مطالب مرتبط با کلیدواژه

محیط زیست


۶۰۱.

جایگاه محیط زیست و حقوق حیوانات در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: سیره رضوی محیط زیست حقوق حیوانات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۲ تعداد دانلود : ۱۱۲
محیط زیست و حقوق حیوانات از موضوعات مهمی که با توسعه زندگی شهرنشینی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و همواره محل بحث و نظر است. در این مقاله تلاش شده به بررسی این موضوع مهم از دید اندیشه رضوی پرداخته شود. سوال اساسی که در این زمینه مظرح و بررسی شده این است که محیط زیست و حقوق حیوانات در اندیشه رضوی چه جایگاهی دارد؟ مقاله حاضر توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی موضوع مورد اشاره پرداخته است. نتایج مقاله بیانگر این امر مهم است که مطابق آموزه های اسلامی، محیط زیست و حیوانات از اهمیت بالایی برخوردار است. به تبع آموزه های اسلامی به عنوان چارچوب مفهومی و ایدئولوژی حاکم بر اندیشه رضوی، امام رضا(ع) به محیط زیست و حقوق حیوانات توجه زیادی نشان داده اند. توجه امام رضا به محیط زیست در قالب عناصر محط زیست شامل آب، هوا، خاک، گیاهان و حیوانات تبین و تحلیل شده و نتایج حاکی است که در اندیشه رضوی به دفعات در خصوص رعایت حقوق حیوانات و همچنین حمایت از خاک، آلوده نکردن و استفاده بهنه از آب، منفعت گیاهان و هوای پاک برای زیست انسان نکات و توصیه های متعددی انجام شده است. نتیجه اینکه در اندیشه رضوی، پاسداشت و احترام به طبیعت یکی از آموزه هایی است که تأسی و عمل به آن می تواند زمینه برپایی جامعه ای سالم و پویا را فراهم کند.
۶۰۲.

شناسایی راهکار های ملی اﺛﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﺗﻮسعه فرهنگ محیط زیﺴﺖ در سازمان های ورزشی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: رویداد ورزشی محیط زیست فضاهای ورزشی تحلیل عاملی توسعه فرهنگ محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۶۹
هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات توسعه فرهنگ محیطزیست در سازمانهای ورزشی میباشد. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻈﺮ روش ﺗﺤﻘیﻖ توصیفی-تحلیلی از ﻧﻮع ﭘیﻤﺎیﺸی است که به لحاظ هدف جزو تحقیقات کاربردی محسوب می شود. در این تحقیق از روش دلفی به عنوان روش تحقیق کیفی برای تدوین عوامل اثر گذار بر توسعه فرهنگ محیط زیست در سازمان ها و تدوین پرسشنامه بخش کمی استفاده گردید. در بخش کمی نیز از نتایج روش دلفی پرسشنامه ای طراحی گردید تا میزان توسعه و بکارگیری فرهنگ محیط زیست در جامعه آماری را بررسی نمائیم. جامعه آماری در بخش کیفی شامل کلیه متخصصان در حوزه فرهنگ محیط زیست سازمانی است که تعداد 20 نفر از 6 سازمان با استفاده از روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. در بخش کمی نیز جامعه آماری تحقیق شامل کارکنان ادارات ورزشی، اساتید و داﻧﺸﺠﻮیﺎن دکتری و ارشد مدیریت ورزشی دانشگاه آزاد می باشد. براساس روش نمونه گیری تصادفی و جدول کرجسی و مورگان 297 نفر از جامعه آماری (1300 نفر) به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند. یافته های تحقیق در بخش کیفی 43 گویه موثر بر توسعه فرهنگ محیط زیست سازمانی را شناسایی نمود که با انجام آزمون تحلیل عاملی اکتشافی این گویه های در قالب شش عامل اصلی توانستند 34/65 درصد از واریانس کل را تببین نمایند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه این عامل ها بر توسعه فرهنگ محیط زیست موثر هستند. و در نهایت پیشنهاداتی برای توسعه هر چه بیشتر این عوامل در راستای توسعه فرهنگ محیط زیست ارائه گردید.
۶۰۳.

ارزیابی برنامه های توسعه کشور در حوزه محیط زیست و ارائه راهبردهایی برای برنامه هفتم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: برنامه هفتم توسعه راهبرد محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۸ تعداد دانلود : ۳۵۵
بررسی سیر تطور محیط زیست در اسناد برنامه های توسعه پنج ساله بیانگر توجه به این مقوله به ویژه در برنامه ششم توسعه بوده است؛ به صورتی که طبق ماده (2) قانون برنامه ششم توسعه، محیط زیست به عنوان موضوع خاص و راهبردی برنامه تعیین شده است. همچنین در بخش نهم قانون برنامه ششم توسعه کشور، ذیل ماده (38) اقدام هایی برای دولت جهت بهبود وضعیت محیط زیست ارائه شده است. مقاله حاضر ضمن تحلیل مسائل محیط زیست با استفاده از مطالعات پیشین و دریافت نظرات خبرگان، 31 مسئله را در هفت محور کلان مدیریت یکپارچه سرزمین، سازوکارهای مالی و اقتصادی، سازوکارهای اجتماعی و فرهنگی، سازوکارهای حقوقی و قانونی، سامانه های پایش و سازوکارهای نظارت زیست محیطی، ساختار سازمانی و تعاملات و همکاری های بین المللی شناسایی کرده است. در این راستا براساس تحلیل عملکرد - اهمیت و با استفاده از نظرات خبرگان حوزه محیط زیست چهارده مسئله راهبردی اولویت دار برای برنامه هفتم مشخص شده اند. ضمانت اجرایی قوی و محکم اجرای قوانین و مقررات محیط زیستی، حفاظت از منابع محیط زیستی کشور (آب، جنگل ها، مراتع و ...)، میزان خسارات ناشی از تخریب زیست محیطی در ایران و ارزشگذاری اقتصادی زیست بوم ها و منابع محیط زیستی از جمله مسائل اولویت دار برنامه هفتم در حوزه محیط زیست تشخیص داده شده اند. ضمن اینکه راهبردهای مختلفی نظیر تقویت ظرفیت نظارتی سازمان حفاظت محیط زیست، استقرار نظام جامع ارزیابی زیست محیطی، ارتقای سامانه جامع دیدبان محیط زیستی، متناسب کردن جرائم زیست محیطی متناسب با ارزش اقتصادی تخریب شده و تقویت دیپلماسی محیط زیست جهت تدوین برنامه هفتم پیشنهاد شده است.
۶۰۴.

