مطالب مرتبط با کلیدواژه

امنیت ملی


۲۸۱.

تأثیرسنجی امنیتی حضور داعش در افغانستان بر جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۶ 153 - 180

کلیدواژه‌ها: داعش افغانستان امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۶۹
 گروه تروریستی تکفیری «داعش» به عنوان شاخه ای از جریان القاعده، یکی از رادیکال ترین گروه های افراط گرا در منطقه غرب آسیا می باشد که در اواسط سال 2013م اعلام موجودیت کرد و توانست به سرعت بر بخش های قابل توجهی از خاک دو کشور مهم سوریه و عراق سیطره پیدا کند. سرانجام سیطره سرزمینی این «توده سرطانی و مهلک» در اواخر سال 2017م با آزادسازی شهر بوکمال در سوریه پایان پذیرفت. به دنبال شکست داعش در سرزمین های عربی، افغانستان به عنوان یکی از مستعدترین کشورها برای حضور تروریست های داعش، مورد توجه قرار گرفت. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی می کوشد تا به این سؤال اساسی پاسخ دهد که اساساً عوامل مؤثر بر قدرت یابی داعش در افغانستان و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران چیست؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که «موقعیت ژئوپلیتیک افغانستان»، «زمینه های اقتصادی»، «شکاف های قومی و مذهبی»، «ضعف ساختاری و حاکمیت مرکزی»، «تأمین منافع عربستان سعودی به عنوان حامی داعش»، «جنگ نیابتی آمریکا علیه ایران» از جمله مهم ترین عوامل حضور داعش در افغانستان و «ضدیت داعش با تشیع»، «تهدید امنیتی مرزهای شرقی ایران»، «توسعه نفوذ عربستان سعودی»، «پیاده سازی الگوی عراقی سوری در شرق ایران» و ... از مهم ترین تأثیرات حضور داعش در افغانستان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران می باشد.
۲۸۲.

ظهور داعش در اقلیم کردستان عراق، فرصت ها و چالش های امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات دفاع مقدس و نبردهای معاصر سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱شماره ۶ 181 - 200

کلیدواژه‌ها: اقلیم کردستان داعش چالش فرصت امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۱ تعداد دانلود : ۱۸۵
اگر به نقشه کشورهای منطقه، به ویژه چهار کشور سوریه، ایران، عراق و ترکیه و نیز پراکندگی کردها نگاهی بیندازیم، درمی یابیم که این کشورها در یکی از بحرانی ترین مناطق دنیا قرار گرفته اند. در ده های اخیر بحران های بزرگی در این منطقه روی داده است؛ بحران هایی که خود کردها مولود آن می باشند. کردستان عراق در حوزه کشش و رانش سه میدان فرهنگی و تمدنی، ایرانی، عرب و ترک قرار دارد. میدان های مذکور، میدان های ایدئولوژیک با نگرش های تکنوکراتیک – الیگارشیک هستند که قابلیت جذب در میدان را برای کردها به حداقل می رساند. پژوهش حاضر ضمن پاسخگویی به سؤال اصلی یعنی تأثیر ظهور داعش در اقلیم کردستان عراق بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، با بررسی شناخت محیطی و روابط دوجانبه ایران و کردستان عراق در بحران داعش، فرصت ها و چالش های این بحران بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را مورد تجزیه وتحلیل قرار می دهد. روش پژوهش، آمیخته ای از تجربیات میدانی محقق و استفاده از منابع کتابخانه ای است. بنا به یافته های پژوهش، چالش ها از فرصت ها بیشتر بوده و حضور گروهک های معاند با جمهوری اسلامی ایران از قبیل حزب دمکرات ایران، حزب کومله، p.k.k و سایر گروهک ها، مسئله قومیتی کردها و در پی آن رؤیای تشکیل کردستان بزرگ، ارتباطات روزافزون کردها با آمریکا و رژیم صهیونیستی در آشکار و پنهان، ایجاد حیاط خلوتی امن برای فعالیت هسته های مخفی گروهک های تروریستی داعش، از  مهم ترین چالش های امنیت ملی جمهوری اسلامی در حوزه اقلیم کردستان عراق می باشد.
۲۸۳.

جایگاه گردشگری در امنیت ملی و روند توسعه کشورها (مطالعه موردی: کشور ایران)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: فضای گردشگری سال هفتم بهار ۱۳۹۷ شماره ۲۶ 1 - 25

