایگاه های پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران پرداخته است. به این منظور، سه پایگاه چکیده پایان نامه های ایران، راهنمای همایش های ایران، و چکیده تازه های تحقیق در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی ایران به عنوان پایگاه های نمونه انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل توصیفگرها، سیاه هه ای با عنوان جدول شاخص های ارزیابی توصیفگرها با پنج ویژگی شکل، تشابه، برابرگزینی، اسامی خاص، و ارجاع مورد استفاده قرار گرفت که هر ویژگی، به نوبة خود، مؤلفه هایی را در برمیگرفت. براساس یافته های پژوهش، و با در نظر نگرفتن شاخص های شماره 7 و 12 که به ترتیب با 1 و 4 مورد 100 درصد استاندارد هستند، شاخص شماره 9 با 84/97 درصد، بالاترین درصد استاندارد و شاخص شماره 13 با 44/44، پایین ترن درصد استاندارد را داراست. در ارتباط با ویژگیهای توصیفگرها، مؤلفه های مربوط به شکل، تشابه، و برابرگزینی با درصد بالایی (بیش از 92 درصد) استاندارد هستتند. ولی شاخص شماره 3 تنها با 42/59 درصد، و شاخص شماره 6 با 11/79 درصد، استاندارد است
استاد محمدتقی دانش پژوه در 1290ش متولد شد. پس از طیّ تحصیلات مقدماتی در زادگاهش آمل، دروس طلبگی را در قم گذراند. وی دورة دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران را در 1320 به پایان رساند. خدمات دولتیاش در 1319 با استخدام در کتابخانه دانشکده حقوق دانشگاه تهران آغاز شد. در 1331 به سمت معاونت این کتابخانه تعیین شد و 29 سال در این مقام باقی ماند. در 1348 به گروه تاریخ دانشکدة الهیات این دانشگاه پیوست. به همت او کتابخانه دانشکده حقوق به یک کتابخانه نمونة علوم انسانی و بزرگترین کتابخانه ایران بدل شد. دانش پژوه در فعالیتهای فرهنگی بسیاری سهیم بود و در محامع علمی متعددی مشارکت داشت. وی در 27 آذر 1375 درگذشت. از او آثار متعددی به صورت تألیف، تصحیح، و تهیه فهرست برجای مانده است. عمده ترین کار او فهرست مفصل نسخه های خطی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران است.
جامعه معرفتی به مثابه فضایی که از تقویت و ارتقاء دانش (عیان/نهان) اجتماعی مایه میگیرد و جامعه اطلاعاتی به عنوان فضایی که دانش موجود را برای جویندگان اطلاعات قابل دستیابی و بهره-برداری میسازد دو گونه جامعه ای هستند که یکدیگر را کامل میکنند و یکی جایگزین دیگری نیست. کتابخانه ها (به معنای وسیع کلمه) به اعتبار اینکه دانش تولید شده جامعه را- بعضاً یا کلاً- گردآوری و ذخیره سازی میکنند، در پیشبرد جامعه معرفتی سهمی عمده دارند؛ و به اعتبار آنکه شرایط دستیابی به دانش تولیدشده را به منظور دریافت اطلاعات مورد نیازشان فراهم میسازند جامعه اطلاعاتی را ارتقاء میبخشند. بنابراین، بیجا نیست که تعدّد، تنوع، و چگونگی عملکرد کتابخانه های یک جامعه را از جمله جلوه های بارز نیل به جامعه معرفتی و اطلاعاتی تلقی کنیم، و برنامه ریزی برای ارتقاء تولید دانش و تبادل اطلاعات به منظور حصول این دو نوع جامعه را در گرو رشد و ارتقاء تولید دانش و تبادل اطلاعات به منظور حصول این دو نوع جامعه را در گرو رشد و ارتقاء کتابخانه های هر جامعه ای بدانیم؛ چنانکه میتوان ادّعا کرد: سرمایه گذاری برای پویاسازی همه جانبه کتابخانه ها، در واقع، سرمایه گذاری در جهت نیل به جامعه معرفتی و اطلاعاتی است.
مفهوم اطلاعات در سیر توسعة خود با مفهوم آنتروپی که محققان ترمودینامیک در قرن نوزدهم ابداع کرده اند پیوند یافته است و از این منظر، اطلاعات عبارت از نظم یا نگانتروپی است. از سوی دیگر، آنتروپی با مفاهیمی همچون هیاهو و اختلال که مولد بینظمی است نیز همبسته است. در این مقاله، به هر یک از مفاهیم مورد اشاره شده است و رابطة آنها در بستری متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است.
