مطالب مرتبط با کلیدواژه

امنیت ملی


۳۴۱.

فضا و امنیت ملی؛ پیشرفت های فضایی ایران تقویت کننده امنیت ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۲۴ پاییز ۱۳۸۹ شماره ۳ (پیاپی ۹۵) 677 - 710

کلیدواژه‌ها: فضا عصر فضا حقوق فضا جنگ سرد امنیت ملی آزادی فضا نظامی شدن فضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۶۶
در چند سال اخیر در کنار پیشرفت های گسترده ایران در علوم مختلف، گام های بزرگی نیز در فعالیت های فضایی برداشته شده است، به نوعی که ایران را در کنار معدود کشورهایی قرار داده که به فناوری پیشرفته فضایی برای دستیابی به فضا و حضور فعال در فضا دسترسی دارند. اگرچه هنوز ایران از نظر فناوری فضایی در آغازین مراحل خود قرار دارد و باید در این مسیر تلاش های بیشتری بنماید ولی این واقعیتی غیرقابل انکار است که پیشرفت های فضایی کشور آثار مثبتی را در حوزه های مختلف در پی داشته و خصوصاً می تواند به حفظ و ارتقای امنیت ملی کمک شایانی نماید. در این مقاله تلاش می شود ارتباط پیشرفت های فضایی کشور و امنیت ملی مورد بررسی قرار گیرد و از این طریق راهکارهایی نیز برای فعالیت بهتر و ایفای نقش مؤثرتر در فضا ارائه گردد. لذا بنا بر اهمیت رقابت بین المللی در امور فضایی و گسترش فعالیت های کشورهای مختلف در این قلمرو، به ویژه مسائل و مشکلاتی که امروزه اکثر کشورها با آنها در ارتباط با فعالیت های فضایی روبه رو هستند در این مقاله بدین سئوال مهم پاسخ داده می شود که پیشرفت های فضایی ایران چه کمکی را می توانند به حفظ و ارتقای امنیت ملی ایران بنماید.
۳۴۲.

رژیم های چند جانبه کنترل صادرات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۳۱ زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۱۲۴) 41 - 70

کلیدواژه‌ها: رژیم های چند جانبه کنترل صادرات امنیت ملی رژیم کنترل فناوری موشکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۱ تعداد دانلود : ۱۰۵
پایه شکل گیری رژیم های چند جانبه کنترل صادرات محدود کردن دستیابی کشورهای خارج از بلوک غرب پس از جنگ جهانی دوم مخصوصا کشورهای حوزه شوروی به فناوری های نظامی و نوین بخصوص در حوزه موشکی و سلاح های انهدام انبوه بود اگرچه در همان دوران جنگ سرد و پس از آن حوزه در برگیری رژیم های کنترل فراتر از کشورهای بلوک شرق رفته و کشورهایی را به عنوان هدف خود تعیین نمودند و باید اعتراف نمود که در این زمینه موفق بوده و گام های مؤثری نیز برداشته شده که به طور مستقیم و غیرمستقیم بر امنیت ملی کشورهای خارج از رژیم ها و مخصوصا کشورهای هدف تأثیرگذار بوده است. در این بین، برخی از رژیم های چند جانبه کنترل صادرات از جمله رژیم کنترل فناوری موشکی و ترتیبات واسنار، دو رژیمی هستند که در پی وضع سازوکارهای اجرایی برای اطمینان از عدم دستیابی سایر کشورها به فناوری های موشکی مرتبط با انتقال و حمل سلاح های انهدام انبوه و فناوری های دو منظوره می باشند.
۳۴۳.

اولویت بندی تأثیرات تحریم های نفتی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با روش تحلیل سلسله مراتبی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۳۴ بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۱۳۳) 97 - 126

کلیدواژه‌ها: تحریم نفت امنیت امنیت ملی اولویت بندی تحلیل سلسله مراتبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۰۲
از زمان ملی شدن صنعت نفت ایران، این صنعت به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمد ملی به شمار می رفت. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز همچنان مسئله نفت، به عنوان یکی از مسائل مهم و ضروری در خصوص درآمدهای دولت ها محسوب می شد؛ به طوری که دشمنان انقلاب اسلامی در برهه های مختلف، باهدف تضعیف ایران اسلامی، سعی در تحریم نفتی این کشور داشته اند، چراکه با این تحریم ها به دنبال تأثیرگذاری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران بودند. برغم تأکیدهای مکرر مبنی بر صادرات غیرنفتی، اما همچنان صنعت نفت ایران به عنوان یکی از صنایع مهم در کشور به شمار می رود. در سال های اخیر با شروع تحریم های همه جانبه علیه جمهوری اسلامی ایران، صنعت نفت نیز از این طوفان مستثنی نشده و آماج حملات تحریمی امریکا و اتحادیه اروپا قرارگرفته است. این پژوهش به دنبال بررسی تأثیرات تحریم های نفتی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر ابعاد اصلی امنیت ملی اعم از نظامی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می باشد؛ بدین ترتیب در گام اول، تأثیرات مثبت و منفی تحریم ها را به صورت توأمان، مبتنی بر نظرات خبرگان این حوزه شناسایی و احصا نموده و سپس در گام دوم به اولویت بندی تأثیرات مذکور با استفاده از روش پژوهش تحلیل سلسله مراتبی( AHP )خواهیم پرداخت. علت استفاده از این روش، بهره مندی هرچه بهتر از زمان و منابع موجود هست؛ به طوری که نتیجه پژوهش حاضر با تأکید بر اولویت های به دست آمده، راهنمای بسیاری از سیاستمداران و مدیران در بهره مندی از امکانات، زمان و منابع موجود خواهد بود. نتایج تحقیق نشان می دهد که بُعد اقتصادی امنیت ملی بیشترین تأثیر را از تحریم های نفتی می پذیرد و نیز در میان تمامی زیر مؤلفه های ابعاد امنیت ملی، مسئله افزایش تورم و کسری بودجه، بیشترین اوزان را در میان نظرات خبرگان به خود اختصاص داده اند.
۳۴۴.

