مطالب مرتبط با کلیدواژه

سیره رضوی


۱.

جستاری در تربیت دینی با تأکید بر روش الگویی در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم تربیتی از دیدگاه اسلام سال پنجم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۹ 143-162

کلیدواژه‌ها: تربیت دینی روش الگویی سیره رضوی پردازش الگو الگوزدایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۰ تعداد دانلود : ۴۴۲
هدف پژوهش حاضر، نشان دادن مؤلفه های روش الگویی و بررسی ویژگی ها و آفات این روش در سیره رضوی است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی با رویکرد استنباطی است. در سیره رضوی شاهد این شیوه از تربیت به اشکال مختلف هستیم؛ به این ترتیب زمانی امام رضا ع با ارائه الگو از خویش یا افرادی که در گذشته تحقق خارجی داشته و سنت و روش زندگی آن ها در جامعه از رونق و درخشش خاصی برخوردار بوده، سعی داشته رفتار و صفات مطلوب را به شکلی عملی به متربی معرفی کند. زمانی دیگر الگوهای مطلوبی را در نظر گرفته و با بیان خصوصیات، علامات و نشانه ها و تصویرسازی، آن ها را که برای مخاطب قابل رؤیت نیست، عینیت بخشیده تا متربی به این مهم دست یابند. همچنین زمانی در قالب بیان صفات، خصوصیات و نشانه های الگوهای منفی، سعی در دور کردن جامعه از آن الگوها دارد. از این رو نوشتار حاضر پس از تقسیم مؤلفه ها به سه دسته «ارائه الگو»، «پردازش الگو» و «الگو زدایی»، شاخصه هایی چون بصیرت، امکان دستیابی به الگوهای دینی، ارائه الگو متناسب با مخاطب و به تبع آن آفاتی مانند الگوپذیری کورکورانه، اسوه پذیری از باطل، الگوگیری کامل از الگوهای ناقص و نبود تطابق بین گفتار و رفتار را تبیین می نماید.
۲.

بررسی محتوایی کتیبه های رواق های ساخته شده در حرم رضوی در عصر تیموری و صفوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال اول پاییز ۱۳۹۲ شماره ۳ 117-147

کلیدواژه‌ها: سیره رضوی کتیبه های قرآنی دعایی حدیثی اشعار فارسی تیموری صفویه رواق حرم امام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۲۴ تعداد دانلود : ۵۰۳
تاریخ هر کشوری مخزن زندگی انسان ها و تمامی روابط انسانی، هنری، مذهبی و غیره می باشد. تاریخ ایران نیز سرگذشت دو سلسله مقتدر ایران چون تیموری و صفویه را در خود دارد که در بزرگ ترین مکان مذهبی ایران، حرم مطهر امام رضا (ع)، دارای آثار بسیاری هستند. رواق های ساخته شده در عصر تیموری و صفوی از جمله مهم ترین اجرای معماری ایران است که در حرم مطهر امام رضا (ع) واقع اند و آنان آثار مکتوب مذهبی و هنری متفاوتی دارند که این تفاوت از بانیان آنان نشئت می گیرد. هدف این نوشتار بررسی تفاوت ها و اشتراک های رواق های دو دوره تیموری و صفویه است. روش بررسی این گونه است که محتوای کتیبه ای قرآنی مفهوم یابی شده اند و کتیبه های دعایی و اشعار فارسی با هم تطبیق داده شده اند تا بتوانیم سؤال اصلی نوشتار را بررسی کنیم. با بررسی های انجام شده، یکی از نتایج به دست آمده نشان می دهد که در دوره تیموری توجه بیشتری به مضامین قرآنی می کردند اما در دوره صفویه تزیین هنری بیشتر از مضامین قرآنی نمود دارد.
۳.

راهبردهای تقریب ادیان و مذاهب در سیره رضوی با تأکید بر مناظرات و احتجاجات(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال چهارم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱۳ 31-54

کلیدواژه‌ها: راهبردهایتقریب ادیان مذاهب سیره رضوی امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۳ تعداد دانلود : ۵۹۲
این نوشتار راهبردهای امام رضا(ع) را در تقریب ادیان و مذاهب واکاوی کرده است؛ با این هدف که این راهبردها را برای وحدت مذاهب اسلامی در جهان معاصر شناسایی و معرفی کند. امام رضا(ع) همچون دیگر امامان(ع) با برخورداری از بینش قرآنی و با تأسی از سیره نبوی، همواره بر تقریب ادیان و مذاهب در عرصه های بیان، نظر و عمل اهتمام می ورزیدند. در سیره رضوی، ادیان آسمانی با وجود جلوه های متفاوت، ماهیتی واحد دارند و همین ویژگی، همزیستی آن ها را امکان پذیر کرده است. پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات مورد نیاز آن، به روش اسنادی و با مطالعة کتاب ها و مقاله ها گردآوری شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد نگرش امام رضا(ع) به ادیان الهی، در جهت تقریب مذاهب و آشکار ساختن هم گرایی آن ها بوده است. گفت و گوی سازنده با سایر ادیان، تأکید بر آگاهی های دینی و انگاره های مشترک در ادیان، التزام به اخلاق در روابط انسانی با پیروان دیگر ادیان، تأکید بر اصل توحید و بازنمایی مبانی اعتقاد اسلامی در متون ادیان الهی و ... از جمله راهبردهای آن حضرت بوده است.
۴.

