مدیریت سازمان های دولتی

امروزه، به علت تغییرات روزافزون محیط، انعطاف پذیری منابع انسانی به عنوان عامل بقا و رشد سازمان ها مورد توجه قرار گرفته است؛ در همین راستا هدف پژوهش حاضر، طراحی الگوی انعطاف پذیری منابع انسانی برای سازمان های دولتی استان لرستان می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ روش یک تحقیق پیمایشی، از نظر هدف یک پژوهش کاربردی، به لحاظ گردآوری داده ها یک پژوهش توصیفی - میدانی و از نظر استراتژی، استقرایی است. جهت تجزیه تحلیل داده ها از روش پژوهش کیفی با ماهیت اکتشافی استفاده شد. با رویکرد فراترکیب منابع مرتبط با موضوع انتخاب و پس از مراحل هفت گانه این روش، ابعاد و شاخص های انعطاف پذیری منابع انسانی به دست آمد. سپس به منظور تأیید، تکمیل و بومی سازی مدل به دست آمده، با 14 نفر از خبرگان دانشگاهی و اجرایی مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته انجام شد. نمونه گیری برای انتخاب خبرگان به روش گلوله برفی هدفمند انجام شد. یافته های مصاحبه، تجزیه تحلیل و به روش تحلیل مضمون کدگذاری گردید. روایی و پایایی هر دو مرحله با روش میزان توافق دو کدگذار محاسبه گردید؛ مقدار آن 83/0 بود. پس از ادغام نتایج حاصل از فراترکیب و تحلیل مضمون، الگوی انعطاف پذیری منابع انسانی شامل 8 بعد انعطاف پذیری وظیفه ای (با 6 شاخص)، انعطاف پذیری مهارتی (6 شاخص)، انعطاف پذیری رفتاری (3 شاخص)، انعطاف پذیری شایستگی حرفه ای (10 شاخص)، انعطاف پذیری اخلاقی (6 شاخص)، انعطاف پذیری ارتباطی (6 شاخص)، انعطاف پذیری دانشی (8 شاخص) و انعطاف پذیری فناورانه (12 شاخص) می باشد. مدیران برای رسیدن به مطلوب ترین وضعیت انعطاف پذیری، می بایست ترکیب متفاوتی از الگوها و ابعاد آن استفاده نمایند.

امروزه به کارگیری افراد ناتوان و بی استعداد در مناصب بالای سازمان و واگذاری مدیریت بخش های مختلف سازمان به آنان، تهدیدی جدی برای بقای سازمان های دولتی و زمینه ساز ظهور پدیده ی کوتوله پروری در آن ها خواهد بود. لذا این پژوهش با هدف مفهوم پردازی کوتوله پروری و شناسایی و رتبه بندی پسایندهای آن در سازمان های دولتی با رویکرد فراترکیب انجام شد. در این پژوهش مفهوم پردازی کوتوله پروری به روش تشکیل و تحلیل شبکه معنایی به منظور شناسایی ابعاد مفهومی آن، در دو مرحله با استفاده از جملات کلیدی متون توصیف کننده فرد کوتوله یا سازمان کوتوله پرور در 28 مطالعه منتخب انجام شد. شناسایی و رتبه بندی پسایندهای آن در سازمان های دولتی با رویکرد فراترکیب انجام شد. در این راستا پس از جستجو در پایگاه های علمی، ۷۴ مطالعه مرتبط استخراج و با بررسی آن ها عوامل پسایندی ناشی از کوتوله پروری شناسایی شدند و در نهایت با استفاده از روش آنتروپی شانون، وزن دهی و رتبه بندی پسایندها صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تحلیل شبکه معنایی کوتوله پروری حاکی از آن است که پدیده شایع کوتوله پروری در سازمان های امروزی، ریشه در چندین نظریه و مفهوم علمی مدیریتی از قبیل اصل خرده پاها ، اثر منسانی ، سندرم گیاه بلند، رفتارهای سیاسی و بی کفایتی توزیع شده دارد. همچنین یافته های حاصل از فراترکیب در این پژوهش نشان داد که کاهش عملکرد سازمان ، سرکوب کارکنان توانمند و سیاست زدگی سازمانی از مهم ترین عوامل پسایندی کوتوله پروری هستند. ازجمله آثار این پژوهش ایجاد انگیزه و حساسیت در پژوهشگران نسبت به بررسی بیشتر چگونگی روند پیشرفت و تغییرات این معضل، جهت جلوگیری از اضمحلال و رفع موانع توسعه فردی و برقراری شایسته سالاری در سازمان ها است.

