درخت حوزه‌های تخصصی

علوم اسلامی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی ادبیات عرب تاریخ اسلام و سیره تصوف و عرفان اسلامی تفسیر و علوم قرآن حدیث و علوم حدیث علوم غریبه فقه و اصول گروه های ویژه منطق، فلسفه و کلام اسلامی
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۰۱ تا ۴۲۰ مورد از کل ۷۵٬۸۹۳ مورد.
۴۰۱.

امکان سنجی جرم انگاری ترک غیرموجه زندگی مشترک ازسوی زوج(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق خانواده (ندای صادق) سال ۲۹ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۸۰ 261 - 280

کلیدواژه‌ها: ترک زندگی مشترک تعزیر جرم انگاری عسروحرج نشوز زوج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۷۹
ترک غیرموجه زندگی مشترک ازسوی زوج می تواند تحکیم خانواده را تهدید کند و موجبات عسروحرج زوجه را فراهم آورد. یکی از راه هایی که امکان پیشگیری از اقدامات این چنینی را در جامعه فراهم می آورد، جرم انگاری در این حوزه است. نظر به خلأ قانونی موجود در این زمینه، در این مقاله به دنبال بررسی امکان سنجی جرم انگاری ترک غیرموجه زندگی مشترک ازسوی زوج هستیم و اینکه در چه صورتی و تحت چه عنوانی امکان جرم انگاری وجود دارد؟ نظر به اینکه ترک غیرموجه زندگی زناشویی باعث عدم رعایت حقوق واجب زوجه می شود، بنابر کتب فقهی، حکم به نشوز زوج داده شده است؛ دراین صورت، زوجه زوج را به بازگشت به زندگی نصیحت می کند و چنانچه نصیحت مفید واقع نشود، به حاکم رجوع می کند. قاضی در ابتدا زوج را از این اقدام نهی می کند، اگر نهی نتیجه ای به دنبال نداشته باشد، قاضی می تواند بنابر مصلحت و شرایط، زوج را تعزیر کند و درنهایت اگر تعزیر نیز کارگشا نبود، نوبت به طلاق می رسد؛ درحالی که در حقوق ایران ابتدا حکم اجبار به طلاق و در آخر طلاق قضایی مقرر شده است.
۴۰۲.

گونه شناسی و بررسی کمّی کاربست مفهوم «جاهلیت» در بیانات معصومان (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۹۷) 7 - 41

کلیدواژه‌ها: روایات معصومان جاهلیت عصر جاهلیت حجاز

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶ تعداد دانلود : ۳۸
واژه «جاهلیت»، مهم ترین و بارزترین اصطلاحی است که در یادکرد ساختار اجتماعی و ویژگی های رفتاری، اخلاقی و اعتقادی مردم منطقه حجاز در سالیان پیش از ظهور اسلام، به کار رفته است. مرور منابع حدیثی شیعه، نشان می دهد که معصومان:نیز در بیانات خود از این واژه در موضوعات متعدد و در مصادیق گوناگون استفاده کرده اند. در مقاله پیش رو، ابتدا به گونه شناسی و سپس به بررسی کمّی و تطبیقی اخبار دسته بندی شده، اشاره شده و رهاورد آن در جهت دستیابی به چارچوب اجمالی اندیشه معصومان:درباره عصر جاهلیت و بازخوانی مصادیق و چگونگی یادکرد از دوره جاهلیت، مورد استفاده قرارگرفته است. نتایج تحقیق، نشان دهنده همسو بودن دیدگاه معصومان:با یکدیگر درباره عصر جاهلیت است؛ بااین تفاوت که این اصطلاح، از سوی هریک از معصومان:متناسب با اهداف متفاوت به کار رفته است و کم شمار یا پُرشمار بودن کاربرد آن در دوره های مختلف و نیز درنگ در تنوع موضوعات و مصادیق آن، می تواند زوایای تازه ای درباره نگاه معصومان:نسبت به مفهوم جاهلیت را آشکار نماید.
۴۰۳.

