مطالب مرتبط با کلیدواژه

امنیت ملی


۴۰۱.

تأثیر ظرفیت های اجتماعی و فرهنگی اقوام بر امنیت ملی از منظر حکمرانی خوب(با تأکید بر قوم ترکمن استان گلستان)

نویسنده:
منبع: حکمرانی متعالی سال ۳ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱۰ 25 - 51

کلیدواژه‌ها: قوم ترکمن امنیت ملی اقوام ویژگی های فرهنگی و اجتماعی حکمرانی خوب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۵ تعداد دانلود : ۸۵
حکمرانی خوب، در سه دهه اخیر به شدت مورد توجه محققان علوم اجتماعی بوده است. بر طبق جدیدترین تعریف بانک جهانی، حکمرانی خوب، در اتخاذ سیاست های پیش بینی شده، آشکار و صریح دولت ، بوروکراسی شفاف؛ پاسخگویی دستگاه های اجرایی در قبال فعالیت های خود؛ مشارکت فعال مردم در امور اجتماعی و سیاسی و نیز برابری همه افراد در برابر قانون، تبلور می یابد. به طور کلی می توان گفت که حکمرانی خوب، تمرین مدیریت (سیاسی، اقتصادی، ...)منابع یک کشور، برای رسیدن به اهداف تعیین شده می باشد. این تمرین دربر گیرنده راهکارها و نهادهایی است که افراد و گروه های اجتماعی از طریق آن، توانایی دنبال کردن علایق و حقوق قانونی خود را با توجه به محدودیت ها داشته باشند. جهت ایجاد حکمرانی خوب در جوامع باید ابعاد توسعه مورد توجه قرار گیرد،که یکی ابعاد توسعه، بعد فرهنگی و اجتماعی است. لازمه ایجاد حکمرانی خوب در جوامع با اقوام مختلف مانند ایران شناخت فعالیت فعالیت فرهنگی و اجتماعی اقوام است .این مقاله با روش اسنادی- کتابخانه ای و رویکرد توصیفی- تحلیلی در نظر دارد تا به این پرسش پاسخ دهد که ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی قوم ترکمن موثر بر امنیت ملی از منظر حکمرانی خوب کدامند؟و سپس بعد از شناخت این شاخص ها در جهت اصلاح آن، مواردی پیشنهاد گردد. بر اساس یافته های پژوهش حاضر آن دسته از ویژگی های حکمرانی خوب که قوم ترکمن می تواند به واسطه برخورداری از آنها به عملکردهای فرهنگی و اجتماعی مطلوبی دست پیدا کند: حاکمیت قانون، مسئولیت پذیری دولت ، عدالت فرهنگی و پاسخگویی دولت است.
۴۰۲.

نسبت حکمرانی و پایداری امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: حکمرانی متعالی سال ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۴ 47 - 74

کلیدواژه‌ها: حکمرانی حکمرانی متعالی حکمرانی خوب امنیت ملی پایداری امنیت ملی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۶۸
یکی از اساسی ترین وظایف حکومت ها در مورد شهروندان و جامعه مردم کشورها تأمین امنیت ملی است. امنیت به عنوان بستری برای زندگی، رشد و پیشرفت انسان ها در عرصه های مختلف، امری ضروری بوده و با توجه به ارتباطات پیچیده میان مؤلفه های مؤثر بر ابعاد امنیت ملی، پایداری امنیت ملی به عنوان راهی برای تأمین امنیت ملی حال و آینده مدنظر حکومت ها قرار گرفته است. همچنین الگوی «حکمرانی خوب» که مبنای سنجش وضعیت حکمرانی میان کشورها از سوی برنامه توسعه سازمان ملل در قالب 8 شاخص معرفی شده، و به نوعی با امنیت ملی پایدار دلالت کارکردی دارد، گزینه ای است که از سوی محقق انتخاب شده تا رابطه اش با پایداری امنیت ملی بررسی گردد. برهمین اساس محقق موضوع خود را نسبت «حکمرانی متعالی (خوب)» و «پایداری امنیت ملی ج.ا.ایران»، انتخاب نموده است. هدف اصلی تحقیق، شناخت رابطه حکمرانی متعالی و پایداری امنیت ملی ج.ا.ایران، است. روش تحقیق از نظر نوع هدف، کاربردی-توسعه ای و از نظر رویکردی، توصیفی- تحلیلی می باشد. گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و پرسش نامه است. داده های این تحقیق با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل گردیده است. جامعه آماری 130 نفر و حجم نمونه برابر فرمول کوکران 69 نفر و پایائی پرسش نامه از روش تکرار آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 89/0 از طریقSPSS تأیید شده است. در نتیجه گیری، مشخص شد میان حکمرانی خوب و پایداری امنیت ملی در ج.ا.ایران، رابطه ای معنادار، مستقیم، متقابل و دو سویه وجود دارد، به گونه-ای که پایداری امنیت ملی ج.ا.ایران، در پایداری حکمرانی خوب در ج.ا.ایران، رابطه ای مستقیم و متقابل دارد.
۴۰۳.

