حسین معین آبادی

دقت در وضعیت انرژی چین نشان می دهد که از یک سو تقاضای انرژی در این کشور به تبع رشد و توسعه ی اقتصادی آن به شدت در حال افزایش است و از دیگرسو به دلیل کمبود منابع داخلی، وابستگی این کشور به منابع بین المللی در حال افزایش است. به همین خاطر گسترش تعامل با کشورهای تولیدکننده انرژی مانند عربستان، می تواند زمینه را به سوی وابستگی متقابل فراهم آورد. در واقع عربستان به عنوان نخستین صادرکننده عمده نفت در جهان، نه تنها در دیپلماسی انرژی چین بلکه برای همه قدرت های بزرگ از جایگاهی والا برخوردار است. پژوهش حاضر درصدد است به واکاوی و بررسی جایگاه عربستان سعودی در دیپلماسی انرژی چین بپردازد. یافته های پژوهش حاکی از این است که چین به چند علت برای عربستان اهمیت ویژه ای قائل است: نخست اینکه عربستان شریکی قابل اعتماد برای مشتریان بوده است. دوم اینکه عربستان بزرگ ترین صادرکننده نفت تلقی می گردد. از سوی دیگر، این کشور بزرگ-ترین اقتصاد کشورهای عربی را داراست و درنهایت اینکه عضو بسیار تاثیرگذار در اوپک است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی-تحلیلی است و برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و اینترنتی استفاده شده است و به فراخور موضوع از آمارهای رسمی سازمان اوپک، بریتیش پترولیوم و صندوق پولی عربستان استفاده خواهد شد.

ژاک لاکان فیلسوف و روانکاو فرانسوی با خارج کردن روان شناسی از حوزه فردی، مفاهیمی را ارائه کرده که بسیار مورد توجه فیلسوفان و اندیشمندان سیاسی- اجتماعی قرار گرفته است. از مهم ترین این مفاهیم، مفهوم «خیال» است. در این مقاله تلاش می شود تا با رویکرد واکاوی مفهوم «خیال» (فانتزی) در نظریه لاکان، کارکرد سیاسی- اجتماعی «خیال» به عنوان مفهومی که از راه خلق گفتمان های آرمان گرا و بسیج گر، در خدمت بازتولید اجتماعی ایدئولوژی زور در ساختارهای تمامیت خواه قرار گرفته، با استفاده از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف بررسی شود. نخست، در بخش چارچوب نظری بیان می شود که براساس نظریه لاکان سوژه در فرایند سوژگی خود همواره به دنبال وصول به تمامیت است، تلاشی که تنها «خیال» دست نیافتنی است، زیرا تمامیت در ساحت واقع قرار دارد؛ جایی که دست نیافتنی بوده و نقش «خیال»، تنها پوشاندن این ناکامی و فروزان نگه داشتن شعله میل است. سپس مشخص می شود که «خیال»، مفهومی است که پیش از آنکه فردی باشد، اجتماعی است و می توان بسیاری از کنش های سیاسیِ جمعی و به ویژه کنش های آرمان طلبانه و توده ای را براساس آن تبیین کرد. بر همین اساس، مفسران لاکان طرح همه ایدئولوژی ها و مکاتب سیاسی برای تشکیل آرمانشهرهای تمامیت طلب را، تنها نوعی «خیال» تعبیر می کنند که با سودای رسیدن به مدینه فاضله ای که اساس آن بر تمامیت وحدت و یکپارچگی است، در واقع زمینه های برقراری تمامیت خواهی (توتالیتاریسم) را فراهم کنند.