تعامل با خانواده در سنت رضوی (رویکرد تبارشناسانه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال چهارم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۶ 251-277

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) سیره رضوی تبارشناسی تعامل احیای سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۲۹۰
امامان معصوم (ع) در تفکر شیعی نه بانی شریعت الهی اند و نه در افزودن یا کاستن آن نقشی ایفا می کنند. آن چه آنان به عنوان مراجع دینی بر عهده دارند، تبیین حقیقت دیانت، بیان سنت و سیره صحیح نبوی است که در گذر زمان و دوره های تاریخی، عمداً یا سهواً مورد فهم و تفسیرهای مختلف قرار می گرفت و چه بسا از مسیر اصلی خویش دور می افتاد. این مقاله که با انگیزه تبارشناسی یکی از آموزه های اخلاقی یعنی سنت تعامل با خانواده در سیره رضوی شکل گرفته، بر آن است تا ریشه ها و منابع سخنان امام رضا (ع) در خصوص مسئله پیش گفته را بکاود و نشان دهد از منظر آن حضرت، این مقوله که امروزه نیز مثل همیشه از مسائل پیچیده، مهم و تا حدی مبهم است و هر کسی از زاویه ای به آن نگریسته، چگونه انعکاس یافته است. این که اساساً تشکیل خانواده با چه شرایطی است، چه نوع رابطه ای می تواند به تحکیم و تداوم آن بینجامد و زندگی متعالی و درخوری را به ارمغان آورد از دغدغه های کانونی است، اما این که در زبان و سیره امام رضا (ع) در این باره چه آمده و مهم تر از آن، داده های ایشان از چه سرچشمه ای ناشی شده و به تعبیر دیگر مناشی و تبار آن ها چیست؟ پرسش اصلی و محوری است که با بررسی روایات منقول از امام و تطبیق آن با سخن پیشینیان بدان پاسخ خواهیم داد. فرضیه نویسنده آن است که انگیزه محوری امام در استناد به کلام رسول خدا (ص) و پیشوایان پیشین، علاوه بر دغدغه احیای سنت اسلامی و ترویج ارزش های دینی، ایجاد پشتوانه برای سخنان و اظهار نظرهای خویش است، عاملی که در تبلیغ و تبیین دین برای تنفیذ کلام و تسلیم مخاطب ضرورت دارد.
۵.

روش های آموزشی در سیره رضوی و دلالت های آن برای تربیت عقلانی در دانشگاه فرهنگیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم بهار ۱۳۹۶شماره ۱۷ 35-58

کلیدواژه‌ها: روش آموزشی تربیت عقلانی سیره رضوی دانشگاه فرهنگیان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۶ تعداد دانلود : ۵۷۳
یکی از چالش های موجود در نظام های آموزش عالی، کم توجهی به پرورش تفکر و اندیشیدن در دانشجویان است که با بهره گیری از دلالت های تربیتی سیره امام رضا (ع) می توان در مواجهه با این چالش، گام های موثری ا برداشت. با توجه به اهمیت مراکز تربیت معلم و محوریت نقش مدرسان درآنها، ازاین رو هدف این مقاله، بررسی روش های تربیت عقلانی در سیره رضوی با تأکید بر نقش استادان و روش های تدریس ایشان در راستای پرورش تفکر در دانشجو- معلمان است. در این پژوهش از روش توصیفی- تحلیلی برای جمع آوری اطلاعات استفاده شد؛ به نحوی که با مراجعه به منابع معتبر دینی درباره سیره رضوی، اطلاعاتی در زمینه تربیت عقلانی و روش های تدریس مناسب برای آن ها استخراج شد و سپس مورد توصیف و طبقه بندی قرار گرفت. یافته های پژوهش بیانگر پنج روش تدریس شامل: آموزش انفرادی، بحث گروهی، پرسش و پاسخ، مناظره و عبرت آموزی بر اساس سیره رضوی است. همچنین کاربرد هر یک از این روش ها توسط مدرسان نیازمند برخورداری آن ها از مهارت های ارتباطی و تدریس خاصی است. براساس نتایج پژوهش تأکید بر مهارت های دانشجو- معلمان و استادان به عنوان معیاری برای جذب، بررسی مستمر توامندی های فکری نیروهای جذب شده و نیز گنجاندن یک یا چند واحد درسی در زمینه آموزش تفکر، پیشنهاد می شود.
۶.