راهبرد جمهوری اسلامی ایران در شکست داعش در منطقه غرب آسیا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست خارجی سال ۳۴ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیاپی ۱۳۵) 96 - 75

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی منافع ملی سیاست خارجی داعش تروریسم افراط گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۷۰
محیط استراتژیک و ماهیت معادلات امنیتی در تعیین اهداف امنیت ملی هر کشوری در اولویت قرار دارد؛ از اینرو همواره منافع ملی و تهدیدات امنیتی ایران در محیط امنیتی غرب آسیا تعریف می گردد. با توجه به گفتمان انقلاب شیعی و تقابل آن با گفتمان اهل تسنن دولتهای منطقه و مداخله قدرتهای بزرگ گروه های امنیت ملی ایران همواره با چالشهایی مواجه بوده است.جنگ ایران و عراق، مشکلات متعدد امنیتی در خلیج فارس و تروریسم و افراط گرایی نمونه ای از این چالش ها است.ایران نمی تواند، در مقام یک قدرت منطقه ای، نسبت به چنین بحران آفرینی هایی در قلمرو حیاتی خود، بی تفاوت باشد.لذا دور کردن خطرات از مرزهای خود و حفظ امنیت، مسئولیت پذیری در مدیریت، اداره و برطرف سازی بحران های منطقه ای، در سیاست خارجی ایران لحاظ شده است.                                                                                                                                                     داعش موفق شد بخش هایی از شمال سوریه را تصرف و تقریباً سراسر استان رقه را تصرف کند. سپس، همزمان با اقدام نظامی در سوریه به عراق حمله کرد و کنترل رمادی و فلوجه در عراق را در اختیار می گیرد. در سال ۲۰۱۴ داعش با گسترش اقدام نظامی خویش توانست موصل، دومین شهر عراق را تصرف کند و کنترل بخش زیادی از خاک عراق از جمله تکریت را نیز بدست گرفت. پیشروی داعش تا نزدیکی های بغداد، یکی از شگفتی های راهبردی محسوب می شود. گرچه درگیر شدن داعش با سوریه بعنوان متحد راهبردی ایران نگرانی های زیادی برای جمهوری اسلامی ایجاد کرده بود، اما ورود داعش به عراق از سال 2014، ورود به فضای حیاتی- هویتی ایران تلقی می شد که نگرانی از تهدید این گروه علیه کشور را افزایش داد.سوال اصلی تحقیق این است که سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال داعش در منطقه غرب آسیا چگونه بوده است؟ فرضیه تحقیق این است که جریان داعش یک جنبش سلفی-تکفیری بر مبنای خشونت بود که ج.ا.ایران به مقابله با آن بر آمد.بنابر این، در این مقاله کوشش می شود تا راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال چالشهای منطقه غرب آسیا بویژه بحران داعش در چارچوب رئالیسم تدافعی با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، بررسی و تحزیه و تحلیل گردد.
۳۴۵.

پیامدهای انسانی اجتماعی گرد و غبار در امنیت ملی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: سرزمین سال نوزدهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۷۶) 141 - 163

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک محیط زیست ریزگرد امنیت ملی استان های غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۰۶
در عصر حاضر که کشورهای نوظهور می توانند کشورهای توسعه یافته و مستعمران پیشین را از لحاظ اقتصادی به خود وابسته کنند، تامین استقلال اقتصادی و امکانات خوداتکایی کشورها یکی از شرایط پیشبرد مبانی امنیت ملی است. بحران های محیط زیستی یا خاستگاه طبیعی پیشامدهای ناگهانی هستند که افزایش آنها سبب افزایش مشکلات محیط زیستی،دگرگونی های آب و هوایی و افزایش معضلات انسانی نظیر سلامت، امنیت و مهاجرت ها گشته است. هدف از این تحقیق بررسی پیامدهای انسانی اجتماعی گرد و غبار در امنیت ملی ایران می باشد. روش تحقیق در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و کاربردی به تاثیرات کمی آب های برون مرزی غرب ایران در ایجاد گرد و غبار و نقش آن در امنیت ملی پرداخته است. جامعه آماری پژوهش از کارشناسان حوزه های ژئوپلیتیک و محیط زیست تشکیل شده است که حجم نمونه آن بر اساس مدل کوکران تعداد 30 نفر تخمین زده شد. نتایج نشان داد مهاجرت از شهرهای مرزی- افزایش بیکاری، افزایش مشکلات دربخش های کشاورزی، صنعت و خدمات در شهرها، بروز پدیده های ناهمگن اجتماعی در شهرها و افزایش مناقشات مرزی از جمله مهمترین پیامدهای ریزگردها بر ابعاد امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است.
۳۴۶.