نافرمانی مدنی مفهومی چندسویه و پیچیده در علوم سیاسی است. ویژگی هایی چون اعتراض سیاسی، عمومی و آگاهانه بودن، نقض قانون و عدم خشونت براساس تعاریف دانشوران به عنوان ویژگی های عام وکلی نافرمانی مدنی شناسایی شده است. آنچه در خصوص مفهوم نافرمانی مدنی و در بررسی آن در حوزه جنبش های اجتماعی حائز اهمیت است، توجه به شیوه های اقدامی است که نافرمانی مدنی به عنوان ماهیت آنها تلقی می شود. هدف پژوهش حاضر، ردیابی مفهوم نافرمانی مدنی در حوزه جنبش های اجتماعی ایران معاصر است. این پژوهش براساس هدف توصیفی- اکتشافی تعریف شده و در آن از منابع اسنادی-کتابخانه ای برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. پژوهشگران به منظور پاسخ دادن به این پرسش که «مصادیق نافرمانی مدنی در جنبش های اجتماعی ایران معاصر کدام اند؟» ، به شناسایی «خزانه جنبش»های اجتماعی ایران معاصر مبادرت ورزیده اند. براساس یافته های پژوهش، شیوه های اقدام مؤثر به کارگرفته شده در خلال جنبش های اجتماعی ایران یعنی تحریم، تحصن، اعتصاب و تظاهرات خیابانی دارای ویژگی های نافرمانی مدنی عام یعنی عمومی بودن، آگاهانه بودن، شکستن قانون و غیرخشونت آمیز بودن، هستند. ضمن اینکه از این دیدگاه، شیوه اقدام اعتصاب بیشترین تطابق را با مفهوم نافرمانی مدنی دارا بوده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی رابطه مهارت های زندگی اجتماعی با مؤلفه های آموزش سیاسی در دانشجویان است. بر اساس این، رابطه مؤلفه های مختلف مهارت های زندگی اجتماعی شامل خودآگاهی، ارتباط های انسانی، روابط میان فردی، تصمیم گیری، مشارکت و همکاری، تفکر انتقادی و شهروندی جهانی با مؤلفه های چهارگانه آموزش سیاسی یعنی دانش سیاسی، نگرش سیاسی، مهارت سیاسی و رفتار سیاسی سنجیده شده است. جامعه آماری پژوهش، کلیّه دانشجویان دوره های کارشناسی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال تحصیلی 94-93 و نمونه مدّنظر، 375 نفر بودند. ابزار پژوهش نیز شامل پرسشنامه مهارت های زندگی اجتماعی (پایایی 93/0) و پرسشنامه محقق ساخته سنجش مؤلفه های آموزش سیاسی دانشجویان (پایایی 86/0) بود. نتایج نشان دادند همه مهارت های زندگی اجتماعی دانشجویان، رابطه مثبت، معنادار و در حد متوسطی با هر یک از مؤلفه های آموزش سیاسی دانشجویان دارند. همچنین مهارت های تفکر انتقادی، شهروندی جهانی و خودآگاهی، مهم ترین متغیرهای پیش بین مؤلفه های آموزش سیاسی به شمار می روند و جنسیت نیز برای آموزش سیاسی دانشجویان، پیش بین معناداری نیست.