به کارگیری شیوه های تسامح و تساهل در سیره تربیتی امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 31-68

کلیدواژه‌ها: امام رضا (ع) تساهل و تسامح سیره رضوی غیرمسلمانان تعلیم و تربیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۶ تعداد دانلود : ۶۵۶
سیره عملی هر یک از ائمه شیعه در جایگاه خود مملو از درس های پربار است. در بررسی حوادث وقایع زندگی پربار امام رضا (ع) نکات پندآموز بسیاری وجود دارد که می توان درس های فراوانی آموخت. یکی از اصول به کار رفته در سیره رضوی تسامح و تساهل است. امام رضا (ع) با گروه های فکری و اعتقادی بسیاری به بحث و تبادل نظر می پرداختند و از راهکارهای بسیاری در این جلسات سود می جستند؛ یکی از این راهکارها استفاده از اصل تسامح و تساهل بود. این مقاله می کوشد به شیوه توصیفی تحلیلی به این سؤال پاسخ دهد که امام رضا (ع) در برخورد با پیروان ادیان مختلف از کدام شیوهای تسامح وتساهل بهره می بردند؟ التزام به اخلاق انسانی و احترام و مهرورزی نسبت به غیر مسلمانان، مخاطب شناسی و آشنایی با زبان و متون مقدس ادیان، آزادی فکر و بیان و به رسمیت شناختن حق سؤال برای پیروان ادیان، مدارا و تسامح دینی و همزیستی مسالمت آمیز با آن ها از مهم ترین ویژگی ها و شاخص های الگوی رفتاری امام رضا (ع) با پیروان دیگر ادیان بوده است.
۷.

خصوصیات مدیران شایسته در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶شماره ۲۰ 223-254

کلیدواژه‌ها: سیره رضوی شایستگی مدیران امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۴ تعداد دانلود : ۵۲۴
از عوامل مهم در دوام و بقای یک نظام و حکومت، داشتن مدیران و کارگزاران شایسته و کاردان است که از نقشی اساسی در حوزه های تصمیم سازی و تصمیم گیری برای جامعه برخوردار هستند. اندیشه، رفتار و عملکرد این مدیران می تواند در ارتقای رفتار و ارزش های اسلامی جامعه و ایجاد اعتماد بین مردم و حاکمان و رفع مشکلات جامعه تاثیر بسزایی داشته باشد. بر این اساس، توجه به شایستگی های درونی و بیرونی مدیران در انتخاب و انتصاب شان ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش، تلاش شده است معیارهای شایستگی بر مبنای سیره علمی و عملی حضرت امام رضا (ع) ، به روش توصیفی تحلیلی استخراج و در نهایت مدل پنج وجهی (دانش، مهارت، خودمفهومی، ویژگی، انگیزه) در قالب دو دسته شایستگی های نرم و سخت به عنوان الگوی نهایی معرفی شود.
۸.

مطالعه تطبیقی «کرامت انسان» از منظر سیره رضوی و مبانی اومانیسم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ششم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۲۲ 179-205

کلیدواژه‌ها: کرامت انسان انسان شناسی امام رضا (ع) سیره رضوی مبانی انسان شناسی اومانیسم مطالعه تطبیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۶ تعداد دانلود : ۴۴۵
یکی از مسائل اساسی در حوزه انسان شناسی که به نوبه خود آزمونی در نشان دادن برتری های یک مکتب فلسفی اجتماعی بر سایر مکاتب و اندیشه های رقیب است، تبیین ماهیت «کرامت انسان» و خاستگاه، اهمیت و دستاوردهای انسانی، دینی، اخلاقی، حقوقی، اجتماعی و... آن است. مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی و تطبیقی به بررسی تطبیقی مؤلفه های نظری و عملی «کرامت انسان» از منظر انسان شناسی دینی امام رضا (علیه السلام) با مبانی انسان شناسی اومانیسم پرداخته است. توسعه افق اندیشه و حقیقی طلبی یک مسلمان بر حقایق عینی و باطنی، منحصر نبودن منابع معرفتی در حسّ و تجربه و توسعه آن بر منابع وحیانی در راستای تشخیص عمیق تر مصداق های حق و باطل و خیر و شر، اشتمال «کرامت انسان» بر دو حوزه «ذاتی» و «اکتسابی و ارزشی»، نشأت گرفتن کرامت ذاتی و اکتسابی انسان از خداوند، قابلیت سلب اختیاری کرامت ذاتی انسان از سوی خویش، اشتمال کرامت انسان افزون بر حوزه معنوی، فردی و اخروی بر ساحت های مادی، دنیوی، اجتماعی و حکومتی؛ زیربنا بودن انسانیت انسان و روبنا بودن نیازهای مادی، نفسانی و غریزی اش؛ منافات نداشتن مجازات های اسلامی با کرامت انسان و... از اساسی ترین برتری های نظری و کاربستیِ کرامت انسان از منظر انسان شناسیِ دینیِ آن امام همام و دستاورد و نوآوری ویژه مقاله حاضر شمرده می شود.
۹.

