مطالب مرتبط با کلیدواژه

تربیت


۴۶۱.

هرمنوتیک فلسفی و روایتی نو از «حضور - غیاب» در عرصه تعلیم و تربیت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی سال ۲۲ بهار و تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱ 5 - 22

کلیدواژه‌ها: تربیت حضور غیاب هرمنوتیک فلسفی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۱۱۸
هدف از نگارش این مقاله، بازاندیشی در معنی و مفهوم حضور- غیاب در عرصه تعلیم و تربیت، و تعیین نقش و جایگاه آن در تحققِ اهداف تربیتی است. در برداشت رایج از مفهوم حضور- غیاب، معنی و نقشِ آن، محدود به مکان خاص(کلاس درس) زمان خاص(یا در طول کلاس) و افراد خاص(فراگیر) شده است. محقق با استناد به هرمنوتیک فلسفی هانس گئورگ گادامر، قصد دارد روایتی نو از این مفهوم ارائه دهد. هرمنوتیک فلسفی، از هستی شناسی فهم و عناصر سازنده آن بحث می کند و برای تحقق فهم، مجموعه عناصری را ضروری می داند؛ «امتزاج افق ها»، «بازی بودن فهم» و « غیر روشمندی » سه مورد از آنهاست. معنی امتزاجِ افق ها، شاملِ تعاملِ ایده ها، افکار و نقد از سوی «غیر» است؛ بازی بودنِ فهم، حاکی از درگیر شدنِ همه جانبه-ی فرد در روندِ بازی(فعالیت) و اجرای قواعد بازی است؛ غیر روشمندبودن، فراتر رفتن از روش های معمول و کمی، و تاکید بر تاملی (reflective) ایده هاست. در این رویکرد، عملِ تعامل در همه این عناصر مشهود است؛ تعاملی که گاه در قالب دو ایده، گاه بین قواعد و مجری آن(انسان) و زمانی در قالب تعاملِ گذشته و حال جلوه گر می شود. در هرمنوتیک فلسفی، هر گاه یکی از طرفین حذف شود امکان تعامل و در نهایت امکان فهم نیست؛در روایت جدید، کلمه غیبت، در چند شکل قابل تصور است: 1) « غیبت ایده ها2) غیبت فیزیکی3) نبود یا غیبت اصول(قاعده بازی)4) اجرایی نشدن آنها(غیب فاعل برای اجرا)». لحاظ شدن و نشدن هرکدام از موارد مذکور نوع خاصی از تربیت را شکل می دهد
۴۶۲.

نگاهی تطبیقی به اندیشه افلاطون و ارسطو درباره عادت: چالشی بر سر مفهوم و کاربرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی سال ۲۴ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 25 - 48

کلیدواژه‌ها: تربیت عادت افلاطون ارسطو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۰۷
آدمی با امید بستن به تربیت، می تواند به فراتر رفتن از محدودیت های موجود، رهایی از بندها و فتح قله های سعادت، بیندیشد. در این میان، بحث از چندوچون و روش تربیت، در میان اندیشمندان از رونق ویژه ای برخوردار بوده است. یکی از روش های مطرح در تربیت که مخالفان و موافقان پابرجایی داشته است، روش تربیتی "عادت" است. در آثار افلاطون و ارسطو به عنوان متقدمین عرصه ی تربیت، از این روش به وضوح سخن رفته است. هدف پژوهش حاضر این است که برخی از ابعاد ناسفته از این روش را روشن نماید و ناگفته هایی از آن را در زمینه مفهوم عادت، عرصه های به کارگیری عادت، ملاحظات سنی و نقش مربی و متربی تبیین کند. روش مورداستفاده در این پژوهش، رویکرد تحلیلی در دو صورت تحلیل زبان فنی-رسمی و تحلیل تطبیقی است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که افلاطون و ارسطو، عادت را به عنوان یک شیوه ی تربیتی پذیرفته اند اما در مفهوم آن ها از عادت تفاوت هایی نهفته است. افلاطون، عادت را از افق جنبه های اخلاقی و معنوی موردمطالعه قرار می دهد و جنبه های مثبت و منفی آن را در نظر می گیرد. ارسطو، توجیه نسبتاً وسیع تری برای عادت از لحاظ فلسفی نموده است و به جنبه های عملی آن توجه کرده است. بنابراین، ارسطو برای عادت، جایگاه ویژه با نقش مثبت قائل است درحالی که افلاطون، به نقش ایجابی و سلبی آن توجه کرده است و به نتایج عملی عادت اهمیت می دهد.
۴۶۳.

