انگیزه خدمت عمومی

مدیریت انگیزه خدمت عمومی در کارکنان سازمان های دولتی بزرگ ترین چالش مدیران بخش دولتی امروزی است زیرا فلسفه وجودی مدیریت دولتی خدمت به آحاد شهروندان در پرتو وجود کارکنان دارای انگیزه خدمت عمومی بالا است. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بدبینی سازمانی بر انگیزه خدمت عمومی، به تبیین نقش برداشت از سیاست سازمانی و ابهام هدف سازمانی به عنوان متغیرهای تعدیل گر پرداخته است. در این پژوهش با به کارگیری روش نمونه گیری تصادفی ساده،926 نفر از کارکنان سازمان های دولتیِ تابع 18 وزارتخانه کشور به عنوان نمونه انتخاب شد. برای گردآوری داده ها پرسشنامه استاندارد به کار گرفته شد که روایی و پایایی هریک از متغیرها به تأیید رسیده است. تجزیه و تحلیل داده ها با آزمون همبستگی اسپیرمن و رگرسیون مرحله ای به وسیله نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بدبینی سازمانی منجر به کاهش انگیزه خدمت عمومی می شود و برداشت منفی کارکنان از سیاست سازمان ارتباط بین بدبینی سازمانی و انگیزه خدمت عمومی را در جهت منفی تعدیل می کند. به علاوه، همراه شدن ابهام هدف سازمانی با برداشت از سیاست سازمانی این ارتباط را شدت می دهد.  

انگیزه کارکنان و مدیران بخش عمومی با انگیزه همتایان خود در بخش خصوصی متفاوت است. شناسایی مؤلفههای انگیزه خدمت عمومی در شهرداری قم بهعنوان سازمانی که بیش از 50 درصد از بودجه سالانه خود را از محل منابع غیردولتی تأمین میکند، علاوهبر ایجاد ادبیات نظری بومی، به ایجاد خدمترسانی بهتر به شهروندان منجر میشود. برای جمعآوری دادهها از مصاحبه و برای تجزیهوتحلیل آن از تکنیک تحلیل مضمونی استفاده شد. دراینراستا، با 13 نفر از مدیران و کارکنان شهرداری قم به روش نیمهساختاریافته مصاحبه شد و متون مصاحبه در سه مرحله کدگذاری توصیفی، کدگذاری تفسیری و مضامین فراگیر تجزیهوتحلیل شد. این تجزیهوتحلیل به شکلگیری 44 کد توصیفی، هشت کد تفسیری و چهار مضمون فراگیر، منجر شد. نتایج نشان داد که اعتقادات و مذهب، عدمتعلق به مادیات، احساسات درونی، ویژگیهای فردی، شایستهسالاری و عدالت، ویژگیهای شغل، توجه به منافع عمومی و بهبود جایگاه اجتماعی، باعث شکلگیری (ایجاد) انگیزه خدمت عمومی میشود.

هدف از انجام این پژوهش، واکاوی تجربه خدمت عمومی از منظر کارکنان یک سازمان دولتی است. این تحقیق به روش پژوهش کیفی و با استراتژی تحلیل مضمون انجام شده و به دنبال درک و استخراج معانی ذاتی موجود در خدمت عمومی کارکنان بوده است. جامعه این تحقیق، شامل کارکنان در حال خدمت سازمان مورد مطالعه در بازه 4 ساله اخیر بوده و برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. تعداد مشارکت کنندگان در این تحقیق 9 نفر بوده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون براون و کلارک (2006) استفاده شده است . محقق از طریق شناخت ادراک و نگرش کارکنان از پدیده خدمت عمومی به این موارد پی برد که مهم ترین انگیزه افراد برای پیوستن به سازمان، احساس مسئولیت و منفعت رسانی در قبال جامعه بود. کارکنان در بدو ورود به سازمان، رضایت کافی از سازمان داشتند اما به تدریج جایگاه شغلی آن ها باعث کاهش عملکرد و روحیه خدمت رسانی و تعهد کاری کمتر در سازمان شده بود. پژوهش حاضر نشان می داد که پدیده خدمت عمومی، جدا از این که برای کارکنان افزایش منزلت اجتماعی را به همراه داشت، یک پدیده منفی در زندگی آن ها به شمار می رود.  

