بررسی تأثیر احساس عدالت اجتماعی بر هویت ملّی شهروندان سنی و شیعه مذهب قوم کُرد (نمونه موردی شهر قروه) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شواهد ایران صد سال اخیر نشان دهنده عدم توزیع برابر فرصت ها و امکانات اجتماعی است و این مساله سبب نگرانی و دلمشغولی مورد توجه ویژه محققان و صاحب نظران این حوزه قرار گرفته است. قوم کُرد با جمعیت قریب به 5 میلیون از یک طرف و قرار گرفتن در مرزهای غربی کشور از طرف دیگر، بارها تحت تاثیر عواملی همچون تحرکات کشورهای خارجی و سیاست های غلط دولت مرکزی سبب شکل گیری جنبش های اعتراض آمیز و استقلال طلبانه این قوم بوده است. اما واقعیت این است که دولتهای مرکزی به ندرت در پی شناخت عوامل موثر بر همگرایی یا واگرایی ملّی این قوم بوده اند و بیشتر به رفتارهای آنها توجه کرده اند نه عوامل موثر بر شکل گیری کنش ها و رفتارها و نیات آنها، در این بین کردها از یک طرف خود را محروم از منابعی می دانستند که حق طبیعی آنها بود. تحقیق حاضر با هدف شناخت میزان هویت ملّی در بین شهروندان کُرد و رابطه آن با احساس عدالت به صورت ترکیبی از روش مطالعه کتابخانه ای و مطالعه میدانی انجام شد. در بخش مطالعه کتابخانه ای مبانی نظری هویت و احساس عدالت مورد بررسی قرار گرفته و نظرات اندیشمندان مختلف در مورد آنها بررسی شده است و در بخش مطالعه میدانی که به روش پیمایشی انجام شده، نظرات 299 نفر از شهروندان کُرد سنی و شیعه مذهب ساکن در شهرستان قروه به عنوان نمونه موردی از ابتدای خرداد ماه 1390 تا پایان تیرماه گردآوری شد و با استفاده از نرم افزار SPSS نظرات شهروندان مورد تحلیل قرار گرفت. در این پژوهش 151 نفر شهروندان کُرد شیعه مذهب و 148 نفر شهروندان کُرد سنی مذهب شرکت داشتند. بررسی رابطه میان احساس عدالت شهروندان کُرد با هویت ملّی با استفاده از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که بین احساس عدالت شهروندان و هویت ملّی آنان همبستگی معناداری به میزان 49/0 وجود دارد و هر چه احساس عدالت بیشتر باشد، هویت ملّی شهروندان بالاتر است. همچنین نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن نشان داد که هر چه قدر احساس عدالت اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و زبانی شهروندان بالاتر باشد، هویت ملّی آنان قو ی تر است. بطور مشابه، یافته های پژوهش، رابطه بین هویت ملّی و مشروعیت شهروندان را تأیید نمود.