تهدیدهای امنیتی برآمده از تحریم های نفتی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال ۱۲ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۳) 278-301

کلیدواژه‌ها: ایران امنیت ملی بی ثباتی سیاسی - اجتماعی تحریم های نفتی اعتراضات اجتماعی- سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۱
هدف از انجام این پژوهش ارائه پاسخ تحلیلی از منظر اقتصاد سیاسی و نیز جامعه شناختی سیاسی به این پرسش است: تحریم های شدید نفتی و بانکی مرتبط با آن در بستر تنش های سیاسی و هسته ای بین ایران و ایالات متحده آمریکا و هم پیمانان غربی آن چه تاثیری بر امنیت ملی ایران در دهه 1390 شمسی داشته است؟ فرضیه پژوهش آن است که با توجه به وابستگی شدید بودجه دولت ایران به درآمدهای نفتی، تحریم نفتی و کاهش شدید این درآمدها، امنیت ملی ایران در ابعاد اقتصادی و سیاسی را آسیب پذیر ساخته است. این مطالعه با روش تبیینی – تحلیلی و روش کتابخانه ای و اینترنتی برای داده ها در چارچوب رویکرد جامعه بنیاد مکتب کپنهاگ به امنیت ملی انجام شده است. یافته ها حاکی از آن است که تحریم های نفتی در یک دهه اخیر به ویژه در دوره ریاست جمهوری ترامپ این پیامدهای منفی را بر اقتصاد ایران داشته است: ناعتمادی و کاهش شدید سرمایه گذاری خارجی و داخلی، کاهش تولید در بخش های صنعتی و کشاورزی، عدم انتقال دانش فنی در نفت، بیکاری فزاینده، تورم شدید و بی سابقه ناشی از تحریم و نقدینگی بالای ناشی از استقراض های بی رویه دولت از بانک مرکزی و چاپ اسکناس، گسترش فساد اقتصادی در اشکال قاچاق، احتکار، اختلاس، رانت جویی، افزایش ضریب جینی یا نابرابری و شکاف طبقاتی شدید، آسیب پذیری شدید سرمایه گذاری صاحبان سرمایه های کوچک و میانی در بورس و جاهای دیگر. چنین پیامدهای منفی ناشی از تحریم ها به ویژه در نیمه دوم دهه 1390 سبب رخ دادن اعتراضات ساختارشکن، رادیکال و زنجیروار با پیوندهای افقی بین اعتراضات اصناف و گروه های اجتماعی در شکل خیابانی شدند
۳۴۷.

رابطه حق بر زبان مادری با امنیت ملی و وحدت سرزمینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش حقوق عمومی سال ۲۵ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۸ 221 - 253

کلیدواژه‌ها: حق بر زبان مادری اقلیت های زبانی امنیت ملی وحدت سرزمینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۳۹
اقلیت های زبانی حق خود بر استفاده زبان مادری را در شکل جمعی و در قالب یک حق نسل سوم مطالبه می کنند اما گاه این حق- مطالبه پای در دایره امنیت ملی و وحدت سرزمینی می نهد. برخی دولت ها بر اساس سیاست های امنیتی خویش و با توجه به مقوله وحدت سرزمینی، حق بر زبان مادری را تحدید کرده و درباره حق ها بطور کلی و حق بر زبان مادری بطور مشخص، موضع تقابل اتخاذ می کنند. لذا پرسش اصلی پژوهش عبارت است از اینکه «رابطه حق بر استفاده از زبان مادری برای گویش وران زبان های مادری اقلیت با امنیت ملی و وحدت سرزمینی چیست؟» که این پژوهش ضمن بازخوانی همه مفاهیم دخیل در موضوع، با رویکردی تقلیل گرایانه در قبال حق گروه های اقلیت با تأکید و توجه به ماهیت فردی حق ها و مقتضیات تبعیض مثبت در تضمین حق های گروهی، به تبیین و دفاع از حق بر زبان مادری اقلیت های زبانی و لزوم تضمین آن پرداخته و رابطه این حق را با امنیت ملی و وحدت سرزمینی بررسی کرده و تحلیل نموده است که هر چه گفتمان امنیتی یک دولت به برداشت سنتی با رویکرد سلبی و کالاانگار نزدیک تر باشد، امنیت ملی و وحدت سرزمینی بیشتر مورد تهدید واقع شده و در تقابل با حق بر زبان مادری قرار می گیرد.
۳۴۸.