مروری بر «فلسفه پراگماتیسم»

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال دوم بهار و تابستان ۱۳۸۰ شماره ۲ 99 - 134

کلیدواژه‌ها: تجربه انسان عمل شناخت ارزش ها تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰۹ تعداد دانلود : ۲۲۲
پراگماتیسم (فلسفه اصالت عمل) به عنوان یک فلسفه طبیعی و تجربی و یک روش تحقیق و تفکر در اواخر قرن نوزدهم میلادی با تلاش اندیشمندانی چون پیرس، جیمز مید و دیویی ظهور پیدا کرد. فلسفه تلاش نمود که علم نوین را با فلسفه همانند سازد و نگرش های فلسفی سنتی را در پرتو پیشرفت های علمی نوین به نقد بکشد. هستی شناسی پراگماتیسم مبتنی بر اصل تغییر است. عالم مورد نظر این فلسفه عالمی است ناتمام و در حال شدن و تکامل که در بستر آن نیروهای خلاقه بشری فرصتی برای بهبود و اصلاح آن دارند. این فلسفه فهم و درک بشر نسبت به هستی را با تکیه بر تجربه قابل حصول می داند. جهان از نگرش این فلسفه جریانی است در حال تغییر، مربوط به آینده، ناقص و نامعین و محدود در تجربه انسان. انسان از دیدگاه پراگماتیسم موجودی زیستی و جزئی از طبیعت است، او محصول و در عین حال سازنده جامعه خویش است، دارای اراده آزاد و آزادی انتخاب نیست بلکه در جهت رسیدن به این آزادی تلاش می کند. تسلط او بر طبیعت نمونه ای از این آزادی است. از نگرش این مکتب، تفکر یا شناخت امری نظری نیست بلکه در حکم نوعی تجربه است و این تجارب هرچه پیوسته تر باشد ارزنده تر است. از دیدگاه این مکتب، عمل مقدم بر هر چیز است و لذا معرفت یا شناخت حاصل عمل میان انسان و محیط است، در این مسیر عقل نیز خادم عمل است. هیچ معرفتی مطلق و غیر قابل تغییر نبوده و معرفت ما نسبت به جهان و همه پدیده ها نسبی و وابسته به شرایط و قابل تغییر است. طرفداران این مکتب برای کسب شناخت و معرفت به روش حل مسئله اعتقاد دارند. از نگرش این مکتب، ارزش ها مطلق و ابدی نبوده بلکه نسبی هستند و با تغییر شرایط و موقعیتها تغییر می یابند و تا آن حد وجود دارند که در جریان زندگی فردی و اجتماعی اثر عملی داشته باشند. ارزش ها در خود اشیاء و امور و پدیده ها وجود ندارند بلکه این انسان است که در رابطه با اهداف خود به آن ها ارزش می دهد. پراگماتیست ها علی ر رغم اینکه وجود معتقدات مذهبی را برای زندگی مردم مطبوع دانسته و آن را عامل احساس ارزشمندی انسان، ظهور عشق و محبت در فرآیند اطاعت انسان از قوانین کلی جهان می دانند، آرای متافیزیکی و بسیاری از اعتقادات ایان را که در حل مشکلات زندگی مردم نمی توانند نقش داشته باشند فاقد ارزش می دانند. این مکتب، فلسفه را یک نظریه تربیتی به معنای وسیع آن می داند و آن را مولود تربیت می شمارد. تعیین هدف غایی برای تربیت را امری بیهوده می داند و اعتقاد دارد که هدف تربیت را از درون خود تربیت باید جستجو کرد. تعلیم و تربیت هدفی ورای خود ندارد و خود، هدف خویشتن است و بر مبنای اهمیتی که این مکتب برای تجربه قائل است آموزش و پرورش را فرآیند سازماندهی مجدد، بازسازی و تغییر شکل تجربه ها می داند. هسته اصلی کلیه فعالیت های تربیتی را کودک و نیازهای فردی او می داند و در تدریس روش حل مسأله را توصیه می نماید.
۴۶۴.

اهداف تربیتی مبتنی بر نظریه فطرت در راستای حقوق انسان از منظر قرآن

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق نوین سال چهارم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱۳ 77-90

کلیدواژه‌ها: فطرت تربیت قرآن حقوق اسلام فضیلت جویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۲ تعداد دانلود : ۱۱۵
نظریه ی فطرت، نظریه ای است بنیادی و تبیینی که برگرفته از حقیقتی آسمانی و ملکوتی که همان ودیعه ی الهی در نهاد و وجود انسان است و فطرت نام دارد که سرشتی ویژه و منحصر به فرد در وجود اوست و نگاهی ویژه به انسان و حقوق مربوط به او در زندگی فردی و اجتماعی اش دارد و همین نگاه، یکی از عوامل اصلی تمایز بین نظریه اسلامی و غیر اسلامی تربیت است. در این نظریه، فطرت نقش کلیدی در نگاه تربیتی دارد و "بنیاد تربیت"، " مبنای تربیت"، " سرمایه تربیت" و " مقصد تربیت" انگاشته می شود که همه این موارد به نوعی در شکل گیری حقوق انسان نقش دارد. با توجه به نظریه ی فطرت که از آیات قرآن کریم مستفاد می شود، آیات قرآن کریم ، ما را به فرایندی زمینه ساز، برای ایجاد تحول تدریجی و شکوفایی استعدادهای فطری نهفته در انسان در همه ابعاد (شناختی، گرایشی و.. )، با رفع نواقص و کاستی ها و در جهت تحقق رشد و کمالی شایسته او، دلالت می دهد. بنابراین در پژوهش حاضر سعی بر آن است که بر مبنای نظریه ی فطرت مشخص شود که چه اهدافی باید در تربیت که مهمترین علت شناخت ما نسبت به حقوق خود و دیگران می باشد، در نظر گرفته شود. برای این منظور، با استفاده از روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی، به تعریف دلالت های تربیتی نظریه ی فطرت بر اساس آموزه های قرآن کریم نسبت به اهداف پرداخته شد. با توجه به تحقیق به عمل آمده، مشخص شد که در حوزه ی دلالت های تربیتیِ نظریه فطرت نسبت به اهداف تربیت، هدف غایی در تربیت اسلامی به تعابیر مختلف، فلاح، رستگاری و در مسیر عبودیت خدا قرار گرفتن است. و اهداف میانی که ما را به هدف غایی سوق خواهد داد، عبارتند از: خودشناسی، جهان بینی صحیح، پرورش شخصیت اجتماعی انسان، تقویت و پرورش روحیه ی قدردانی از پدر و مادر، شناخت ارزش های ماندگار و مطلوب و پرورش فضیلت جویی، تقویت و پرورش فطرت حقیقت جویی، تقویت و پرورش جاودان خواهی، حیات طیبه و... است.  
۴۶۵.

روش های تربیتی پدران در خانواده های ایرانی از نگاه جوانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جامعه شناسی معاصر سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۲ 153 - 173

کلیدواژه‌ها: تربیت خانواده الگوی تربیتی جوانان جامعه پذیری و تحلیل ثانویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۷۰
شناخت تربیت، الگوها و روش های آن یکی از حوزه های مهم شناخت فرهنگ یک جامعه می باشد. الگوهای تربیتی در ساختن افراد کارآمد و یا بر عکس منفعل و ناکارآمد سهم مهمی ایفا کند. یکی از دغدغه های اصلی بشر برای همیشه تاریخ انتقال میراث و معارف بشری از نسل های گذشته به آیندگان بوده است و این از عمده دلایل انباشت دستاورد های مادی و معنوی بشر محسوب می شود . اهمیت تربیت و فرهنگ پذیری   در جهان امروز بسیار حیاتی است و شناخت الگوها و روش های تربیتی به برنامه ریزی اصولی تر کمک می کند. جامعه ی ایران در حال تجربه کردن دوران جدیدی از مناسبات اجتماعی است و الگوهای تربیتی نیز در حال تحول اساسی می باشد. در این مقاله با استفاده از داده های بررسی اقتصادی- اجتماعی خانوار مرکز آمار ایران که با همکاری مرکز تحقیقات علمی فرانسه جمع آوری شده است. در قالب تحلیل داده های ثانویه اقدام به بررسی روش های تربیتی در استان های مختلف شده است. در عین حال از نتایج یک مطالعه ی میدانی در شهر همدان در خصوص روش های تربیتی خانوارها به عنوان مکمل استفاده شده است. نتایج حاکی از وجود تفاوت معنادار بین اقوام، متغیرهای تحصیلات و گروه های مختلف اجتماعی در زمینه تربیت و جامعه پذیر کردن افراد است.
۴۶۶.

مطالعه تطبیقی آراء تربیتی امام صادق(ع) و ژان ژاک روسو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۷ شماره ۴۷ 271 - 289

کلیدواژه‌ها: امام صادق (ع) ژان ژاک روسو تعلیم تربیت کودک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۳۴
پژوهش حاضر آراء تربیتی امام صادق(ع) و ژان ژاک روسو را به صورت موردی، تحلیل و بررسی کرده است. این پژوهش با استناد به منابع معتبر تاریخی و حدیثی به شیوه کتابخانه ای و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بر اساس سندکاوی است که به تحلیل مسأله می پردازد. نتایج بدست آمده در این پژوهش نشان می دهد، با توجه به اینکه دیدگاه های امام صادق(ع) مربوط به قرن اول و دوم هجری است و از قدمت زیادی نسبت به دیدگاه های روسو برخوردار است متأسفانه مورد توجه محققین تعلیم و تربیت قرار نگفته و یا بعضاً گذرا از آن گذشته اند و علمای غرب پس از ترجمه کتب عربی به لاتین با دیدگاه های اسلامی آشنا شدند احتمال اینکه دیدگاه های امام صادق(ع) مورد مطالعه علمای تربیتی در غرب قرار گرفته باشد زیاد است احتمال اقتباس روسو از آراء و نظرات تربیتی امام صادق(ع) به علت تشابهات در برخی از آراء تربیتی ژان ژاک روسو و امام صادق(ع) وجود دارد هرچند که روسو در نوشتارهای خود ذکری در این مورد نداشته است. در پژوهش حاضر به مقایسه تطبیقی دیدگاه های تربیتی طرفین از نظر هدف، اصول و روش پرداخته می شود.
۴۶۷.