سیره و فرهنگ رضوی؛ مبنای ادب پایداری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال ششم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۴ 127 - 155

کلیدواژه‌ها: ادبیات پایداری مبانی پایداری امام رضا (ع) سیره رضوی فرهنگ رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۰ تعداد دانلود : ۵۱۶
کتاب ها و آموزه های دینی، سیمای معصومین (علیهم السلام) و سخنان و روایات سازنده آنان برای روشنگری و استبداد ستیزی، از مبانی نظری مهم در ادبیات پایداری است که همواره انسان را به اخلاق نیکو برای رسیدن به رستگاری دعوت می کنند. بر این اساس، سیره و فرهنگ رضوی مبتنی بر فرهنگ پایداری، تأثیری شگرف در ادب فارسی داشته و جلوه هایی از پایداری را در شعر رضوی معاصر پدید آورده است. سیره و فرهنگ رضوی با توجه به وجود مرقد مطهر امام رضا (علیه السلام) در ایران اسلامی و بازتاب جلوه های پایداریِ تأثیرپذیرفته از آن در اشعار شاعران ایران زمین، همواره سرمشق زندگی ایرانیان بوده است. به همین دلیل، در این پژوهش برآنیم تا سیره و فرهنگ رضوی را به عنوان یکی از مبانی ادبیات پایداری تبیین و تحلیل کنیم. هدف این پژوهش، معرفی فرهنگ رضوی به عنوان یکی از مبانی ادبیات پایداری و بازنمایی آن در سروده های شاعران پایداری معاصر با رویکردی توصیفی تحلیلی است. پس از یاری گرفتن از منابع گوناگون و نیز با توجه به وجود جلوه های پایداری تأثیرپذیرفته از موضوعات سیره و فرهنگ رضوی و بازنمایی آنها در اشعار شاعران پایداری، می توان سیره و فرهنگ رضوی را از مبانی ادبیات پایداری به شمار آورد.
۱۰.

بررسی رابطه کرامت انسانی در سیره رضوی با التزام عملی به تعالیم اسلامی در بین دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ در دانشگاه اسلامی سال هشتم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۲۹) 519 - 546
تعداد بازدید : ۳۵۸ تعداد دانلود : ۲۵۵
هدف: محقق در این پژوهش به بررسی رابطه کرامت انسانی(مبتنی بر الگوی رضوی) با التزام عملی به تعالیم دینی (مبتنی بر الگوی اسلامی) در بین دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان پرداخته است. روش: در این پژوهش، برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه محقق ساخته(استاندارد و بومی شده) استفاده شده است. در این راستا یک سؤال اصلی و پنج سؤال فرعی شکل گرفت. برای بررسی سؤالات، ابتدا روایی و پایایی دو پرسشنامه بررسی و تأیید شد. سپس سؤالات پژوهش از طریق مدل یابی معادلات ساختاری به کمک نرم افزار اسمارت پی.ال.اس. انجام گرفته است. یافته ها: در این پژوهش رابطه کرامت انسانی(با ابعاد عبودیت، عقلانیت، شکرگزاری، آزادی خواهی، عدالت محوری) با التزام عملی به تعالیم دینی و اسلامی، بررسی و تمامی سؤالات پژوهش تأیید شد. بر اساس نتایج، بین دو متغیّر اصلی(کرامت و التزام عملی) و ابعاد متغیّر کرامت انسانی با التزام عملی به تعالیم دینی، رابطه معنادار، مثبت و سازنده وجود دارد و تمامی آنها تأیید شدند. نتیجه گیری: کرامت انسانی در التزام به باورهای دینی و اعتقادی ظهور می کند و خود را نشان می دهد.
۱۱.