در بسیاری از مطالعات جهت شناخت پیش نیازهای انگیزه خدمت عمومی، بر زمینه اجتماعی- تاریخی تمرکز شده است. این مطالعه تلاش دارد تا به بررسی نقشی که عوامل سازمانی در شکل گیری و پرورش انگیزه خدمت عمومی ایفا می کنند، بپردازد. بنابراین هدف از این تحقیق سنجش تأثیر عوامل سازمانی بر مؤلفه انگیزه خدمت عمومی می باشد. بدین منظور در یک پژوهش توصیفی- پیمایشی تعداد 159 نفر از کارکنان شهرداری منطقه 22 تهران مورد مطالعه قرار گرفته اند. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون رگرسیون چندگانه) استفاده شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که با کنترل اثر همه مؤلفه ها، تأثیر چهار متغیر استقلال کار و هویت وظیفه به عنوان مشخصه های وظیفه ای و پیچیدگی شغل و تخصص گرایی به عنوان مشخصه های دانشی بر سطح انگیزه خدمت عمومی از نظر آماری معنی دار است؛ امّا تأثیر دو متغیر اهمیت وظیفه و تنوع وظیفه قابل اهمیت نیست.

اجرای سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش نیازمند بکارگیری سبک رهبری تحول آفرین در راستای ارتقای عملکرد کارکنان این سازمان و به طور خاص عملکرد معلمان در مدارس می باشد. تحقیق حاضر به منظور بررسی تاثیر رهبری تحول آفرین بر عملکرد شغلی با نقش تعدیل کننده انگیزه خدمت عمومی در معلمان مقطع متوسطه دوم شهر سیرجان انجام شده است. روش تحقیق توصیفی و از شاخه همبستگی بوده و جامعه آماری این تحقیق عبارت است از معلمان مقطع متوسطه دوم شهرستان سیرجان که تعداد آنها در سال تحصیلی 1395- 1396 به 726 نفر بالغ می گردد. با استفاده از جدول مورگان، حجم نمونه 251 نفر به دست آمد که با روش طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از تحقیق سه پرسشنامه استاندارد سبک رهبری تحول آفرین باس و آولیو(2000)، عملکرد شغلی پاترسون(1992) و انگیزه خدمت عمومی آلونزو و لوییس(2001) استفاده شد. پایایی پرسشنامه ها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد تایید قرار گرفت. برای تعیین روایی نیز از روایی همگرا و واگرا استفاده و روایی پرسشنامه ها تایید گردید. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم-افزار Amos استفاده گردید. نتایج تجزیه وتحلیل داده ها نشان داد که انگیزه خدمت عمومی تاثیر رهبری تحول آفرین بر عملکرد شغلی معلمان را تعدیل می کند. در عین حال رهبری تحول آفرین بر عملکرد شغلی، انگیزه خدمت عمومی بر عملکرد شغلی و همچنین رهبری تحول آفرین بر انگیزه خدمت عمومی معلمان تاثیر مثبت و معناداری دارند.

هدف: هدف این پژوهش، طراحی الگوی پیشایندهای انگیزه خدمت عمومی در سازمانهای دولتی، تعیین شاخصها و بررسی صحّت مدل طراحی شده بود. روش: در این پژوهش با بهره گیری از روش آمیخته، ابتدا با رویکرد کیفی و روش تحلیل مضمون، الگوی پیشایندهای انگیزه خدمت عمومی در سازمانهای دولتی با تمرکز بر استانداری ها و دانشگاههای دولتی طراحی شد. بدین منظور، با جمع آوری ادبیات نظری و نظر مدیران عالی برخی وزارتخانه ها و نخبگان دانشگاهی در رشته مدیریت دولتی(اساتید و مدیران دانشگاههای تهران، شاهد و قم) با استفاده از ابزار مصاحبه، مدل اولیه طراحی شد. تعداد مصاحبه ها با روش نمونه گیری انتخابی هدفمند تا رسیدن به اشباع نظری، 18 مورد بود. در بخش کمّی با بهره گیری از روش تحلیل معادلات ساختاری، از طریق ابزار پرسشنامه(که بر اساس مدل اولیه طراحی شد) و توزیع آن در بین 80 نفر از مدیران سازمانها و دانشگاههای دولتی با روش نمونه گیری تصادفی، شاخصها و صحّت مدل طراحی شده، بررسی شد. یافته ها: عوامل فردی(با مضامین فرعی باورهای دینی و تمایلات ارزشی، گرایشهای اخلاقی فرد، گرایشهای ملی گرایانه در فرد، گرایشهای جمع گرایانه، متغیّرهای جمعیت شناسی، ویژگی های شخصیتی فرد و تجربه مثبت سازمانی)، عوامل سازمانی(با مضامین فرعی شایسته محوری سازمان، رهبری خادمانه در سازمان، طراحی شغل انسان گرا، فضیلت محوری سازمان ، اهداف، ارزشها و انتظارات سازمانی، جامعه گرایی سازمان) و عوامل اجتماعی(با مضامین فرعی رشد و تربیت در محیط اجتماعی مذهبی، یادگیری اجتماعی در بستر جامعه، فرهنگ خانوادگی)، پیشایندهای انگیزه خدمت عمومی در سازمانهای دولتی اند. نتیجه گیری: پیشایندهای فردی، سازمانی و فرهنگی- اجتماعی در انگیزه خدمت عمومی مؤثرند که تا حدود زیادی با نتایج کمّی و کیفی پیرامون موضوع تحقیق، همخوانی دارد.