هنر و تربیت در شخصیت پردازی قصص سوره کهف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال چهارم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱۴ 67 - 97

کلیدواژه‌ها: سوره کهف عناصر داستانی تربیت اصحاب کهف ذوالقرنین قصص قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۴ تعداد دانلود : ۱۱۲
سوره کهف از جمله سوری است که چهار قصه را در خود جای داده است: قصه اصحاب کهف ، قصه صاحب دو باغ، قصه موسی(علیه السلام) و عبد صالح، و قصه ذوالقرنین؛ با دقت در قصص سوره می توان دریافت هر قصه متشکل از شخصی تهایی است که برخی دارای نقش اصلی و پررنگ، و برخی دارای نقش فرعی و کم رنگ هستند که در کنار، یا مقابل هم سبب حرکت و معرفی فضای داستان شده اند. این مقاله بر آن است تا با توجه به سبک متفاوت این سوره با سور مشابه، و هم چنین اهمیت نقش قهرمان و ضد قهرمان در هر داستان، به ترسیم شخصیت ها از دو بعد هنری و تربیتی بپردازد.
۴۶۸.

اثربخشی نکوهش دنیاگرایی در تربیت افراد با محوریت تمثیلات کتاب کافی و قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۳۷ 201 - 227

کلیدواژه‌ها: دنیاگرایی تربیت تمثیل کافی عناصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۳ تعداد دانلود : ۱۲۹
تربیت قرآن کریم، انبیاء و اولیاء مبتنی بر اصل مهم انسان ساز دنیاگریزی است.ائمه(ع) با نگرشی روان شناسانه و حکیمانه به دنیا، در قالب تمثیل هایی تصاویری زیبا و در عین حال هشداردهنده از آن به سالکان کوی ارائه می دهند که به راستی تحسین آمیز و تأمل برانگیز هستند. قطعاً این نوع نگرش تنها از معصومین(ع) ساخته است؛ زیرا تنها ایشان تربیت یافته مکتب الهی و صاحب سر خدایی می باشند. ائمه(ع) آنچنان دنیا را به نقد می کشند و زوایای نهفته آن را بر ملا می سازند که آدمی سخت به شگفت می آید. ایشان جهان را با همه بزرگی و پهناوری اش خرد و ناچیز می انگارد و با تعابیری حیرت آور از آن یاد می کنند. در توصیف و تبیین چهره پشت پرده آن، تمثیلاتی نیکو به کار می گیرند. از این رو پژوهش حاضر برای یافتن تمثیلات دنیاگریزی در لسان معصومین(ع)، کتاب «کافی» را محور پژوهش قرار دادند؛ زیرا کتاب «کافی» جامع ترین و معتبرترین کتاب روایی عالم تشیع می باشد.
۴۶۹.

روش شناسی تربیت در جهت بازداری از دخالت با تأکید بر آیه دوازده سوره حجرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 123 - 143

کلیدواژه‌ها: روش تربیت تجسّس دخالت حجرات اسلام قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۸ تعداد دانلود : ۹۳
از مسائل بسیار مهمی که دین اسلام به آن شدیداً اهتمام دارد، نگه داری حرمت و آبروی مسلمین و پرهیز از جست وجوی عقاید و دخالت کردن در زندگی دیگران است. دخالت و خبرجویی از اندرون زندگی شخصی مردم جایز نبوده و کسی اجازه ندارد که اسرار و لغزش های مردم را افشا کند؛ در حقیقت جست وجوگری عاملی است برای کشف اسرار و رازها و احیاناً عیوب نهانی مردم، و اسلام هرگز اجازه نمی دهد که رازهای خصوصی افراد فاش شود. لذا پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی در صدد است با توجه به آیه 12 سوره حجرات عوامل بروز تجسس و دخالت همچون عدم تقوا، حسادت و عداوت را از منظر آیات مورد بررسی قرار داده و بیان نماید که در صورت عدم ترک، این رذیله اخلاقی می تواند پیامد های سوئی را از جمله افشاء زندگی شخصی و ایجاد تنفر در بین افراد ایجاد نماید. در پایان نیز با اشاره به راهکار درمانی این بیماری اخلاقی؛ بیان می دارد که عمل به دستورات قرآن در انتخاب روش تربیتی صحیح می تواند آسایش خاطر و امنیت بر زندگی شخصی افراد را حاصل نماید.
۴۷۰.