مهارت های ارتباطی در سیره رضوی با التزام عملی به باورهای اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم بهار ۱۳۹۸ شماره ۲۵ 121 - 148

کلیدواژه‌ها: مهارت های ارتباطی التزام های عملی باورهای اسلامی سیره رضوی الگوی اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۴ تعداد دانلود : ۴۰۴
امام رضا (علیه السلام) در مدت کوتاه سه سال ولایتعهدی، شبکه وسیعی از ارتباطات را بر اساس فرهنگ امامت و ولایت بنا نهادند. حضرت به عنوان حجت خدا بر اهل زمین، از تمامی روش های مؤثر ارتباطی برای ابلاغ پیام الهی و هدایت بندگان بهره گرفتند تا دیگران را به دین الهی دعوت و افراد را به پیروی نظری و عملی از دستورهای الهی ملزم کنند. این پژوهش نقش این مهارت های ارتباطی را با التزام عملی به آموزه ها و باورهای اسلامی در بین کارکنان دانشگاه سیستان و بلوچستان بررسی کرده است. در این راستا، یک فرضیه کلی و ده فرضیه جزئی شکل گرفته است که رابطه بین مهارت های ارتباطی بر مبنای سیره رضوی (هم زبانی با مردم، همدلی با مردم، توجه به حق و حقوق مردم، نفوذ بر مخاطب به وسیله علم و دانش، بازخورد نفوذ در دیگران، نقش بافت و زمینه در ارتباط با مردم، مبارزه با شرک، انحراف و خرافه، مبارزه با تفکر ماکیاولیست، اجتناب از تقیّد، خودگشودگی) را با متغیر التزام عملی به باورهای اسلامی بررسی می کند. برای سنجش متغیرهای پژوهش، از پرسش نامه محقق ساخته استفاده و روایی و پایایی آن بررسی و تأیید شده است. پرسش نامه مهارت های ارتباطی بر اساس الگوی «علم الهدی و شریفی» (1394) تهیه و برای پرسش نامه التزام عملی به اعتقادات اسلامی از الگوی «نویدی» (1376) استفاده شده است. تمامی فرضیه ها تأیید و پذیرش شده اند و این نشان دهنده آن است که مهارت های ارتباطی مبتنی بر سیره رضوی، با التزام عملی به اعتقادات اسلامی رابطه معنادار، مثبت و سازنده دارد و هر چه فرد نسبت به اعتقادات اسلامی التزام بیشتری داشته باشد، دارای مهارت های ارتباطی بیشتری از نوع همدلی و هم زبانی و...   با دیگران است.
۱۲.

بررسی تطبیقی ارزش های اخلاقی در روایت های رضوی و اشعار ابی العتاهیه(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال ششم تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲۲ (پیاپی ۴۴) 43 - 71

کلیدواژه‌ها: تطبیق ارزش های اخلاقی سیره رضوی اشعار ابی العتاهیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۳ تعداد دانلود : ۴۰۸
در سیره تربیتی امام هشتم، علی بن موسی الرضاA اشاره هایی لطیف و متفکرانه درباره مؤلفه های اخلاقی انسان کامل می توان یافت که نشان دهنده ژرف نگری و ثبات اندیشه های الهی امام است و جامعه اسلامی باید همچنان نسبت به فراگیری آن عطشناک و آزمند باشد. بنابراین، این روایت های پربار یکی از منابع غنی در پرورش نسل اسلامی است. در شعرهای ابی العتاهیه، شاعر عهد عباسی، نیز شعرهایی با محتوای اخلاقی می بینیم که علاوه بر بازتاب موقعیت سیاسی و اقتصادی و فرهنگی جامعه، تداعی گر معانی آیات قرآن کریم و انعکاس دهنده اندیشه های ناب و کلام ائمه معصومDهستند. هدف این پژوهش تطبیقی که با روش تحلیلی توصیفی انجام شد، بررسی رویکرد های اخلاقی انسان کامل در پرتو سخنان گوهربار رضوی و اشعار شاعر زهد و حکمت، ابی العتاهیه بود.
۱۳.

روش های تربیتی فرهنگ سازی اقامه نماز در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸ 157 - 186

کلیدواژه‌ها: سیره گفتاری امام رضا (ع) اقامه نماز فرهنگ سازی روش های تربیتی سیره رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۶ تعداد دانلود : ۵۰۷
دوران امامت و رهبری امام رضا (علیه السلام) با تهدیدهای فرهنگیِ اندیشه ناب محمدی و اعتقادات مسلمانان همزمان بود، به طوری که ترجمه کتاب های یونانی و هندی برای ترویج افکار الحادی و ضدّاسلامی، همچنین تبلیغ سران سایر ادیان، تحریف و جعل احادیث و ظهور فرقه های مختلفی چون غلات، مفوضه، مشبهه، مجسمه و... عصر ایشان را با بحران های اعتقادی و فرهنگی روبه رو ساخته بود. حضرت در چنین فضایی سعی کرد تا با اصلاح عقاید، باورها و نگرش ها و نهادینه سازی و فرهنگ سازی اجرای اوامر و دوری مردم از نواهی شارع مقدس اسلام، زمینه های کمال و سعادت آنان را فراهم کند. نماز یکی از فرایضی است که امام برای اقامه صحیح و پالایش آن از خرافات و تحریفات با سیره رفتاری و گفتاری، سعی در فرهنگ سازی آن در جامعه داشت. این نگاشت به روش توصیفی تحلیلی، ضمن بررسی فرمایش ها و سیره رفتاری حضرت رضا (علیه السلام)، روش های تربیتی اتخاذ از آن را مدلی جهت فرهنگ سازی نماز در جامعه اسلامی می داند. نتایج مقاله نشانگر آن است که با کاربست روش های تربیتی اسوه سازی و اسوه مداری، تبشیر و تشویق، انذار و بیم دادن، جلب توجه، اعطای بینش، روش غیرمستقیم و... در زندگی می توان با تأسّی به امام رضا (علیه السلام) نماز را در جامعه دینی به صورت یک فرهنگ نهادینه کرد.
۱۴.

