مدیریت سازمان های دولتی

مدیریت انگیزه خدمت عمومی در کارکنان سازمان های دولتی بزرگ ترین چالش مدیران بخش دولتی امروزی است زیرا فلسفه وجودی مدیریت دولتی خدمت به آحاد شهروندان در پرتو وجود کارکنان دارای انگیزه خدمت عمومی بالا است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بدبینی سازمانی بر انگیزه خدمت عمومی، به تبیین نقش برداشت از سیاست سازمانی و ابهام هدف سازمانی به عنوان متغیرهای تعدیل گر پرداخته است. در این پژوهش با به کارگیری روش نمونه گیری تصادفی ساده،926 نفر از کارکنان سازمان های دولتیِ تابع 18 وزارتخانه کشور به عنوان نمونه انتخاب شد. برای گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد به کار گرفته شد که روایی و پایایی هریک از متغیرها به تأیید رسیده است. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون مرحله ای به وسیله نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بدبینی سازمانی منجر به کاهش انگیزه خدمت عمومی می شود و برداشت منفی کارکنان از سیاست سازمان ارتباط بین بدبینی سازمانی و انگیزه خدمت عمومی را در جهت منفی تعدیل می کند. به علاوه، همراه شدن ابهام هدف سازمانی با برداشت از سیاست سازمانی این ارتباط را شدت می دهد.  

یکی از رویکردهایی که به تازگی وارد حوزه مدیریت و رهبری شده و می تواند در برابر پیچیدگی های محیطی به حل مسائل بپردازد، بحث رهبری حکمت محور است. از آنجا که مباحث مطرح در این حوزه به صورت جسته و گریخته به برخی از جنبه های رهبری حکمت محور پرداخته اند و مدل ها و تئوری های جامعی در این زمینه دیده نشده است، هدف پژوهش حاضر شناسایی مولفه های رهبری حکمت محور بر اساس پژوهش های انجام شده در این زمینه است که بر اساس روش فراترکیب انجام شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که رهبری حکمت محور در 5 بعد سازمانی با مولفه های بینش و بصیرت، تصمیم گیری مبتنی بر شهود و عقل، آینده انگاری، دانش افزایی، رهبری خدمتگزار، یادگیرندگی سازمانی، اقدام موثر و به جا ؛ بعد انسانی با مولفه های توانمندسازی کارکنان، انگیزش الهام بخش، ملاحظات فردی، سرمایه اجتماعی؛ بعد سیاسی با همگرایی و پیوستگی سازمانی، شرایط محیطی؛ بعد فرهنگی با مولفه های درک فرهنک و ارزش های فرهنگی، انتقال فرهنگی و بعد اخلاقی با حکمیت فضای اخلاقی و ویژگی های شخصیتی رهبر طبقه بندی شد.

هدف مقاله حاضر شناسایی و دسته بندی سازمان های فرهنگی  با توجه به دیدگاه بوم شناسی جمعیت سازمانی بوده است. در این پژوهش راهبرد آمیخته اکتشافی مبتنی بر روش شبکه خزانه مورداستفاده قرارگرفته است. جامعه آماری کلیه خبرگان حوزه فرهنگ شهر اصفهان بوده که از آن ها طی دو مرحله در فازهای کیفی و کمی نمونه گیری صورت گرفته است. داده ها در فاز کیفی به روش مصاحبه و در فاز کمی با تدوین پرسشنامه ای که در آن عناصر (سازمان ها) براساس طیف لیکرت و سازه های شناسایی شده فاز کیفی امتیاز دهی شد، جمع آوری و جهت تحلیل نرم افزار آیدیوگرید مورد استفاده قرار گرفت. شاخص های محاسبه شده از طریق نرم افزار آیدیو گرید ازجمله شاخص بیری (36/0)، شاخص فرانسلا (38/0) و آلفای کرونباخ سازه و عنصر (73/0برای سازه ها و78/0برای عناصر) نمایانگر قابلیت اعتماد و اعتبار بالای فرایند شبکه خزانه مطابق روش بوده است. حاصل فاز کیفی شبکه خزانه 19 سازه استخراجی بوده که پس از تحلیل در بخش کمی تعداد 11 سازه در سه بعد (با نام های بقا و ارتباط، هم شکلی و اصالت فرهنگی) که87/76 درصد واریانس کل را تبیین می کردند دسته بندی و مبنای نوع شناسی قرار گرفت. پس از طی مراحل یاد شده و با توجه به خروجی نرم افزار در محوری دوبعدی براساس سازه های نهایی چهار نوع سازمان فرهنگی با ویژگی های خاص خود شناسایی و پیشنهاد هایی ارائه شد. قابل ذکر است کاربرد روش نوین شبکه خزانه، استفاده از رویکرد بوم شناسی جمعیت سازمانی جهت نوع شناسی و کمی کردن نقشه ذهنی خبرگان برمبنای رویکردهای دقیق آماری، سه جنبه کلی اصالت و نوآوری تحقیق حاضر است.