کلیدواژه‌ها: صنعت گردشگری امنیت ملی توسعه کشور ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۳۸
طبق آمار سازمان جهانی جهانگردی، کشور ایران در رتبه پنجم جاذبه های طبیعی، و در رتبه دهم جاذبه های باستانی و تاریخی قرار دارد.بنابراین، بررسی سطوح عملکردی گردشگران در ارتباط با مکان های گردشگری، از نظر مدیریت صحیح و کنترل رفتار آنان و ارتقاء آگاهی های عمومی در سطوح مختلف، در مهار تروریسم گردشگر و ارتقاء امنیت ملی نقش به سزایی دارد و این امر،توسعه کشوررا درابعاد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و کالبَدی فراهم می سازد. هیچ گردشگری علاقه مند به حضور در شرایط بحرانی یا ناامن مقصد سفر خود نیست. بنابراین لازم است بدانیم «امنیت گردشگری» تنها حفاظت گردشگران از دزدان و آدم رباها نیست؛ بلکه امنیت جاده ای، ایمنی پرواز، تشریفات اداری، دریافت ویزا، پوشش کامل بیمه های سفر، برخورد نیروی انتظامی، فعالیت کسبه و محدودیت های آمد و شد همه از مقوله امنیت گردشگری هستند که تک تک آنها در موفقیت یا عدم موفقیت صنعت گردشگری در چهار گوشه دهکده جهانی تاثیرگذار است. و در نهایت با مدیریت و برنامه ریزی صحیح در زمینه امنیت گردشگری باعث جذب گردشگر در کشور شده، به طوری که اگر این توسعه باعث تقویت جنبه های مثبت گردشگری در ابعاد (اجتماعی – اقتصادی و زیست محیطی) شود، زمینه ساز توسعه پایدار مناطق نیز می گردد و تعاملاتی که بر اثر آن در طول زمان مناطق گردشگری ، از نظر زیست محیطی قابل سکونت، از نظر اقتصادی بادوام، از نظر اجتماعی همبسته و از نظر کالبدی زیبا و دیدنی می گردد. پژوهش حاضر، به جایگاه گردشگری در امنیت ملی و روند توسعه کشورها نمونه موردی ایران پرداخته است.این تحقیق، مبتنی بر استدلال و به روش تحلیلی- توصیفی و به طور کلی، مبتنی بر منابع کتابخانه ای، اسنادی و داده های آماری مراکز مختلف و وب سایت های علمی انجام شده است ودرجمع آوری اطلاعات از روش های گوناگونی استفاده شده است. نتیجه حاصل از تحلیل یافته ها  تایید می کند که امنیت ملی کشورها از جمله ایران رابطه مستقیمی با توسعه و گردشگری آنها دارد.
۲۸۴.

چالش های منطقه راهبردی خلیج فارس از منظر ژئوپلیتیک زیست محیطی

نویسنده:
منبع: قلمروهای جغرافیایی قرن جدید دوره دوم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: ژئوپلیتیک زیست محیطی آلودگی محیط زیست خلیج فارس امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۴ تعداد دانلود : ۱۳۹
ژئوپلتیک پیوند عمیقی با مسایل زیست محیطی پیدا کرده است چرا که، دولتها و ملتها پی برده اند که برای به دست آوردن صلح و آرامش و از بین بردن منازعات میان خود مناسب ترین راهبرد، رعایت مسایل زیست محیطی می-باشد. خلیج فارس به عنوان یک اکوسیستم منحصر به فرد و نیز به عنوان یک آبراه حیاتی بین المللی علاوه بر آسیبهای ناشی از تردد نفتکشها و نیز استخراج نفت از فلات قاره، جنگ اول و دوم خلیج فارس و نیز به، لحاظ رشد شهر نشینی، توسعه فعالیت های صنعتی و بهره برداری غیر منطقی از منابع شدیداً در زیر فشار قراردارد و این دریا به محل تخلیه حجم عظیمی از فاضلابهای شهری و صنعتی تبدیل شده است. لذا درجهت بهساز ی و پاکسازی این اکوسیستم از آلودگیها، همکاریهای زیست محیطی کشورهای پیرامون خلیج فارس در جهت تصمیم گیری صحیح و راهبردی ضرورت داشته و همچنین رعایت دقیق قراردادهای بین المللی، جلوگیری از آلودگی دریایی و ترابری صحیح قوانین و ضوابط محیطزیست دریایی جزء ملزومات هستند. در همین راستا پزوهش حاضر با رویکرد توصیفی –تحلیلی به روش اسنادی به بررسی اهمیت ژئوپلیتیک زیست محیطی خلیج فارس و اثرات آن بر امنیت ملی پرداخته است و نتایج حاکی از آن است که اکوسیستم خاص این منطقه به علت دارا بودن شرایط اکولوژیکی خاص و توانهای محیطی در معرض مخاطرات دائم و مستمر قراردارد، سهم اصلی آگاهی از حساسیت محیط زیست خلیج فارس در مقابل آلودگی ها و لزوم اعمال ضوابط دقیق جهت حفظ آن مربوط به کشورهای حوزه خلیج فارس می باشد. در نهایت راهکارهایی در جهت پایداری زیست محیطی خلیج فارس ارائه نموده-ایم.
۲۸۵.

تحلیل اثرات مدیریت جهادی بر مؤلفه های امنیت ملی پایدار جمهوری اسلامی ایران در سند چشم انداز بیست ساله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال هفدهم بهار ۱۴۰۱شماره ۱ 103 - 134