نقش نظام آموزش کشور در توسعه و پیشبرد اهداف اقتصاد دانش بنیان

نویسنده:
منبع: امنیت اقتصادی دوره ۱۱ خرداد ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۱۰) 21 - 34

کلیدواژه‌ها: نظام آموزش اقتصاد دانش بنیان امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۸۵
مصادیق عملکرد ضعیف نظام آموزش مانند بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی و مهاجرت نخبگان، نگاه جزیره ای و مستقل به دانشگاه و صنعت، کیفیت پایین نظام آموزش، نظام ارتقای ناکارآمد در آموزش عالی، تعیین هدف گذاری های نامناسب در اسناد بالادستی و... پیشبرد اهداف اقتصاد دانش بنیان در کشور را محدود ساخته است. این در حالی است که عدم همسویی نظام آموزش با اهداف اقتصاد دانش بنیان تهدید جدی برای امنیت اقتصادی و حتی امنیت ملی به شمار می آید. با توجه به اهمیت موضوع، امید می رود به کار بستن راهکارهایی مانند تحول و ارتقای کیّفی نظام آموزش، انسجام و جهت دهی مطالعات دانشگاهی با نیازهای بخش صنعت، سرمایه گذاری برای کاهش مهاجرت فارغ التحصیلان دانشگاهی و افزایش چرخش نخبگان، تعیین هدف گذاری های مناسب ارتقای عملکرد نظام آموزش در اسناد بالادستی، سرمایه گذاری برای بهبود وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی، اصلاح نظام ارتقا در سیستم آموزش عالی و افزایش نسبت درآمد دانشگاه از صنعت و... به نقش آفرینی هرچه بیشتر نظام آموزش کشور در پیشبرد اهداف اقتصاد دانش بنیان بینجامد.
۳۴۹.

آینده پژوهی قومیت گرایی و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران (مورد مطالعه: قومیت عرب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۱۶) 1 - 26

کلیدواژه‌ها: آینده پژوهی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران قوم عرب قومیت گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۷
ناآرامی های گه گاه در مناطق جنوب غرب ایران به ویژه خوزستان و مناطق عرب نشین ایجاب می کند به مسائل و تحولات این منطقه بیشتر توجه شود. برای پیش بینی وضعیت امنیتی کشور در سال های آینده، توجه به وضعیت قومی، فرصت ها و چالش های قومی بسیار ضروری است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی متغیرهای کلیدی و پیشران های تأثیرگذار بر آینده قومی پیش روی جمهوری اسلامی ایران، با درنظرگرفتن مرزهای جنوب غربی کشور است. این پژوهش از نظر ماهیت و هدف، کاربردی و از نظر نوع روش، توصیفی پیمایشی و با توجه به آینده پژوهانه بودن آن، اکتشافی نیز هست. در این پژوهش برای شناسایی متغیرهای کلیدی و تشکیل گویه های پرسشنامه از روش پایش محیطی استفاده کرده ایم. جامعه آماری پژوهش با توجه به رویکرد آینده پژوهی به شکل پنل خبرگان است. شناسایی متغیرهای کلیدی این پژوهش به روش ماتریس متقاطع و با استفاده از نرم افزار میک مک است. برای شناسایی سناریوهای محتمل از نرم افزار سناریو ویزارد استفاده کرده ایم. یافته های این پژوهش نشان می دهد 7 متغیر ذخایر عظیم نفت وگاز، توسعه نیافتگی، حمایت های عربستان و امارات از مخالفان، جنگ هشت ساله تحمیلی، فعالیت جریان وهابی، وجود ریزگردها و رقابت های منطقه ای به عنوان متغیرهای کلیدی استخراج شده از نرم افزار میک مک، آینده پیش روی جمهوری اسلامی ایران را در زمینه قوم عرب به وجود می آورند. نتایج نشان می دهد، 6 سناریوی چالشی با سازگاری و امتیاز بالا، پیش روی آینده جمهوری اسلامی ایران است که از میان آن ها 1 سناریو بسیار قوی و محتمل و 5 سناریو ضعیف به دست آمدند. سناریوی بسیار قوی به دست آمده، سناریوی ادامه روند موجود است.  
۳۵۰.

ارزیابی راهبرد سیاسی- امنیتی روسیه در خاورمیانه (2001-2021)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سیاست و رسانه سال پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 95-126
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۹۲
منطقه خاورمیانه در قرن بیستم میلادی به دلیل موقعیت ژئوپلتیک و ویژگی های ژئواکونومیک آن همواره یکی از مهم ترین مناطق استراتژیک در سیاست جهانی به حساب آمده است. درواقع، اگرچه خاورمیانه در ابتدا به عنوان مهد تمدن بشری و سپس در قالب تمدن اسلامی، در دوره هایی از تاریخ جهان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده اما در عمل، این منطقه پس از گذشت بیش از شش سده، در قرن بیستم مجددا به هارتلند سیاست بین الملل بازگشت. این مساله بویژه با اکتشاف و استخراج نفت در این منطقه و اهمیت روزافزون آن در اقتصاد سیاسی بین الملل و رقابت قدرت های بزرگ بر سر منابع انرژی جهان، زمینه تشدید بی ثباتی و آشوب مستمر و منازعات درون منطقه ای را بوجود آورد. این مقاله تلاش دارد تا با بررسی عوامل مؤثر بر اهمیت خاورمیانه در استراتژی کلان روسیه، به این سوال اصلی اصلی بپردازد که مهم ترین زمینه های تغییر و استمرار راهبرد سیاسی- امنیتی روسیه در خاورمیانه پس از 11 سپتامبر تا کنون کدامند؟ فرضیه این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیل صورت گرفته بر این اساس استوار است که رویکرد روسیه در خاورمیانه از اولویت ها و اصول سیاست خارجی متعددی سرچشمه می گیرد که برخی از آن ها را می توان از دکترین روسیه و بیانیه های دولتی درک کرد. به طور کلی، راهبرد امنیت ملی روسیه به دنبال افزایش امنیت انرژی بوده و هدف دکترین نظامی روسیه، گسترش همکاری های «نظامی- سیاسی» و «نظامی- تکنیکی» با کشورهای خارجی است.
۳۵۱.