تصمیم گیری در شرکت های نوآور و دانش بنیان با توجه به عدم وجود ساختار و منابع لازم از یک سو و تأثیرگذاری تصمیم ها بر سازمان از سوی دیگر، دارای اهمیت ویژه ای است. عدم قطعیت در فضای کسب وکار شرکت های نوپا و مبتنی بر فناوری بسیار عمیق است و این عدم قطعیت باعث می شود که تصمیم گیران به صورت ناخودآگاه از شهود در تصمیم گیری استفاده نمایند. هدف از این پژوهش مطالعه و شناخت توصیفی تصمیم گیری شهودی در شرکت های فناور و دانش بنیان بوده است. با توجه به ماهیت شهود، روش به کار گرفته شده در این پژوهش، کیفی (داده بنیان) و براساس تحلیل مصاحبه های صورت گرفته بوده است. نتایج حاکی است که شواهد کافی درخصوص استفاده تصمیم گیران شرکت های دانش بنیان از شهود در فضای عدم قطعیت وجود دارد و اطلاعات و زمان عوامل علی ایجاد عدم قطعیت هستند. علاوه بر این مشخص شد که تجربه و شهود رابطه نزدیکی باهم دارند و الگوهای ذهنی و کنجکاوی متغیرهای مرتبط با آنها هستند. محیط ناپایدار کسب وکار نیز نقش عامل زمینه ای را تصمیم گیری شهودی ایفا می نماید. افزایش سرعت تصمیم گیری، خلاقیت و کاهش احساس پشیمانی از پیامدهای مثبت و افزایش خطاهای تصمیم گیری نیز از پیامدهای منفی استفاده از شهود هستند.

هدف این پژوهش، روایت و فهم یک فرایند اصطلاحاً آموزشی اما رقابتی به نام دوره عالی رسته ای است. این دوره را یک سازمان نظامی برگزار می کند که به دلایل امنیتی و حفاظتی از ذکر نام آن خودداری می گردد. نوع پژوهش، توسعه ای است و به منظور استخراج عوامل از روش کیفی به شیوه مردم نگاری استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، یک یگان نظامی است که این دوره درون آن برگزار می شود. داده های پژوهش توسط مصاحبه با ۲۳ نفر از کارکنانی که این دوره را طی نموده و مایل به مصاحبه و گفتگو در این مورد بودند و مشاهده تعاملات روزمره کارکنان و نوشتن ویژگی این تعاملات توسط محقق که خود جزئی از افرادی است که این دوره را طی نموده اند، جمع آوری گردید. حجم نمونه بر اساس اشباع نظری تعیین شد. تحلیل داده های گردآوری شده با رویکرد تحلیل تماتیک براون و کلارک (2006) انجام گرفت. پس از توصیف غنیِ دو مفهوم «رقابت» و «برخوردار ماندن» که دو کلیدواژه اصلی پژوهش اند، تحلیل داده ها، آشکارکننده ۱۲ کد مرتبط با پیامدهای رقابت آموزشی است که در دو مفهوم پیامدهای فردی و اجتماعی نمایان می شوند.