آموزش عالی ایران و محیط زیست پایدار از نگاه آگاهان کلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی محیط زیست دانشگاه توسعه پایدار تحلیل مضمون

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۱۱۱
در ایران مانند سایر جوامع همراهی با فرایند جهانی شدن و همچنین روند توسعه کشور، ضریب بهره گیری از طبیعت و احتمال آسیب رساندن به آن را شدت بخشیده است. انتظار می رود نهاد تعلیم و تربیت و به ویژه آموزش عالی در راستای فرهنگ سازی برای استفاده بهینه از طبیعت و تحقق محیط زیست سالم و پایدار فعالیت کند. به این دلیل متن حاضر بر این هدف متمرکز است که نشان دهد آموزش عالی ایران چگونه به مقوله محیط زیست پرداخته است. این مطالعه از حیث نظری بر آراء جان هانیگن و از جهت اسلوب تحقیق بر روش تحلیل مضمون استوار است. مشارکت کنندگان در پژوهش شامل ده تن از مدیران وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و همچنین کارگزاران سازمان حفاظت از محیط زیست هستند که به صورت نمونه گیری نظری و هدفمند انتخاب شدند و مورد مصاحبه عمیق قرار گرفتند. در وهله اول پاسخگویان به این واقعیت اشاره داشتند که اگر الگوی هانیگن مبنای داوری باشد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مورد پایداری محیط زیست فعالیت خاصی انجام نداده است. در مرحله دوم در پاسخ به این پرسش که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این زمینه اساساً چه نوع فعالیتی می تواند انجام دهد نکته و نظرهایی پیشنهاد شد. داده ها با استفاده از نرم افزار مک کیودا تجزیه وتحلیل شد. در وهله اول از یافته های به دست آمده 99 کد استخراج شد، سپس با طبقه بندی کدها 13 مقوله شامل مداخله برنامه ریزی شده حاکمیت، توجه به اصل پیوستگی فرهنگی، آمایش سرزمینی، آگاهی بخشی و آموزش عمومی، گفتمان سازی در دانشگاه ها، تقویت تشکل های مدنی، اولویت بخشیدن به پژوهش درباره محیط زیست پایدار، تدوین برنامه های آموزشی محیط زیست محور، تقویت همکاری بین بخشی در راستای محیط زیست پایدار، بهره گیری از نقش متخصصان، ظرفیت سازی از طریق رسانه ها و مدیریت سبز شناسایی و برجسته سازی شد.
۶۰۵.

آگاهی هایی درباره انواع زمین در کشاورزی سنتی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: خاک کشاورزی سنتی ایران محیط زیست خاک شناسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱ تعداد دانلود : ۱۲۴
از آنجا که ایرانیان یکی از اولین مردمانی بوده اند که از دوران گردآوری خوراک گیاهی و جانوری (صیادی و شکار) گذر کرده و پا در یکجانشینی و تولید خوراک گیاهی و حیوانی نهاده اند. پس طبیعی است که بیش از دیگر مردمان جهان به خاک به دیده احترام نگاه کنند. این گرامیداشت به اندازه ای بوده که ایرانیان خاکی بودن را صفتی والا دانسته و خود را به این صفت نام گذاری می کنند. ستایش افتادگی و تواضع در ادبیات ایرانی بازتاب یافته است.تقدس خاک همچنین سبب شده است که آنان در پاکیزگی زمین و نیالودن آن سخاوت بسیار داشته و در پاکیزه داشتن خاک و آب و هوا به خویشتن سختی های بسیار روا دارند و در آبادانی و پاکیزگی و سرسبزی خاک بسیار بکوشند.گفتنی است که ستایش زمین و خاک تنها ویژه ایرانیان باستان نبوده است، هومر از شاعران دوران باستان یونان که در اشعار خود، کار و کشاورزی را ستوده است، درباره زمین سروده:«در باره زمین، این مادرِ همگان، می سرایم: ای زمینِ ستوار! که همه چیز جهان را تغذیه می کنی،... آنِ تو جان بخشی و فنای آدمی زادگان میرا است.»( )
۶۰۶.