این پژوهش با هدف واکاوی ابعاد محبوبیت طلبی مدیران در سازمان های دولتی شهر ایلام انجام شده است. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت اکتشافی با روش کیفی، از نوع نظریه داده بنیاد با رویکرد ظاهرشونده گلیزر است. مشارکت کنندگان در پژوهش مدیران سازمان های دولتی شهر ایلام بودند. گردآوری داده ها از طریق نمونه گیری هدفمند با 17 نفر از مدیران با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. برای پایایی مصاحبه ها از روش توافق بین دو کدگذار و به منظور بررسی روایی، از روایی محتوایی استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که برای محبوبیت طلبی 7 بُعد شناسایی شد که شامل ضعیف الأراده (شخصیت پوشالی، شخصیت متزلزل، هویت باختگی) وابستگی ناسالم (ذهن فرمانبردار، رفتارمنفعلانه، دیگران پردازی) تعلق خواهی (مدیریت ویترینی، رفتارسالوسگرایانه، تصویرپردازی) منافع شخصی (شبکه سازی، تملک گرایی، بازی سیاسی مدیران) رنجورنمائی (ناهنجاری رفتاری، نشانگان شخصیتی، بحران-شخصیتی) سفیدنمایی (کجروی سازمانی، ناهنجاری سازمانی، کژکارکردی عملکردی مدیران) شعارگرایی (ایجاد مدیریت برمبنای اتاق شیشه ای، تدوین اصول و الزامات عملکردی سازمان، تدوین اصول و الزامات آموزشی و اخلاقی). نتایج تحقیق نشان داد که محبوبیت طلبی، ازجمله ناکارآمدی های مدیریتی در سازمان های دولتی است که عملکرد مدیران را با مشکل مواجهه ساخته است. می توان گفت سازمان های دولتی برای کاهش محبوبیت طلبی مدیران باید از انتصاب مدیرانی که تمایل به ارتباط نمادین دارند و دارای شخصیت های وابسته اند، پرهیز کنند.

توجه به انتخاب شایسته داوطلبان ورود به دانشگاه فرهنگیان به این دلیل حائز اهمیت است که نتایج آن در توسعه و تحول آموزش و پرورش و به تبع آن بازسازی و پیشرفت جامعه نقش مهمی دارد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و به لحاظ روش پژوهش، آمیخته از نوع طرح اکتشافی متوالی است. جامعه آماری در مرحله کیفی شامل 22 سند بود که با توجه به سطح اشباع نظری تعیین و با روش تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شدند. روایی کدها با استفاده از روش خود بازبینی محقق و پایایی آن ها با استفاده از پایایی بازآزمون تأیید شدند. ابزار گردآوری داده ها در مرحله کمی، شامل سه پرسشنامه محقق ساخته بود که پایایی آن ها از طریق آلفای کرونباخ تأیید گردید. به منظور تعیین میزان اهمیت هریک از نشانگرها با استفاده از فن دلفی، پرسشنامه در اختیار 30 نفر از خبرگان قرار گرفت که به شیوه نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شدند. برای دسته بندی نهایی نشانگرهای شناسایی شده، از گروه کانونی و برای تعیین میزان اتفاق نظر میان اعضای گروه دلفی از ضریب هماهنگی کندال استفاده شده است. نتایج نشان داد شایستگی ها شامل شایستگی های فردی و شایستگی های اجتماعی هستند. شایستگی های فردی، شامل چهار بعد بین فردی، ارزشی- اخلاقی، حرفه ای و شخصیتی بود و شایستگی های اجتماعی نیز چهار بعد دانش اجتماعی، انگیزه اجتماعی، ادراک اجتماعی و استنتاج اجتماعی تعیین گردید.

فشار روانی ویژگی اجتناب ناپذیر کار و زندگی است برخی از سازمان ها فشار روانی چندانی ندارند اما برخی سازمان ها فشار روانی دوچندانی را تجربه می کنند با ورود بیماری کوید-19 فشار روانی مضاعفی بر برخی سازمان ها علی الخصوص کارکنان حوزه بهداشت و درمان وارد گردید از آنجایی که فشار روانی قابل کنترل و پیشگیری است تاکنون مدل های متعددی برای مدیریت آن ارائه شده است این تحقیق با هدف ارائه مدل بومی فشار روانی در بخش دولتی (مورد مطالعه: بیمارستان های تبریز) انجام گردیده و با استفاده از رویکرد نظریه برخاسته از داده ها در پی ارائه مدلی بومی برای مدیریت فشار روانی است این پژوهش با استفاده از روش کیفی و نظر خبرگان و با استفاده از روش گلیزری و مصاحبه با خبرگان که به تعداد 45 نفر از مدیران و سرپرستان بیمارستان های تبریز می باشند صورت گرفته است این تحقیق از نظر روش توصیفی و از لحاظ هدف بنیادی است. در فرایند پژوهش از دو مرحله کدگذاری واقعی (کدگذاری باز و کدگذاری انتخابی) و کدگذاری نظری استفاده شده و در طول مصاحبه ها 57 کدباز، 28 مفهوم و 5 مؤلفه استخراج شد که در دو مقوله اساسی موارد قابل کنترل و موارد غیرقابل کنترل دسته بندی شدند