کلیدواژه‌ها: مدیریت جهادی امنیت امنیت ملی سند چشم انداز ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۵ تعداد دانلود : ۱۱۹
زمینه و هدف: اداره بهینه و کارآمد جامعه نیاز به مدیریتی سازمان یافته دارد که بتواند به شکلی قانونمند، امور مختلف را در فضای جغرافیایی به گونه ای اداره کند که علاوه بر مشروعیت بخشی، امنیت، رضایت مندی و مشارکت همه جانبه شهروندان را به دنبال داشته باشد. یکی از این الگوهای کارآمد مدیریتی که رهبر انقلاب در تنظیم سند چشم انداز بر آن تأکید داشته اند، مدیریت جهادی است؛ بنابراین در این مطالعه تلاش شده است که ضمن شناسایی مؤلفه های امنیت ملی پایدار در سند چشم انداز، به تحلیل اثرات مدیریت جهادی بر آن پرداخته شود. روش: پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت در گروه تحقیقات آمیخته (کیفی- کمی) است. ابتدا، مهم ترین شاخص های مدیریت جهادی مبتنی بر تحقیق بیدخوری (1386) استخراج شد و به منظور شناسایی و استخراج شاخص های مرتبط با امنیت ملی، سند چشم انداز در اختیار بیست نفر از مدیران و نخبگان قرار گرفت سپس نتایج توسط پنج نفر از صاحب نظران اعتبار یابی و مورد تأیید قرار گرفت در پایان پرسش نامه محقق ساخته که پایایی گویه های آن (764/0)، بود، در اختیار 50 نفر از مدیران و کارشناسان به شکل هدفمند، قرار گرفت و یافته های حاصل با استفاده از آزمون آماری رگرسیون خطی و چندگانه تحلیل شد. یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که مؤلفه های امنیت ملی در سند چشم انداز در بُعد داخلی شامل سیزده مؤلفه و در بُعد خارجی شامل یازده مؤلفه است. شاخص های فردی مدیریت جهادی در شش مورد و شاخص های مدیریتی نیز در پنج مورد شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفت. همچنین ضریب استانداردشده بتا نشان می دهد، شاخص ایثار با ضریب 080/1 بیشترین تأثیرگذاری را بر مؤلفه های امنیت ملی در بُعد داخلی و شاخص وحدت در گفتار و رفتار با ضریب 050/1 تأثیرگذاری بیشتری بر عملکرد مؤلفه های بُعد خارجی امنیت ملی دارند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های به دست آمده می توان چنین استدلال کرد که مدیریت جهادی گزینه مناسبی برای نیل به آرمان های مندرج در سند چشم انداز و تأمین امنیت ملی پایدار محسوب می شود.
۲۸۶.

الگوی اندیشه دفاعی و امنیّتی مقام معظم فرماندهی کلّ قوا (مدظله العالی) با محوریت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت انتظامی سال هفدهم تابستان ۱۴۰۱شماره ۲ 9 - 40

کلیدواژه‌ها: نظریه داده بنیاد اندیشه دفاعی و امنیّتی امنیت ملی آیت الله سید علی خامنه ای (مدظله العالی) نیروی انتظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۵۹
زمینه و هدف: منویات مقام معظم رهبری در حوزه نیروی انتظامی هنگامی برآورده می شود که در قاموس علم و روش شناسی پیشرفته، استخراج و در اختیار مردم و به ویژه فرماندهان و کارشناسان قرار گیرد. پژوهش حاضر به منظور تدوین الگوی اندیشه دفاعی و امنیّتی مقام معظم رهبری ( مدظله العالی) با محوریت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر رویکرد، از نوع کیفی و اکتشافی است. در این راستا، کلیه بیانات و مکتوبات مقام معظم فرماندهی کلّ قوا در نرم افزار حدیث ولایت از سال 1368 تا 1396 بر اساس روش داده بنیاد مطالعه شد. همچنین خبرگان این تحقیق نیز به تعداد 8 نفر (4 نفر استادان مرتبط با طرح و 4 نفر از متخصصان مطالعات راهبردی در دانشگاه افسری امام علی ( ع) و دافوس آجا) می باشند که روایی مطالعه را در حین اجرا و پس از آن کنترل و تأیید کرده اند. در خصوص پایایی هم از فن توافق درون موضوعی استفاده شده است. یافته ها : 794 مفهوم و کد به دست آمد که در قالب 16 مقوله و 52 بُعد در قالب پارادایم نظریه داده بنیاد مطابق نظریه پیاده سازی شد. برابر یافته ها این پژوهش، «برقراری و حفظ آرامش و امنیّت اجتماعی (ملی) و نظم ارزشی در جامعه» به عنوان مقوله محوری اندیشه دفاعی و امنیّتی ایشان است که تمام مقولات دیگر در پیوند با آن معنا و مفهوم پیدا می کنند. نتیجه گیری: پیاده سازی الگوی شناسایی شده در این مطالعه می تواند به برپایی تمدن نوین اسلامی، کارآمدی مطلوب جامعه و قدرت و اقتدار ملی کشور کمک نماید.
۲۸۷.

بنیادهای ژئوپلیتیکی رژیم حقوقی خزر و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران: تأثیرات و پیامدها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال چهاردهم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ 69 - 106