مطالعه عوامل موثر بر نگرش زیستی در راستای بهبود سلامت جامعه با استفاده از الگوی معادلات ساختاری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: نگرش زیستی محیط زیست سلامت اجتماعی شهر زاهدان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳ تعداد دانلود : ۱۱۱
بدون شک سلامتی جسمانی، روانی و اجتماعی افراد جامعه اهمیت به سزایی دارد و یکی از مسائل مهم جهان امروز است و تامین سلامتی اقشار جامعه یکی از مسائل اساسی هرکشوری است که باید آن را از سه بعد جسمی و روانی واجتماعی مد نظر قرار داد. هدف از تحقیق حاضر مطالعه عوامل موثر بر نگرش زیستی در راستای بهبود سلامت جامعه با استفاده از الگوی معادلات ساختاری بود. جهت دستیابی به اهداف تحقیق از روش کمی الگوی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل شهروندان شهر زاهدان در استان سیستان و بلوچستان می باشد. در پژوهش حاضر حجم جامعه آماری با استفاده از فرمول کوکران 384 نفر بود. جهت اندازه گیری متغیرهای تحقیق از پرسشنامه محقق ساخته و روش نمونه گیری ساده استفاده شد. برای اطمینان از روایی ابزارهای اندازه گیری از تحلیل عاملی تأییدی و نرم افزارPLS استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که گویه های مربوط به متغیرهای تحقیق دارای بارهای عاملی قابل قبولی هستند. همه این بارهای عاملی در سطح آلفای p<0.01 معنادار هستند. یافته ها نشان داده است که سازه های سیاستگذاری آموزشی در زمینه زیست محیط، محرکها و مشوقهای زیست محیطی، استفاده بهینه از منابع طبیعی، تخصیص منابع مالی، مسئولیت پذیری زیستی، ارتقای آگاهی اجتماعی، بکارگیری تکنولوژیهای سبز، ارتقای آگاهی حفظ محیط زیست، تحقیق و توسعه در زمینه زیست محیط، نظارت مستمر بر اجرای برنامه های زیست محیطی، منابع انسانی مجرب، تقویت فعالیت های نهادی و عوامل زمینه ای و اجتماعی شاخص های برازش مورد قبولی هستند.
۶۰۷.

حقوق محیط زیست در ایران باستان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلیدواژه‌ها: ایران باستان حقوق محیط زیست دین زرتشتی قوانین اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۶۰
انسان از زمانی که پا به گیتی نهاده همواره از محیط زیست تاثیر پذیرفته و بر آن تاثیر گذارده، در چند سده پیشین، پیشرفت دانش و فن آوری و افزایش جمعیت، استفاده روز افزون از محیط زیست را لاجرم ساخته پس اندیشمندان بر آن شده اند تا با وضع قواعدی این تعامل را تنظیم و تعدیل نمایند چرا که آسیب به محیط زیست آسیب به انسان است. امروزه سرآغاز این کوشش را کنفرانس استکهلم در سال 1970 میلادی می دانند که پیدایش سیاست سبز را سبب شد. تمدن های پیشین هر کدام رویکردی متفاوت با زیست بوم خود داشتند که در کل فاقد ساختاری منسجم بود. در این میان رویکرد ایرانیان باستان بسیار متفاوت است. این پژوهش با رویکردی میان رشته ای بر آن است که روش ایرانیان باستان را در این مورد بررسی کند و به این پرسش پاسخ دهد که انسان از چه زمانی روی به سوی وضع قواعد حقوقی درباره محیط زیست نهاد؟
۶۰۸.

عوامل مؤثر در ارتقای بهداشت، ایمنی و محیط زیست در اماکن ورزشی و ارائه راهبردهای لازم جهت اجرای آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اماکن ورزشی ایمنی بهداشت تحلیل تماتیک محیط زیست HSE

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۴ تعداد دانلود : ۱۳۷
مقدمه: در قرن بیست ویکم، مسائل مربوط به بهداشت، ایمنی، محیط زیست به بخشی جدایی ناپذیر از هر کسب وکار و سازمان تبدیل شده است. شیوه زندگی سالم در محیطی سالم، عاری از آلودگی و بیماری، ایجاد می شود. از سوی دیگر، مفهوم توسعه پایدار این روزها با هدف غلبه بر نگرانی های اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی پدید آمده است. این پژوهش با هدف معرفی عوامل مؤثر در ارتقای بهداشت، ایمنی و محیط زیست در اماکن ورزشی و راهبردهای لازم جهت اجرای آن انجام گرفت. روش پژوهش: این پژوهش به روش کیفی و رویکرد تحلیل تماتیک انجام گرفت که از لحاظ هدف، کاربردی و ماهیت اکتشافی بود. جامعه آماری متشکل از تمامی استادان و صاحب نظران رشته تربیت بدنی و علوم ورزشی با سابقه علمی و اجرایی در حوزه HSE و اماکن ورزشی بودند. نمونه گیری به صورت هدفمند انجام شد که با 19 مصاحبه، اشباع نظری صورت گرفت. از مصاحبه عمیق و نیمه ساختارمند به عنوان ابزار گردآوری داده ها استفاده شد. یافته ها: تحلیل تماتیک به استخراج 276 کد، 34 مقوله فرعی و 7 مقوله اصلی منجر شد. یافته ها نشان داد آموزش، راهبرد، مدیریت، نیروی انسانی و منابع، سلامت، مدیریت سبز و نظارت و ارزیابی موجب ارتقای سطح HSE در اماکن ورزشی می شود. نتیجه گیری: به طور کلی بهره گیری از مقوله های اصلی و فرعی ذکرشده در این پژوهش می تواند به عنوان راهکارهای مطلوبی در جهت ارتقای سطح بهداشت، ایمنی و محیط زیست کمک شایانی به مدیران ارشد اماکن ورزشی کند.
۶۰۹.