پیامدهای سیاسی و اجتماعی امنیتی شدن اعتراضات در جمهوری اسلامی ایران(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: علوم سیاسی (باقرالعلوم) سال ۲۶ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۱۰۳ 233 - 263

کلیدواژه‌ها: اعتراضات جمهوری اسلامی ایران امنیت ملی نظام سیاسی جنبش های اعتراضی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۵ تعداد دانلود : ۸۷
هدف پژوهش حاضر بررسی پیامدهای سیاسی و اجتماعی امنیتی شدن اعتراضات در جمهوری اسلامی ایران است. امنیتی شدن فضای اعتراضات توسط دستگاه های اجرایی و امنیتی نظام سیاسی، خود یکی از عواملی است که پیامدهای سیاسی و اجتماعی بسیاری برای دولت ها دارد؛ از این رو لازم است نخست آسیب شناسی شود که این پیامدها چیست و چگونه بر کارامدی نظام های سیاسی تأثیرگذار است؟ سپس بایستی راه حلی برای برون رفت از این مسئله یافت. بررسی های این پژوهش بر مبنای توصیفی-تحلیلی و طبق چهارچوب مکتب کپنهاک نشان می دهد که پیامدهای امنیتی اعتراضات نه فقط خشم و بی اعتمادی مردم به مسئولان، بلکه به ارزش های بنیادین جامعه همچون اعتقادات دینی را نیز افزایش داده است. در کنار پیامدهای سیاسی و اجتماعی، امنیتی شدن اعتراضات برای کشور پیامدهای اقتصادی نیز در پی دارد. در نهایت می توان گفت در جمهوری اسلامی ایران، امنیتی سازی اعتراضات به عنوان ابزاری جهت سوءاستفاده برخی افراد که منافعشان در سرکوب و سکوت مردم است، تبدیل شده و هر نهادی در شرایط بحرانی، با امنیتی کردن فضا، خشم معترضان را بیشتر و آنها را تحریک کرده است و مردم را در مقابل یکدیگر و نظام سیاسی قرار می دهد. در این موقعیت نظام سیاسی، یکی از مهم ترین ابزارهای مشروع، ولی خارج از قانون خود را برای مواقع بحرانی از دست داده و دیگر نمی تواند با استفاده از سرمایه های اجتماعی، پشتیبانی مردم را هنگام تهدید امنیتی داشته باشد. در نتیجه آتش اعتراضات می تواند پایه های نظام سیاسی ایران را تهدید و به نابودی کشاند.
۴۰۴.

تأمین امنیت قضایی؛ راهبردها و تهدیدها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال ۲۶ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۰۲) 51 - 65

کلیدواژه‌ها: اعتماد قضایی تهدید قضایی عدالت قضایی امنیت ملی امنیت قضایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۵۴
امنیت قضایی یکی از ارکان امنیت است که تأمین آن در هر جامعه ای ضروری است. تأمین امنیت قضایی به معنای ایجاد اعتماد به نهادهای قضایی و اطمینان خاطر به عملکرد صحیح و عادلانه آن ها است. ایجاد این اعتماد و اطمینان منجر به تثبیت جایگاه نهادهای قضایی به عنوان مرجع اصلی حل و فصل اختلافات می شود. تثبیت جایگاه نهادهای قضایی نقش مهمی در چرخه استمرار امنیت در جامعه بازی می کند؛ با این توضیح که چنانچه امنیت قضایی برقرار باشد و شهروندان به دستگاه قضا اعتماد داشته باشند، برای حل اختلافات خود با یکدیگر یا حاکمیت به روش های غیررسمی یا احیاناً خارج از گفتمان سیاسی حاکم متوسل نمی شوند. بنابراین امنیت قضایی در پایداری سایر شقوق امنیت از جمله امنیت ملی اثرگذار است. اکنون پرسش اساسی این است که چگونه می توان امنیت قضایی را تأمین و تقویت کرد؟ برای پاسخ به این پرسش این مقاله درصدد است به ارزیابی راهبردهای دستیابی به امنیت قضایی و ارائه تهدیدات این حوزه بپردازد. بدین منظور ابتدا تعریفی از امنیت ارائه می دهد، سپس راهبردها و تهدیدات را بررسی می کند. راهبردهای اصلی تأمین امنیت قضایی ایجاد نظم قضایی، ثبات نسبی قوانین، بهره گیری از وکلای متخصص، مدیریت رسانه ای و فراهم سازی موجبات آسایش ارباب رجوع است. تأمین امنیت قضایی با تهدیدهایی روبه روست که این تهدیدها در سه بستر ارتباط شهروند و شهروند، شهروند و دولت و کارگزار دولت و دولت شکل می گیرد. این پژوهش با رویکرد کیفی، شیوه توصیفی تجویزی، با هدف کاربردی و با روش کتابخانه ای نگارش شده است.
۴۰۵.

عوامل مؤثر بر تقویت امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در مدیریت تهدیدهای امنیتی منطقه جنوب شرق کشور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال ۲۷ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۳) 53 - 69