پرداختن به اندیشه ناب اسلامی مستلزم داشتن افق دید بلندی است. آگاهی از جنبه های عرفانی، اعتقادی، کلامی، فقهی و روایی اسلام منجر به ارایه ساختاری قابل تامل در حوزه نظر و عمل می شود. استاد مطهری با توجه به آگاهی توامان نسبت به علم مدرن و فلسفه غرب از یک سو و اندیشه های اسلامی از سوی دیگر، چهارچوب مناسبی را برای بهزیستی بشر تحت لوای قرائت دمکراتیک و مردم سالارانه از دین ارائه می دهد. اندیشه مطهری مبتنی بر برداشت خاص از مفاهیم اسلامی و حفظ چهارچوب شریعت است به طوری که در منطقه الفراق مباحث دینی به ارائه قرائت متساهل از اندیشه اسلامی می پردازد تا نشان دهد دین الهی اسلام نه تنها دین شمشیر نیست بلکه با قلوب انسان ها ارتباط برقرار می کند و با متقاعد ساختن آنان بر اساس عقل و منطق و با تکیه بر صلح و اصلاح به دنبال تربیت انسان هاست و از اعمال زور دوری کرده و با خشونت و استبداد مخالف است.  این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است و با استفاده از روش گفتمان به دنبال بررسی عدم خشونت در اسلام به عنوان دال مرکزی است و مدلول هایی چون مخالفت با استبداد، تاکید بر آزادی های فردی، جنگ دفاعی و... را بررسی می کند.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش دانشگاه در بهبود مؤلفه های آموزش سیاسی در دانشجویان است. این مؤلفه ها شامل چهار حوزه دانش سیاسی، نگرش سیاسی، مهارت سیاسی و رفتار سیاسی هستند. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دوره های کارشناسی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهید باهنر کرمان بودند که از این بین نمونه ای 321 نفری برای گردآوریی داده ها انتخاب گردید. ابزار پژوهش نیز پرسشنامه محقق ساخته سنجش مؤلفه های آموزش سیاسی دانشجویان بود که پایایی آن برابر 98/0 آلفای کرونباخ برآورد گردید. نتایج نشان دادند که دانشجویان بیشترین تأثیر برنامه های دانشگاه را بر افزایش اندیشه های آزادی خواهی، عدالت جویی و برابری طلبی در کنار بهبود آگاهی ها و اطلاعات سیاسی، بهبود نگرش خود نسبت به رابطه دولت و ملت، افزایش تمایل شان به اطاعت از قوانین کشور، افزایش قابلیت تصمیم گیری سیاسی (قانون گذاری و وضع سیاست) و تقویت قدرت تفکر در مورد مسائل و سیاست های عمومی کشور، افزایش تعهد ملی و احترام به اراده عمومی می دانند. همچنین از نظر دانشجویان کم ترین تأثیر برنامه های دانشگاه نیز بر بهبود و گسترش سواد انتقادی دانشجویان نسبت به مسایل سیاسی کشور، میل و انگیزه برای مشارکت سیاسی بیشتر و حس رقابت جویی سیاسی، افزایش قابلیت یادگیری سیاسی و بهبود رفتار سیاسی نهادها و گروه های عضو بوده است.

تبیین حکومت اسلامی و آزادی سیاسی در بر دارندة نوع تعامل فرد با نظام سیاسی است.حقوق و تکالیف این دو نسبت به یکدیگر و رسالت حکومت اسلامی در ارتقای زندگی معنوی و مادی اعضای جامعه از اهمیت زیادی برخوردار است. تفاوت حکومت اسلامی با حکومت های سکولار، معنویت گرا و کمال گرا بودن دولت اسلامی است. نقد در دولت اسلامی پذیرفته است؛ اما تشویش جامعه ممنوع است. شناسایی نقاط اختلاف میان دولت اسلامی و سکولار از اهداف تحقیق است؛ همچنین نوع نگرش مفسرین اسلامی به کتاب و حدیث راهگشای گذار به جامعه مطلوب است؛ جامعه ای که بر اساس مبانی نظری اسلامی در مکتوبات اندیشمندان مسلمان به وفور یافت می شود.با استفاده از تبیین و تحلیل به ارایه نقطه نظرات و اندیشه های علامه محمد تقی جعفری پرداخته شد.نتایج به دست آمده مبین آن است که الگویی که از آزادی سیاسی و حکومت اسلامی ارایه می شود، منحصر به فرد و متفاوت از الگوی غرب سکولار است.حکومت اسلامی، حقوق شهروندان را ارج می نهد و مردم را به مشارکت سیاسی ترغیب می کند. هیچ نوع اکراه و اجباری پذیرفته نیست.آزادی بیان، مشروط به مشوش نکردن جامعه است. هر اظهار عقیده و نشر آن پسندیده نیست و باید به وسیله نخبگان و صاحب نظران مورد تایید قرارگیرد؛ زیرا به علت فقدان آگاهی برخی افرادجامعه مشکلاتی به وجود می آید و باعث تزلزل در مبانی اعتقادی و فکری مردم می گردد.