مبانی شعورمندی هستی در حکمت متعالیه و آثار آن در توسعه پایدار محیط زیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: توسعه پایدار محیط زیست شعورمندی هستی طبیعت ملاصدرا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۶ تعداد دانلود : ۱۴۰
بحران محیط زیست در دو قرن اخیر از مهمترین مسائلی بوده که گریبانگیر جامعه بشری شده و خطر تخریب و سلب حیات انسانی را بدنبال داشته است. بنابرین انسان باید در پی راهی باشد که رفتارهای نادرست و گاه غیراخلاقی در این زمینه را کنترل کند. ملاصدرا معتقد است طبیعت، اشیاء و جمادات نیز از علم و شعور برخوردارند، بنابرین رویکرد حکمت متعالیه به طبیعت، رویکردی قدسی است. بهمین دلیل، در این جستار، با محور قرار دادن منابع دست اول ملاصدرا، بکمک تحلیل و تبیین عقلانی، سعی کرده ایم باورهای اخلاقی را برای رسیدن به توسعه پایدار در زمینه محیط زیست تقویت کرده و مبنای فلسفی الهی آنها را برجسته نماییم. در پایان پژوهش این نتیجه حاصل شد که بازخوانی و کنکاش در منابع و معارف پر نغز حکمت متعالیه که تفسیر فلسفی جامعی با پشتوانه آیات و روایات، ارائه میکند، از این ظرفیت برخوردار است که بتوان بر اساس اصولی همچون اصالت وجود، تشکیک وجود، سنخیت علت و معلول و مظهریت طبیعت برای سایر عوالم برتر از خود، حرمت و کرامت ازدست رفته طبیعت را که بر مبنای نگاه مقدس مآبانه ادیان و مکاتب فلسفی اتخاذ شده از آنها بدست آمده بود، به آن برگرداند و از نابودی طبیعت و بتبع آن حیات بشری، جلوگیری کرد.
۶۱۰.

محیط زیست از منظر واقع گرایی، لیبرالیسم و بوم گرایان افراطی (با تأکید بر پروتکل کیوتو)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: محیط زیست پروتکل کیوتو لیبرالیسم واقع گرایی اکورادیکال ها هستی شناسی معرفت شناسی سطح تحلیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۷ تعداد دانلود : ۱۲۹
امروزه اهمیت موضوعات مرتبط با محیط زیست بر کسی پوشیده نیست. آلودگی های گسترده دریاها، گرم شدن فضای کره زمین، گسترش فرایند آب شدن یخ های قطب، از بین رفتن جنگل ها و گسترش بیابان ها در سطح کره زمین، از بین رفتن تنوع زیستی و انقراض هزاران نوع از حیوانات و گیاهان و ده ها مورد دیگر از مسائل و مشکلات زیست محیطی، تنها بخش کوچکی از بحرانی هستند که انسان در اوایل قرن بیست ویکم با آن مواجه است. نگرانی در مورد مسائل زیست محیطی به حدی است که عده ای معتقدند که اگر در گذشته «امنیت بین الملل» و «اقتصاد جهانی» دو موضوع اصلی روابط بین الملل بوده اند، می بایست موضوع محیط زیست را به عنوان موضوع سوم در نظر گرفت. در صورت پذیرش این واقعیت، سئوالی که در این جا مطرح می شود این است که واقع گرایی و لیبرالیسم به عنوان نظریه های مسلط روابط بین الملل چگونه می توانند این پدیده را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند؟ آیا این نظریه ها که تحت عنوان «خردگرایان» شناخته می شوند، اصولاً اهمیت موضوع محیط زیست را  قبول دارند و باتوجه به ابعاد هستی شناسانه خود توانایی تبیین موضوع را دارند؟ در مقابل رویکردهای جدید زیست محیطی که تحت عنوان «بوم گرایان افراطی» شناخته می شوند، چگونه موضوعات مرتبط با محیط زیست را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند و چگونه به نقد نگاه خردگرایان در ارتباط با این حوزه می پردازند؟ این مقاله وجوه گوناگون مسایل زیست محیطی را مطالعه می نماید.
۶۱۱.

