قوم عرب

تحقیق حاضر با استفاده از رویکرد کمّی و به صورت پیمایشی در شهرستان اهواز انجام گرفته است. در این تحقیق، هویت قومیِ بخشی از جمعیت عرب این شهر مورد بررسی قرار گرفته است.اهداف کلان تحقیق، پاسخگویی به سؤال های زیر است:) عوامل داخلی مؤثر بر هویت قومی این بخش از جمعیت شهرستان اهواز چه بوده است؟؛2) تغییر در هویت قومی این بخش از جمعیت چه تأثیری بر هویت ملی آنان داشته است؟؛ 3) تغییر در هویت قومی چه تأثیری بر گرایش سیاسی مردم دارد؟؛ 4) تغییر در هویت قومی چه تأثیری بر گرایش به خشونت جمعی این جمعیت داشته است؟نمونة آماری در این تحقیق، 384 نفر از عرب های 18 تا 65 سال (زن و مرد) ساکن شهرستان اهواز بوده است. داده های این تحقیق در زمستان 1386 طی کاری سه ماهه، توسط پرسشنامه و به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای جمع آوری شده است. همچنین به منظور دقت بیشتر، یک پرسشنامة پیش آزمون در مهر ماه 1386 در بین 50 نفر از عرب های ساکن شهرستان اهواز تکمیل شده است.نتایج حاصل از تحلیل دو متغیر داده ها نشان می دهد 21 متغیر از 22 متغیر مستقل (به جز ارتباط با خارج از کشور) با هویت قومی رابطة معناداری دارند. همچنین رابطة هویت قومی و هویت ملی با جهت گیری نه چندان مثبت به مقدار R برابر 586/0 مورد تأیید قرار گرفته است. در تحلیل دومتغیره، سه متغیر که مقدار آمارة آنها بیشتر از همه بود، به ترتیب عبارت بودند از: رضایت از نظام سیاسی، احساس محرومیت نسبی در بُعد سیاسی و احساس محرومیت نسبی در بُعد اقتصادی. نتایج حاصل از تحلیل چندمتغیرة داده ها که با استفاده از رگرسیون چندمتغیرة گام به گام انجام گرفته است، نشان می دهد 9 متغیر وارد معادلة رگرسیونی شدند که در نهایت توانسته اند 58 درصد از واریانس متغیر وابسته (هویت قومی) را تبیین کنند. متغیر احساس محرومیت نسبی در بُعد سیاسی با مقدار R2 برابر با 32/0 بیشترین اثر تعاملی را در بین سایر متغیرها بر هویت قومی داشته است.

حفظ و ارتقای هویت مذهبی از دغدغه های جامعة مذهبی ایران است. فرایند جهانی شدن در چند دهة گذشته ابعاد مختلف حیات فردی و اجتماعی ایرانیان را تحت تأثیر قرار داده است. این مطالعه تأثیر فرایند جهانی شدن فرهنگی را بر هویت مذهبی دو گروه قومی لُر ساکن شهر نورآباد ممسنی و عرب ساکن شهر کنگان و توابع مورد بررسی قرار داده است. در ابتدا تحقیقات پیشین مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از چارچوب نظر ی مبتنی بر نظریة گیدنز شش فرضیه مطرح شد. نمونة مورد مطالعه 770 نفر از اهالی 15 تا 64 سالة ساکن این دو شهر بودند که به شیوة نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی اکتشافی، ده سبک زندگی در شهر شیراز یافت شد که بر اساس ماهیت متغیرها نام گذاری شدند. یافته های تحقیق نشان داد که بین دو گروه قومی لُر و عرب مورد مطالعه، تفاوت معنی داری از حیث هویت مذهبی وجود داشته است. همچنین نتایج حاصل از تکنیک رگرسیون چندمتغیره، نشان دهندة آن است که به ترتیب متغیرهای سبک مذهبی، سبک علمی آموزشی، بازاندیشی، سبک ورزشی، آگاهی از جهانی شدن، سبک مشارکت فرهنگی، سبک موبایلی بر روی هم 7/36 درصد تغییرات را متغیر هویت مذهبی را تبیین کرده اند.