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی تهدیدات امنیتی سیستان وبلوچستان جنوب شرق قوم بلوچ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۰ تعداد دانلود : ۲۲۰
نگاهی ژرف و تاریخ مند به فراز و فرودهای فضای امنیتی استان استراتژیک سیستان وبلوچستان و به تعبیر مقام معظم رهبری «تنگه احد نظام»، نمایانگر وجود چالش های امنیتی متنوعی بوده است. از منظر سیاست گذاری، توجه یا عدم توجه به ثبات و کارآمدی رویکرد کارگزاران امنیتی در مواجهه با تهدیدات درونی و بیرونی محیط امنیت ملی جنوب شرق کشور، پیامدهای جدی و گسترده ای بر مسائل استان سیستان وبلوچستان و آینده امنیتی آن دارد. این پژوهش ضمن رصد و احصای تهدیدات امنیتی در منطقه جنوب شرق، سعی دارد به این پرسش بنیادین پاسخ گوید که «عوامل مؤثر در ارتقای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در چالش با تهدیدات منطقه جنوب شرق کشور کدامند؟» فرضیه این پژوهش بر این مدار سازمان می یابد که «آنچه در شرایط کنونی و در منطقه جنوب شرق، می تواند ضامن برقراری امنیت گردد، تکیه بر امنیت هوشمند مبتنی بر سه عنصرِ ارتقای آگاهی های اجتماعی (از طریق نخبگان اجتماعی)، توسعه اقتصادی (از طریق توسعه زیرساخت های اقتصادی منطقه، سواحل مکران، توسعه تجارت مرزی) و ایجاد امنیت مردم محور (تکیه بر تجربیات مبتنی بر نقش دادن به نخبگان اجتماعی، متنفذین و شاخصین قوم بلوچ) بوده و از این طریق امکان پذیر است». یافته ها نشان می دهند که تمرکز بر تولید امنیت نرم و رهایی از رویکرد «سخت» بهترین روش برای تقویت امنیت و وحدت منطقه است. مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیل کیفی و بر اساس داده های اسنادی، کتابخانه ای و اینترنتی انجام شده است.
۴۰۶.

چالش های پیش روی افغانستان تحت زعامت طالبان و سناریوهای آینده آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: روابط خارجی سال ۱۵ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ 156 - 181

کلیدواژه‌ها: افغانستان طالبان امنیت ملی دولت فراگیر همگرایی منطقه ای

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۵۵
از زمان سقوط کابل، پایتخت افغانستان، به دست گروه طالبان در ماه اوت 2021، افغانستان به منبع اصلی نگرانی برای کشورهای منطقه و به طور کلی برای جامعه جهانی تبدیل شده است، به ویژه که این کشور از سه چالش اصلی رنج می برد: بحران انسانی که باعث ناآرامی های اجتماعی-اقتصادی شده است. تهدید فزاینده تروریسم برخاسته از افغانستان به دلیل ناتوانی جنبش طالبان در مهار گروه های تروریستی حاضر در خاک افغانستان و همچنین امتناع این جنبش از همکاری منطقه ای یا بین المللی برای مقابله با این تهدید، عدم پذیرش مشارکت سیاسی سایر اقلیت های قومی توسط طالبان، مشروعیت رژیم این جنبش را برای مردم افغانستان و جامعه جهانی زیر سوال می برد و در نتیجه احتمال ناآرامی های سیاسی و امنیتی در کشور را افزایش می دهد. در چنین وضعیتی این سوال مطرح می شود که آینده حیات سیاسی و امنیتی افغانستان تحت زعامت طالبان چگونه خواهد بود؟ در پاسخ می توان گفت با توجه به با چالش های موجود سه سناریو «کودتای درون جنبشی»، «سقوط کابل تحت حاکمیت «سازمان حکومت اسلامی - استان خراسان»، «ظهور دولت موازی با احیای اتحاد شمال» برای آینده افغانستان می توان تصور کرد. روش پژوهش از نوع کیفی و مبتنی بر آینده پژوهی است.
۴۰۷.

تأثیر سمن های حقوق بشری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: راهبرد سیاسی سال ۷ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲۷ 207 - 230

کلیدواژه‌ها: امنیت امنیت ملی حقوق بشر سازمان های مردم نهاد سمن تهدید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲ تعداد دانلود : ۵۷
این نوشتار به جهت رسیدن به مفاهیم روشنی از حوزه های اثرگذاری سمن های حقوق بشری و شفاف کردن ارتباط مباحث امنیت ملی با فعالیت سازمان های غیردولتی حقوق بشری به تبیین و تمییز بین فرصت ها و تهدیدات این حوزه پرداخته است. در این پژوهش  از روش های کمی و کتابخانه ای جهت تحقق اهداف تحقیق بهره جسته ایم. با مطالعه دقیق منابع، انجام مصاحبه های عمیق با تصمیم گیران و اثرگذاران این حوزه و استفاده از تجربیات حضور در مجامع بین المللی، نحوه تأثیرگذاری سمن های حقوق بشر و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش ما را به این نکته رهنمون میکند که هر چند سمن ها در ارتقاء، توسعه و حمایت ازحقوق بشر اثر مستقیم و مثبت دارند، اما استفاده ابزاری و سیاسی از سازمان های مردم نهاد در مناسبات، رقابت های سیاسی بین المللی که در تضاد با حاکمیت و امنیت می باشد، نیز محتمل است.
۴۰۸.

اتحاد اسرائیل و آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران از منظر موازنه تهدید

نویسنده:
منبع: سیاست و روابط بین الملل سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 7 - 22

کلیدواژه‌ها: واقع گرایی موازنه تهدید اتحاد و ائتلاف منافع ملی امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۸۲
با توجه به اینکه در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رژیم اسرائیل به عنوان موجودیتی نامشروع و اشغالگر تلقی شده و یکی از سیاست های اصولی جمهوری اسلامی ایران در خاورمیانه در حمایت از جنبش های مقاومت بر علیه اسرائیل قرار دارد، این رژیم با احساس تهدید مواجه بوده و همواره تلاش داشته است تا در برابر این تهدید به ایجاد موازنه بپردازد. لذا این پژوهش با مبنا قرار دادن نظریه موازنه تهدید استفن والت و با پژوهشی تئوریک در پی پاسخ به این پرسش اصلی می باشد که؛ عوامل مؤثر بر احساس تهدید و هراس رژیم اسرائیل از جمهوری اسلامی ایران و دلایل نزدیکی آن به ایالات متحده آمریکا از دیدگاه نظریه موازنه ی تهدید چیست؟ در پاسخ به سؤال اصلی این فرضیه مورد آزمون قرار می گیرد که؛ حمایت جمهوری اسلامی ایران از جنبش های مقاومت و قطع ارتباط و اعلام عدم مشروعیت رژیم اسرائیل در دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی، تلاش برای افزایش قدرت و دست یابی به انرژی هسته ای و تشکیک در موضوع هولوکاست که بهانه اشغال سرزمین ملت فلسطین است، موجب شده که این رژیم، جمهوری اسلامی ایران را تهدیدی علیه موجودیت خود قلمداد کند. این امر موجب نزدیکی بیش از پیش این رژیم به ایالات متحده بر علیه جمهوری اسلامی ایران با هدف کاستن از تهدیدات مزبور شده است.
۴۰۹.