از "ریو" تا "ریو + 20": بررسی مذاکرات و نتایج کنفرانس توسعه پایدار ملل متحد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کنفرانس توسعه پایدار ملل متحد اجلاس ریو+ 20 توسعه پایدار محیط زیست توسعه اقتصادی اجتماعی اجلاس ریو کمیسیون توسعه پایدار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹ تعداد دانلود : ۵۵
کنفرانس توسعه پایدار ملل متحد موسوم به " اجلاس ریو+ 20" که در بهار سال جاری در سطح سران و با حضور قابل توجه نمایندگان دولت ها، سازما ن های بین المللی و جوامع مدنی در شهر ریودوژانیرو (برزیل) برگزار شد، نقطه عطف دیگری در فعالیت های سازمان ملل متحد در زمینه های اقتصادی-اجتماعی و زیست محیطی و نیز تحولات در روابط بین المللی محسوب می گردد. در این کنفرانس، چگونگی اجرای "اعلامیه ریو" و "دستور کار 21" مصوب کنفرانس محیط زیست و توسعه ملل متحد موسوم به "اجلاس سران زمین" یا "اجلاس ریو" طی بیست سال گذشته، میزان تحقق "اهداف توسعه هزاره" مصوب اجلاس هزاره سران در دوازده سال پیش و همچنین سایر نشست های مهم منطقه ای و بین المللی بررسی و راه هایی برای مذاکره و همکاری جامعه جهانی به منظور رویارویی با چالش های مشترک در دهه های آینده ترسیم گردید. در رابطه با میزان موفقیت کنفرانس نظرات گوناگونی ابراز می شود. اما آنچه مهم است به طور کلی مذاکره، آن هم با این وسعت و سطح، مثبت ارزیابی می گردد و علاوه بر آن توافقات به عمل آمده در زمینه حفاظت از انواع اکوسیستم ها و روی آوری به اقتصاد سبز یک تحول مهم در همکاری های زیست محیطی بین المللی در چارچوب توسعه پایدار به حساب می آید. وضعیت جدید ایجاب می نماید کلیه دولت ها طبق اصل "مسئولیت های مشترک اما متفاوت"، همکاری های خود در زمینه بسیج منابع مالی، انتقال فناوری، آموزش و مبادله دانش و تجربیات را گسترش داده و همزمان با تعیین "اهداف توسعه پایدار" برای دوران پس از 2015 (1394)، رویکرد جدی تری برای تحقق توسعه پایدار در جهان اتخاذ نمایند.
۶۱۲.

رابطه بین حقوق بشر و محیط زیست از منظر جامعه بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حقوق بشر محیط زیست سازمان های بین المللی روابط بین الملل حقوق بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۶ تعداد دانلود : ۸۵
موضوع حقوق بشر به ویژه از اواسط قرن بیستم با صدور اعلامیه جهانی حقوق بشر و به تدریج شکل گیری ابزارهای حقوق بشری بین المللی در سطوح منطقه ای و جهانی مطرح بوده است. موضوع محیط زیست نیز در سطح جهانی مطرح بوده و منجر به تشکیل کنفرانس های مهم بین المللی و تصویب بیانیه ها و نیز چندین ابزار مهم حقوقی زیست محیطی منطقه ای و بین المللی شد. باوجود پیشرفت های به وجودآمده در هنجارسازی با تدوین و تصویب ابزارهای حقوقی بین المللی در زمینه های حقوق بشر و محیط زیست و نیز پیوستن تعداد زیادی از دولت ها، هنوز ضعف های فراوانی در اجرای این گونه قواعد به چشم می خورد. در این راستا، موضوع رابطه بین دو موضوع حقوق بشر و محیط زیست و تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر، همواره محل بحث بیشتر و گاه اختلاف یا توافق بین دولت ها در مجامع بین المللی بوده است. اینکه پس از سال ها بحث، جامعه بین المللی در این زمینه تا کجا پیش رفته و تا چه حد توانسته بر پیچیدگی موضوع غلبه کرده و به تفاهم برسد، خود موضوع جالب توجهی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. به نظر می رسد که ازجمله موانع رسیدن به تفاهم، عدم تمایل بسیاری از دولت ها به ایجاد رابطه مستقیم بین حقوق بشر و محیط زیست در اسناد بین المللی با هدف مصونیت از اتخاذ هرگونه تصمیمی در این زمینه می باشد که ممکن است برای آنها پیامدهایی منفی دربر داشته باشد. همچنین برای برخی از دولت ها این بیم وجود دارد که پذیرش این رابطه، زمینه های پایبندی هرچه بیشتر آنها به اسناد حقوقی بین المللی و ایجاد محدودیت های جدید را فراهم کند. به هرحال و با توجه به نیاز، به نظر می رسد طرح موضوع در قالب توسعه پایدار بتواند به نتیجه برسد.
۶۱۳.

رابطه بین حقوق بشر و محیط زیست در پرتو تحول در روابط بین الملل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محیط زیست حقوق بشر حق حیات روابط بین الملل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۸۰
طی قرن ها، دو موضوع حقوق بشر و محیط زیست در بستر زمان در ذهن بشر به صورتی جداگانه و ضعیف مطرح بوده اند. دوموضوع، با تاسیس سازمان های بین المللی در دستورکار آنها قرار گرفته و باگنجانده شدن در هنجارهای جدید، دچار تحول بی سابقه ای شدند. انجام تحقیقات و گسترش اندیشه بشری باعث روشن ترشدن ابعاد رابطه انکارناپذیر و ناگسستنی بین آن دو گردید و جایی در اسناد حقوقی بین المللی و احکام قضایی دادگاه های ملی و بین المللی چون دادگاه اروپایی حقوق بشر و دیوان بین المللی کیفری باز کرد. هرچند شناسایی رابطه بین حقوق بشر و محیط زیست و قضاوت پیرامون آن درمرحله آغازین خود بسر می برد، پیش بینی می شود که سیاستمداران فعال درگوشه وکنار جهان چاره ای جز به رسمیت شناختن این رابطه و نادیده گرفتن مرزهای سیاسی ندارند. باوجود پیچیدگی های ذاتی این رابطه، دیپلمات ها باید با گفتگو، تحقیق و بررسی بیشتر در گردهمایی های بین المللی نظیر شورای حقوق بشر و مجامع محیط زیستی و با کنارگذاردن ملاحظات سیاسی، حقوق انسانی مربوط به محیط زیست همچون حق استفاده همگان از محیط زیست سالم با همه ویژگی های آن را تعریف و برسمیت بشناسند. 
۶۱۴.