یکی از ابعاد مهم امنیت حوزه امنیت عمومی، قومیت ها در کشور می باشد. این پژوهش با بررسی مخاطرات امنیتی مسائل قومیتی متأثر از قومیت، به تهیه یک چارچوب کلی برای تصمیم سازی و اولویت بندی راهبردهایی در مدیریت مسائل مربوط به قومیت ها در راستای کاهش اثرات قوم گرایی افراطی عربی(پان عربیسم) بر امنیت ملی پرداخته است. در این راستا در ابتدا با بررسی و مطالعه منطقه و نظرسنجی از متخصصان حوزه های قومیت و امنیت، به شناخت شرایط راهبردی اعراب استان خوزستان در قالب مدل تدوین راهبرد SWOT پرداخته شده است. جامعه اماری مشتمل بر چهار گروه از نخبه ها، اساتید، مدیران و فرماندهان داخل (18نفر) و بیرون (12نفر) از ناجا بود. با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند تا اشباع نظری 30 نفر انتخاب شدند. پس از مصاحبه های مختلف چالش ها ابتدا در چهار محور نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت دسته بندی شده، سپس هر محور در چهار بعد اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و سیاسی تقسیم، انگاه ذیل هر یک از ابعاد چهار گانه مهم ترین نقاط ضعف، قوت، تهدید و فرصت در قالب گویه های قابل پرسش (احصاء شده از مصاحبه با نمونه ها) آورده شده و در انتها با استفاده از مدل سوات و ماتریس برنامه ریزی راهبردی کمّی (QSPM)، هشت راهبرد تدافعی استخراج و اولویت بندی شد. نتایج بدست آمده نشان داد، راهبرد «راهبرد رسیدگی به مشکلات اقوام علی الخصوص قوم عرب در حوزه رفع محرومیت ها» به عنوان مهم ترین راهبرد در استان خوزستان به دست امد. تایج بدست آمده نشان داد، راهبرد «راهبرد رسیدگی به مشکلات اقوام علی الخصوص قوم عرب در حوزه رفع محرومیت ها» به-عنوان مهم ترین راهبرد در استان خوزستان به دست امد.

ناآرامی های گه گاه در مناطق جنوب غرب ایران به ویژه خوزستان و مناطق عرب نشین ایجاب می کند به مسائل و تحولات این منطقه بیشتر توجه شود. برای پیش بینی وضعیت امنیتی کشور در سال های آینده، توجه به وضعیت قومی، فرصت ها و چالش های قومی بسیار ضروری است. هدف از انجام این پژوهش شناسایی متغیرهای کلیدی و پیشران های تأثیرگذار بر آینده قومی پیش روی جمهوری اسلامی ایران، با درنظرگرفتن مرزهای جنوب غربی کشور است. این پژوهش از نظر ماهیت و هدف، کاربردی و از نظر نوع روش، توصیفی پیمایشی و با توجه به آینده پژوهانه بودن آن، اکتشافی نیز هست. در این پژوهش برای شناسایی متغیرهای کلیدی و تشکیل گویه های پرسشنامه از روش پایش محیطی استفاده کرده ایم. جامعه آماری پژوهش با توجه به رویکرد آینده پژوهی به شکل پنل خبرگان است. شناسایی متغیرهای کلیدی این پژوهش به روش ماتریس متقاطع و با استفاده از نرم افزار میک مک است. برای شناسایی سناریوهای محتمل از نرم افزار سناریو ویزارد استفاده کرده ایم. یافته های این پژوهش نشان می دهد 7 متغیر ذخایر عظیم نفت وگاز، توسعه نیافتگی، حمایت های عربستان و امارات از مخالفان، جنگ هشت ساله تحمیلی، فعالیت جریان وهابی، وجود ریزگردها و رقابت های منطقه ای به عنوان متغیرهای کلیدی استخراج شده از نرم افزار میک مک، آینده پیش روی جمهوری اسلامی ایران را در زمینه قوم عرب به وجود می آورند. نتایج نشان می دهد، 6 سناریوی چالشی با سازگاری و امتیاز بالا، پیش روی آینده جمهوری اسلامی ایران است که از میان آن ها 1 سناریو بسیار قوی و محتمل و 5 سناریو ضعیف به دست آمدند. سناریوی بسیار قوی به دست آمده، سناریوی ادامه روند موجود است.