الزام سنجی تربیتی والدین در قبال فرزندان از منظر قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 57 - 83

کلیدواژه‌ها: مسئولیت والدین فرزندان تربیت اندیشه اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۰۸
این پژوهش بر آن است تا دریابد از منظر قرآن کریم والدین چه الزامات تربیتی نسبت به فرزندان خود دارند تا بتوانند فرزندانشان را در راه رسیدن به کمال بشری هدایت نمایند که با مراجعه به مبانی قرآنی بر استخراج و تبیین علمی مفاهیم مهم مربوط به موضوع تمرکز شد. روش تحقیق در این پژوهش کیفی با رویکرد تحلیل محتوا یا «روش تحلیل منطقی فرارونده» می باشد. تحلیل محتوا از نظام مقوله ای قیاسی با استفاده از اسناد و مدارک و اطلاعات مورد نیاز منابع مکتوب و دیدگاه ها و نظریات علماء و اندیشمندان، بالأخص مباحث تربیتی و اخلاقی اسلامی، با ابزار کتابخانه ای از طریق فیش برداری می باشد. بر اساس یافته ها می توان گفت که از منظر قرآن کریم، ضروری ترین مؤلفه تربیتی، مسئولیت پذیری تربیتی والدین در مقابل فرزندان با شناخت مصداق های معین قرآنی، شیوه ها و اهداف تربیتی معروف و عمل به آن است که خانواده ها و جامعه به آرامش و نیز به مقصد می رسند.
۴۷۱.

تطبیق دلالت های تربیتی معنای زندگی از دیدگاه علامه طباطبایی و توماس آکوییناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال یازدهم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 55 - 76

کلیدواژه‌ها: آفرینش انسان فلسفه روان شناسی تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۶ تعداد دانلود : ۹۷
معناداری زندگی و جست وجوی این معنا یک ضرورت اخلاقی، روحی، روانی و دینی است. علامه طباطبایی و بسیاری از فلاسفه اسلامی و شیعه بر آن هستند که معنای زندگی تا حدود زیادی وابسته به ساختار غریزی و فطری افراد است. این نیاز مانند نیازهای اساسی انسان(خوردن، آشامیدن و نیاز جنسی) است که به صورت اولی و فطری در انسان وجود دارد. توماس آکویناس و علامه طباطبایی هر دو کشف باور دانسته شده اند زیرا هر دو به وجود غایت در آفرینش انسان و جهان بر اساس مفهوم حکمت الهی و وجود غایت در سیر تکاملی موجودات اعتقاد دارند. رویکرد پژوهش حاضر تطبیقی است. اشتراک هر دو فیلسوف در این است که معنای زندگی را به مثابه هدف زندگی در نظر گرفته و هدف زندگی را وجود خداوند دانسته اند. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ این سؤالات است که پس از شناخت مبانی و نوع رویکرد فلسفی آن ها نقاط اختلاف و اشتراک این دو متفکر کجاست؟ و دیدگاه تربیتی آن ها چیست و چگونه می توانیم نسبتی بین دیدگاه این دو متفکر در بحث معنای زندگی و نگاه تربیتی برقرار نماییم.
۴۷۲.

ایجاد محیط تربیتی مساعد و تأثیر آن در بهبود تربیت با تأکید بر سوره اعراف(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۴۵ 197 - 221

کلیدواژه‌ها: انسان تربیت مربی روش محیط سوره اعراف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۷۵
امروزه روش شناسی در هر علمی از اهمیتی وی ژه برخوردار است. امر تعلیم و تربیت نیز از این قاعده، مستثنی نیست. یعنی برای شکوفایی استعدادهای نهفته مربیان و پرورش انسان هایی لایق و شایسته، چاره ای جز این نیست که اولیا و مربیان از روش هایی علمی و متقن بهره جویند تا نهال سعادت را در وجود متربّیان بپرورانند و لذا در سوره های مختلف قرآن، شیوه ها و راهکارهای تربیتی؛ ابعاد پررنگ تری را به خود اختصاص داده است. از آنجا که سوره اعراف بعد از سوره بقره از لحاظ تعداد کلمات، جزء بزرگ ترین سوره های قرآن است و به نوعی اکثر اهداف و مقاصد قرآن در آن گرد آمده، می تواند زمینه مناسبی برای بررسی ابعاد تربیتی لحاظ گردد. این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از روش فیش برداری از آیات سوره اعراف و مراجعه به تفاسیر متعدد به این نتیجه دست یافته که این سوره مشحون از روش های تربیتی است که ایجاد محیط تربیتی مساعد و تأثیر آن در بهبود تربیت فرزندان از آن موارد است و قرآن کریم برای رسیدن به آن محیط مناسب، به شیوه هایی از جمله زمینه سازی، الگوسازی، سالم سازی، و امر به معروف و نهی از منکر اشاره نموده است.
۴۷۳.