تفکر به صورت توانایی و گرایش فرد برای سنجش نتایج امور و تصمیم گیری درباره آن ها براساس شواهد است. وجود تفکر در سازمان، پویایی، انطباق پذیری و خلاقیت را موجب خواهد شد که این عوامل کارایی و اثربخشی سازمان را تحت تأثیر قرار خواهد داد. بر همین اساس این پژوهش با هدف طراحی سازمان متفکر دولتی شکل گرفت که برای اجرای آن از تکنیک نظریه داده بنیاد استفاده شده است. بر مبنای ادبیات نظری محدود و عمدتاً با تکیه بر مصاحبه با 12 نفر (به روش هدفمند) از اعضای هیئت علمی دانشگاه های پیام نور و تهران در حوزه های مدیریت دولتی انجام گرفت. داده های به دست آمده از مطالعات نظری و مصاحبه ها در قالب کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام شد. نتایج به دست آمده از کدگذاری ها شامل مؤلفه های رهبر تفکر آفرین، ساختار تفکر آفرین، شخصیت تفکر آفرین، دولت تفکر آفرین و جو تفکر آفرین هست که عوامل مؤثر بر ایجاد سازمان متفکر دولتی را شکل می دهد که خود به دو مقوله کلی تفکر آفرینی درون سازمانی و تفکر آفرینی بیرون سازمانی دسته بندی شدند و در نهایت راهبردها و پیامدهای سازمان متفکر دولتی پیشنهاد گردید. در جمع بندی کلی این حقیقت ظهور یافت که اکثر مواردی که سبب ایجاد سازمان متفکر دولتی خواهند شد مربوط به عوامل درونی (رهبر تفکر آفرین، ساختار تفکر آفرین و شخصیت تفکر آفرین) می باشند. سپس مدل نهایی پژوهش رسم شد و علل اصلی، عوامل زمینه ای، عوامل میانجی، مقوله اصلی، راهبردها و پیامدهای سازمان متفکر دولتی شناسایی شد.

افکار و احساسات کارکنان که از آن به عنوان انرژی کارکنان یاد می شود نقش مهمی در شکل دادن به عملکرد کارمندان در محیط کار دارند. ازاین رو این مفهوم به هدفی جدید درزمینه دانش سازمانی تبدیل شده است. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف طراحی الگویی برای بازسازی معنایی انرژی کارکنان در سازمان های دولتی انجام شد. روش پژوهش به عنوان نظریه داده بنیاد اتخاذ شد که در آن شناسه گذاری باز، محوری و انتخابی براساس رویکرد اشتراوس و کوربین انجام شد. داده ها از مصاحبه های نیمه ساختاریافته جمع آوری شد. با استفاده از نمونه گیری هدفمند، شرکت کنندگان شامل 20 نفر از کارشناسان و مدیران سازمان های دولتی بودند و مصاحبه ها تا مرحله اشباع نظری ادامه یافت. داده های به دست آمده در قالب 283 شناسه اولیه، 97 مفهوم اساسی، 18 طبقه فرعی و 6 طبقه اصلی استخراج شد. تجزیه وتحلیل این پژوهش نشان داد که پدیده اصلی یعنی انرژی کارکنان در فرایندی از شرایط علّی (ویژگی های روان شناختی، سبک زندگی سالم، ژنتیک، ارتباطات اثربخش، سبک رهبری مدیریتی، ویژگی های شغلی، کیفیت زندگی کاری)؛ شرایط زمینه ای (پویایی نظام اقتصادی، پویایی نظام سیاسی، پویایی نظام اجتماعی، پویایی نظام فرهنگی، تحولات فناوری)؛ شرایط مداخله گر (سن، جنسیت، تحصیلات، سابقه کار، نوع استخدام)؛ راهبردها (توسعه روانی، بهبود سلامت، توسعه شبکه اجتماعی) و پیامدها (ابزاری، غایی) شناسایی شد.