عضویت در کنوانسیون های پالرمو و سی اف تی و تاثیر آن بر امنیت ملی ایران

نویسنده:
منبع: سیاست و روابط بین الملل سال ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱) 167 - 186

کلیدواژه‌ها: امنیت امنیت ملی کنوانسیون پالرمو سی اف تی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳ تعداد دانلود : ۶۳
امنیت جامعه و حفظ منافع، موضوعی است که همواره نگرانی بشر را از ادوار گذشته و بسیار دور به خود اختصاص داده است به طوری که هرگاه دولتی قصد امتیاز دادن و پذیرفتن تعهدی داشته، به مفهوم امنیت و منافع ملی در ابعاد کوتاه مدت یا بلند مدت آن توجه نموده و مانع تسلط سایر دولت ها بر کشور خود شده است. مفهوم امنیت ملی در جمهوری اسلامی ایران، همواره عاملی موثر در پذیرش یا عدم قبول تعهدات بین المللی بوده و تعهداتی که با ایدئولوژی حاکم بر جامعه اسلامی ایران، سیاست ها و قانون اساسی آن مغایرت داشته و خطر آسیب به امنیت ملی را دربرداشته اند، مجلس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام، مانع از الحاق آن معاهده گردیده است. این امر طبیعی است که کشورها هنگام عضویت در معاهده ای، به امنیت ملی خود توجه کنند و از منظر امنیت ملی به معاهده ها توجه کنند. این پژوهش با بررسی مواد و بندهای پالرمو و سی اف تی و تحلیل جوانب آنها از زوایای مختلف، سعی کرده است تا حد ممکن خطرات ناشی از اجرای این الزامات بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار دهد. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و بهره گیری از سایت ها و منابع علمی و معتبر موجود صورت پذیرفته است.
۴۱۰.

شناسایی عوامل موثر بر رشد فعالیت های گروهک پژاک در غرب کشور و تاثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران

نویسنده:
منبع: غرب آسیا سال ۱ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۳ 38 - 52

کلیدواژه‌ها: تروریسم پژاک غرب کشور امنیت ملی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۶
یکی ازدغدغه های امنیتی جمهوری اسلامی ایران در طی سالهای گذشته چالشهای امنیتی فعالیتهای گروههای تروریستی بخصوص فعالیت های پژاک در غرب کشور بوده است. در واقع، گسترش فعالیت های تروریستی پژاک متاثر از عوامل مختلف داخلی و منطقه ای در طی چندین دهه گذشته در ابعاد مختلف امنیت ملی را به چالش کشیده است. به نظر می رسد که در کنار عنصر جغرافیا و شرایط محیطی، عوامل دیگری از جمله عوامل اقتصادی، فرهنگی- اجتماعی و سیاسی در این فرایند یعنی گسترش و پراکندگی فعالیتهای پژاک نقش داشته اند. گسترش فعالیت های پژاک در غرب کشور را می توان از دو بعد مورد بررسی قرار داد. در بعد نخست، می توان به بررسی عوامل مختف از جمله عوامل اقتصادی، فرهنگی – اجتماعی و سیاسی در رشد فعالیت های پژاک در غرب کشور پرداخت. در بعد دوم نیز، تاثیر اقدامات و گسترش فعالیت های پژاک در غرب کشور بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران نیز از اهمیت اساسی برخوردار است. در این راستا، با توجه به اهمیت موضوع این پژوهش بدنبال پاسخ گویی به این سوال محوری است ، عوامل تاثیر گذار در گسترش و پراکندگی گروه تروریستی پژاک در جغرافیای پیرامون ایران در غرب کشور کدامند و چه تاثیری بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دارد؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و روش گردآوری داده ها منابع کتابخانه ای و استفاده از ابزار مصاحبه است. یافته های پژوهش نشان می دهد در حوزه اقتصادی بیکاری و معضلات اقتصادی خانواده ها با میانگین 24/4 نسبت به سایر مولفه های بیش ترین تاثیر؛ در حوزه فرهنگی و اجتماعی تبلیغات وسیع شبکه های ماهواره ای و اینترنتی با میانگین34/4 بیشترین تاثیر؛ و در حوزه سیاسی، عملیات روانی پژاک بر روی جوانان کرد با میانگین 49/4 بیشترین تاثیر را در گسترش و پراکندگی فعالیت های تروریستی پژاک در غرب کشور داشته اند.
۴۱۱.