واکاوی قدم صدق در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 9 - 34

کلیدواژه‌ها: ثبات قدم قرآن تربیت معناشناسی صبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۳ تعداد دانلود : ۱۰۸
برخورداری از اراده ای پولادین در انجام کارها که از آن با عنوان «قدم صدق» و «ثبات قدم» یاد می شود، جهت دهنده مسیر زندگی بر مدار عزت، سربلندی و پایداری در برابر ناملائمات فردی و نابرابری های اجتماعی می باشد که در تمامی حوزه های فقهی، عقیدتی و اخلاقی جاری بوده و آرامش خاطر در کنار محبت الهی، برخورداری از فزونی رزق و برکت و کرامت و سلامتی را برای شخص به ارمغان می آورد؛ تا در مسیر الهی به سعادت، در ایمان به باور، در مخاصمات به حق، در تنگ دستی به شکر، در بیماری به سلامت، در تهذیب نفس به تزکیه و در طلب علم و دانش به تقوا نائل آید. نقش این فضیلت اخلاقی در تأثیر تعالیم و آموزه های دینی به حدی جدی است که تکامل مؤلفه های دینی از قبیل ایمان، تقوا و عبودیت در کنار رسیدن به موفقیت به آن نسبت داده شده و از آن به عنوان رکن اساسی در تحقق ایمان تعبیر شده است.
۴۷۴.

راه های افزایش آرامش در قرآن و سبک زندگی اسلامی و تأثیر آن بر تربیت فرزندان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۴۶ 429 - 448

کلیدواژه‌ها: ایمان آرامش تربیت زندگی فرزند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۱۲
آرامش و طمأنینه از اساسی ترین نیازهای انسان است و تأکید ویژه ای در دین اسلام بر آن شده، و عوامل استرس زا و اضط راب از مسائل و مشکلات اساسی و جدا نشدنی جوامع بشری است و تبعات ناشی از آن باعث از بین رفتن آرامش بوده و از عوامل اصلی بیماری های جسم ی می باشد. امروز بشر از پدیده های مختلف خانوادگی، و ناکامی ها در عذاب است و این در صورتی است که آسایش بدست آمده از پیشرفت تکنولوژی و فناوری، موجب کاهش ظرفیت و از بین رفتن عوامل آرامش انسان شده است. در چنین حالتی، بهره مندی از خصوصیاتی که سبب افزایش آرامش می شود از التزامات افزایش آرامش، دارا بودن و عامل بودن به چنین خصوصیاتی می باشد که دارندگان آن از آرامش بیش تری برخوردارند. در قرآن هم به داشتن چنین صفاتی، جهت رسیدن به آرامش سفارش شده است، پس پرداختن به چنین موضوعی در جهت رسیدن به آرامش اهمیت بسزایی دارد. این مقاله، با رویکرد قرآنی- روایی با مطالعه کتب و متون دینی، به بررسی و تحلیل نقش افزایش آرامش در تربیت فرزندان پرداخته است.
۴۷۵.

نقش تربیت ارزش های اخلاقی بر تجلی کمالات انسان از منظر آموزه های قرآنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۴۷ 375 - 397

کلیدواژه‌ها: آموزش حسن اخلاق حفظ کرامت تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۹
هدف از انجام این پژوهش بررسی نقش مؤثر تربیت ارزش های اخلاقی بر تجلی کمالات شخصیت انسان از منظر آموزه های قرآنی است. یکی از مباحث مهم بر تجلی کمالات شخصیت انسان در نظام آموزشی کشور، نقش مؤثر تربیت شایستگی های اخلاقی است. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کیفی است و با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی متغیرهای این پژوهش می پردازد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که کمالات شخصیتی از منظر آموزه های قرآنی محصور به کرامت ذاتی نمی شود و آدمی می تواند با تقرب به خدا و پرهیزکاری بر آن بیفزاید و ارزش متعالی تری کسب کند و این ارزش، ارزش اکتسابی است؛ اما بنا بر آیات و روایات، مبنای رفتار ما با دیگران حسن اخلاق و حفظ کرامت ذاتی آن هاست. پای بندی به مبانی تربیت ارزش های اخلاقی به معنی امکانات، ضرورت ها و موقعیت حیات انسانی در حوزه تربیت است و شیوه ها به معنای راهکارها و پیش فرض هایی است که با توجه به مبانی، برای رسیدن به اهداف عالی اتخاذ می نماییم.
۴۷۶.