تحلیل عملکرد شورای حقوق بشر در خصوص پدیده تغییرات آب وهوایی (2008-2020)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: حقوق بشر شورای حقوق بشر تغییرات آب وهوایی محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۵۳
  تغییرات آب وهوایی به عنوان پدیده ای زیست محیطی، جنبه های گوناگون زندگی بشر را تحت تأثیر قرار داده و دارای آثار نامطلوبی بر حقوق بشر است. این پدیده به دلیل آسیب های فراوانی که دارد انواع مختلف حقوق بشر را از جمله حق بر حیات، حق بر سلامت، حق بر دسترسی به آب سالم، حق بر غذا، حق بر مسکن مناسب، حق آزادی ملت ها در تعیین سرنوشت، حق بر توسعه و حقوق افراد آسیب پذیر از جمله افراد مسن، زنان، کودکان، مهاجران، معلولین و مردمان بومی را تهدید می نماید. شورای حقوق بشر ملل متحد با وقوف به این مسئله، ارتباط میان تأثیرات تغییرات آب وهوایی و حقوق بشر را در دستور کار خود قرار داده است و اقداماتی در این زمینه به عمل آورده است. در این پژوهش سعی بر این است تا عملکرد شورای حقوق بشر در خصوص ارتباط میان تغییرات آب وهوایی و حقوق بشر با توجه به اسناد شورای حقوق بشر، بررسی و تحلیل شود و به این پرسش پاسخ دهد که عملکرد شورای حقوق بشر در خصوص موضوع یاد شده در میان سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۲۰ چگونه قابل تحلیل است.
۶۱۵.

استعارۀ تصویری در کارتون های شهروندی با موضوع محیط زیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: استعاره تصویری استعاره مفهومی کارتون کارتون شهروندی محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۷ تعداد دانلود : ۱۲۱
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش استعاره های تصویری در بیان و انتقال پیام در کارتون های شهروندی است. برای دستیابی به این هدف، در قالب مطالعه ای موردی، تعداد هفت کارتونِ منتشرشده در وبگاه های فارسی زبان داخلی استخراج و در چارچوب نظریه استعاره مفهومی (لیکاف و جانسون، 1980، 1999؛ لیکاف، 1993) و نظریه استعاره چندوجهی (فورسویل، 1996؛ 2008؛ 2009) تحلیل شدند. موضوع تمامی این کارتون ها «محیطِ زیست» بوده و پرسش اصلی پژوهش این است که برای بیان اهمیّت و لزوم حفظ محیطِ زیست از چه استعاره های مفهومی و چه استعاره های تصویری ای استفاده شده است و حوزه های مبدأ و مقصد در این استعاره ها کدام اند؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که کارتون ها ازلحاظ حوزه مبدأ به دو دسته تقسیم می شوند: در یک دسته، از حوزه مبدأ دال بر مفاهیم منفی و ناخوشایند (مانند دود و زباله) استفاده شده است و استعاره مفهومی زیربنایی آن ها عبارت است از «آلودگی، مرگ است». در دسته دیگر، از حوزه مبدأ دال بر مفاهیم مثبت و خوشایند (مانند ابزارهای کمک تنفسی) استفاده شده و براساس استعاره مفهومی «درخت، زندگی است» شکل گرفته اند. بنابراین، تقابل مفهومی بین درخت و آلودگی ازیک طرف، و تقابل میان مفاهیم زندگی و مرگ ازطرف دیگر، زیربنای اصلی پیام کارتون ها را تشکیل می دهند.
۶۱۶.

تأثیر دانش جامعه محلی بر ادراک تخریب تنوع زیستی منطقه حفاظت شده سرخ آباد استان زنجان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تنوع زیستی دانش جامعه روستایی ادراک محیط زیست منطقه حفاظت شده سرخ آباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵ تعداد دانلود : ۹۷
دانش ذی نفعان یکی از عناصر اساسی در مدیریت تنوع زیستی است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی دانش جامعه محلی و تأثیر آن بر وضعیت تخریب تنوع زیستی ادراک شده در منطقه حفاظت شده سرخ آباد استان زنجان با استفاده از روش شناسی کمی (توصیفی-همبستگی) انجام شد. با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه ای برابر با 250 نفر از خانوارهای روستایی که وابسته به منطقه حفاظت شده بودند (5095N=) مشخص شد و از طریق روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند. نتایج نشان داد، دانش پاسخگویان در مورد خدمات اکوسیستمی در سطح زیاد و در زمینه چالش های تنوع زیستی در حد متوسط ارزیابی گردید. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد، متغیرهای دانش در خصوص خدمات تأمینی اکوسیستم، دانش در خصوص تأثیر محرک های انسانی مربوط به فعالیت های ناپایدار جامعه محلی بر کاهش تنوع زیستی، دانش در خصوص تأثیر شرایط زمینه ای (نگرش و معیشت) ضعیف جامعه محلی بر کاهش تنوع زیستی، دانش در خصوص تأثیر محرک های انسانی ناپایدار سازمان های بیرونی بر کاهش تنوع زیستی، دانش در خصوص تأثیر محرک های مربوط به شرایط مداخله گری غیراثربخش بر کاهش تنوع زیستی و دانش در خصوص تأثیر فشارها یا مخاطرات طبیعی وارده به تنوع زیستی، 52 درصد از واریانس ادراک جامعه محلی در مورد وضعیت تخریب تنوع زیستی را تبیین کردند.
۶۱۷.