یکی از رویکردهای جدید در حوزه مدیریت و رهبری که اهمیت آن رو به افزایش است و می تواند در برابر پیچیدگی های محیطی سازمان ها به حل مسائل بپردازد، رهبری حکمت محور است. از آنجا که حکمت به عنوان اوج قضاوت عقلانی و اخلاقی، عامل موفقیت در سازمان است، لازمه بکارگیری آن، استفاده از دانش ویژه برای زمینه ای خاص است. لذا  هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر رهبری حکمت محور بر انگیزه خدمت عمومی کارکنان با نقش میانجی مبادله رهبر - پیرو و هویت یابی سازمانی در دانشگاه زابل است. روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از نظر اجرا توصیفی- پیمایشی با رویکرد مدل سازی معادلات ساختاری می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان دانشگاه زابل به تعداد 480 نفر می باشد و نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی و مورگان برابر با 214 نفر و به روش تصادفی ساده برآورد گردید. جهت جمع آوری داده های بخش میدانی از پرسشنامه های رهبری حکمت محور  برگرفته از مدل رحمانی و همکاران(2018)، انگیزه خدمت عمومی پری(2000)، مبادله رهبر- پیرو لیدن و ماسلین(1998) و هویت یابی سازمانی میلر و همکاران(2000) استفاده گردید که روایی صوری و محتوایی ابزارها توسط صاحبنظران و روایی سازه به روش تحلیل عاملی تاییدی و پایایی ابزارها نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی مورد تایید قرار گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS 23 و Smart PLS استفاده گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که متغیرهای مبادله رهبر – پیرو و هویت یابی سازمانی در رابطه رهبری حکمت محور و انگیزه خدمت عمومی نقش میانجی دارد .

موفقیّت سازمان های دولتی تا حدی به توانایی در برانگیختن موفقیّت آمیز کارکنان و مدیران بخش دولتی در ارائه خدمات بهینه بستگی دارد. پژوهش حاضر، با هدف بهبود و تقویت انگیزه خدمت عمومی در سازمان های دولتی انجام شده است و از این رو، تأثیر سبک رهبری خدمتگزار و رهبری اصیل (به عنوان یکی از عوامل اثرگذار بر انگیزه خدمت عمومی) بر آن بررسی شده است. جامعه آماری در این پژوهش، کلیه کارکنان سازمان جهاد کشاورزی هرمزگان و سه اداره تابعه آن (اداره کل دامپزشکی هرمزگان، اداره کل شیلات هرمزگان و اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری هرمزگان) در شهر بندرعباس است . بر این اساس، از روش نمونه گیری ساده تصادفی استفاده شده است و با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران حجم نمونه 235 نفر تخمین زده شد. ابزار استفاده شده برای سنجش متغیرهای پژوهش، پرسش نامه های استاندارد مربوطه با پایایی بالای 0.8 هستند. برای آزمون فرضیه های پژوهش از نرم افزار Smart PLS 3 استفاده شد و مشخص شد که رهبری خدمتگزار و رهبری اصیل بر انگیزه خدمت عمومی تأثیر مثبت دارند. همچنین نقش تعدیل گری ساختار سازمانی در رابطه بین رهبری خدمتگزار و رهبری اصیل بر انگیزه خدمت عمومی بررسی و مشخص شد که ساختار سازمانی اثر بین این رابطه را تعدیل نمی کند. با توجه به نتایج پژوهش، رهبری اصیل و رهبری خدمتگزار در ارتقای انگیزه خدمت عمومی نقش به سزایی دارند. این سبکهای رهبری با بهبود و رشد اعتماد متقابل میان رهبر و پیروان باعث تقویت انگیزه در آن ها شده است و همین امر موجب می شود تا کارکنان در سازمان های عمومی بتوانند خدمات بهینه به جامعه ارائه دهند.