کلیدواژه‌ها: بنیادهای ژئوپلیتیکی امنیت ملی رژیم حقوقی خزر جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۳۵
منطقه خزر با توجه به موقعیت ویژه خود تحت تأثیر کنش سیاسی بازیگران ساحلی و فرامنطقه ای بوده است. ژئوپلیتیکِ این منطقه و بنیادهای اثربخش آن متقابلاً رفتارِ بازیگران را جهت و معنا می دهد. درهمتنیدگی سه مقوله جغرافیا، سیاست و قدرت و اَشکالِ رفتاری برآمده از آن موجب خلق این پُرسمان شده است که بنیادهای ژئوپلیتیکی رژیم حقوقی خزر چه تأثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ افزون بر این، بایستگی تاثیرگذاری فاکتورهای ژئوپلیتیک، می تواند پیامدهایی برای ج.ا. ایران به همراه داشته باشد که این پژوهش در جستجوی این حقیقت است. نویسه پیش رو ماهیتی توصیفی/تحلیلی و شالوده ای اسنادی/کتابخانه ای با کاربستِ نظری بنیادها و عوامل ژئوپلیتیکی پی ریخته شده است. بروندادِ پژوهش نشان داد که ژئوپلیتیک و بنیادهای آن ضمن خلقِ الگوی رفتاری «فرصت» برای جمهوری اسلامی ایران، الگوی رفتاری «ناامنی» را برای این کشور فراهم کرده است. به سخن دقیق تر، ژئوپلیتیک رژیم حقوقی خزر و بنیاد های آن علی رغم خلق برخی فرصت ها برای جمهوری اسلامی ایران، امنیت ملی این بازیگر ساحلی را در زمینه موقعیت جغرافیایی و فضای سرزمینی خزر در بستر تحولات تاریخی و تمدنی، خصوصیات و ماهیت طبیعی منطقه ساحلی، قلمروها و دسترسی دریایی و گستره سرزمینی کشور دریایی، تحت الشعاع قرار داده و با چالش مواجه ساخته است.
۲۸۸.

شناسایی عوامل اجتماعی و اقتصادی چالش زای پیش روی مرزهای شرقی کشور در ارتباط با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (افق زمانی 1405)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال چهارم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۱۳) 1 - 21

کلیدواژه‌ها: عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی مرزهای شرقی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱ تعداد دانلود : ۱۷۳
چالش های جدید به وجود آمده در همسایه شرقی ایران افغانستان و قدرت گرفتن طالبان در این کشور، همه معادلات امنیتی مرزهای شرقی کشور را تغییر می دهد. بر این اساس، برای پیش بینی وضعیت امنیتی کشور در سال های آینده و طراحی سناریوهای امنیتی مناسب، شناسایی عوامل اجتماعی و اقتصادی چالش زای مرزهای شرقی کشور ضروری به نظر می رسد . این پژوهش از نظر ماهیت و هدف، کاربردی و از نظر نوع روش، توصیفی پیمایشی و با توجه به آینده پژوهانه بودن آن اکتشافی است. در این پژوهش برای شناسایی متغیرهای اصلی و تشکیل گویه های پرسشنامه از روش پایش محیطی استفاده کرده ایم. جامعه آماری پژوهش شامل خبرگان آشنا و دارای زمینه علمی مرتبط است. برای تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از روش های آینده پژوهی ماتریس متقاطع با استفاده از نرم افزارهای میک مک استفاده کرده ایم. یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد که متغیر توسعه نیافتگی به عنوان متغیر راهبردی و متغیرهای فقر و بی سوادی مردم منطقه، معضل بیکاری، ساخت پایانه های مرزی، قاچاق انسان و قاچاق مواد مخدر به عنوان متغیرهای اصلی اقتصادی و اجتماعی چالش زای مرزهای شرقی کشور در ارتباط با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران و در چشم انداز سال 1405 شناسایی شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که متغیرهای اقتصادی و اجتماعی در استان سیستان و بلوچستان علت معلول های امنیتی مانند قاچاق انسان و قاچاق مواد مخدر است. این نتایج در تأیید نظرات اندیشمند مکتب کپنهاک باری بوزان است.  
۲۸۹.

فضای سایبری و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی سمنان سال دوم پاییز ۱۳۹۱ شماره ۵ 23 - 48

کلیدواژه‌ها: ایران فضای سایبر امنیت ملی جهانی شدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۷ تعداد دانلود : ۱۲۹
امروزه حفاظت و حراست از سرزمین ها، استراتژی ثابت تمامی ملت ها و نظام های سیاسی جهان است و به عنوان یک ارزش بنیادی متضمن ثبات و تداوم امنیت ملی است که بودن ترید این شاکله همواره در معرض تهدیدات متنوع و نوظهوریست که به طبع ابداعات و پیشرفت های علمی بشر دارای پیچیدگی ها و ابهاماتی می باشد که مبحث سایبری و پیامدهای مخرب این پدیده نوظهور مسأله ای شده که در سال های اخیر مورد توجه و دست مایه محققان و پژوهشگران این حوزه به ویژه نهادهای نظارتی و امنیتی قرار گرفته است. بنابراین یکی از محورهای اصلی تهدید امنیت در عصر ارتباطات و جهانی شدن برای کشورها و به خصوص ایران فضای مخرب رقابتی فرا منطقه ای سایبری و بحران های ناشی از آن است که نمونه بارز آن حمله رایانه ای به تاسیسات هسته ای و الکترونیکی ایران از طریق ویروس استاکس نت به عنوان نخستین حمله سایبری پایدار امریکا علیه یک کشور دیگر را اشاره نمود. بنابراین هیچ عنصری برای پیشرفت بشر و تکامل جامعه مهم تر از مفهوم امنیت نیست و به لحاظ نقش و جایگاهی که دارد مهمترین پارادایم روز دنیاست چرا که جبهه مقابل تروریسم سایبری امنیت ملی کشورهاست که با توجه به حوزه مفهومی آن مختص به یک قلمرو یا حوزه سرزمینی نیست و به عنوان تهدیدی جهانی محسوب می گردد.
۲۹۰.

