مدیریت سازمان های دولتی

مبهم بودن معنای شایستگی که یکی از مفاهیم اساسی در مدیریت منابع انسانی به شمار می رود به عنوان یک مسئله چالش بر انگیز، توسط بسیاری از صاحب نظران این عرصه مطرح شده است. این مقاله سعی دارد ضمن پرداختن به این مسئله، از ابهام موجود در این مفهوم کاسته و در جهت شفاف سازی آن گام بردارد. بدین منظور رویکرد تحلیل مفهومی ، ارائه شده توسط سودابی (2010)، مبنای پژوهش قرار گرفت. بر اساس این رویکرد، با انجام چهار عملیات بر روی یک مفهوم، می توان آن را شفاف ساخت؛ 1. ارائه تعریفی مناسب از مفهوم، 2. تحلیل حدود زمانی، مکانی و ارزشی مفهوم، 3. بررسی رابطه مفهوم مورد نظر با مفاهیم نزدیک به آن و تمییز مرز آن مفهوم با مفاهیم دیگر و در نهایت، 4. تحلیل و نمایش انسجام منطقی آن مفهوم و نحوه به کارگیری آن در چارچوب های نظری مرتبط. با مبنا قرار دادن این روش تحلیل مفهومی، در این مقاله نخست تلاش های صورت گرفته برای شفاف سازی مفهوم شایستگی مورد بررسی و سپس این مفهوم از منظر هر یک از ارکان چهارگانه شفافیت مفهومی مورد تحلیل قرار گرفت و در انتها مدلی مفهومی بر اساس تحلیل های صورت گرفته ارائه شد.

دیدگاه پیروان راجع به ابعاد نوعی نقش خود که همان نظریه های ضمنی پیروی پیروان محسوب و تحت عنوان «پروتوتایپ ها و آنتی پروتوتایپ های نقش پیروی»خوانده می شود، از جمله عواملی است که بامبادله رهبر- پیرو رابطه دارد. اما با توجه به این که نظریه های ضمنی پیروی کمتر مورد توجه قرار گرفته است، رابطه آنها با مبادله رهبر- پیرو نیز ناشناخته مانده است. لذا هدف از مطالعه حاضر، بررسی اثر مبادله رهبر-پیروبرابعاد پروتوتایپی و آنتی پروتوتایپی نقش پیروی است. برای این منظور، اثر مبادله رهبر-پیرو بر هفده مقوله پروتوتایپی در قالب پنج مولفه و یک مولفه آنتی پروتوتایپی، از طریق پرسشنامه های محقق ساخته و استاندارد، در میان 166 تن از کارکنان سازمان های بزرگ شهر مشهد مورد بررسی، و داده های بدست آمده به روش تحلیل مسیر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که مبادله رهبر-پیرو بر ابعاد پروتوتایپی نقش پیروی اثرگذار است، اما اثرگذاری این متغیربر آنتی پروتوتایپ پیروی که با عنوان «نابهنجاری نقش پیروی» خوانده می شود، به تایید نرسید.

با توجه به رشد تحقیقات در حوزة علوم انسانی و اجتماعی که تسلط بر تمام ابعاد یک مسئله تا حد زیادی امکان پذیر نیست؛ بنابراین به انجام تحقیقات ترکیبی روی آورده اند که عصاره تحقیقات موجود در یک موضوع خاص را به روشی منظم برای آنها فراهم می کند.   هدف از پژوهش حاضر، به کارگیری استراتژی فراتحلیل به منظور تحلیل و ترکیب نتایج مطالعات صورت گرفته پیرامون ارتباط ادراک عدالت سازمانی و فرهنگ کار است. به منظور انجام فراتحلیل حاضر، 20 پژوهش مرتبط که در سال ها 1395-1385 و با هدف ارزیابی ارتباط میان ادراک عدالت سازمانی و فرهنگ کار انجام و در نشریات معتبر داخلی به چاپ رسیده بودند، انتخاب شدند، پژوهش های منتخب به روش پیمایشی و با به کارگیری ابزار پرسشنامه در جوامع آماری متفاوت و برحسب سنجه های پایا به انجام رسیده اند، در گام نخستِ ارزیابی، مفروضات همگنی و سوگیری انتشار، مورد بررسی قرار گرفتند که یافته ها حکایت از ناهمگنی اندازه اثر و عدم سو گیری انتشار مطالعات مورد بررسی داشت. در مرحله دوم، ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل کنندگی متغیّر جنسیت و جامعه آماری با استفاده از نرم افزار CMA2 مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها نشان دادند اندازه اثر عدالت سازمانی و فرهنگ کار معادل 574/0 است که برحسب نظام تفسیری کوهن، این میزان تأثیر در حد بالا ارزیابی می شود. همچنین با در نظر گرفتن جنسیت و محیط کار به عنوان متغیّر تعدیل کننده، ضریب برای مردان (597/0) بالاتر از زنان (498/0) و محیط غیردانشگاهی (673/0) بالاتر از محیط دانشگاهی (381/0) ارزیابی شدند.