هدف: این پژوهش قصد دارد تأثیر رهبری خدمتگزار را بر رفتار کاری نوآورانه بررسی کرده و نقشی را که انگیزه خدمت عمومی و مهارت سیاسی به عنوان میانجی و تعدیلگر در رابطه بین این دو متغیر ایفا می کنند، آشکار کند. روش: در این پژوهش توصیفی جامعه آماری متشکل از کارکنان متخصص شاغل در سطوح استانی سازما ن های دولتی در سراسر ایران است. با توجه به اینکه حجم نمونه 384 نفر است، در مجموع 480 پرسش نامه بین پاسخ گویانی که به روش نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای انتخاب شدند، توزیع شده و 395 پرسش نامه جمع وریآ آوری شد. ابزار سنجش این پژوهش چهار پرسش نامه استاندارد بودند که روایی و پایایی آنها در آزمون های انجام شده به تأیید رسید. یافته ها: نتایج مدل یابی معادله های ساختاری نشان داد که رهبری خدمتگزار بر انگیزه خدمت عمومی و رفتار کاری نوآورانه اثر مثبت و مستقیم دارد. به علاوه، نقش انگیزه خدمت عمومی به عنوان میانجی و نقش مهارت سیاسی به عنوان تعدیلگر، در رابطه بین رهبری خدمتگزار و رفتار کاری نوآورانه به تأیید رسید. نتیجه گیری: این پژوهش علاوه بر برخی نوآوری در توسعه تئوری، برای بخش دولتی ایران برخی دستاوردهای کاربردی دارد. از جنبه کاربردی، این پژوهش، شناختی از وضعیت متغیرهای پژوهش و روابط بین آنها ارائه کرده است که می توان آن را مبنای برنامه ریزی مدیران سطح عالی برای افزایش سطح رفتار کاری نوآورانه کارکنان در سازما ن های دولتی ایران قرار داد. مبتنی بر یافته ها، در این برنامه ریزی باید به صورت هم زمان ارتقای سطح مهارت سیاسی کارکنان و افزایش سطح اجرای مؤلفه های رهبری خدمتگزار توسط مدیران مد نظر باشد.

مفهوم انگیزش کارکنان و توجه به عواملی که باعث ایحاد انگیزه می گردد از جمله مهمترین موضوعاتی است که در بهره وری نیروی انسانی مطرح می باشد. انگیزش کارمندان دولت، مدت هاست که از موضوعات جذاب بوده است. این تحقیق با هدف تبیین مدل و بررسی رابطه بین عوامل سازمانی (شفافیت اهداف، رهبری تحول آفرین، ویژگی های شغلی) و غیرسازمانی (جامعه پذیری دینی، جامعه پذیری خانواده، ویژگی های شخصیتی، ایدئولوژی سیاسی، شناسایی حرفه ای و ویژگی های جمعیت شناختی) با انگیزه خدمات عمومی (دولتی) صورت پذیرفت. تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و به روش توصیفی–همبستگی انجام شده است. حجم نمونه شامل 324 نفر از کارکنان شهرداری های استان خراسان رضوی بوده که به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای برگزیده شده اند. داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه های ترکیبی انگیزه خدمت عمومی، عوامل سازمانی  و عوامل غیرسازمانی گردآوری شد و ضریب پایایی (αکرونباخ) برای پرسشنامه ها به ترتیب 822/0، 815/0 و 795/0 به دست آمد و به منظور اطمینان از تناسب شاخص ها با مؤلفه ها (بررسی روایی) از آزمون خبرگی و تحلیل عاملی اکتشافی و جهت تجزیه و تحلیل داده ها از مدلسازی معادلات ساختاری استفاده گردید. داده ها با نرم افزارهای "اس پی اس اس" و "آموس" تجزیه و تحلیل شد. نتایج تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین شاخص های سازمانی و غیرسازمانی با انگیزش خدمت عمومی کارکنان وجود دارد و روابط در مدل تحقیق تایید شد و در پایان بر اساس یافته های تحقیق، پیشنهادهایی نیز ارائه گردید

