به سوی تدوین الگوی مطلوب برنامه های دینی تلویزیون ایران (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

با پیدایش و گسترش رسانه های جدید، ذهن بسیاری از پژوهشگران و متخصصان علوم دینی و شماری از متفکران حوزة علوم اجتماعی و ارتباطات، به این نکته معطوف شده است که نسبت میان دین و رسانه چیست؟ نحوة تعامل و پیوند این دو با هم چگونه است؟ در این راستا این تحقیق در پی پاسخ به این سؤال است که چگونه می توان در عرصة رسانه، اخلاق و ارزش های دینی را رعایت کرد و صادقانه به نشر و تبلیغ دین پرداخت. از این رو تحقیق پیش رو با هدف شناسایی نقاط اشتراک و افتراق دیدگاه دو گروه علمی و اجرایی دین و رسانه به ارزیابی نظرات استادان ارتباطات و کارشناسان مذهبی سیمای جمهوری اسلامی ایران در خصوص چگونگی حضور دین در رسانه ملی و ویژگی های یک برنامه دینی تلویزیونی مطلوب می پردازد. در این تحقیق نظریات دین و رسانه، تحقیقات پیشین و ادبیات تحقیق مبنای نظری ساخت گویه های تحقیق قرار گرفتند. تحقیق حاضر به روش کیو و  با ارائه پرسشنامه ای 68 گویه ای به 30 پاسخگو شامل 15 استاد ارتباطات و 15 کارشناس عالی مذهبی تلویزیون انجام شد. از نتایج این تحقیق می توان به اشتراک نظر بالای هر دو گروه به ضرورت وجود مشاور مذهبی و یک برنامه ریزی نظام مند برای ساخت برنامه های دینی اشاره کرد. از سوی دیگر بر اساس داده های به دست آمده یکی از مهم ترین حوزه های مورد اختلاف پاسخگویان حوزة چگونگی حضور است. هر دو گروه روحانیان و استادان در خصوص اینکه تلویزیون می تواند وسیله ای مناسب برای تبلیغ دین باشد اتفاق نظر دارند اما آنچه در اینجا این دو گروه بر سر آن با هم اختلاف دارند در مورد تبلیغ دین از طریق تلویزیون ایدئولوژیک و توسط کارشناسان و مبلغانی است که از چهره های سیاسی و شناخته شده هستند. الگوی مطلوب برنامه های دینی تلویزیون در این تحقیق در چهار حوزة چگونگی حضور دین در رسانه تلویزیون ایران، حوزة محتوا، حوزة ارائه، و حوزة اجرا به صورت جداگانه ارائه می شود.