۴۶.
کلیدواژه‌ها:
غرب فلسفه های جدید تاریخ معاصر ایران غرب شناسی کریم مجتهدی
در دوران معاصر، توانایی علمی در حوزة فناوری و سلطة سیاسی غرب همواره برای جوامع دیگر مسئله بوده است؛ نوع تصوری که ایرانی ها از غرب دارند به سبب ویژگی استعماری آن اغلب با ساده انگاری وسطحی نگری همراه بوده است. در این زمینه، نگاه مناسب به غرب مستلزم شناخت دقیق، مبنایی، عمیق، و همه جانبة آن است. جلوه ها و تبلورهایی از غرب، در دوران تمدنی اش، در قالب اندیشه ها، دیدگاه ها و برجسته شدن متفکران غربی به همراه انتقال آثار آن ها در کشورهای غیر غربی ظهور پیدا کرده است. ایران هم یکی از این کشور هاست که در دوران معاصر در معرض این ظهور و بروزها بوده است. در این زمینه، تاریخ آشنایی ایرانیان با جلوه ها و تبلورهای غربی از لحاظ تاریخی و اندیشه ای در وضعیتی که هنوز شناخت غرب موضوعی جدی است از کارهای ضروری است. یکی از فعالان علمی و پژوهشگران فعالی که به پژوهش غرب شناسی ایرانیان پرداخته تا هم غرب را معرفی کند و هم با این معرفی خودشناسی ایرانی ها از خودشان را بیشتر کند، کریم مجتهدی است. کار وی هم آراء یک ایرانی در زمانة خودش به غرب را نشان می دهد و هم نگاه ایرانیان دیگر به غرب را بررسی می کند. در این مقاله به جنبة دوم اثر او پرداخته ایم. شناخت از زاویة نگاه فلسفی، که مجتهدی روی آن تأکید می کند، از این جهت اهمیت دارد که معتقد به پایه گذاری تمدن امروزی غرب بر مبانی فلسفی است.
در این مقاله، آراء مجتهدی از تصور و نگاه ایرانیان دربارة دورة جدید معاصر غرب، اندیشمندان مؤثر و کارهایی که ایرانیان در ارتباط با آن انجام داده اند، بررسی و پردازش شده است.
روش این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است. یافته ها هم نشان می دهد که در ارتباط با غرب، فعالیت هایی از جانب ایرانیان طرفدار غرب، مانند ملکم، آخوندزاده، حسینقلی آقا، و موافقان بهره گیری از داشته های مناسب آن، مثل سیدجمال و ملاعلی زنوزی صورت گرفته است. همچنین نشان می دهد شناخت ایرانیان از غرب نه تنها مناسب نبوده بلکه نادرست و با سوء فهم همراه بوده و در نتیجه فایده ای اساسی برای جامعة ایرانی در بر نداشته است.