مدیران شرکت های دولتی دارای افق تصمیم گیری کوتاه مدت می باشند، لذا تلاش می نمایند تا به هر طریق ممکن از جمله دست کاری و مدیریت سود، عملکرد دوره جاری و در نتیجه پاداش خود را افزایش دهند. علاوه بر این روابط و نفوذ سیاسی نه تنها بر وضعیت مالی بنگاه های اقتصادی تأثیر می گذارد، بلکه انگیزه های مدیران را نیز در ارتباط با مدیریت سود تحت تأثیر قرار می دهد و سبب ایجاد تفاوت های چشمگیر در سیاست های مالیاتی و کیفیت گزارشگری شرکت ها می شود. هدف از تحقیق حاضر تعیین اثر مالکیت دولتی و ارتباطات سیاسی بر کیفیت گزارشگری مالی و اجتناب مالیاتی شرکت ها هست. داده های تحقیق حاضر با استفاده از اطلاعات مالی 106 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1389 تا 1394 جمع آوری شده است و برای تجزیه وتحلیل داده ها از الگوی رگرسیون خطی چند متغیّره با استفاده از داده های ترکیبی استفاده شده است. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که مالکیت دولتی و ارتباطات سیاسی اثر منفی و معناداری بر کیفیت گزارشگری مالی دارد و زمانی که درصد مالکیت دولت و یا ارتباطات سیاسی در شرکت ها افزایش می یابد، کیفیت گزارشگری شرکت ها کاهش می یابد، همچنین نتایج نشان داد که مالکیت دولتی اثر معناداری بر اجتناب مالیاتی شرکت ها ندارد، اما ارتباطات سیاسی اثر مثبت و معناداری بر اجتناب مالیاتی دارد.

در سازمان های  امروزی تاکید می شود  که  منابع  انسانی  ارزش  راهبردی  دارد  و  سازمان  را  از  دیگر  رقبایش متمایز  می کند؛ یعنی می توان  مهارت ها و  توانمندی های  افراد  یک  سازمان  و  چگونگی  به  کارگیری آن ها  را  به  منزله  عامل  مهم  مزیت  رقابتی  آن،  به  حساب  آورد. د ر این امتداد تاکید می شود که جذب و استخدام اثربخش  در سازمان ها،  امری اساسی و  راهبردی است. از  جمله  تحولاتی  که  در  دهه های  اخیر،  در  ارتباط  با  جذب  نیروی  انسانی با  هدف  افزایش  کارایی  و  موثرتر  شدن  فرایند آن  پیش  آمده  است،  استفاده  از  رویکرد برون سپاری  فرایند جذب  نیروی  انسانی است. برون سپاری  فرایند  جذب نوعی برون سپاری  فرایند  کسب  و  کار است. هدف  اساسی  این  پژوهش،  بررسی مزایا و معایب برون سپاری فرایند جذب منابع انسانی است. جهت  بررسی  این  موضوع از  روش  تحقیق  کیفی  استفاده  شد و  نتایج  حاصل  از 12 مصاحبه  با 7 مدیر و 5 کارشناس  در شرکت  ارتباطات سیار همراه  اول،  نشان می دهد که برون سپاری  فرایند  جذب  منابع انسانی علاوه  بر قوت ها،  محدودیت ها و مشکلاتی که به طور نسبتا گسترده ای در ادبیات دانشگاهی مورد بحث قرار گرفته است،  مزایا و معایب  دیگری نیز به دنبال دارد که در این پژوهش مطرح شده است. در نهایت یافته های این پژوهش نشان دهنده 8 تم اصلی است که 4 تم  مربوط به مزایا و 4 تم دیگر، بیان کننده معایب برون سپاری فرایند جذب منابع انسانی است.