مناسبات سیاسی- اجتماعی ایرانیان یمن (ابناء) در سه قرن نخست هجری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۹۷) 101 - 118

کلیدواژه‌ها: ایران پیش از اسلام یمن ابناء زیدیه تاریخ تشیع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷ تعداد دانلود : ۳۸
یکی از موضوعات شایسته پژوهش در تاریخ روابط ایرانیان با اسلام، مناسبات سیاسی و اجتماعی ایرانیان با یمنی ها و نقش آنان در شکل گیری حکومت زیدیه در آن سرزمین است. زیدیه به عنوان یک فرقه شیعی، در اوایل قرن دوم هجری در دوران امویان پدیدار شد. قبل از ورود اسلام به یمن، خسرو اوّل (570 628م)، لشکری را به درخواست سیف بن ذی یزن، حاکم یمن، به آن سرزمین اعزام نمود. این سپاه، به فرماندهی وَهَرز دیلمی، پس از جنگ با احباش و اخراج آنان از یمن، در همان خطه استقرار یافتند. این اقلیت ایرانی که به «ابناء» شهرت یافتند، توانستند حاکمان مطلق آن نواحی شوند. در سال ششم هجری، یکی از والیان ایرانی یمن به نام «باذان»، به اسلام گروید و به دنبال اسلام آوردن وی، گروه زیادی از ایرانیان و قبایل صنعاء، بدون جنگ و خونریزیاسلام آوردند. این مقاله، با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتنی بر وصف و تحلیل، در پی آن است که نقش ایرانیان در حکومت زیدیه یمن و مناسبات ایشان با این حکومت را از آغاز تا قرن سوم هجری بکاود. یافته های پژوهش، نشان می دهد که ایرانیان در تشکیل حکومت زیدیه، نقش مهمی داشتند و این عمل، به نوعی واکنش در مقابل خلافت اسلامی نیز بود. همچنین، بزرگ ترین خدمتی که ابناء در حقّ اسلام انجام دادند، سرکوب اهل رده و سایر فتنه هایی بود که جامعه اسلامی در آن روزگار بدان دچار شده بود .
۴۰۴.

شاخصه های فرهنگ عرب جاهلی و پیوند بین آنها از منظر قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۵ تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۹۸) 7 - 42

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم رسول خدا فرهنگ عصر جاهلی فرهنگ قبیلگی تاریخ صدر اسلام

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۰
کنش ها و رفتارهای هر جامعه، در پرتو فرهنگ آن جامعه معنا می یابد و فهم درست اندیشه ها، رفتارها و رویدادهای هر جامعه ای، در گروی توجه به فرهنگ حاکم بر آن جامعه است. فرهنگ جامعه جاهلی نیز اثری مستقیم بر رفتارهای عرب ها داشت و می توان گفت ریشه برخی اختلافات مسلمانان، مانند وقایع بعد از رحلت پیامبر، به فرهنگ قبیلگی عرب بازمانده از عصر جاهلی برمی گردد. این پژوهش، شاخصه های اصلی فرهنگ عرب جاهلی و عناصر تشکیل دهنده آنها و رابطه بین شاخصه ها را به روش وصفی تحلیلی از منظر قرآن کریم مورد بررسی قرار داده است. یافته های این پژوهش، حکایت از آن دارد که شاخصه های فرهنگ عرب جاهلی از منظر قرآن کریم، در سه نظام: فکری، ارزشی و رفتاری قابل دسته بندی است و نظام فکری و ارزشی عرب جاهلی، رابطه ای دوسویه داشتند و آن دو، نظام رفتاری ویژه ای را به وجود آوردند. در نگاه قرآن، عناصر نظام فکری عصر جاهلی، مبنایی خرافه گرایانه و عناصر نظام ارزشی آن دوره، مبنایی خرافی و مادی گرایانه داشت و عناصر نظام رفتاری که برآمده از دو نظام فکری و ارزشی بود، نیز اغلب با ویژگی مادی گرایانه شناخته می شد. 
۴۰۵.