تبیین نقش منطقه ساحلی ایران در اقیانوس هند بر امنیت ملی کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم و فنون نظامی سال ۱۹ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۶۴ 173 - 208

کلیدواژه‌ها: منطقه ساحلی اقیانوسی امنیت ملی جنوب شرق ایران ژئوپلیتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۵ تعداد دانلود : ۱۴۵
هدف: موقعیت ممتاز جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی، نقش مهمی در ارتقای قدرت و تأمین امنیت کشورها ایفا می کند. امروزه اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی مناطق ساحلی اقیانوسی رو به افزایش است. این مناطق تأثیر چشمگیری بر منزلت ژئوپلیتیکی و جایگاه آنها در مناسبات بین المللی بر جای می گذارند. این پژوهش با هدف تبیین نقش منطقه ساحلی ایران در اقیانوس هند بر امنیت ملی انجام شده است.روش: تحقیق از نوع بنیادی و کاربردی بوده، روش آن توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات، از روش ترکیبی (کتابخانه ای و میدانی)، با بهره گیری از ابزارهای فیش برداری، پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است.یافته ها: در روش میدانی، جامعه آماری اعتبار سنجی مشتمل بر 12 نفر از اعضای هیئت علمی متخصص در حوزه تحقیق و جامعه آماری سنجش مشتمل بر 54 خبره بوده است. تحلیل داده و اطلاعات با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس انجام شده استنتیجه گیری: نتایج تحقیق نشان می دهد که ویژگی های جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ترکیبی ساحلی اقیانوسی (آبی و خشکی)، از طریق تأثیر بر شاخص های توسعه و نیز تغییر برایند قدرت ملی کشور، در قالب هفت عامل مکانی- فضایی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی و نظامی بر امنیت ملی تأثیر گذارند. ابعاد، مؤلفه ها و شاخص های تأثیر منطقه ساحلی اقیانوسی ایران بر امنیت ملی در قالب 79 شاخص احصا شده، وزن دهی، رتبه بندی و در قالب مدل معادلات ساختاری ترسیم شده است.
۳۵۲.

مناقشه دوم قره باغ و پیامدهای آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: دانش تفسیر سیاسی سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۱۳ 181-198

کلیدواژه‌ها: مناقشه قره باغ آذربایجان ارمنستان امنیت ملی آتش بس بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳ تعداد دانلود : ۸۹
جنگ دوم بین آذربایجان و ارمنستان در سپتامبر 2020پس از 44 روز با میانجیگری روسیه به آتش بس ختم شد. این مقاله به تاثیر جنگ قره باغ و توافق بر سر ملی ایران پرداخته است. با این پرسش اصلی که چه آثار و پیامدهایی برای امنیت و ملی جمهوری اسلامی ایران است؟ بر اساس تحقیقات مقاله برهم خوردن موازنه قدرت در قفقاز جنوبی و توافقنامه آتش بس ناشی از آن در شکل های مختلف ایجابی و سلبی بر امنیت و امنیت جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار بوده است که مهم ترین آن ها عبارت اند از: نقش آفرینی بیشتر روسیه در مرزهای شمال غربی ایران، احتمال دور شدن جغرافیای درگیری از مرزهای ایران، دستیابی ایران به اراضی هم مرز و ارتباط مجدد مرز نسبتاً با آذربایجان و نظایر این ها است. مهم ترین راه های پیش روی ایران در حل با بحران این ها نیز شامل مواضع بیطرفانه و درعین حال ایفای نقش میانجیگری فعال برای حفظ و ایفای جایگاه راهبردی ایران به طرف های درگیر و بازیگران منطقه ای است. حضور فعال در مناطق جدید آزاد شده، افزایش مسیرهای مواصلاتی و ترانسیتی با جمهوری آذربایجان در مناطق تازه آزاد شده است.
۳۵۳.

بررسی نقش سیاسی امنیتی شبکه های اجتماعی مجازی واتساپ اینستاگرام و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در سال 1398

نویسنده:
منبع: دانش تفسیر سیاسی سال ۵ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶ 103-136

کلیدواژه‌ها: فضای مجازی امنیت ملی شبکه های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۹۰
در سال های اخیر توسعه فناوری های جدید ارتباطی موجب تحولات گوناگونی در زندگی بشر شده و روزبه روز بر اثرات آن افزوده می شود. در حال حاضر شبکه های اجتماعی مجازی به عنوان ستون فقرات فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در شکل گیری این فرایند نوین و ظهور فضاهای جدید اقتصادی، فرهنگی، سیاسی- امنیتی و اجتماعی نقش اساسی دارند. مسئله نقش این شبکه ها بر ثبات سیاسی – امنیتی و الگوی ارتباطات اجتماعی جوامع، تبدیل به دغدغه جدی اغلب کشورها شده است. واتساپ و اینستاگرام به دلیل راحتی استفاده، امکان ارتباط زنده، امکان بهره برداری راحت همه کاربران موردعلاقه بیشتر استفاده کنندگان از شبکه های اجتماعی می باشند.
۳۵۴.