استناد به امنیت ملی در رویه حقوقی بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق عمومی دوره ۵۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ 1 - 24

کلیدواژه‌ها: آرای بین المللی امنیت ملی حقوق بین الملل رژیم ها معاهدات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۱۱۵
از دهه80 میلادی در نتیجه بروز تهدیدات مرکب و درهم آمیختگی بیش ازپیش مسائل داخلی و خارجی مفهوم «امنیت ملی» در ادبیات بین المللی رواج پیدا کرد. در چنین وضعیتی لزوم پرداختن به مفهوم امنیت ملی که به مفهومی جهان شمول مبدل شده بود، از منظر حقوق بین الملل اقدامی اصولی بود. دیوان بین المللی دادگستری با سه رأی نیکاراگوئه 1986، سکوهای نفتی 2003 و رأی مشورتی 1996 با وارد ساختن مفاهیم امنیت ملی چون «منافع اساسی، منافع حیاتی و شرایط حاد و اضطراری» در ادبیات حقوق بین الملل، آغازگر این روند شد. اولین نمودهای این رویه در نظام حقوق بین المللی بشر و سپس حقوق خلع سلاح در قالب برخی شروط معاهده ای ظهور پیدا کرد. با تحلیل آرای مذکور، دیگر رویه ها و منابع، روند شکل گیری «رژیم امنیت ملی» در حقوق بین الملل بررسی شد. رژیمی منسجم و ابتدایی از مقررات و هنجارهای مشخص که شکل دهنده رژیم حقوقی امنیت ملی است؛ چنین رژیمی در حال توسعه است.
۴۱۲.

انتقال اطلاعات و نقض امنیت ملی با بکارگیری پهپاد جاسوسی؛ از نگاه حقوق بین الملل

نویسنده:
منبع: دانش انتظامی سمنان سال یازدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴۲ 104 - 127

کلیدواژه‌ها: قدرت نرم قدرت سخت امنیت ملی انتقال اطلاعات جاسوسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰ تعداد دانلود : ۳۸
مقاله حاضر از نگاه حقوق بین الملل به بررسی نقض امنیت ملی از طریق قدرت نرم افزارانه ی پهپادهای جاسوسی پرداخته است. همانطور که اصل آزادی اطلاعات و حق دسترسی به آن از اهمیت بسیاری برخوردار است، دیگر اصول حقوق بین الملل مانند: حاکمیت و تمامیت ارضی، امنیت و استقلال کشورها و... نیز از این اهمیت برخوردار هستند و به همان میزان که حقوق بین الملل حامی آزادی اطلاعات است، حامی حاکمیت و استقلال کشورها هم هست. لذا اگر مسئله ای موجب نقض حریم قلمرو سرزمینی کشورها گردد از دیدگاه حقوق بین الملل مذموم تلقی و ناقض قوانین بین-المللی محسوب می گردد. حال اگر کشوری به بهانه آزادی اطلاعات با بکارگیری پهپاد جاسوسی اقدام به اخذ اطلاعات از محدوده ی جغرافیایی کشور دیگری نماید، تحت عنوان اقدام به جاسوسی مرتکب نقض قوانین بین المللی شده و باید پاسخگو باشد. مطالعه حاضر با هدف بیان ابعاد نقض قوانین بین المللی ناظر بر آزادی اطلاعات توسط پهپادهای جاسوسی با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزار "کتابخانه ایی" و "اسنادی"، گردآوری شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد کسب رضایت کشورها برای ورود به مرز آن ها امری بی بدیل بوده و در صورت ورود پهپاد جاسوسی بدون اجازه به مرزهای یک کشور و انجام اقدامات سایبری در راستای قدرت نرم، وصف نقض حاکمیت و تمایت ارضی را پیدا می کند. بنابراین جمع آوری اطلاعات از طریق ورود به محدوده ی هوائی یک سرزمین به منزله ی تجاوز به قلمرو سرزمینی و نقض امنیت ملی و حاکمیت سیاسی آن کشور بوده متعاقباً نقض حقوق بین الملل محسوب می گردد که با مجازات های پیش بینی شده در حقوق بین الملل همراه است.
۴۱۳.

تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی منطقه ای سال ۱۳ زمستان ۱۴۰۲ شماره ۵۲ 117 - 132

کلیدواژه‌ها: تحولات ژئوپلیتیک امنیت ملی عراق ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۴۸
عراق با ایران دارای طولانی ترین مرزهای سرزمینی در منطقه است. ویژگی مرزهای دو کشور به گونه ای است که تقویت نیازها و ظرفیت های متقابل اقتصادی را ضروری می سازد. عراق در دوره پسا صدام به دلیل عدم یکپارچگی سیاسی، عدم تاثیرگذاری کارآمد بر سیاست های جهانی و منطقه ای در ارتباط با دیگر کشورها، وجود اختلافات قومی-مذهبی، عدم همکاری با دول عرب منطقه جهت ثبات و امنیت در منطقه و ضعف ساختار نتوانست منافع، امنیت و اهداف خود را عملی سازند. با توجه به این که نگرش های موجود، اساس روابط ایران و عراق را بر پایه تفکرات امنیتی و تهدید متقابل و به طور کلی بی اعتمادی و سوء ظن تعریف می نمایند. از این لحاظ عراق یک رقیب استراتژیک و تهدید امنیتی برای ایران بوده و ممکن است در آینده نیز باشد، هدف این مقاله بررسی تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019 می باشد. سوال پژوهش این است که تاثیر تحولات ژئوپلیتیکی عراق بر امنیت ملی ایران بعد از سقوط صدام حسین از 2003 تا 2019 چگونه است؟ روش پژوهش ترکیبی از کیفی و کمی است. بخش کیفی مبتنی بر کدگذاری چند مرحله ای است. بخش کمی از نظر نوع توصیفی پیمایشی، از نظر هدف کاربردی خواهد بود. جامعه آماری شامل متخصصان و صاحب نظران فعال در حوزه علوم سیاسی و روابط بین الملل خواهد بود. نمونه آماری برابر 400 نفر از صاحبنظران جغرافیای سیاسی و به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب خواهند شد. ابزار پژوهش شامل روش مصاحبه ، روش دلفی و پرسشنامه است.
۴۱۴.