تبیین تاریخی انحراف فارس بن حاتم قزوینی و دستور ترور او توسط امام هادی (ع)(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۹۹) 89 - 122

کلیدواژه‌ها: امام هادی فارس بن حاتم قزوینی غلو ترور اصحاب امام هادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۵۷
ارس بن حاتم قزوینی، از وکیلان مورد اعتماد امام هادی بود که دچار انحراف هایی گردید. نوع و میزان انحراف او و نیز چگونگی برخورد امام هادی با او، نیازمند پژوهش جدیدی می باشد. پژوهش پیش رو، با هدف کشف چگونگی انحراف فارس بن حاتم قزوینی و واکاوی تاریخی مراحل برخورد امام هادی با او نوشته شده و می کوشد نقطه آغاز انحراف او، نوع انحراف وی و فعالیت های انحرافی اش را مورد بررسی قرار دهد و چگونگی برخورد امام هادی با او را به ترتیب زمانی تحلیل و تبیین کند.نتیجه این پژوهش، نشان می دهد که فارس بن حاتم قزوینی پس از انحرافات مالی با کمک و همراهی برخی منسوبان امام هادی، به انحرافات اعتقادی روی آورده است؛ ولی ترور او به دستور امام هادی قابل اثبات نمی باشد و آنچه از منابع تاریخی به دست می آید، این است که امام شیعیان را به لعن او و دوری از وی فرا خوانده است
۴۰۶.

پویش فرهنگی شعوبیّه با محوریت برجسته سازی و برساخت روایات(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: تاریخ اسلام سال ۲۵ پاییز ۱۴۰۳ شماره ۳ (پیاپی ۹۹) 123 - 142

کلیدواژه‌ها: شعوبیه امویان ایرانیان نژاد عرب منازعات قومی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰ تعداد دانلود : ۴۰
با تسلط دودمان بنی امیه بر نظام سیاسی اسلام، تفکر برتری عرب بر عجم رواج یافت. گسترش روایاتی با مضمون برتری نژادی عرب ها از سوی اخباریون وابسته به خلافت، واکنش نومسلمانان، به ویژه طرف داران جنبش شعوبیّه را در پی داشت و اهل تسویه با هدف احراز و بازسازی فرهنگ ملی، منطبق با جوهره اسلام راستین، از راه برجسته سازی و گاه برساخت روایات، به نفی پان عربیسم اموی مبادرت کردند.این پژوهش با تکیه بر روش وصفی تحلیلی، آهنگ آن دارد تا چرایی و چگونگی واکنش نهضت شعوبیّه به رویکرد امویان را بررسی کند. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که در دوره اموی به دلیل سیطره خفقان آور نظام سیاسی، شعوبیّه نخست در چالشی تساوی خواهانه برای نفی برتری عرب و کسب هویت ملی مستقل، دست به برجسته سازی و گاه ساخت روایات زدند و سپس، قلمروی این پویش فرهنگی به عرصه های دیگر در حوزه: ادبیات، تاریخ، تفسیر، عرفان و مانند آن گسترش یافت
۴۰۷.

مطالعه تطبیقی تعارض قوانین مرتبط با نکاح در نظام های حقوقی ایران و عراق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ ویژه نامه ۱۴۰۳ شماره ۵ 685 - 702