مقدمه و هدف: بهره گیری از کارکنانی که دارای روحیه خدمت به جامعه و برخوردار از انگیزه خدمت عمومی اند می تواند نقش مهمی در کارآمدی و اثربخشی خدمات عمومی داشته باشد. لذا هدف از این مطالعه تحلیل تاثیر انگیزه خدمت عمومی و حمایت همکاران بر رفتار شهروندی میان فردی از طریق ظرفیت ماموریت و تعهد سازمانی است.روش شناسی: روش پژوهش در این تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است که از روش مدل یابی معادلات ساختاری برای آزمون فرضیات و برازش م دل اس تفاده می کند. نمونه آماری پژوهش، شامل151 نفر از کارمندان سازمان آموزش و پرورش شهرستان جیرفت است که با استفاده از روش سرشماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه استاندارد است که روایی صوری و محتوایی آن با نظرخواهی از استادان فن و بکارگیری پرسشنامه استاندارد و روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی و نیز پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS22 و AMOS22  استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که انگیزه خدمت عمومی و حمایت همکار از طریق میانجی گری متغیرهای ظرفیت مأموریت و تعهد سازمانی بر رفتار شهروندی میان فردی اثر غیرمستقیم دارند. نتیجه گیری: پیشنهاد می شود سازمان های دولتی مانند آموزش و پرورش در فرایند برنامه ریزی و مدیریت منابع انسانی خود به ویژه سازوکارهای لازم برای انجام فعالیت های فرانقش و داوطلبانه به منظور استفاده بیشتر از کارکنان با انگیزه خدمات عمومی در جهت افزایش کارایی و اثربخشی خدمات و رضایت بیشتر ارباب رجوع استفاده کند. علاوه بر این سازمان های دولتی باید شرایطی را فراهم سازند تا کارکنان از طریق تعامل و همکاری متقابل و حمایت از یکدیگر، رفتار شهروندی را در سازمان خود تقویت بخشند و در نهایت با افزایش تعهد کارکنان، ظرفیت آنان را در جهت خدمات بهتر به ارباب رجوع بهبود بخشند.

هدف: هدف غایی از اجرای این پژوهش که بر راهبرد ترکیبی مبتنی است، طراحی، واکاوی و سنجش مدل فرهنگ خدمت عمومی است. روش: در مرحله نخست، به اتکای تحلیل مصاحبه های عمیق صورت گرفته با 18 نفر از خبرگان، مدیران و کارشناسان مرتبط با موضوع پژوهش و همچنین، بررسی ادبیات پژوهش، به کمک روش تحلیل مضمون، مؤلفه های مدل فرهنگ خدمت عمومی شناسایی شد؛ سپس مؤلفه های شناسایی شده، در قالب سه تم اصلی، بیست وشش تم فرعی و 201 کد مفهومی استخراج شدند. پرسش نامه مربوط به مؤلفه های فرهنگ خدمت عمومی، برای سنجش وضعیت فعلی و رتبه بندی آن ها، بین 392 نفر از کارکنان بخش دولتی و خصوصی توزیع شد. یافته ها: از نظر پاسخ دهندگان در مؤلفه مربوط به انگیزه خدمت عمومی، فقط تم دل سوزی؛ در مؤلفه ارزش ها و اخلاق خدمت عمومی، چهار تم ادب، نزاکت و نجابت، خیرخواهی، مردم نوازی، خدامحوری و در مؤلفه نماد خدمت عمومی، فقط تم ظاهر و پوشش افراد در وضعیت فعلی، امتیازی بیشتر از میانگین کسب کردند. امتیاز سایر تم های هر سه مؤلفه کمتر از میانگین بود. در نهایت با استفاده از داده های جمع آوری شده، تم های مربوط به هریک از مؤلفه ها رتبه بندی شد. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش نشان داد که از نظر پاسخ دهندگان مؤلفه های فرهنگ خدمت عمومی خوب در بین کارکنان و سازمان های عمومی بسیار ضعیف است و نشان می دهد سازمان هایی که مسئولیت اجرای سیاست ها، تصمیم ها و مقررات بخش عمومی را برعهده دارند، در ارائه خدمات مؤثر ناکام بوده اند.