سنجش احساس تعلق به سرزمین در میان اقوام مختلف استان گلستان و تأثیر آن بر امنیت ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش جغرافیایی فضا سال ۱۴ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۱ 113 - 130

کلیدواژه‌ها: تعلق به سرزمین اقوام امنیت ملی استان گلستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰ تعداد دانلود : ۳۵
اهمیت مسئله قومیت به حدی است که می تواند امنیت ملی کشورها را تضمین یا تهدید نماید. ایران کشوری متنوع از نظر قومی می باشد که ویژگی های متمایزکننده اقوام از یکدیگر در این کشور بیشتر بر مؤلفه های تنوع نژادی، زبانی، مذهبی و فرهنگی متمرکزشده است. سکونت قومیت های ایرانی عمدتاً در مناطق مرزی و هم جوار با کشور هم زبان خود، زمینه مناسبی را برای بحران های قومی و متأثر ساختن امنیت ملی کشور فراهم می آورد؛ لذا با توجه به تنوع قومی در استان گلستان و همچنین هم مرز بودن این استان با کشور ترکمنستان، هدف از این پژوهش بررسی مؤلفه های احساس تعلق به سرزمین در بین اقوام مختلف که بر امنیت ملی تأثیرگذار هستند. روش انجام پژوهش از لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی است. داده ها به روش پیمایشی و مبتنی بر پرسشنامه و مشاهدات میدانی جمع آوری شد. تعداد جامعه آماری (1093259) نفر که شامل تمام اقوام استان و حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 384 نفر می باشند. یافته های پژوهش نشان می دهد در بین اقوام مختلف استان گلستان، قومیت ترکمن با ضریب کندال (870/0) و میانگین رتبه ای کروسکال والیس (95/193) دارای قوی ترین و بالاترین تعامل میان قومی بر اساس احساس تعلق به سرزمین را دارد و قومیت های سیستانی، قزاق، ترک و بلوچ در رتبه های بعدی قرار دارند. نتیجه اینکه قومیت های مختلف علی رغم اینکه در یک منطقه جغرافیایی زندگی می کنند اما از دیدگاه این اقوام انسجام و همبستگی میان قومیت ها ضمن اینکه تعاملات را بین خودشان و دیگر اقوام در سطح استان افزایش می دهد باعث افزایش امنیت در کشور می شود.
۴۱۵.

نظریه اقتصاد انتظام و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران؛ نقشه پویایی اقتصادی کل نگرانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۸ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۷) 55 - 102
تعداد بازدید : ۴۹ تعداد دانلود : ۳۳
داشتن تصوری نسبتاً روشن و رسمیت یافته از نحوه پویایی انتظام و امنیت ملی از منظری اقتصادی(در سپهر تحلیلی علم اقتصاد) با استفاده از نمادهایی گویا و مفید، در جهت جلوگیری از سردرگمی، بسیار مهم است. به علاوه، تحلیل بی ضابطه و غیرروشمند(نظریه پردازی نشده) اقتصادی از پدیده های مرتبط با نظم عمومی و امنیت ملی، موجب تشتت در آرا و عدم انسجام در برنامه ریزی و تزلزل در اقدام و اتلاف منابع و سرانجام، پدید آمدن نتایج و پیامدهایی ناسازگار با اهداف می گردد. مقاله حاضر، برگرفته ای بسیار فشرده از پژوهشی نظریه پردازانه در عرصه اقتصاد انتظام و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است؛ که در آن سعی شده است تا با رویکردی روشمند و علمی، واقعیت پویای انتظام و امنیت از دیدگاهی اقتصادی در قالب یک نظریه، انتزاع(برساخته و بازنمایی بدلی) شود. به این منظور، ابتدا ادبیات علمی و مفاهیم مرتبط با نظریه و نظریه پردازی علمی، نظم و امنیت ملی مرور و سپس مفاهیم کاربردی موردنیاز در فرآیند نظریه پردازی، در عرصه "ماهیت و ابزارهای تحلیلی علم اقتصاد"، "انتظام ملی" و "امنیت ملی" احصا گردیدند. این ادبیات علمی و مفاهیم، شامل دستاوردهای تفکر خلاقانه اندیشمندان و آموزه های برگرفته از فرهنگ قرآنی، به ویژه با ملاحظه برخی مفاهیم شبکه های معنایی هستند. در جمهوری اسلامی ایران، فضای تحلیلی یادشده، با فضای گفتمانیِ اقتصاد مقاومتی دارای سازگاری کامل است؛ از این رو، در نظریه پردازی حاضر، از "نظریه مبنایی اقتصاد مقاومتی" به عنوان شالوده اصلی و نظریه پایه برای ارائه نظریه اقتصاد انتظام و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران استفاده شده است.  
۴۱۶.