کلیدواژه‌ها: تعارض قوانین نکاح ازدواج مختلط احوال شخصیه حقوق ایران حقوق عراق

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱ تعداد دانلود : ۲۱
 زمینه و هدف: در زمینه تعارض قوانین مرتبط با نکاح، روش هایی متفاوت پیش بینى گردیده است. هدف مقاله حاضر بررسی تطبیقی تعارض قوانین مرتبط با نکاح در نظام های حقوقی ایران و عراق است. مواد و روش ها: مقاله حاضر نظری و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. مواد و داده ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده ها استفاده شده است. ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است. یافته ها: حقوق موضوعه کشورهای ایران و عراق، تعارض قوانین مرتبط با نکاح را تابع قانون دولت متبوع آن ها قرار داده است. بر اساس حقوق عراق تعارض قوانین در نکاح، بسته به هر تعارضی، در موارد متعددی ظاهر می شود، ممکن است در انعقاد یا پس از آن ظاهر شود. بنابراین تعارض قوانین در نکاح مختلط تنها در صورتی ظاهر نمی شود که این رابطه موضوع یک رابطه باشد و رسیدگی به آن در دادگاه ها مطرح می شود؛ بلکه از لحظه ای که رابطه حقوقی در آن ایجاد می شود، وجود دارد. زیرا پیدایش این رابطه در منشأ خود مستلزم تعیین قانونی حاکم بر وضعیت آن از نظر شکل و ماهیت است و تعریف آن ایجاد می کند. نتیجه: مبحث تعارض بین قوانین ملى، در محاکمی مطرح مى گردد که قوانین مرتبط با نکاح افراد را تابع قانون دولت متبوع شخص محسوب می نمایند؛ اثر مقوله تابعیت در اثر ازدواج و اثر آن بر مقوله تابعیت نیز در کشورهایى مطرح مى گردد که احوال شخصیه اشخاص تابع قانون دولت متبوع آن ها می باشد.
۴۰۸.

حجم آثار علمی اثرگذار حوزه علمیه قم در زمینه علوم قرآن در سده اخیر(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: قرآن شناخت سال ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۱ (پیاپی ۳۲) 91 - 110

کلیدواژه‌ها: کتاب های جامع علوم قرآن تک نگاری های علوم قرآن مکاتب تفسیری جریان های تفسیری موضوعات علوم قرآن آثار اثرگذار علوم قرآنی حوزه علمیه قم سده چهاردهم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵ تعداد دانلود : ۵۲
«علوم قرآن» دانشی است که عوارض ذاتی و اختصاصی قرآن را بررسی می کند. در این مقاله آثار علمی اثرگذار حوزه علمیه قم در زمینه علوم قرآن در سده چهاردهم شمسی با روش توصیفی تحلیلی معرفی و بررسی شده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که اندیشمندان و دانشوران حوزه علمیه قم در سده اخیر، به ویژه بعد از انقلاب اسلامی ایران، پژوهش های شایان توجهی را در موضوعات و مباحث علوم قرآن رقم زده اند. این آثار را می توان به چهار دسته تقسیم کرد: 1. تحقیقات اندیشمندان دانش های اصول، فقه و کلام در ارتباط با مسائل مرتبط با علوم قرآن؛ 2. مباحث علوم قرآنی موجود در مقدمه برخی از تفاسیر یا در لابه لای مطالب تفسیری آنها، مانند مقدمه تفسیر المیزان و مقدمه تفسیر تسنیم و نیز برخی مطالب درون این دو تفسیر؛ 3. کتاب های مستقل مشتمل بر مباحث اساسی یا مهم علوم قرآن. از این دسته، کتاب های قرآن در اسلام، التمهید فی علوم القرآن، قرآن شناسی، مدخل التفسیر، تاریخ و علوم قرآن، آراء حول القرآن و القرآن الکریم و روایات المدرستین را باید یاد کرد؛ 4. تک نگاری های خاص یا موضوعی در زمینه علوم قرآن. کتاب های المفسرون حیاتهم و منهجهم، روش شناسی تفسیر قرآن، مکاتب تفسیری، تاریخ تفسیر قرآن، آسیب شناسی جریان های تفسیری را در این دسته می توان قرار داد.
۴۰۹.

نقش سلامت معنوی و انعطاف پذیری شناختی در سازگاری عاطفی نوجوانان بدسرپرست و بی سرپرست(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