کارکردهای جامعه شناختی آیین های ایرانی در صلح و امنیت منطقه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه فرهنگ و ادبیات آیینی دوره ۲ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ 205 - 230

کلیدواژه‌ها: آیین های ایرانی امنیت ملی قدرت نرم صلح سنت های ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۱۶۳
آیین ها، رسوم و سنت ها از دیرباز برای مردمان سرزمین های مختلف بسیار مهم و ارزشمند بوده است. آیین های ایرانی نیز جهان شمول و ارزشمند بوده و مردم ایران زمین در نگهداری و پاسداشت آن ها بسیار کوشیده اند. این پژوهش تلاش دارد نقش و کارکردهای جامعه شناختی آیین های ایرانی در صلح و امنیت منطقه را با رویکرد تفسیری روایت کند. نگاه نظری پژوهش بر رویکرد خردگرایانه مبتنی بوده و با پژوهش های پیشین و مشاهدات و تجربه زیسته منطبق است. روش پژوهش بر اساس هدف بنیادی و از منظر جمع آوری داده ها توصیفی است و برای تحلیل داده ها از تحلیل مضمون بهره گرفته شده است. برخی از آیین های ایرانی ضمن ریشه عمیق در تاروپود ملت ایران در کشورهای دیگر نیز از ارزش والایی برخوردار هستند. درگذر زمان آیین های ایرانی از کارکردهای ویژه ی زمان خود به کارکرد صلح و دوستی تبدیل شده اند. این پژوهش سعی دارد بیان کند که آیین ها و سنت های ایرانی علاوه بر تقویت همبستگی، ایجاد انسجام درون کشور، تعمیق هویت ایرانی، توانایی اتحاد و همبستگی با بسیاری از کشورهای جهان را نیز دارد. تقویت و توجه به آیین های جهان شمول ایرانی، باعث افزایش اقتدار و مشروعیت چهره ی جهانی ایران می شود. اشتراک های فرهنگی و آیین های فراگیر، می تواند امنیت، صلح و دوستی را به همراه داشته باشد.
۳۵۵.

کرامت انسانی و سلاح های کشتارجمعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۵۳) 269-301

کلیدواژه‌ها: کرامت انسانی سلاح های کشتارجمعی امنیت ملی دفاع مشروع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۹۲
کرامت انسانی از جمله کلیدی ترین مفاهیمی است که در حمایت از ابنای بشر و مقام انسان مورد توجه ادیان آسمانی، نظام های حقوقی، اسناد بین المللی و منطقه ای حقوق بشر و قوانین اساسی کشورها قرار گرفته است؛ به طوری که امروزه آوازه آن، شهرت جهانی یافته و زینت بخش گفتمان های حقوق بشر در سطح جهان گردیده است.بیش از همه نظام های حقوقی و پیش از آنها، مکتب مقدس اسلام ، احترام به کرامت انسان ها را یک اصل بنیادین مورد تأکید قرار داده و از اهانت و تحقیر انسان ها وحتی قتل عام بدون حساب وکتاب باز داشته است. اسلام، اگر نه بیش از همه مکتب ها، دست کم در ردیف سایر مکتب ها حق کرامت و احترام اجتماعی انسان را معتبر و ضروری می داندبه طوری که حتی خود اشخاص را از تعرض نسبت به کرامت انسانی خویش که از عطایای خداوندی است، ممنوع ساخته است از آنجا که صحنه جنگ می تواند به صحنه تجلی و سقوط کرامت انسانی تبدیل شود، نادیده گرفتن کرامت انسانی وجنگیدن زشت ترین وکریه ترین چهره را دارد چراکه این ندای آسمانی قران مجید است که می فرمایند: «والصلح خیر » صلح بهترین است وآرمان پیامبر خاتم صلی الله علیه واله برای بشریت ؛ تحقق صلح جهانی است لذا ،حکومت اسلامی وحاکمان جامعه اسلامی که به امور مسلمین اهتمام دارند شایسته است برابراحکام ثانویه وهمچنین بنا برمفاد منابع حقوق بین الملل مانند معاهده(NPT) ، منشور ملل متحد ورای مشورتی دیوان بین الملل دادگستری درسال 1996 که دلیلی صریح درمنع به کارگیری سلاح کشتار جمعی وجود نداشته واستفاده ازاین نوع سلاح برای دفاع مشروع از کشور مجاز شمرده شده است.جهت حفظ کرامت انسانی وپیشبرد اهداف نظامی ودفاعی ،از قبیل جلوگیری از حمله نظامی دشمن ویادفاع در برابرتهاجمات علیه اسلام؛حکومت اسلامی ومسلمین وبه ویژه برای پاسداری از کرامت انسان؛با تشکیل سازوکارهای آمادگی کامل، با اعدادوآماده سازی همه جانبه نظامی ویا کسب نیرو وآمادگی جهادی ، رعب ووحشتی در دل کافران ودشمنان انداخته که آنها را از هرگونه اقدام نظامی علیه اسلام ومسلمین وحتی اهانت به کرامت انسانی انسانهای این کره خاکی باز دارد.
۳۵۶.