تقابل حق حریم خصوصی اشخاص و امنیت ملی، در مقابله با تروریسم سایبری

نویسنده:
منبع: قضاوت سال ۱۷ پاییز ۱۳۹۶ شماره ۹۱ 1 - 24

کلیدواژه‌ها: تروریسم سایبر امنیت ملی حق حریم خصوصی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۲۱
مقوله امنیت ملی و تلاش برای تحقق همه جانبه آن در یک جامعه از اصلی ترین مباحث در هر نظام سیاسی می باشد. تروریسم، یکی از جدی ترین تهدیدها برای امنیت یک نظام سیاسی محسوب می شود که به مدد پیشرفت تکنولوژی در چند دهه اخیر از قالب سنتی خارج شده و به شکل خطرناک تر و پیشرفته تری در بستر فضای سایبر مجال بروز پیدا کرده است و امنیت دولت ها را در معرض تهدید جدی قرار می دهد. تحقق امنیت ملی در مواردی با اعمال مجازات نسبت به تروریست ها و در مواردی با اتخاذ سیاست های پیشگیری از جرم شکل می گیرد. اما اتخاذ تدابیر مذکور در مواردی باعث می شود که حفاظت از امنیت ملی در تقابل با حق حریم خصوصی افراد قرار گیرد. این موضوع در فضای سایبر، تقابل میان حق حریم خصوصی و امنیت ملی را به عنوان موضوعی پرسش برانگیز مطرح کرده و این نوشتار در پی پاسخ به آن است تا مشخص کند که در این تعارض، کدام مقوله مقدّم می باشد.
۴۱۷.

شورای عالی امنیت ملی و صدا و سیما در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و قوانین عادی

نویسنده:
منبع: قضاوت سال ۲۱ پاییز ۱۴۰۰ شماره ۱۰۷ 59 - 81

کلیدواژه‌ها: قانون اساسی صدا و سیما امنیت ملی قوانین عادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۴۶
امنیت ملی تجلی مشروعیت و قدرت سیاسی و دفاعی یک دولت-کشور است. در اصل بقا و دوام انسان ها بسته به زندگی اجتماعی، و زندگی اجتماعی مستلزم امنیت ملی است. در این مورد امنیت ملی به مفهوم امنیت تمام افراد حاضر در یک کشور به طور یکسان است. با نگاهی گذرا در زندگی بشر، پیدایش حکومت ها را می توان معلول نیاز به امنیت دانست. امنیت ملی از اهداف کلان و از اصلی ترین کارکرد های حکومت است. نظر به اینکه مسائل دفاعی و امنیتی مقدم بر سایر امور حاکمیتی می باشند، تدبیر و سیاست گذاری در این مباحث مستلزم نهاد مستقل و تخصصی است که ضمن تامین امنیت ملی، به تشخیص تهدید ها و آسیب های امنیتی کشور بپردازد و برای رفع آن اهتمام ورزد. در نظام جمهوری اسلامی ایران مطابق با اصل 176 قانون اساسی شورای عالی امنیت ملی بدین جهت شکل گرفت. سازمان صدا و سیما در جمهوری اسلامی ایران از موقعیت ویژه ای در عرصه عمومی برخوردار است و بر اساس اصل 175 قانون اساسی باید در آن «آزادی بیان و نشر افکار با رعایت موازین اسلامی و مصالح کشور» تامین گردد. در این پژوهش دو نهاد فوق در قانون اساسی و قوانین عادی مورد بررسی قرار گرفته اند و به جایگاه آن ها در قوانین موضوعه پرداخته ایم.
۴۱۸.

بررسی پیامدهای جرایم یقه سفیدان بر امنیت ملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۴ بهار ۱۳۹۸ شماره ۱۱ 141 - 167

کلیدواژه‌ها: یقه سفیدها امنیت ملی فساد جرایم اقتصادی مشروعیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۲
زمینه و هدف جرایم یقه سفیدها علاوه بر زیان های اقتصادی، پیامدهای دیگری از جمله تضعیف اعتماد اجتماعی و فرسایش امنیت ملی همراه دارد که به مراتب زیان بارترند. در بسیاری از جوامع فساد سیاسی و اقتصادی ناشی از جرایم یقه سفیدها مانعی بزرگ برای توسعه پایدار محسوب می شود. بنابراین در این مقاله به دنبال بررسی آثار مفاسد و جرایم یقه سفیدها بر امنیت اقتصادی و از آن طریق بر حوزه امنیت ملی هستیم. روش این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای انجام شده است. ابتدا همه کتاب ها، مقالات و آثار اندیشمندانی که درباره جرایم یقه سفیدها اظهار نظر کرده اند، مورد مطالعه قرار گرفت. آثار مذکور، علاوه بر موضوع جرم، در زمینه های اجتماعی، سیاسی و امنیتی هم حاوی بحث های مهمی بودند؛ اما ما براساس اهداف و پرسش های اصلی پژوهش، متونی را استخراج کردیم که به لحاظ معانی و مضامین، مربوط به پیامدهای امنیتی جرایم یقه سفیدها بودند. سپس متون استخراج شده را با یکدیگر مقایسه کردیم تا ارتباط منطقی میان آنها را لحاظ کنیم. در نهایت متونی را انتخاب و تحلیل کردیم که حاوی مضامین مربوط به سؤال های تحقیق بودند. نتایج مجموع مطالعات نظری صورت گرفته در این پژوهش نشان می دهد که فساد اقتصادی ناشی از بزهکاری یقه سفیدان به صورت مستقیم امنیت ملی کشور را متأثر می سازد. همچنین مفاسد و جرایم یقه سفیدها پس از آنکه به شکل تبعیض و بی عدالتیِ فراگیر بروز یافت، به از بین رفتن مشروعیت حکومت که یکی از شاخص های مهم و کلیدی امنیت ملی است، می انجامد و در نتیجه، امنیت ملی تضعیف می شود.
۴۱۹.