مقایسه اندیشه های محیط زیستی حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران و حضرت آیت الله جوادی آملی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: محیط زیست اندیشه ها آیت الله خامنه ای آیت الله جوادی آملی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۹ تعداد دانلود : ۹۳
موضوع محیط زیست و طبیعت و اخلاق محیط زیستی موردتوجه تمام ادیان الهی و غیر الهی بوده است. در عصر حاضر موضوع محیط زیست و طبیعت موردتوجه نه تنها دانشمندان علوم فنی و مهندسی قرارگرفته بلکه موردتوجه فیلسوفان معاصر و رهبران اسلامی ازجمله فقهای شیعه قرار گرفته است. در سال های اخیر حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی و حضرت آیت الله جوادی آملی دو تن از فقهای برجسته جهان تشیع هستند که به این موضوعات به صورت ویژه پرداخته اند. حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران هم از نظر بالاترین مسئول حکومت و هم در جایگاه یکی از رهبران برجسته مذهبی جهان در طی بیست سال گذشته به صورت پیوسته به موضوع محیط زیست و طبیعت توجه داشته است. برای بررسی دیدگاه های مقام معظم رهبری 57 مورد از بیانات ایشان در طی ده سال گذشته (1379-1399) با کلیدواژه های محیط زیست، طبیعت، منابع طبیعی، هوا، آب، خاک، درخت، جنگل، مرتع، تخریب، انرژی، آلودگی، آگاهی، قانون، جرم، تصرف و غیره مورد پردازش آماری، تجزیه وتحلیل قرار گرفت. پردازش این داده ها نشان می دهد که بیشترین تکرار در مورد کلمه درخت و درختکاری با 205 مورد و کمترین آنها مربوط به کلمه آگاهی رسانی با 4 مورد تکرار شده است. اهمیت ویژه رهبری بر درخت و درختکاری از این دیدگاه جالب است که در قرآن کریم نیز کلمه درخت 27 بار و نام درختانی مثل خرما 20 بار تکرار شده است. از نکات مهم دیگر در دیدگاه های مقام معظم رهبری نسبت به محیط زیست و منابع طبیعی آن است که علاوه بر به کارگیری کلمات درست از دید یک مقام اجرایی و کارشناسی، حاکم بودن ادبیات قرآنی و فلسفه اسلامی است. حضرت آیت الله جوادی آملی نیز به عنوان یک از فقهای برجسته جهان تشیع و فیلسوفان اسلامی از سال های 1384 به صورت ویژه به موضوع محیط زیست و طبیعت پرداخته است. بررسی مطالب موجود در سایت رسمی، سخنرانی ها، مقالات و کتب ایشان نشان می دهد خمیرمایه دیدگاه های ایشان بر دو مبنای ادبیات فلسفی و قرآنی قرار دارد. این پژوهش نشان می دهد که دیدگاه های محیط زیستی حضرت آیت الله خامنه ای و حضرت آیت الله جوادی آملی تحت تأثیر ادبیات قرآنی، احادیث و روایات ذکرشده شده از پیامبر گرامی اسلام و امام جعفر صادق، مبانی فقهی معروفی مانند قاعده لاضرر و لاضرار، قاعده تسبیب، قاعده اتلاف و فیلسوفان اسلامی به ویژه ملاصدرا است. با این تفاوت که در دیدگاه های مقام معظم رهبری نظرات کارشناسی و اجرایی نیز کاملاً مشهود است درحالی که در نظرات حضرت آیت الله جوادی آملی نظرات کارشناسی و اجرایی مشاهده نمی شود.
۶۱۸.

تحلیل محتوای کتاب های درسی ابتدایی بر اساس میزان توجه به مؤلفه های محیطی گردشگری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محیط زیست گردشگری کتب درسی دوره ابتدایی تحلیل محتوا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۶ تعداد دانلود : ۱۳۷
زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای کتاب های درسی مقطع ابتدایی بر اساس میزان توجه به مؤلفه های محیطی گردشگری تدوین شد.روش شناسی: طرح پژوهش کمی و روش مورد استفاده، توصیفی از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری شامل تمامی کتاب های درسی دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1400-1399 و نمونه آماری شامل فارسی(خواندنی)، فارسی(نوشتاری)، علوم تجربی، هدیه های آسمانی، مطالعات اجتماعی، کار و فناوری، تفکر و پژوهش بود. جهت گردآوری داده ها از چک لیست محقق ساخته حاوی مؤلفه ها و شاخص های محیطی گردشگری استفاده گردید.یافته ها: یافته ها نشان داد بیشترین ضریب اهمیت به ترتیب مربوط به کتاب علوم(402/0)، مطالعات  اجتماعی(318/0)، فارسی (138/0)، ریاضی(083/0) و هدیه های آسمانی(056/0)بوده است و در کتاب های تفکر و پژوهش و کار و فناوری توجهی به مؤلفه های محیطی گردشگری نشده است. نتایج تجزیه و تحلیل حاکی از آن بود که معضلات زباله و مواد زائد با فراوانی 46 در رتبه اول، معضلات کیفیت هوا با فراوانی 29 در رتبه دوم و معضلات حیات وحش با فراوانی 28 در رتبه سوم قرار گرفته است.نتیجه گیری و پیشنهادات: کتاب های درسی باید بر آموزش های لازم جهت آموزش محیطی گردشگری و ارتقای مؤلفه های آن تأکید نمایند که در کتاب های درسی به برخی از مؤلفه های محیطی گردشگری توجه چندانی نشده است.نوآوری و اصالت: واردکردن مفاهیم و مؤلفه های آموزش محیط زیست و گردشگری در محتوای برنامه درسی مقاطع تحصیلی باعث می شود که دانش آموزان از همان ابتدا و در همان زمان تکوین شخصیت حفاظت از محیط زیست گردشگری را نه فقط به عنوان یک درس بلکه به عنوان یک وظیفه و مسؤولیت انسانی تلقی نماید.
۶۱۹.