بررسی تسلیحات کشتار جمعی با محوریت توجه به ارزش های اخلاقی در اسلام و حقوق بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های اخلاقی سال ۱۴ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۵۴) 219-240

کلیدواژه‌ها: سلاح های کشتار جمعی امنیت ملی حقوق بین الملل دفاع مشروع ارزش های اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۹۹
در امتداد امواج خروشان رشد تکنولوژی نوین معاصر، شاهدپیدایش تسلیحات کشتارجمعی از قبیل سلاح های هسته ای، بیولوژیک و...،با شاخص ویژه قدرت تخریب بسیارزیادو تفکیک ناپذیری در اهداف است، فقهادربیان حکم اولیه به اتفاق به حرمت تولید واستفاده ازاین تسلیحات فتوا داده اند،ازجمله عناوین ثانویه که تغییردهنده حکم خواهدبود، قاعده الضرورات تبیح المحذورات است که با پیدایش آن، تکلیف ازعهده مکلف برداشته می شود ونتیجه ی آن جواز ارتکاب فعل حرام است.از دیگر عناوین ثانویه قاعده ی مقابله به مثل دردفاع مشروع است. طبق دستاوردهای پژوهش، استفاده از تسلیحات کشتار جمعی ذیل عناوین ثانویه نیز مجازنیست. لکن درمنابع حقوق بین الملل مانند معاهده(NPT)، منشور ملل متحد ورای مشورتی دیوان بین الملل دادگستری درسال 1996 دلیلی صریح درمنع به کارگیری سلاح کشتار جمعی وجود نداشته واستفاده ازاین نوع سلاح برای دفاع مشروع از کشور مجاز شمرده شده است. بنابراین به استناد ادله اربعه وعمومات مفاد معاهدات حقوق بین المللی وبه منظور دفاع مشروع وخنثی سازی سلاحهای نوین جنگی، با تحقیق وتوسعه وکسب فن آوری مدرن درراستای بسترسازی مناسب جهت پیشگیری از درمان،حفظ وحراست ازحکومت اسلامی، تأمین امنیت ملی ،کرامت انسانی، به مصداق «واعدولهم ماستطعتم بالقوه » اقدام نموده تا میهن اسلامی در شرایط خاص به ویژه به شکل دفاع مشروع و واجب به سلاح های نوین جنگی امروزی وپادزهرهای مربوطه ، مسلط و مجهز گردیده باشد . همچنین آنچه از اخلاق اسلامی می توان استنباط نمود این است که بر اساس تعالیم اسلام از کتاب آسمانی گرفته تا روایات مستنداتی در زمینه سلاح های کشتار جمعی یافت می شود که همگی بر منع کاربرد سلاح های کشتار جمعی تاکید دارند و کاربست چنین سلاح هایی در هر صورت غیر انسانی و غیر اخلاقی است.
۳۵۷.

امتناع قضایی سازی امنیت ملی به مثابه دکترین مسئله سیاسی در دیوان عالی ایالات متحده آمریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال ۲۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۱۰۱) 137 - 153

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی ایالات متحده قضایی سازی مسئله سیاسی اساسی سازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱ تعداد دانلود : ۷۳
رویکرد فعلی ایالات متحده به امنیت ملی از طرفی موجب گسترش اختیارات رئیس جمهور به عنوان «فرمانده کل قوا» و نیز نماینده حاکمیت ملی در «روابط خارجی» شده است و از طرفی مانع نظارت دیوان عالی بر دعاوی امنیت ملی در«امور خارجی» به مثابه دکترین مسئله سیاسی می شود. دیوان عالی با تفکیک ابعاد داخلی و خارجی این مفهوم، امنیت ملی در بعد داخلی را امری «قضاپذیر» تلقی کرد و ضمن رسیدگی به این دعاوی، در حدود اختیارات رئیس جمهور تأثیر مهمی گذاشت. دیوان با این استدلال که رئیس جمهور تنها نماینده حاکمیت ملی در روابط بین الملل است، اقدامات او در بعد خارجی امنیت ملی را امری «قضاناپذیر» و در حدود دکترین مسئله سیاسی معرفی می کند. تحقیق برای پاسخ به این پرسش است که آیا رئیس جمهور در وضعیت اضطراری بر اساس نظام کنترل و تعادل اقدام می کند یا دارای صلاحیت انحصاری و ابتکار عمل است؟  ضمن تحلیل مفاهیم قضایی سازی و دکترین مسئله سیاسی، تصمیم قضات دیوان عالی در خصوص پرونده دیمز و مور علیه ریگان، که مربوط به مصادره اموال ایران در سال 1979 می باشد، تحلیل شده است. یافته های این مقاله دلالت بر این امر دارد که معیارهای دوگانه دیوان عالی آمریکا در بررسی پروندهای مربوط به امنیت ملی نشان دهنده قدرت بلامنازع و خارج از نظارت قضایی رئیس جمهور در امور خارجی است.
۳۵۸.