بهبود تصمیم گیری و عملکرد سازمان های دولتی کشور، نیازمند سازوکارهای لازم برای بهره گیری از تجارب پیشین است که با عنوان حافظه سازمانی شناخته می شود. این مطالعه یک پژوهش کاربردی-توسعه ای است که با هدف طراحی و اعتبارسنجی الگوی حافظه سازمانی در سازمان های دولتی کشور انجام شد. در بخش کیفی با استفاده از روش گراندد تئوری به شناسایی عوامل زیربنایی و الگوی روابط آن ها پرداخته شد. برای این منظور با 18 نفر از مدیران سازمان برنامه و سیاست گذاری کلان کشور با روش نمونه گیری هدفمند، مصاحبه انجام شد. پس از طراحی الگوی پارادایمی پژوهش از روش حداقل مربعات جزئی برای اعتبارسنجی الگو استفاده شد. در این بخش از ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شد و از دیدگاه 93 نفر از مدیران و کارشناسان ذی ربط با روش نمونه گیری طبقه ای استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان داد مقوله محوری حافظه سازمانی از چهار عامل حافظه شناختی، توصیفی، رویه ای و رفتاری تشکیل می شود. مدیریت دانش شرایط و بستر زمینه ای را فراهم می آورد و مواردی مانند اسناد بالادستی نظام نقش مداخله گر دارند. یادگیری سازمانی، بهبود مستمر و امکانات موجود نقش علی را ایفا می کنند. در نهایت نتایج نشان داده است حافظه سازمانی چنانچه با اتخاذ راهبردهای لازم در سطح فردی و سازمانی همراه شود می تواند شرایط را برای بهبود عملکرد شغلی، سازمانی و در نهایت افزایش رضایت ارباب رجوع و بهره وری سازمانی فراهم آورد.

تمرکز بر ایجاد محیط سازمانی شاد ازجمله روش هایی است که مدیریت منابع انسانی می تواند در پرتو آن، زندگی کاری بهتری برای کارکنان رقم بزند. با توجه به ضرورت به کارگیری و استفاده از راهکارهای نوین در مدیریت روابط بین فردی و خوش آیندسازی محیط کار، داشتن حس شوخ طبعی و دانستن چگونگی استفاده از آن می تواند یک ابزار مدیریتی مفید برای رهبران باشد. ازاین رو، پژوهش حاضر در پی طراحی الگوی پیشایندها و پیامدهای شوخ طبعی در شرکت پالایش گاز پارسیان می باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی-توسعه ای است که در آن از روش پژوهش کیفی استفاده شده است. به منظور شناسایی ابعاد پیشایندها و پیامدهای شوخ طبعی در سازمان، با 12 نفر از مدیران و سرپرستان واحدهای مختلف شرکت پالایش گاز پارسیان به روش نمونه گیری غیراحتمالی قضاوتی و گلوله برفی مصاحبه های نیمه ساختار یافته انجام پذیرفت و داده ها به شیوه تحلیل مضمون تجزیه و تحلیل شد. یافته های پژوهش منجر به شناسایی 10 مضمون اصلی در قالب پیشایندها و پیامدهای فردمحور، گروه محور، سازمان محور و همچنین ابعاد شوخ طبعی سازمانی گردید. نتایج این پژوهش به درک اثرات و عملکرد شوخ طبعی در محیط های سازمانی کمک خواهد کرد.

هدف از انجام این پژوهش طراحی و تبیین مدل فراگیرسازی اپلیکشن های شبکه اجتماعی می باشد. پژوهش حاضر در چارچوب راهبرد پژوهشی روش های آمیخته (کمی و کیفی) می باشد. به منظور تبیین مدل فراگیرسازی اپلیکشن های بومی شبکه اجتماعی، نظریه داده بنیاد را طرح و تدوین کرده ایم و در مرحله دوم، آن را در معرض آزمون کمی قرار داده ایم تا از تعمیم پذیری بافته های پژوهش اطمینان حاصل کنیم. به منظور گردآوری داده های کیفی پژوهش، طبق نمونه گیری های بازه ارتباطی و متنوع و نیز نمونه گیری ممیز، تعدادی از استادان خبره در این زمینه، به عنوان مشارکت کننده انتخاب شدند و پس از انجام مصاحبه های عمیق با ایشان، گردآوری داده ها تا حد اشباع نظری ادامه یافت. ره آورد این مرحله از پژوهش، مدلی کیفی به همراه گزاره هایی حکمی بود که در مرحله دوم، قالب فرضیه به خود گرفتند و در معرض آزمون کمی واقع شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای محقق ساخته بود. در کدگذاری باز محقق به ۱۱۸ مفهوم دست یافت که با طبقه بندی آن ها ۲۲ مؤلفه و ۵ بعد به دست آمد که براساس آن مدل مفهومی پژوهش ارائه شد. براساس این مدل در بخش کمی مشخص شد بستر بر کارکرد اپلیکیشن های شبکه های اجتماعی تأثیر معنادار دارد (210/0). چالش ها بر کارکرد اپلیکیشن های شبکه های اجتماعی تأثیر معنادار دارد (239/0-). همچنین مشخص شد حمایت دولتی تأثیر بستر (111/0) و چالش ها (120/0-) بر کارکرد اپلیکیشن های شبکه های اجتماعی را تعدیل می کند. امنیت تأثیر بستر (116/0) و چالش ها (117/0-) بر کارکرد اپلیکیشن های شبکه های اجتماعی را تعدیل می کند.