بررسی رابطه ی سرمایه اجتماعی و امنیت پایدار

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی سمنان سال پنجم زمستان ۱۳۹۴ شماره ۱۸ 101 - 129

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی مشارکت انسجام امنیت ملی امنیت پایدار احساس امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۰۹
سرمایه اجتماعی حلقه ی مفقوده ی تئوری های رشد و توسعه در گذشته بوده است. وجود سرمایه اجتماعی در هر کشور موجب استقرار جامعه مدنی و استمرار حیات شهروندی می باشد و فقدان آن مانع برای استقرار آن خواهد بود. اجرای بسیاری از سیاست ها و طرح ها و برنامه ریزی ها در جامعه ی فاقد سرمایه اجتماعی با ناکارآمدی مواجه خواهد شد. سرمایه اجتماعی دارای شاخص های انسجام، شبکه ی روابط، اعتماد و مشارکت است. سرمایه اجتماعی در ایران قدیم و در روابط سنتی بسیار قوی بوده است که برای حفظ آن باید از ارزشهای موجود استفاده کرده و این مهم در سایه ی رشد متوازن، شکل گیری جامعه مدنی و کاهش تصدی گری دولت محقق می شود. سرمایه اجتماعی نقش بدیهی در استراتژی نوین امنیت ایفا می کند چون مفهوم امنیت در دوران کنونی معنایی فراتر از رویکرد سلبی پیدا کرده است. از این رو حصول امنیت پایدار دولت ها را متوجه امور اجتماعی از جمله سرمایه اجتماعی کرده است. در این نوشتار با بیان اهمیت سرمایه اجتماعی تعاریف آن از منظر اندیشمندان، شاخص های آن و کارکردهای مثبت و منفی آن و تاثیر این پدیده در تامین امنیت پایدار پرداخته و در ادامه تکالیف دولت ها در تامین سرمایه اجتماعی را بررسی و راهکارهایی برای تولید و حفظ آن ارایه شده است. این تحقیق با روش کتابخانه ای تهیه و تدوین شده است.
۲۹۱.

بررسی نقش شبکه های اجتماعی در جنگ نرم

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی سمنان سال ششم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۹ 189 - 217

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی تهدیدهای نوین جنگ سایبری جنگ نرم رسانه هاى نوین شبکه هاى اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰۴ تعداد دانلود : ۳۲۶
جنگ نرم، راهبرد کنونی آمریکا و متحدان او در مقابله با جمهوری اسلامی ایران است. این پروژه، حوزه ها و ابزارهای مختلفی دارد. یکی از ابزارهایی که نقش مهمی در پیشبرد پروژه جنگ نرم علیه ایران دارد، شبکه جهانی اینترنت است. در محیط اینترنت یکی از پدیده های مهمی که بسیاری از کاربران را جذب کرده است، شبکه های اجتماعی مجازی همچون فیس بوک، توئیتر، یوتیوب، تلگرام ،اینستاگرام و... هستند. این شبکه ها زمینه ارتباط چند جانبه افراد را با ابزارهای نوشتاری، صوتی و تصویری فراهم می کند که به تبع می تواند نقش مهمی در ترویج شاخص های جنگ نرم داشته باشد. شبکه های اجتماعی به عنوان سربازان جدید جنگ نرم دول غربی، فعالیت های خود را به فضای واقعی جامعه سرایت داده و هماهنگی و سازماندهی بسیاری از تجمع های سیاسی و اعتراضی را بر ضد دولت هدف برعهده می گیرند؛ همان طور که بخش عمده ای از رخدادهای اعتراضی ایران، طی ماه های پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم، در فضای سایبر ساماندهی شد. هرچند که خود کشورهای سازنده شبکه های اجتماعی نیز از تهدیدها و آسیبهاى اینگونه شبکه ها در امان نیستند. در این نوشتار با بیان اهمیت رسانه هاى نوین در جنگ نرم و مشخصات آن، شبکه هاى اجتماعی مجازی را به عنوان یکی از ابزارهای جنگ سایبری به تفصیل تبیین نماییم. اینکه شبکه هاى اجتماعی مجازی اساساً چه نوع شبکه هایی هستند و چه دسته بندی هایی دارند و در ادامه تهدیدهای امنیتی این شبکه ها و راههای مقابله با آن را بازگو خواهیم کرد. این تحقیق، با روش کتابخانه ای تهیه گردیده است .
۲۹۲.

تحولات قطب بندی نظام بین الملل و امنیت خاورمیانه (2021- 1980)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 79-98