هوش مصنوعی و مسئله دار کردنِ درون مایه های امنیت ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های راهبردی سیاست سال ۱۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۴۷ (پیاپی ۷۶) 207 - 242

کلیدواژه‌ها: هوش مصنوعی تروریسم امنیت ملی مه داده جنگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۱۴۹
زمینه اصلی این پژوهش، ارائه چارچوبی گسترده است که از طریق آن نقش هوش مصنوعی در استفاده غیراخلاقی از کارکردهای آن در مسائل امنیتی بصورت نظری و عملی مورد ارزیابی جدی قرار گیرد. پرسش اصلی پژوهش این است که درون مایه های امنیت ملی بر اساس آموزه های دوران استیلاء و هژمونی؛ هوش مصنوعی را چگونه می توان در قالب تروریسم، جنگ، تنازع و دفاع مسئله دار کرد؟ در پاسخ به پرسش، این فرضیه مطرح می گردد که «امنیت ملی» بر اساس شاخصه های معرفتی- عملی ارائه شده، ظرفیت و قابلیت تببین و تفهیم این مسئله را دارد چراکه بر اساس نظریه های موجود در مطالعات امنیت ملی اعم از جریان اصلی و جریان انتقادی، هیچ کدام بصورت جامع و کامل، نه می تواند درون مایه های مذکورِ امنیت ملی در عصر هوش مصنوعی و کلان داده را مسئله مند کند و نه پاسخگوی مسائل مرتبط با این حوزه در ساحتِ عملِ مناسبات امنیت ملی باشد. زمینه سازی برای کاربست عملی امنیت ملی با رویکرد داده بنیاد جز با نگاه مسئله مند تروریسم، جنگ و تنازع به سامان نخواهد شد و یکی از مصادیق راهبردی این الگوواره، «امنیت ملی الگوریتمی» است که پتانسیل ایجاد و تکوین نظم نوین امنیتی دیگری را به اثبات رسانیده است.
۳۵۹.

تأثیر شبکه های اجتماعی مجازی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (مورد مطالعاتی: کانال تلگرام آمدنیوز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات سیاسی و بین المللی دوره ۱۶ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۵۵ 43 - 56

کلیدواژه‌ها: شبکه های اجتماعی امنیت ملی جمهوری اسلامی آمدنیوز تلگرام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳ تعداد دانلود : ۹۴
شبکه های اجتماعی، به دلایل گوناگون،بسیار بر امنیت ملی تأثیرگذارند. این پژوهش، به دنبال شناختِ تأثیرِ یکی از این شبکه ها، یعنی آمدنیوز، بر امنیت ملی است که با روش کیفی، داده های برگرفته از تحقیقات میدانی (مصاحبه) در زمینه شبکه تلگرام آمدنیوز را تحلیل می کند.با طرح این پرسش که شبکه های اجتماعی، در این جا به صورت مشخص کانال تلگرامی آمدنیوز، چه اثراتی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی، در زمان فعالیت خود داشته است؟ یافته ها نشان می دهد، آمدنیوز، در بُعد ملی با «جهت دهی و انحراف افکار عمومی» و «ایجاد دوگانگی» و در «سطح فردی» در دو بُعد تشویق به «نافرمانی مدنی» و «خروج فرد علیه نظام تحت تاثیر القائات این شبکه»، در سطح ساختار حکومت نیز به صورت گسترده مکانیسم هایی مانند «تخریب قدرت داخل و منطقه ای نظام»، «ایجاد فرسایش و هزینه برای نظام»، «جدایی مردم و نظام و انقلاب» و «القا فساد در تمامی ارکان نظام»، را برایِ ضربه زدن به موجودیتِ جمهوریِ اسلامی به کار می برد و از این طریق، اقتدار ملی را با چالش مواجه کرده و با تشدیدِ اختلافات و ناامنی، به وضوح بر امنیتِ ملی در بُعد داخلی تأثیرِ منفی و مخرّب می گذارد.
۳۶۰.

رابطه ی جهانی شدن با امنیت ملی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: شهر ایمن سال ۵ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 1 - 15

کلیدواژه‌ها: جهانی شدن هویت ملی امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
هدف این نوشتار بررسی موضوع امنیت ملی ایران در روند جهانی شدن است. امنیت ملی مهم ترین اصل در ثبات هویت ملی و استقلال یک واحد سیاسی در جهان بوده و بقای تمامیت ارضی و استمرار حکومت یک کشور، بستگی به آن دارد. در راستای این هدف، از آثار و افکار اندیشمندانی نظیر آرت شولت، هلد، رابرتسون، واترز، بوزان، لیپمن، هاروی و گیدنز برای احصای آینده های محتمل امنیت ملی ایران در فرایند جهانی شدن روزافزون استفاده شد. روش این تحقیق آینده پژوهی بوده که با تأسی از ابزارهای دیگر آن مانند درخت وابستگی و ریخت شناسی برای دستیابی به داده ها از آرشیوهای ملی و بین المللی در کتابخانه ها و وب سایت ها استفاده شد. روش سناریوسازی برای تحلیل داده ها مورد استفاده قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان داد که از میان سناریوهای شش گانه مستخرج از نظریه ها و پیشینه های تحقیق، سناریوی ششم محقق خواهد شد؛ زیرا امنیت ملی به امنیت سیاسی بستگی داشته و ثبات نظم اجتماعی را به همراه می آورد. افرادی چون پل راجرز معتقدند که سهم خواهی و برابری بین المللی به اندازه رعایت قوانین و حاکمیت حقوق بین الملل مهم است. همچنین رعایت مذاکره بین ملت ها و سایر بازیگران امنیتی، به دور از مداخله ی نظامی، برای حل وفصل مشکلات کشور، حیاتی است.