این پژوهش به بررسی تطبیقی ساختار و کارکرد دانشگاه پیام نور با دانشگاه های باز خارج کشور و آگاهی از نقاط تشابه و افتراق آنها برای طراحی ساختار مطلوب در آینده برخی اطلاعات لازم فراهم شود . روش تحقیق طرح حاضر، روش مطالعه تطبیقی است که به بررسی و تحلیل دانشگاه پیام نور و پنج دانشگاه باز جهان (انگلیس، کانادا، مالزی، چین و اندونزی) بر اساس مولفه ها و شاخص های ساختار و کارکرد پرداخته است.  کلیه دانشگاه های مورد مطالعه  از روش آموزش باز و از راه دور  استفاده می کنند. دانشگاه باز چین به دلیل جمعیت بالا، بیشترین تعداد دانشجو را به خود اختصاص داده است و به همان نسبت بیشترین تعداد کارمند و هیأت علمی را داراست. در این مقایسه دانشگاه انگلیس با رتبه 313 بهترین جایگاه را در رتبه جهانی دارد و سپس دانشگاه پیام نور ایران در مقام دوم این مطالعه قرار گرفته است. : از نظر نوع ساختار دانشگاه پیام نور، ساختار ترکیبی دارد. ولی سایر دانشگاه های باز مورد مطالعه بیشتر ساختار چند بخشی (دو بخشی) دارند. دانشگاه پیام نور در مقایسه با پنج دانشگاه باز خارجی دارای رسمیت بالا، تمرکز نسبی و  پیچیدگی بیشتری است. همه دانشگاه ها  با توجه به تعداد مراکز، اساتید و کارکنان و نسبت های پرسنلی و سطوح سلسه مراتب از چابکی سازمانی بیشتری نسبت به دانشگاه پیام نور برخودار ند. بنابراین پیشنهاد می شود به  طراحی ساختار مطلوب و متناسب با نیاز دانشگاه در راستای ماموریت و اهداف و وظایف محوله پرداخته شود. 

پژوهش حاضر با هدف مدل ارتباط گریزی سرمایه های انسانی: رویکرد مدل سازی ساختاری – تفسیری انجام پذیرفت. این پژوهش بر پایه پژوهش های آمیخته و به صورت کیفی و کمی در پارادایم پرگماتیسم است که از نظر هدف، کاربردی و از حیث ماهیت و روش، توصیفی پیمایشی است. در بخش کیفی جامعه آماری پژوهش 30 نفر از خبرگان و مدیران در سازمان های دولتی هستند که براساس روش نمونه گیری هدفمند و تا سرحد اشباع اطلاعات موردنیاز و کفایت نظری مورد بررسی قرار گرفتند. به علاوه جامعه آماری پژوهش در بخش کمی، مدیران و خبرگان در سازمان های دولتی هستند که نظرات آن ها با بهره گیری از رویکرد مدل سازی ساختاری تفسیری مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش کیفی پژوهش ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه نیمه ساختاریافته است که روایی و پایایی آن با استفاده از ضریب نسبی روایی محتوا و آزمون کاپای-کوهن مورد آزمون قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کمی نیز پرسشنامه است که روایی و پایایی آن با استفاده از روایی محتوا و آزمون مجدد مورد سنجش قرار گرفت. در بخش کیفی، داده های به دست آمده از مصاحبه با استفاده از روش کدگذاری زنده و در بخش کمی پژوهش، داده ها با استفاده تکنیک رویکرد ساختاری تفسیری تحلیل شد. نتایج پژوهش مشتمل بر معرفی سه پیامد اصلی ارتباط گریزی سرمایه های انسانی: عدم تعهد سازمانی، ترک خدمت و فرسودگی شغلی و تشریح چگونگی شکل گیری آنها است. برای مثال، عدم تعهد سازمانی ماحصل آمادگی ضعیف افراد، افزایش ترس و تردید و بی انگیزگی منابع انسانی است. بدین ترتیب، فقدان انگیزه کافی علاوه بر ایجاد جو بی اعتمادی در میان کارکنان سازمان، اجتناب آنها از ارتباط و تعامل با یکدیگر را نیز به دنبال خواهد داشت. که پیامد طی کردن این پروسه، ایجاد عدم تعهد سازمانی است. همچنین در پایان با توجه به یافته ها کاربردهای مدیریتی پژوهش برای سازمان های دولتی ذکر شده است.