تحلیل محتوای مؤلفه های تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی بر اساس قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال دوازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۸ 9 - 52

کلیدواژه‌ها: ابعاد تحلیل محتوا تربیت قرآن کریم محبت مهرورزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۲۶
یکی از بهترین شیوه ها در تعلیم و تربیت استفاده از محبت است. ذهن پاک و شفاف دانش آموز بر پایه محبت و مهرورزی نهادینه شده است. برداشت های ذهنی و فکری دانش آموز از مفاهیمی چون محبت و مهرورزی با توجه به مشاهدات، مطالعات و آموخته های کلاسی می باشد. لذا شایسته است متولیان آموزشی محبت و مهرورزی را به عنوان زیربنای نظام تعلیم و تربیت مورد توجه قرار دهند. پژوهش حاضر کیفی بوده و به شیوه تحلیل محتوا، بررسی اسنادی و پدیدارشناسی انجام گرفته است. جامعه پژوهش شامل کلیه منابع و مستندات علمی معتبر مرتبط با پژوهش، و کلیه خبرگان حوزه تعلیم و تربیت بوده است که نمونه بر اساس روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها فیش برداری، چک لیست تحلیل محتوا و سؤالات مصاحبه نیمه ساختاریافته بود. یافته های پژوهش نشان می دهد که تربیت مبتنی بر محبت و مهرورزی دارای ابعاد هستی شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی، ارزش شناسی، زیست شناسی، جامعه شناسی، روان شناسی و مقوله دینی است. بر اساس این ابعاد 60 مؤلفه اصلی استخراج گردید.
۴۷۷.

دلالت های تربیت زمامدار در اندیشه ابو حامد محمد غزالی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات میان رشته ای تمدنی انقلاب اسلامی سال دوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵) 137 - 164

کلیدواژه‌ها: تربیت تربیت زمامدار کارگزار غزالی دلالت پژوهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۴۴
تأکیدات فراوان نسبت به زمامداری و نقش زمامداران در سعادت جامعه، چه در منابع دینی و چه در اندیشه های رهبران جمهوری اسلامی، نشان از ضرورت تدوین برنامه ای جامع برای تربیت زمامداران دارد که تدوین آن علاوه بر نیاز به مبانی مبتنی بر قرآن و سیره معصومین (علیهم السلام) ، به استفاده از اندیشه های متفکران مسلمانی که در راستای کاربست مبانی اسلامی در اندیشه خود تلاش نموده اند؛ نیز محتاج است. در این میان اندیشه های غزالی با توجه به مکتوبات متعددی که در ارتباط با توصیه به حُکام و هدایت ایشان و همچنین تربیت زمامداران دارد به عنوان یکی از اندیشمندان برتر اسلامی حائز اهمیت است. بر این اساس تلاش این پژوهش بر این خواهد بود که با استفاده از آثار و تألیفات غزالی مروری بر اندیشه های او در رابطه با تربیت زمامدار داشته باشد و به تعبیری دقیق تر این پژوهش به دنبال پاسخی برای این سؤال است که «اندیشه غزالی چه دلالت هایی برای تربیت زمامداران دارد؟» این پژوهش برای پاسخ به این سؤال با استفاده از روش دلالت پژوهی به استخراج و تحلیل سهم یاری ها و سپس دلالت های مرتبط با تربیت زمامداران از اندیشه غزالی پرداخته است. در نهایت ویژگی های زمامدار مطلوب، عوامل تربیت زمامدار و همچنین روش های تربیت زمامدار در اندیشه غزالی احصاء و در قالب یک نمودار مفهومی ارائه گردیده است.
۴۷۸.

بررسی و تبیین شاخص های انسان فرهنگی از دیدگاه آیت الله خامنه ای(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مدیریت فرهنگی سال ۱۵ بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۱ 21 - 43