در این مقاله با استفاده از روش پیمایشی، به امکان سنجی ارائه خدمات مرجع الکترونیکی در مراکز اطلاع رسانی (با کتابخانه های تخصصی شهر تهران ) پرداخته شده است. یافته های پژوهش نشان میدهد که مراکز مورد بررسی از فن آوری اطلاعات برای گردآوری، پردازش، ذخیره، بازیابی و اشاعه اطلاعات شفاهی و تصویری و نوشتاری در حد متوسط استفاده میکنند. همچنین مشخص شد که مراکز اطلاع رسانی موردنظر از اینترنت و امکانات آن در حد بسیار کم معادل 44 درصد برای ارائه خدمات مرجع استفاده میکنند و تنها 24 درصد مراکز از اینترنت در حد زیاد استفاده میکنند. یافته های دیگر تحقیق حاکی از آن است که بیش از 65 مرکز معادل 88 درصد مراکز از تلفیق خدمات مرجع سنتی و الکترونیکی برای ارائه خدمات مرجع استفاده میکنند. همچنین مراکز فوق از پست الکترونیک برای فراهم آوری منابع، مبادلات مالی، دریافت نیازها و درخواست ها ازکاربر، خدمات اشاعه گزینشی اطلاعات، تحویل مدرک و آگاهی رسانی جاری استفاده چندانی نمیکنند و استفاده از ویدئو کنفرانس واتاق گفتگوی دیجیتال نیز به عنوان ابزارهای ارتباطی مرجع در مراکز موردنظر کاربردی ندارد و از نظر نیروی انسانی ماهر در ارائه خدمات مرجع نیز در حد متوسطی قرار دارند.
شبکه ارتباطات علمی، هم در جامعه شناسی مطرح میشود و هم اینکه میتوان با استفاده از کتاب سنجی ارزیابانه ای که «استیونز» داعیة آن را داشت، به ترسیم آن مبادرت ورزید. در رویکرد شبکة استنادی، با استفاده از رفتار استنادی دانشمندان و پژوهشگران، رفتار ارتباطی آنها پیش بینی میشود. در این مقاله ابتدا به مفاهیمی چون جامعه شناسی دانش، جامعه علمی، ارتباطات علمی و انواع آن پرداخته میشود. انواع کتاب سنجی (توصیفی و ارزیابانه) بررسی میگردد و سپس شبکة استنادی که یکی از کاربردهای رویکرد ارزیابانه به کتاب سنجی است مورد بررسی قرار میگیرد و مفاهیم آن تشریح میشود.
با توجه به اینکه تعداد دانشجویان روز به روز در حال افزایش است، ارتباط شبکه ای در کتابخانه-های با هدف استفادة مشترک میتواند در رفع نیازهای اطلاعاتی دانشجویان نقش بسیار ارزنده ای را ایفا کند. در واقع، ایجاد این امکان در کتابخانه ها منافعی را نه تنها برای مراجعان بلکه برای کارکنان این نوع کتابخانه ها به همراه خواهد داشت. بنابراین، ارتباط شبکه ای کتابخانه ها در قالب طرح کنسرسیوم سبب کاهش هزینه ها، امکان خرید نرم افزار مدیریت کتابخانه به شکل مشترک، ایجاد فهرست های مشترک، بالارفتن میزان کارآیی کارکنان کتابخانه و از همه مهمت تر آموزش مادام العمر برای کلیه مراجعان میشود. لذا در مقاله حاضر سعی شده است که علاوه بر اشاره به منافع همکاری از طریق شبکه بین کتابخانه ها به نمونه های بسیار موفقی از پروژه هایی نظیر اونتاریو و کنیتیکا که در واقع نقطة اتصال کتابخانه عمومی و دانشگاهی به یکدیگرند. اشاره شود.
هدف پژوهش حاضر تعیین میزان رعایت استاندارد در تهیه چکیده فارسی پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع) از سال 1382-1368 است. برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز از چک لیست مربوط به استانداردهای بین المللی ایزو در چکیده نویسی استفاده شده است. جامعه مورد مطالعه چکیده های فارسی پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق (ع) از سال 1382-1368 بوده است. که از میان پایان نامه های موجود 63 مورد به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی ساده انتخاب گردید. یافته های پژوهش نشان داد که در چکیده فارسی پایان نامه های کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع) میزان رعایت استاندارد بین المللی ایزو در چکیده-نویسی9579/71% با انحراف 2459/12 بوده است و در بین دانشکده های دانشگاه امام صادق(ع)، دانشکده علوم سیاسی با میزان رعایت 6667/74% با انحراف معیار 3744/10 بیشترین میزان استاندارد را رعایت کرده است. همچنین در بین سال های تحصیلی سال 1376 با میانگین 6680/682% با انحراف معیار 3464/4 بالاترین میزان استاندارد را به خود اختصاص داده است و چکیده هایی که متخصصان کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه امام صادق(ع) تهیه کرده اند با میانگین 5215/75% با انحراف معیار2459/9 نسبت به چکیده هایی که دانشجویان تهیه کرده اند با میانگین 5547/60% باانحراف معیار 9380/13 در وضعیت مطلوب تری قرار دارد.