قدرت نرم در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۸ 187 - 217

کلیدواژه‌ها: قدرت نرم امام رضا (ع) سیره رضوی ولایتعهدی مأمون عباسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۶ تعداد دانلود : ۵۷۰
«قدرت نرم» کلیدواژه ای اساسی در واژگان علوم سیاسی معاصر است که کاربست و مفهوم آن سابقه ای طولانی دارد و در سیره معصومان و بزرگان دین مبین اسلام به کرّات نمونه های توجه و کاربست آن مشاهده می شود. در این میان، سیره فردی و حکومتی حضرت امام علی بن موسی الرضا (علیهما السلام) مشحون از مواردی است که عنایت ویژه ایشان به این مفهوم سرنوشت ساز را چه در دوران پیش از ولایتعهدی و چه پس از آن نشان می دهد. نگاشته حاضر تلاشی در راستای تبیین اصول، ابزارها و نمونه های کاربست قدرت نرم در سیره امام رضا (علیه السلام) است که کوشیده جامعیت این مفهوم در قول و فعل این امام همام (علیه السلام) را درخور استعداد خود به تصویر بکشد. یافته های پژوهش نشان می دهد که توحید، امامت و عدالتِ در امتداد نبوت، اصول بنیادین قدرت نرم رضوی را شکل می دهد و تقیه، مناظره و معجزه در زمره مهم ترین ابزارهای مورد استفاده حضرت در حوزه اعمال قدرت نرم است. همچنین، بر مبنای این اصول و ابزارها و در چارچوب نقشه راهِ ارائه شده، می توان کاربست قدرت نرم رضوی در قبال شیعیان امامیه، علمای سایر ادیان، غالیان و حکومت مأمون عباسی به عنوان نمونه هایی گویا برای تشریح منظومه قدرت نرم رضوی را تبیین کرد و از مجرای واکاوی آن ها جایگاه والای بهره گیری از قدرت نرم از منظر امام رضا (علیه السلام) را بر مبنای شواهد تاریخی ضمن استفاده از روش توصیفی تحلیلی نشان داد؛ کاربستی که خود از گستردگی مبارزه نرم حضرت رضا (علیه السلام) با دستگاه خلافت حکایت دارد.
۱۵.

مخاطب شناسی در امر به معروف و نهی از منکر با الگو گیری از سیره رضوی

نویسنده:
منبع: پژوهش های معاصر در علوم و تحقیقات سال اول آذر ۱۳۹۸ شماره ۵
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۲۵۰
هدف از امر به معروف و نهی از منکر آن است که مردم ارزش های اسلامی را بازشناخته و تحولات جهان را با ضوابط دین ارزیابی کنند و بکوشند زندگی جامعه را بر آن معیار تطبیق دهند و شخصیت افراد را بر اساس اسلام بشناسند (میرعظیمی،1371، 162). در کشوری که مردم حق اعتراض به گناه داشته باشند، گناهکار جرات قانون شکنی و تجاوز ندارد. زندان هر اندازه سخت باشد، به سختی زندان افکار عمومی نیست کسی که مورد طرد و تنفر مردم واقع شود، جهان پهناور برای وی تنگنای غیرقابل تحملی است (موسوی خرم آبادی، 1386، 243). با نگاهی گذرا به سرنوشت بشر در می یابیم که امر به معروف و نهی از منکر از پیشینه ای به قدمت انسان برخوردار است. نخستین انسان دعوت کننده به نیکی بود و پس از او نیز پیام آوران وحی و پیروان مومنشان در انجام این وظیفه مهم تلاش کردند که با ظهور واپسین فرستاده پروردگار شتاب بیشتری یافت و در گستره ای فراتر از همیشه پیاده شد نتیجه کوشش های خستگی ناپذیر حضرت محمد و یارانش شکل گیری جامعه ای نیرومند در مدینه بود که نمونه کامل حاکمیت ارزش های الهی به شمار می آمد. دانشمندان آگاهی که امام خمینی به عنوان نمونه کامل آن در روزگار ما، مردم را به انجام این وظیفه الهی فراخواند و جامعه را از بند استعمار شرق و غرب رهایی بخشید (مرکز تحقیقات اسلامی سپاه، 137، 10-9).
۱۶.