هدف این پژوهش ارائه یک دید کامل از وضعیت و ابعاد مختلف مدیریت دولتی در ایران و کمک به هدایت پژوهش های آتی در رابطه با پرکردن شکاف تحقیق های قبلی در این حوزه است. در این مورد، تعداد 279 رساله دکتری دفاع شده بین سال های 1390 تا ۱۳۹۶ در 6 دانشگاه دولتی داخل کشور و دارای دسترسی برخط، مرور و بررسی شده است. روش شناسی تحقیق از لحاظ هدف کاربردی از نوع کیفی و از لحاظ روش توصیفی است. روش تحقیق گروه کانون شامل 24 نفر از استادان برتر دانشگاه های بزرگ کشور با مرتبه دانشیار و استاد تمام است. نتایج به دست آمده از مقاله های مورد بررسی قرار گرفته، براساس معیارهایی از قبیل موضوع پژوهش، روش و ابزار گردآوری داده ها، روش تحلیل داده ها، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می دهد که 26 درصد پژوهش ها از نوع ساختاری، 34 درصد از نوع رفتاری، 12 درصد از نوع محیطی، 24 درصد از نوع ترکیبی و 4 درصد در قالب مد سه شاخگی نمی گنجد. همچنین در پژوهش های بررسی شده، 86 درصد عناوین به منظور جمع آوری داده ها از روش ترکیبی کیفی و پرسشنامه ای استفاده شده و 1 درصد صرفاً روش کیفی و مابقی صرفاً روش کمی بوده است. لذا، شکاف عمیق بین نتایج به دست آمده رساله های دکتری و فقدان یک دکترین و نظریه حاصل از پژوهش دلالت دارد.

پژوهش های علمی درباره مدیریت دانش بیشتر بر روی فرایند خلق دانش ، استفاده و نیز انتقال آن متمرکز شده اند، اما توجه کمی بر روی فرایند فراموش کردن دانش صورت گرفته است. این در حالیست که در محیط پویای امروزی همه سازمانها نیازمند تغییر و بازنگری و دربیشتر موارد کنار نهادن روش های قدیمی انجام کار هستند. در این مقاله سعی شده با روش تحلیل محتوا و مصاحبه های نیمه ساختار یافته از مدیران شهرداری قم و جمعی از نخبگان دانشگاهی در زمینه یادگیری سازمانی و مدیریت دانش ، مدل جامعی از عوامل موثر، ساز و کارها و پیامدهای فراموشی سازمانی هدفمند ارائه شود. عوامل موثر بر فراموشی سازمانی هدفمند در سه گروه عوامل فردی، عوامل سازمانی و عوامل محیطی طبقه بندی شدند که ضمن اشتراکات با سایر تحقیقات گذشته، برخی عوامل به خصوص در حوزه فردی و محیطی و استراتژیک برای نخستین بار در حوزه فراموشی مطرح شده است. مجموعه اقدامات اجرای فراموشی هدفمند به علاوه نشانه ها و علائم حضور این پدیده در سازمان جهت سهولت سنجش آن در گام دوم و در نهایت پیامدهای اجرای فراموشی هدفمند ارائه شده است. این پیامدها در رابطه با افراد، سازمان و ارباب رجوع دسته بندی شده است.