کلیدواژه‌ها: آیت الله خامنه ای انسان تربیت فرهنگ انسان فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۵
هدف پژوهش: یکی از نیازهای امروز جامعه اسلامی ما توجه گسترده به امر فرهنگ است. به لحاظ ویژگی های فرهنگی کشور و نیاز روز افزون به معرفی و تبیین ملاک ها و معیارهای صحیح از یک انسان فعال در حوزه فرهنگ، ضرورت انجام این مطالعه بنظر رسید. لذا در همین راستا تحقیق پیش رو به تعریف، شاخص ها و ویژگی های انسان در حوزه فرهنگ پرداخته وشناختی را ایجاد نموده است که معیاری برای ارزش سنجی مقوله ای بنام فرهنگ و آنچه از یک انسان فرهنگی انتظار داریم، باشد. روش پژوهش: این پژوهش براساس روش کیفی (تحلیلی- استنباطی) انجام و از نظر گردآوری داده ها کتابخانه ای است. در این تحقیق برای استخراج داده ها از تمامی مستندات موجود در سایت آیت الله خامنه ای تا پایان سال 1397 و نظریات مندرج در کتب و مقالات مختلف مرتبط با موضوع تحقیق استفاده گردیده است. یافته ها: آیت الله خامنه ای برای دست یابی به انسان فرهنگی، رشد در سه حوزه شناختی، تربیتی و فرهنگی را ضروری می دانستند و فرهنگ را انسان ساز و در ارتباط با انسان که مربوط به تربیت آنان در همه امور است، شناخته شد. ایشان معتقدند با تربیت صحیح اسلامی می توان انسان هایی را تربیت کرد که ویژگی هایی منحصر به فرد داشته، زندگی سعادتمندانه ای را اقامه و مقدمات تحقق تمدنی بزرگ را فراهم سازد. نتیجه گیری: انسان فرهنگی دردیدگاه آیت الله خامنه ای انسانی در تراز انقلاب اسلامی است که در سه حوزه، هفت شاخص و با 83 ویژگی معرفی می گردد.
۴۷۹.

چگونگی آموزش تاریخ به کودکان با تأکید بر نقش تربیتی آن

نویسنده:
منبع: پژوهش در آموزش تاریخ دوره سوم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۲) 25 - 37

کلیدواژه‌ها: آموزش تاریخ کودکان تربیت آموزش و پرورش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۱۱۳
یکی از جنبه هایی که توجه خاص علمای تعلیم و تربیت را به خود جلب کرده است، سال های اولیه زندگی کودک می باشد. در این سنین است که چارچوب اصلی شخصیت کودک پی ریزی شده و در مراحل بعدی رشد و تکامل می یابد. این مسئله باعث گردیده که به تعلیم و تربیت کودک با دیدی عمیق و علمی نگاه شود و کودک به عنوان رکن اساسی تعلیم و تربیت بیش از پیش مورد توجه متخصصان و مسئولان تربیتی قرار گیرد. بنابراین در آموزش دوران کودکی از آنجا که این دوره روی زندگی اجتماعی و تحصیلی کودکان تأثیر بسزایی می گذارد، باید تمام جوانبی که یک کودک در زندگی حال و آینده خود به طور حتم با آن روبه رو می شود را به او آموزش داد. تاریخ از جمله علومی است که آموزش آن اهمیت زیادی دارد. در جامعه ایران آموزش درس تاریخ و آشنایی با دوران گذشته، از دوران دبستان به دانش آموزان ارائه می شود. تاریخ به عنوان معلم عقل و احساس، نقش مهمی در حیات جامعه بازی می کند که مهم ترین هدف از آموزش تاریخ، تربیت نسل جوان می باشد. این تربیت ابتدا توسط خانواده و سپس معلمان در مدرسه انجام می شود که بازی بهترین روش برای آموزش تاریخ در راستای تربیت کودکان می باشد. از این رو پژوهش حاضر قصد بر آن دارد با روش توصیفی-تحلیلی و با اتکا به منابع کتابخانه ای به چگونگی آموزش تاریخ به کودکان با تأکید بر نقش تربیتی آن بپردازد
۴۸۰.

تربیت سالم در زندگی اجتماعی از دیدگاه قرآن

نویسنده:
منبع: انگاره های نو در تحقیقات آموزشی سال دوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 198 - 219

کلیدواژه‌ها: تربیت زندگی اجتماعی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۹ تعداد دانلود : ۹۳
در اسلام ، به مسئله تربیت توجه خاصی شده است؛ زیرا در این آیین، انسان ها خزانه های عقلی ای دارند که باید آنها را گشود. آنان دارای معرفت های فطری نهان مانده ای هستند که آنها را با تذکار که جزئی از تربیت است، می توان از فراموشی درآورد. هدف از این پژوهش تربیت سالم در زندگی اجتماعی از دیدگاه قرآن کریم است. یافته های تحقیق نشان می دهد که: قرآن کریم در تربیت سالم در زندگی اجتماعی به مسائل اعتقادی، اخلاقی، احکام فقهی و حقوقی نیز به ابعاد اجتماعی انسان نظر کرده، مولفه های سازنده یک جامعه توحیدی و یکپارچه را برشمرده و مردم را به سوی آنها توصیه نموده و از موانع برحذر داشته است. آن چه از آیات قرآن کریم بر می آید این است که اجتماعی بودن انسان در متن خلقت و آفرینش او پی ریزی شده است، هرچند ضرورت های زندگی انسان و تامین نیازهای او از طریق اجتماع و نقش آن بر سلامت جامعه را نیز نمی توان نادیده گرفت.