مدیریت اطلاعاتی جنبش های اجتماعی سایبرپایه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۶ بهار ۱۴۰۰ شماره ۱۹ 37 - 77

کلیدواژه‌ها: امنیت ملی جنبش های اجتماعی فضای مجازی مدیریت اطلاعاتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۲۲
جنبش‌های اجتماعی به‌عنوان یک پدیده امنیتی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر قدرت سیاسی تأثیر می‌گذار‌ند؛ بنابراین، ضروری است تا با هدف ایجاد امکان سیاست‌گذاری، ارائه نظرات مشاوره‌ای، کاهش احتمال غافلگیری و افزایش کارآیی دستگاه‌های امنیتی کشور، تحقیقات لازم برای تشریح و شناسایی ابعاد، مولفه‌ها و متغیرهای موثر در این حوزه انجام شود و بر این اساس، تحقیق حاضر به‌دنبال دستیابی به "الگوی مدیریت اطلاعاتی جنبش‌های اجتماعی اینترنتی" است. برای شناسایی راهکار صحنه و ستادی برای برون‌رفت از مشکلات مبتلابه در این حوزه، به‌عنوان یک الزام کاری، نیازمند مطالعه و جلب نظرات کارشناسان اهل فن هستیم و از آنجاکه در این رابطه، تحقیقات مشابهی در داخل انجام نشده‌است، اهداف تحقیق حاضر به قرار زیر است: ارائه الگوی مدیریت اطلاعاتی، شناخت و بررسی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های مدیریت اطلاعاتی جنبش‌های اجتماعی، بهینه‌سازی و تبیین مفهوم مدیریت اطلاعاتی. این تحقیق به‌دلیل اکتشافی بودن، فاقد فرضیه است و باتوجه به نوع تحقیق و فقدان ادبیات کافی در این حوزه، از رویکرد پژوهش کیفی استفاده شده‌است و روش داده‌بنیاد برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های دست اول تحقیق(مصاحبه) به‌کارگرفته شده‌است. ابزار گردآوری اطلاعات، مصاحبه عمیق و نیمه‌ساختاریافته با نخبگان و کارشناسان جامعه اطلاعاتی حوزه جنبش‌های اجتماعی است و برای این منظور، تعداد 36 نفر از کارشناسان شاغل در جامعه اطلاعاتی برای مصاحبه انتخاب شده‌اند. نتایج حاصل از بررسی داده‌های دست اول با استفاده از نرم‌افزار مکس کیودا، 1009 کد، 212 مفهوم، 31 مقوله و درنهایت، 6 مضمون اصلی(علّی، زمینه‌ای، محوری، راهبردی، پیامدها و راهبردی) است؛ براین‌اساس، مدیریت اطلاعاتی دارای مقوله‌های زیر است: جمع‌آوری، بررسی و تجزیه‌وتحلیل، اقدام، حفاظت، بازیگران، مشکلات و تنگناهای مدیریتی، فضای مجازی، آگاه‌سازی و افکارعمومی. در پایان نیز، به‌عنوان الگو، مدل شکلی با در نظر گرفتن ارتباط بین مقوله‌ها و مضامین ترسیم و ارائه شده‌است.
۴۲۰.

بازپژوهی انتظام ملی؛ چیستی و چگونگی در جهت نظریه پردازی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی ناجا سال ۷ زمستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 5 - 31

کلیدواژه‌ها: نظم عمومی انتظام ملی امنیت ملی شبکه معنایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸ تعداد دانلود : ۴۲
نظم که انتظام(به نظم شدن و نظم پذیری) و تنظیم(نظم دهی و نظم بخشی) بر محور آن شکل می گیرند به عنوان یک معقول ثانی فلسفی، یک نوع رابطه هماهنگ میان اجزای یک مجموعه، برای تحقق یافتن هدف مشخصی است؛ به گونه ای که هر جزئی از اجزای مجموعه، مکمل دیگری باشد و فقدان هر یک، سبب شود که مجموعه، هدف خاص و اثر مطلوب را از دست بدهد. نظم در عرصه عمومی(عموم مردم و اجتماع) که سطحی از عرصه ملی است با مفاهیمی از قبیل امنیت، اخلاق عمومی و اخلاق حسنه پیشینه ای مرتبط دارد. نظم و انتظام، هدف غایی و فلسفه وجودی قانون قلمداد شده و نظم عمومی، موضوع محوری نظام های حقوقی و جامعه شناسی به حساب می آید. در فرهنگ قرآنی، کلیدواژه هایی شکل دهنده شبکه معنایی "نظم" و "بی نظمی" هستند که بررسی آنها، ابعاد مختلف نظم را روشن می سازد. با ملاحظه تشریع در پرتو تکوین، انتظامی واحد(توحیدی) قابل درک است که درنتیجه، نظم تکوینی عالم، الهام بخش نظمی الهی در جوامع بشری قلمداد می شود. تلاش در نقض هر یک از تشریع و تکوین، ملازم با نقض دیگری است و با نقض آنها، اختلال در نظم امور و به اصطلاح "فساد" صورت می پذیرد. در نظریه پردازی در عرصه "انتظام ملی"، شناخت دقیق چیستی و چگونگی و پویایی شناسی نظم و انتظام و تنظیم و امور مرتبط، تعیین کننده هستند. متن حاضر، کوششی افزون بر تلاش های گذشته(بازپژوهی)، در برخی عرصه های یادشده، در این جهت است.