کلیدواژه‌ها: امنیت امنیت ملی ساختار نظام بین الملل نئورئالیسم خاورمیانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۷ تعداد دانلود : ۲۶۵
خاورمیانه؛ منطقه ای پیچیده، با ساختاری درهم تنیده و متکثر از ساختار نظام بین الملل است که دربرگیرنده امنیت منطقه و همچنین زمینه ساز روابط بین الملل دولت ها در آینده می باشد. ازاین رو هدف پاسخ به این سؤال است که تحولات قطب بندی ها در نظام بین الملل در بازه زمانی 2021-1980 چه تأثیری بر مناقشات و امنیت خاورمیانه داشته است؟ می توان بیان کرد منطقه خاورمیانه با توجه به شرایط داخلی و همچنین ساختار نظام بین الملل با یک ناامنی فراگیر و همه جانبه روبرو هستند بنابراین این گونه مناطق نمی توانند در بعد امنیتی، از تأثیر نظام بین الملل بر سمت گیری ها و سیاست ها و استراتژی های خود ممانعت به عمل آورند. در دوره کنونی نظام بین الملل این تأثیرپذیری بر زیرنظام خاورمیانه بسیار ویژه بوده است. یافته های این پژوهش بر این مبنا است که با محو نظام دوقطبی در سال 1991 و همچنین ظهور نظام تک قطبی به رهبری آمریکا، خاورمیانه دچار آشوب سیستمی شده است، و نظام تک قطبی (آمریکا) در سال های 2021-1991 بیش از نظام دوقطبی (آمریکا و شوروی) در سال های 1991-1980 در ایجاد منازعه و جنگ در خاورمیانه تأثیرگذار بوده است. گسترش عمق و دامنه بی ثباتی های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی در خاورمیانه یکی از پیامدهای چنین وضعیتی است. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد.
۲۹۳.

تبیین امنیت ملی افغانستان در پرتو منازعۀ امریکا و ایران (2001-2021)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 245-268

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی افغانستان رقابت منازعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۸ تعداد دانلود : ۲۸۳
دوره بیست ساله حضور امریکا در افغانستان پس از سال 2001 یکی از دوره هایی بود که طی آن کماکان منازعه و ناامنی در افغانستان رواج داشت. عوامل مختلفی برای این ناامنی می توان ذکر کرد که یکی از آنها، رقابت های خارجی در میدان افغانستان بوده است. اکنون که حضور مستقیم نظامی امریکا در افغانستان به پایان رسیده، فرصت مناسبی برای بررسی پیامدهای حضور این کشور برای امنیت افغانستان از منظرهای مختلف است. بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که رقابت و منازعه آمریکا و ایران چه پیامدهایی برای امنیت ملی افغانستان به همراه داشته است؟ فرضیه ی پژوهش این است که منازعه آمریکا و ایران در میدان افغانستان از بعد نظامی با افزایش منازعات مسلحانه، از بعد سیاسی با تضعیف دولت مرکزی، و از بعد اقتصادی با کاهش رشد مناسبات تجاری میان ایران و افغانستان باعث تضعیف امنیت ملی افغانستان شده است. جهت بررسی فرضیه از چارچوب نظری امنیت ملی و روش تبیینی استفاده شده است. در این راستا، از یکسو برخی مسائل منطقه ای و بین المللی مورد منازعه میان دو کشور و از سوی دیگر برخی اختلافات میان آنان در رابطه با افغانستان، زمینه ی رقابت و منازعه میان آنها در میدان افغانستان را فراهم آورده است. از این رو سیاست گذاری دو کشور در قبال افغانستان کاملا مبنای امنیتی داشته و پیگیری طرفین جهت تامین منافع ملی خود منجر به اقدام آنان علیه منافع یکدیگر در خاک افغانستان شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اقدامات مذکور پیامدهایی برای امنیت ملی افغانستان در ابعاد نظامی، سیاسی و اقتصادی به همراه داشته است.
۲۹۴.

نقش شورای عالی امنیت ملی در حکمرانی امنیت ملی جمهوری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و پنجم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 69 - 109

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی حکمرانی حکمرانی امنیتی شورای عالی امنیت ملی بسیج منابع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۶ تعداد دانلود : ۱۷۳
این پژوهش ضمن پاسخ دهی به این سؤال که «چگونه شورای عالی امنیت ملی نقش خود را در حکمرانی امنیتی ایفا می نماید؟»، به آسیب های موجود در این حوزه می پردازد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و بهره گیری از مصاحبه با دوازده نفر از کارشناسان خبره به روش ارجاع زنجیره ای و سپس تهیه و تنظیم پرسش نامه (با ضریب آلفای کرونباخ 87/0) با استفاده از نکات کلیدی مستخرجه از مصاحبه و توزیع میان 30 نفر از صاحب نظران و دست اندرکاران حوزه امنیت ملی است. برای تجزیه وتحلیل داده ها و بررسی فرضیات از روش ها ی آمار توصیفی واستنباطی و برای رتبه بندی شاخص ها از آزمون فریدمن استفاده شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که شورای عالی امنیت ملی از طریق سه کارویژه تعیین سیاست، هماهنگی بازیگران عرصه حکمرانی و بسیج منابع می تواند نقش خود را در حکمرانی امنیتی جمهوری اسلامی ایران ایفا نماید. در واقع ماهیت حکمرانی شورا، حکمرانی تنظیمی است. همچنین یافته ها نشان می دهد تعداد 46 آسیب در این سه کارویژه قابل شناسایی است و مهمترین آسیب ها ی مترتب بر شورا در این سه حوزه عبارتند از: بعد تعیین سیاست (با میانگین 39/2)، بعد هماهنگی بازیگران عرصه حکمرانی (با میانگین 35/2) و بعد بسیج منابع (با میانگین 27/1).
۲۹۵.