دلالت های بنیادین سیاست گذاری تربیتی اسلامی، برگرفته از قول و سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۲۹ 193 - 216

کلیدواژه‌ها: تربیت سیاست گذاری تربیتی اسلامی دلالت بنیادین امام رضا(ع) سیره رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۲۸۴
سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) مملو از درس های پربار است. از آموزه های زندگی امام رضا (علیه السلام) نیز می توان برای بهبود زندگی بشر بهره های بسیار برد. یکی از آنها اقدام های سیاست گذارانه آن حضرت برای تربیت انسان هاست. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی، درصدد است دلالت هایی بنیادین در سیاست گذاری تربیتی اسلامی از سیره رضوی را استخراج کند. نتایج پژوهش حاکی از دلالت های تربیتی مانند جهت دهی به استعدادها و گرایش های متربی در فرایند تربیت، نقش اثرهای وضعی بر متربّی در فرایند تربیت؛ سیاست گذاری برای الگوهای اخلاقی و رفتاری متربّی، در فرایند تربیت؛ تشویق محور و تهدیدمحور بودن توأمان مدل تربیتی؛ توجه به گفتگومحور بودن مدل های تربیتی اسلامی؛ توجه به هماهنگی و تأثیر متقابل علم و عمل در سیاست گذاری تربیتی؛ مخاطب شناسی در فرایند تربیت؛ ضرورت سیاست گذاری برای محیط رشد متربّی است.
۱۷.

تبیین عناصر برنامه درسی تربیت اخلاقی با توجه به سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۳ 179 - 201

کلیدواژه‌ها: سیره رضوی سیره تربیتی تربیت اخلاقی برنامه درسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۹ تعداد دانلود : ۶۰۰
تربیت اخلاقی متربّیان از مهم ترین بخش های هر نظام آموزشی است.  هدف پژوهش حاضر، تبیین عناصر برنامه درسی تربیت اخلاقی با توجه به سیره تربیتی امام رضا(ع) است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتزپژوهی است. جامعه پژوهش کلیه مقالاتی هستند(30 مقاله) که از سال 1387 تا 1399 درباره سیره تربیتی امام رضا(ع) ارائه شده اند. نمونه پژوهش 19 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده ها و به صورت هدفمند انتخاب شده اند. داده های پژوهش از تحلیل کیفی اسناد مورد مطالعه، گردآوری شده اند. با تجزیه و تحلیل داده ها، ویژگی عناصر برنامه درسی با توجه به نظریه میلر در 6 بُعد، 25 عامل و 48 مؤلفه سازمان یافت. براساس یافته ها اهداف برنامه درسی تربیت اخلاقی باید کثرت گرا، انعطاف پذیر، غایت گرا و دموکراتیک باشد، روش های تربیت اخلاقی ایجابی، اصلاحی، روش های فعال، روش های مستقیم و روش های غیرمستقیم است. یادگیرنده، خودانگیخته، تعامل گرا، مستقل و مسئولیت پذیر است و معلم دارای مهارت های حرفه ای، مهارت های ارتباطی، آراسته به فضایل اخلاقی و آراستگی ظاهری است؛ ارزیابی فرایند تربیت اخلاقی فرایندی مستمر، جامع بوده و در آن به خودسنجی و اصل اعتدال توجه می شود و محیط یادگیری، دارای جوی اخلاقی و دینی است.
۱۸.

دلالت های سیره رضوی در سیاست فرهنگی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 39 - 66

کلیدواژه‌ها: سیره رضوی امام رضا (ع) فرهنگ سیاست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۸ تعداد دانلود : ۲۸۶
اوضاع فرهنگی اجتماعی دوران امامت امام رضا (ع) و همچنین موقعیت خاص آن حضرت در نسبت با امر حکومت، شرایطی ویژه را پدید آورده است که تأمل عمیق اندیشمندان علوم اجتماعی برای تحلیل این دوران را می طلبد. تأمل در سیره اجتماعی آن حضرت، درس هایی راه گشا برای برون رفت دانش علوم اجتماعی کنونی از گره های کور پیش رو را به همراه دارد که یکی از آن ها درس هایی برای سیاست گذاران و اندیشمندان حوزه فرهنگ است. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی، درصدد استخراج دلالت های سیره رضوی در سیاست فرهنگی برآمد. برخی دلالت های سیاست فرهنگی استخراج شده از سیره رضوی در این پژوهش عبارت است از: مردمی بودن؛ اساس سیاست فرهنگی اسلامی، سبک زندگی اسلامی؛ شاه بیت سیاست فرهنگی اسلامی، فطریات، نقطه شروع سیاست گذاری فرهنگی، توجه به ضرورت سیاست گذاری برای الگوهای فرهنگی در منظومه تدوینی سیاست فرهنگی اسلامی، فرصت شناسی در سیاست فرهنگی، توجه توأمان به ابعاد فطری و طبیعی انسان در سیاست فرهنگی اسلامی، عدالت فرهنگی در سیاست گذاری فرهنگی، «هویت سازی» و «نمادسازی» در سیاست فرهنگی و ... .
۱۹.