سند راهبردی توسعه فناوری نانوی ایران که خط مشی گذاری این حوزه را در افق چشم انداز 1404 در بر دارد، با تلاش های ستاد ویژه توسعه فناوری نانودر س ال 1384تص ویب ش د. ای ن س ند ش امل 53 برنامه اجرایی است که سازمان های مختلف به عنوان متولی، مس ئولیت اج رای ه ر برنام ه را برعه ده دارند. از طرفی مسئله خط مشی گذاری تجاری سازی فناوری نانو جزء مسائل پیچیده و غیر ساختار یافته است و ذی نفعان مختلفی در آن دخالت دارند. با توجه به پیچیدگی مسئله خط مشی گذاری تجاری سازی فناوری نانو و همچنین نقش عامل انسانی درآن، از رویکرد متدولوژی سیستم های نرم استفاده شده است. در این پژوهش با استفاده از رویکرد مذکور، مسئله ساختار نیافته یعنی خط مشی گذاری تجاری سازی فناوری نانو تبیین شده و سپس با تعیین حدود آن، تصویر گویای بازیگران مختلف سیستم و منافع آن ها ترسیم شده است. در مرحله سوم جهت تبیین تعریف ریشه ای خط مشی گذاری تجاری سازی فناوری نانو از رویکرد CATWOE استفاده شده و در مرحله چهارم، یک مدل مفهومی از فعالیت ها، با استفاده از تعریف ریشه ای ارائه شده است. در مرحله پنجم، مدل توسعه داده شده با دنیای واقعی مقایسه گردیده است. در مرحله ششم، تغییرات مطلوب و امکان پذیر جهت بهبود و توسعه سیستم واقعی شناسایی شده و در نهایت در مرحله هفتم، برنامه هایی جهت عملیاتی سازی تغییرات پیشنهاد شده، به مسئولین و ذی نفعان درگیر در شرایط مسئله ارائه شده است تا موجب بهبود کارکرد سیستم و درنهایت افزایش اثربخشی فرآیند خط مشی گذاری تجاری سازی فناوری نانو شود.

هدف از این تحقیق بررسی نقش فرهنگ سازمانی در ارتقای تفکر انتقادی است تا با بررسی و تحلیل ارتباط بین این متغیرها بتوان مدل مناسب را در جهت ارتقای تفکر انتقادی اعضای  هیئت علمی ارائه کرد. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش ترکیبی از روش کیفی  و کمی استفاده شده است. از نظر نوع داده ها توصیفی و روش گردآوری داده ها دلفی/ پیمایشی می باشد که در جامعه آماری سی نفره از خبرگان دانشگاه های کشور و 320  نفری اعضای هیئت علمی شمال غرب کشور، صورت گرفته است. بر اساس نتایج به دست آمده با استفاده از مبانی نظری تحقیق و نظرات خبرگان، فرهنگ سازمانی مناسب جهت ارتقای تفکر انتقادی از 9 بعد، 42 مؤلفه و 75 گویه تشکیل می شود. نتایج تحقیق بیانگر آن است که  بعد فرهنگ برنامه ریزی تأثیر معکوس در ارتقای تفکر انتقادی دارد، همچنین نتایج تحقیق بیانگر این است که فرهنگ غالب سازمانی در دانشگاهها فرهنگ علمی می باشد ولی فرهنگ فوق  در وضعیت فعلی اثر معکوس در ارتقای تفکر انتقادی دارد. این نتیجه با در نظر گرفتن این موضوع که نمره تفکر انتقادی اعضای هیئت علمی پایین تر از حالت متوسط می باشد، دارای همخوانی می باشد.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر اخلاق حرفه ای مدیران بر صیانت از حقوق انسانی است. این پژوهش بر حسب هدف کاربردی و بر اساس شیوه گردآوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه مدیران دانشگاههای دولتی منطقه شمال غرب کشور بوده که تعداد آنها 312 نفر می باشد. حجم نمونه آماری بر اساس فرمول کوکران 172 نفر تعیین گردید و جهت نمونه گیری از روش تصادفی طبقه ای استفاده شد. پرسشنامه های استاندارد اخلاق حرفه ای کادورز و صیانت از کرامت سازمانی جمع آوری گردید. به منظور بررسی روابط و تاثیر گذاری متغیرها در الگوی مفهومی از آزمون کلموگروف اسمیرنف و رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می دهد که اخلاق حرفه ای مدیران و ابعاد آن: مسئولیت پذیری، برتری جویی، صادق بودن، احترام به دیگران، رعایت ارزشها، رعایت عدالت و انصاف، تعهد، احساس همدردی با دیگران و وفاداری بر صیانت از حقوق انسانی تاثیر گذار است. همچنین نتایج نشان داد که بعد رقابت طلبی اخلاق حرفه ای مدیران بر صیانت از حقوق انسانی بی تاثیر است. نتایج آزمون فریدمن نیز نشان داد که از بین ابعاد اخلاق حرفه ای مدیران، بعد رعایت عدالت و انصاف از لحاظ تاثیر گذاری بر صیانت از حقوق انسانی رتبه اول را به خود اختصاص داده است.