کاربردپذیری اطلاعات منتشرشده بر روی وب، مبحث جدیدی است که به تازگی مورد توجه متخصصان فن قرار گرفته، و با توجه به رشد روزافزون تعداد وب سایت ها و ضرورت نظارت بر کیفیت اطلاعات عرضه شده، از اهمیتی فزاینده برخوردار شده است. دشواریها و پیچیدگیهای ذاتی سنجش کاربردپذیری، متخصصان را بر آن داشت، تا با ساخت و بهره گیری از ابزارهای خودکار ارزیابی به سنجش کیفیت وب سایت ها بپردازند. مقاله حاضر، به بررسی ابزارهای خودکاری که کیفیت وب سایت را از نقطه نظر کاربردپذیری و دسترس پذیری اطلاعات، مورد سنجش قرار می-دهند، میپردازد و ویژگیها و آزمون های منحصر به فرد هر یک از این ابزارها را مورد مطالعه قرار میدهد.
هدف پژوهش حاضر بررسی شیوه های نمایه سازی ویدئو جهت ذخیره و بازیابی آن در مخازن اطلاعاتی است. روش پژوهش سندی است. یافته ها نشان میدهد که شیوه های نمایه سازی ویدئو هنوز از استاندارد مشخصی پیروی نمیکنند؛ اما سه روش عمده در نمایه سازی ویدئو عبارتند از: نمایه-سازی مبتنی بر ویژگی، نمایه سازی مبتنی بر گزارمان و نمایه سازی براساس حوزه تخصصی هر یک از این شیوه ها معایب و مزایای خاص خود را دارد که بسته به ماهیت و کاربرد ویدئو مورد استفاده قرار میگیرد.
هدف اصلی پژوهش حاضر کشف میزان تأثیر ورود اصطلاحات بر ساختار اصطلاحنامه اریک است. روش این پژوهش تحلیل محتوا و جامعه آماری تحقیق 205 اصطلاح جدید وارد شده در ویرایش چهاردهم اصطلاحنامه اریک ورود اصطلاحات منجر به حذف روابط، تغییر روابط و افزودن پیوند میان اصطلاحات قدیم میشود، اما نسبت این گونه تغییرات بسیار اندک بوده و عمده ترین تأثیر ورود اصطلاحات در اضافه شدن حجم وسیعی از روابط در هر سه ساختار اصطلاحنامه، بویژه در ساختار هم ارز است. در این میان، علیرغم حجم زیاد روابط همبسته، کمترین تأثیر در این نوع از روابط دیده میشود؛ در مقابل، در عین کمتر بودن تعداد روابط سلسله مراتبی، این ساختار بیش از ساختار همبسته تحت تأثیر قرار گرفته است. بنابراین، میتوان چنین دریافت که براساس نتابج این تحقیق، صرف بیشتر یا کمتر بودن فراوانی روابط دلیلی بر تأثیرپذیری بیشتر یا کمتر آنها از ورود اصطلاحات جدید نیست
هدف از این پژوهش بررسی وضعیت و میزان استفادة اعضای هیأت علمی دانشگاه یزداز فن-آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) است. روش تحقیق پیمایشی میباشد. پرسشنامه ای شامل 57 سؤال باز و بسته میان 260 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه یزد توزیع گردید. در مجموع 144 1رسشنامه تکمیل و برگشت داده شده. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که 79 درصد از اعضای هیأت علمی مورد مطالعه از فن آوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) استفاده میکنند. عدم آشنایی با این فن آوری مهم ترین دلیل عدم استفاده از آن است. کامپیوتر، شبکه اینترنت، بانکهای اطلاعات پیوسته و ناپیوسته، دیتا پروژکتور، و موبایل بیشتر از دیگر فن آوریهای اطلاعاتی مورد استفاده اعضای هیأت علمی است و پست الکترونیکی و وب جهانی از پراستفاده ترن خدمات شبکه اینترنت است. آزمون آماری مجذور کای نشان داد که میان متغیر استفاده از ""فن آوری اطلاعات و ارتباطات"" و جنسیت، سن، مدرک تحصیلی، رتبه علمی، سابقه تدریس و میزان تسلط به زبان انگلیسی رابطه معنیدار وجود دارد.