مؤلفه های حقوق شهروندی کودکان در سیره رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۴ 165 - 183

کلیدواژه‌ها: سیره رضوی حقوق شهروندی امام رضا (ع) حقوق کودکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۸ تعداد دانلود : ۴۰۱
حقوق شهروندی مفهومی عام و جهان شمول است که ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مدنی داشته و قابل تسری به همه گروه های سنی و جنسیتی نیز است. کودکان نیز به عنوان بخش مهمی از جامعه، حقوق خاصی دارند که نزد اسناد بین المللی در قالب کنوانسیون حقوق کودک نمایان است. در همین باره، می توان به برخی جنبه های حقوق کودکان در اسلام در قالب حقوق شهروندی اشاره کرد. هدف اصلی این نوشتار بررسی مؤلفه ها و عناصر حقوق شهروندی کودکان در سیره رضوی است. سؤال این است که مصادیق و مؤلفه های حقوق شهروندی کودکان در سیره رضوی شامل چه مواردی است؟ این بررسی نشان می دهد حقوق کودکان از جمله سلامت در قالب اصول تغذیه و بهداشت فردی و خانوادگی، فراهم شدن آرامش و آسایش در خانه، دین محوری و تأکید بر جنبه های معنوی و مذهبی در تربیت کودکان، آموزش و تربیت عقلانی کودکان، رفتار محبت آمیز و توأم با دوستی و محبت، همگی در سیره عملی و احادیث روایت شده از امام رضا علیه السلام قابل مشاهده است. تکیه سنت رضوی بر حقوق خاص کودکان الگویی برای حقوق شهروندی اسلامی در نظر گرفته می شود که می تواند در قالب اسناد الزام آور حقوقی نیز قابل طرح باشد.
۲۰.

ارزشیابی کتاب های کودک تولید شده در معاونت تبلیغات آستان قدس رضوی از نگاه کودک(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال نهم پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳۵ 189 - 222

کلیدواژه‌ها: ارزش یابی کتاب های کودک داستان های رضوی سیره رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۹ تعداد دانلود : ۲۷۲
در این بررسی پنج کتاب از بین کتابها و تولیدات معاونت تبلیغات آستان قدس رضوی بررسی شد. در ارزشیابی کتابهای کودک سه هدف دنبال شد که عبارت است از ارزشیابی کتابهای مورد بررسی در زمینه «محتوا، ساخت و پرداخت و تصاویر» از نگاه کودک. جامعه آماری در این پژوهش کلیه کودکان 6 تا 11 ساله ساکن در شهر مشهد است که پاییز 1398 به حرم مطهر رضوی وارد شدند. حجم نمونه 63 کودک بود که با روش هدفمند انتخاب شدند. رویکرد تحقیق ارزشیابانه و روش مورد بررسی تحلیل مضمون با ابزار مصاحبه نیمه ساخت یافته است. نتایج نشان داد که کتاب «من؛ شال سبز؛ بابا» بیشترین جذابیت را برای کودکان در ابعاد مختلف به همراه داشته است. به عبارت دیگر بهترین ارزشیابی از سوی کودکان به این کتاب تعلق دارد. پس از آن کتاب «ابرک و دختر دانا» به واسطه ساخت و پرداخت متفاوت و تصاویر رنگارنگ کمترین انتقادات را به خود اختصاص داده است. کتاب «مثل امام رضا باش» با وجودی که جذابیتهای فراوانی برای کودکان داشت اما نقدهایی را نیز به همراه داشته است. عنوان دستوری و طولانی بودن کتاب مهمترین آنهاست. مهمترین نقدهایی که به کتاب «عماد و کاروان غول ها» وارد است از یک طرف تصاویری است که بیشتر رنگهای تیره در آنها به کار رفته و از طرف دیگر عنوان کتاب است. بیشترین نقد و ضعیفترین ارزشیابی را کتاب «خانه پدری» به خود اختصاص داده است که جذابیت پایینی برای کودکان به همراه داشته است.