بررسی تأثیرات فلزات سنگین و پارامترهای محیطی بر تنوع زیستی خاک (دم فنریان؛ Hexapoda: Collembola)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آلودگی شاخص های زیستی تنوع زیستی فلزات سنگین محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸ تعداد دانلود : ۸۴
رشد روزافزون جمعیت، گسترش فاضلاب های صنعتی و شهری و عدم تصفیه صحیح به طور قابل توجهی منجر به افزایش سطح فلزات سنگین در اکوسیستم خاک گشته است. پیشگیری از اثرات فلزات سنگین بر سلامت اکوسیستم خاک نیازمند انتخاب شاخص های زیستی مناسب است. تحقیق حاضر به بررسی تأثیرات فلزات سنگین و پارامترهای محیطی مؤثر خاک روی جنس های دم فنریان از بندپایان می پردازد. بدین منظور در دو مرحله از ایستگاه هایی در محیط پیرامون تصفیه خانه های فاضلاب صنعتی و شهری چرمشهر، خین عرب و پرکندآباد شهرستان مشهد در ایران نمونه برداری انجام شد. 28 نمونه خاک که هر نمونه از اختلاط چهار زیر نمونه به دست آمده بودند، از تعداد 14 ایستگاه جمع آوری گردیدند. درمجموع 15 جنس از دم فنریان از منطقه مطالعاتی شناسایی شد. تمامی این جنس ها برای اولین بار از شهرستان مشهد گزارش شده اند. نتایج حاصل از مقایسه غلظت پارامترهای شیمیایی و جنس های دم فنریان نشان داد بین آن ها همبستگی وجود دارد. تعداد جنس با دو فلز آهن و کروم همبستگی منفی داشت و از بین عناصر دیگر مورد آنالیز، تنها کربن کل دارای همبستگی مثبت و معنی داری با تعداد جنس دم فنریان است. نتایج تحلیل تطابق متعارفی نشان داد که واکنش فراوانی هر یک از جنس های دم فنریان نسبت به پارامترهای محیطی متفاوت است. بنابراین با وجود اینکه دم فنریان به عنوان شاخص های زیستی مناسب توصیه می گردند، باید به این امر توجه داشت که تنوع زیستی به طور متفاوتی به عوامل غیر زیستی محیط پاسخ می دهد و این مهم باید در مدیریت اکوسیستمی مد نظر قرار گیرد.
۶۲۰.

بررسی اثر فقر روستایی بر تخریب جنگلهای زاگرس

کلیدواژه‌ها: فقر تخریب جنگل محیط زیست تنوع گونه ای روستاییان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۹۳
جنگل ها به عنوان یکی از منابع پایه تجدیدشونده، نقش مهمی در ایجاد بستر مناسب برای توسعه فعالیت های اقتصادی و اجتماعی ایفا می کنند. نقش جنگل در حفظ آب، خاک و تعادل بوم نظام های مختلف بسیار بارز و از بعد اقتصادی نیز مؤثر است.کشور ایران به دلیل قرار گرفتن بر کمربند خش ک جه ان در زمینه ی پوشش جنگلی فقیر بوده و از نظ ر رتب ه ج زء آخرین کشورهای جنگلدار است. جنگلهای زاگرس به عنوان وسیعترین ناحیه رویشی ایران و با 5 میلیون هکتار مساحت، حدود 40 درصد کل جنگلهای ایران را به خود داده است این جنگل ها نقش بسیار مهمی را در تأمین آب، حفظ خاک، تعدیل آب و هوا و تعادل اقتصادی و اجتماعی در کل کشور دارند شرایط اقتصادی و اجتماعی حاکم بر این ناحیه رویشی سبب گردیده تا ساکنان محدوده های جنگلی برای تأمین نیازهای معیشت خود به شدت به منابع جنگلی این عرصه ها وابسته شوند. در بسیاری مواقع بیان م ی شود که مردم فقیر در مناطق جنگلی به تخریب جنگل ها می پردازند زیرا برای امرار معاش وسیله دیگری به جز مح یط زیس ت ندارند. بنابراین حفاظت از آنها بسیار مهم است. لذا هدف اصلی این پژوهش بررسی بررسی اثر فقر روستایی بر تخریب جنگلهای زاگرس بود. پژوهش حاضر از نوع تحقیق کاربردی و از نظر روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و به صورت مطالعه اسنادی- کتابخانه ای و منابع علمی است. یافته های این تحقیق نشان داد پایین بودن سطح اقتصادی روستا و درآمد کمِ خانوارهای روستایی یکی از دلایل تخریب جنگل های زاگرس است. بنابراین در این تحقیق در جهت کاهش میزان جنگل های زاکرس ضروری است تا جهت کاهش تخریب جنگل های زاگرس سیاست های فقرزدایی اجرا شود.