وحدت سرزمینی

اقلیت های زبانی حق خود بر استفاده زبان مادری را در شکل جمعی و در قالب یک حق نسل سوم مطالبه می کنند اما گاه این حق- مطالبه پای در دایره امنیت ملی و وحدت سرزمینی می نهد. برخی دولت ها بر اساس سیاست های امنیتی خویش و با توجه به مقوله وحدت سرزمینی، حق بر زبان مادری را تحدید کرده و درباره حق ها بطور کلی و حق بر زبان مادری بطور مشخص، موضع تقابل اتخاذ می کنند. لذا پرسش اصلی پژوهش عبارت است از اینکه «رابطه حق بر استفاده از زبان مادری برای گویش وران زبان های مادری اقلیت با امنیت ملی و وحدت سرزمینی چیست؟» که این پژوهش ضمن بازخوانی همه مفاهیم دخیل در موضوع، با رویکردی تقلیل گرایانه در قبال حق گروه های اقلیت با تأکید و توجه به ماهیت فردی حق ها و مقتضیات تبعیض مثبت در تضمین حق های گروهی، به تبیین و دفاع از حق بر زبان مادری اقلیت های زبانی و لزوم تضمین آن پرداخته و رابطه این حق را با امنیت ملی و وحدت سرزمینی بررسی کرده و تحلیل نموده است که هر چه گفتمان امنیتی یک دولت به برداشت سنتی با رویکرد سلبی و کالاانگار نزدیک تر باشد، امنیت ملی و وحدت سرزمینی بیشتر مورد تهدید واقع شده و در تقابل با حق بر زبان مادری قرار می گیرد.

مفهوم ایرانشهر در سده سوم میلادی در کتیبه شاپور یکم در کعبه زردشت پدیدار شد و در طول حکومت ساسانی در کتیبه ها، مسکوکات و متونِ دوره ساسانی رواج پیدا کرد. با تهاجم عرب مسلمان به ایران، سلسله ساسانی فروپاشید و سرزمین ایران ضمیمه خلافت اسلامی شد. برخی پژوهشگران برآنند که با فروپاشی سلسله ساسانی وحدت سرزمینی ایرانشهر مانند استقلال سیاسی آن از میان رفت و مراد از ایرانشهرِ مذکور در متون دوره اسلامی، قلمرو باستانی ایران است که همچون خاطره ای نوستالژیک در اذهان باقی مانده و در السنه ادبی رواج داشته است.پژوهش حاضر می کوشد وضع وحدت سرزمینیِ ایرانشهر در دوره اسلامی را با استناد به متون جغرافیایی و تاریخی آن دوره بررسی و بازبینی کند. در این پژوهش، شناسایی و پردازش داده ها و تحلیل مضمون آن ها با هدف بازشناسی و تبیین وحدت سرزمینیِ ایرانشهر در دوره اسلامی بر اساس روش تاریخی و تحلیل کیفی مقوله های مورد نظر صورت گرفته است. بررسی متون جغرافیایی و تاریخیِ دوره اسلامی نشان می دهد بلاد ایرانشهر ضمن حضور در جهان اسلام از نظر سرزمینی ناحیه ای متمایز از سایر بلاد اسلامی بوده و وحدت سرزمینی ایرانشهر در دوره اسلامی در بیرونِ درونِ دارالاسلام تداوم یافته است.