تحلیل چالش ها و مسائل امنیتی استان هرمزگان از منظر حکمرانی محلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و پنجم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۹۸) 111 - 154

کلیدواژه‌ها: حکمرانی محلی امنیت ملی توسعه پایدار استان هرمزگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۴۵
 این پژوهش در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که مهم ترین مسائل استان هرمزگان به مثابه یک واحد محلی از منظر حکمرانی چیست؟ بر اساس نتایج پژوهش، سوء مدیریت، سیاست زدگی، فقدان شایسته سالاری، عدم توسعه مبتنی بر آمایش سرزمین، فقدان زیرساخت ها، رکود اقتصادی، بیکاری، بحران مدیریت منابع آب، نابرابری و عدم توازن منطقه ای و تضعیف اقتصاد روستایی ده مسئله مهم حکمرانی محلی و کشورداری در استان هرمزگان است. تحلیل مسائل یادشده نشان داد برای تقویت حکمرانی محلی، رویکرد سیستمی، روابط شبکه ای و ساختارهای پیچیده باید مورد توجه کارگزاران محلی قرار گیرد و بینش حکمرانی در آنان تقویت شود به گونه ای که جزءبینی و کلان نگری به صورت توأمان مورد توجه باشد. همچنین نیروی انسانی مورد نیاز حکمرانی خوب در سطح محلی، باید قابلیت تصمیم گیری، نظارت و راهبری مسائل را با در توجه به دو سطح ملی و محلی داشته باشد و در نهایت با توجه به بعد زمان، کارگزاران محلی علاوه بر داشتن اختیارات لازم، از توان آینده نگری برخوردار باشند.
۲۹۶.

نقش محوری ایالات متحده آمریکا در منطقه خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت ملی ج.ا .ایران (2020- 2003).(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ۱۱ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۴۰) 241 - 267
تعداد بازدید : ۲۰۶ تعداد دانلود : ۱۵۷
از زمان خروج بریتانیا از خلیج فارس در دهه 1970، ایالات متحده در فضای جنگ سرد به عنوان . یکی از دو ابرقدرت جهانی نقش ویزه ای در شکل گیری ترتیبات امنیتی در خاورمیانه و بخصوص خلیج فارس داشته است. آنها برای تسلط بر منطقه و جلوگیری از انجام اقدامات علیه منافع خود مجبور بودند نظم امنیتی ویژه ای را بر منطقه حاکم کرده تا استراتژی نظامی خود را اجرا کنند .براین اساس، اهمیت خاص تنگه هرمز و خلیج فارس به واسطه ذخایری مهمی از جمله نفت و گاز اهمیت راهبردی است و ایران با طولانی ترین خط ساحلی یکی از بازیگران اصلی در این حوزه محسوب می شود .نظر به اهمیت بالای خلیج فارس، عواملی به عنوان تهدید از جمله حضور قدرت های فرامنطقه ای چون آمریکا امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را تهدید می کند. قدرت های فرامنطقه ای به دنبال رفع نیازهای خود می باشند که ماهیت آن اقتصادی است اما بیشتر تفسیر امنیتی از آن را نشان می دهند. این مقاله درصدد پاسخ به این پرسش است که نقش محوری ایالات متحده آمریکا در منطقه خلیج فارس و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران از سال 2003 تاکنون به چه صورت بوده است.
۲۹۷.

ارزیابی سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قبال امارات متحده عربی و بازتاب آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات انقلاب اسلامی سال نوزدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۶۸ ۱۵۴-۱۳۱
تعداد بازدید : ۱۴۸ تعداد دانلود : ۱۴۰
«انزوای استراتژیک»، یکی از مهمترین چالش های دکترین امنیتی رژیم صهیونیستی از ابتدای تاسیس این رژیم تا کنون بوده است. در این راستا، اسرائیل با تدوین استراتژی ائتلاف با قدرت های بزرگ و اتحاد پیرامونی، درصدد دستیابی به متحدان منطقه ای و جهانی به منظور حفظ بقای خود است. این مساله در دو دهه اخیر با تمرکز بر کشورهای عربی خلیج فارس از جمله امارات متحده عربی پیگیری شده و در سال 2020 در قالب «توافق ابراهیم» عملیاتی شده است. این مقاله به این سوال اصلی می پردازد که سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قبال امارات متحده عربی چگونه بوده و روابط آنان چه تاثیراتی بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ یافته های این پژوهش که به روش توصیفی-تبیینی صورت گرفته نشان می دهد که سیاست خارجی اسرائیل در قبال امارات با هدف ارتقای همکاری ها در همه سطوح و گسترش عمق استراتژیک در منطقه خلیج فارس، موازنه گری سخت و نرم علیه ایران، ناامن شدن محیط پیرامونی آن و بالتبع، کاهش ضریب امنیت ملی آن پیگیری می شود.
۲۹۸.

ارائه الگوی راهبردی نظام نظرسنجی سیاسی در جهت ارتقاء امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: سیاست کاربردی سال چهارم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 219-241
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۹۵
انقلاب اسلامی ایران بر پایه رأی و نظر مردم توانست بر نظام طاغوت پیروز شود. پرواضح است که اساس ایجاد امنیت در کشور ایران، مردم پایه است. یکی از راه های آگاهی از رأی و نظر مردم، انجام نظرسنجی های سیاسی است. بر این مبنا این پژوهش به این پرسش است که نظام نظرسنجی(متغیر مستقل) چه تأثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران (متغیر وابسته) دارد؟ پاسخ خواهد داد. نظام نظرسنجی سیاسی می تواند با تولید اطلاعات مرتبط با نظرات مردم در موضوعات مختلف سیاسی، بادقت و سرعت لازم و در اختیار ذینفعان قراردادن آن نسبت به اصلاح روند خطاها و قوت بخشیدن به برنامه های صحیح کمک نماید. نگارنده در پی آن است که نشان دهد که ارتقاء امنیت پایدار و جلوگیری از بحران های امنیتی، مستلزم آگاهی مستمر از رأی، نظر و نیازهای مردم و به تبع آن داشتن الگوی راهبردی و نقشه راه است. در انجام این تحقیق از روش پژوهشی داده بنیاد استفاده شده است. برای رسیدن به پاسخ سؤالات با مراجعه به جامعه آماری تحقیق، 42 جلسه مصاحبه پژوهشی با 24 نفر از صاحب نظران و نخبگان موضوع انجام شد. کشف چیستی الگوی راهبردی نظام نظرسنجی سیاسی در جهت ارتقاء امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران را می توان یافته اصلی این مقاله دانست.
۲۹۹.

سناریوهای آینده تأثیر اقلیت های مذهبی در ارتقای امنیت ملی (مورد مطالعه اهل سنت)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بنیادین و کاربردی جهان اسلام سال چهارم زمستان ۱۴۰۱ شماره ۴ (پیاپی ۱۴) 1 - 25
تعداد بازدید : ۱۷۴ تعداد دانلود : ۱۲۸
 شناخت آینده و ایجاد تصویری از آن در زمان حال، از وظایف مدیران و سیاست گذاران کشورها است. ایجاد شناخت موردنظر باید به کمک روش های مناسب پیش بینی و تحلیل انجام شود. هرقدر این روش ها اتکاپذیرتر باشند، نتایج تحلیل و پیش بینی اهمیت بیشتری خواهد داشت. روش های تحلیل و پیش بینی مختلف هستند. در این میان سناریوسازی یکی از روش های مطالعه آینده و تحلیل امنیتی است که حاصل مطالعات پژوهشگران در تحلیل رخدادهای امنیتی است. در این پژوهش با توجه به فراگیری اهل سنت نسبت به سایر مذاهب موجود در کشور می کوشیم ضمن شناسایی کنشگران و پیشران ها و عدم قطعیت های مؤثر اهل سنت ایران در امنیت ملی به این پرسش پاسخ دهیم که سناریوهای آینده تأثیر اهل سنت در امنیت ملی ایران کدامند؟ در این پژوهش مجموعه ای از روش ها و تکنیک های رایج در فرارشته مطالعه آینده را به کار می گیریم و آینده اهل سنت را با رویکردی میان رشته ای مطالعه می کنیم. این پژوهش ازنظر هدف، پژوهشی کاربردی و از نظر روش کیفی است و اقدام اصلی در این پژوهش سناریونویسی به روش جی بی ان است. بر این اساس در قالب چهار سناریو آینده اهل سنت ایران را ترسیم می کنیم. 
۳۰۰.

تحول مفهوم امنیت و تأثیر آن بر تحول ساختاری سازمان وحدت آفریقا به اتحادیه آفریقا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روابط بین الملل دوره پنجم بهار ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۱۵) 135 - 160
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۶۲
مقاله حاضر به بررسی تأثیر تحول مفهوم امنیت از دیدگاه رئالیستی و دولت محور آن به سوی دیدگاه های انسان محور و تأثیر آن در چگونگی تحول سازمان وحدت آفریقا به اتحادیه آفریقا پرداخته و ضمن بررسی دیدگاه سازمان وحدت آفریقا و اتحادیه آفریقا در مورد امنیت، چگونگی روند این تحول سازمانی و دلایل آن مورد بررسی قرار گرفته است. مقاله در پایان نیز نهادهایی را که اتحادیه آفریقا برای عملیاتی کردن دیدگاه امنیتی خود طرح ریزی کرده است، مورد بررسی قرار داده است. هرچند جداکردن یک فاکتور در این تحول سازمانی کار آسانی نیست؛ اما این مقاله درصدد برآمده است تا چارچوبی از این تحول سازمانی را در راستای تحول مفهوم امنیت ونهادهایی که سازمان جدید برای عملیاتی کردن امنیت انسانی ایجاد کرده، مورد بررسی قراردهد. روش پژوهش در این مقاله توصیفی، تحلیلی است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که بحث  تمرکز امنیتی، حفاظت از امنیت انسانی و ارتقاء رفاه مردم، که در گفتمان های امنیتی اواسط دهه 1990 ظهور یافت، دیدگاه امنیتی اتحادیه آفریقا نسبت به امنیت را تشکیل داده و این، مهم ترین  بعدی است که اتحادیه آفریقا را جایگزین سازمان وحدت آفریقا کرده است. در این راستا، این سازمان، نهادهایی را برای عملیاتی کردن اهداف خود طراحی کرده است. همچنین اتحادیه آفریقا اولین سازمان دولتی است که به استناد اساس نامه خود، امنیت انسانی را به عنوان قانون بنیادین این اتحادیه، به ثبت رسانده و بر خلاف سازمان وحدت آفریقا، که تمرکز امنیتی خود را بر روی دولت ها  قرار داده بود، بیشتر امنیت انسانی را مورد توجه قرار داده است.