نویسنده:
منبع: پژوهش در دین و سلامت دوره ۱۰ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱ 122-134
حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱ تعداد دانلود : ۷۹
سابقه و هدف: بررسی عوامل مؤثر در سازگاری عاطفی نوجوانان بدسرپرست و بی سرپرست به دلیل مشکلاتشان ضروری است؛ بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش سلامت معنوی و انعطاف پذیری شناختی در سازگاری عاطفی نوجوانان بد سرپرست و بی سرپرست انجام شده است. روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی - همبستگی است. جامعه پژوهش تمامی نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست 13 تا 18 ساله تحت پوشش مراکز بهزیستی شهر بجنورد (مرکز دخترانه هلیا و مرکز زمین احسان) در سال تحصیلی 1402-1401 بودند که به روش نمونه گیری سرشماری تعداد 120 نفر نمونه پژوهش در نظر گرفته شدند و به پرسش نامه های سلامت معنوی پالوتزین و الیسون، انعطاف پذیری شناختی دنیس و وندروال و سازگاری هیجانی سینها و سینگ پاسخ دادند. در تحلیل داده ها از آزمون همبستگی پیرسون و روش تحلیل رگرسیون چندگانه با نرم افزار SPSS نسخه 25 استفاده شد. در این پژوهش همه موارد اخلاقی رعایت شده است و مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: نتایج نشان داد رابطه بین سلامت معنوی (587/0=r) و انعطاف پذیری شناختی (599/0=r) با سازگاری عاطفی مثبت و معنی دار بود (01/0>P). همچنین نتایج رگرسیون نشان داد که سلامت معنوی ۶/۳۳% و انعطاف پذیری شناختی ۳/۳۷% از واریانس سازگاری عاطفی را تبیین کرده است. نتیجه گیری: بر اساس یافته های به دست آمده، تقویت سلامت معنوی و انعطاف پذیری شناختی نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست در تقویت سازگاری عاطفی آنان مؤثر خواهد بود؛ تأثیر بنیادین سلامت معنوی به عنوان یکی از منابع اصلی هویت ساز و هویت بخش در جامعه به ویژه در جامعه ای دینی مانند ایران نقش بسیار مهمی خواهد داشت.
۴۱۰.

أثر السياق في توجية الدلالة القرآنية عند الشيخ حيدر حبُّ الله(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۳۰ 19 - 36

کلیدواژه‌ها: السیاق الدلاله توجیه الدلاله القرآنیه حیدر حب الله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳ تعداد دانلود : ۴۸
لقد کان السیاق ولایزال أداه أساسیه فی فهم المعانی الغامضه، بل واکتشاف مقاصد المتکلم فی استعمال حروف دون حروف، وکلمات من دون أخرى، وعبارات غریبه أحیانا بدل أخرى ألف المتلقی تلقیها، فینکشف النص فی تَجَلٍّ جدید، لتأخذ قراءته منحى لم یکن لیظهر، لولا مباشره السیاق وإسهامه فی ذلک. فالقارئ وهو یقرأ نصا ما، یتلقى حروفه وکلماته ومقولاته فی مسار ذهنی معین، یستدعی من خلال المسافات الأولى التی کتب فیها هذا النص، مستحضرا عاملین أساسیین فی ذلک: أولهما نسق النص، من خلال سوابق الکلمات والجمل ولواحقهما وما إلی ذلک من الأنساق الداخلیه الترکیبیه؛ والآخر هو معرفته بالمتکلم؛ وکلما زادت معرفه القارئ بالمتکلم، زاد اقترابه من إدراک ملابسات الخطاب التی أنتج فیها. فإن النصّ القرآنی کتاب مقدّس حظی بقراءات عدّه تختلف باختلاف المرجعیات الثقافیه التی ینطلق منها الکاتب؛ ومن هذه القراءات نظریه السیاق ومدى تأثیره على المعنى؛ فسیکون هدفنا فی هذه الدراسه هو الحصول علی مجموعه من اللافتات السیاقیه الممیزه التی قام حب اللّٰه من خلالها بتجسید المعنی القرآنی وتوجیه دلالاته فی نطاقات معینه. إذا سنتناول فی بحثنا هذا   ووفق المنهج الوصفی التحلیلی السیّاقَ لِما له من أهمیه فی تحدید المعانی وفهم النصّ القرآنی، وقد استأثرت أصول النظریه السیاقیه باهتمام بعض الباحثین المحدثین منهم الشیخ حیدر حبُّ اللّٰه؛إذ وجد فی هذه النظریه ما ینبهنا على فهم النصّ القرآنی وتفسیره، ویجنبنا الوقوع فی الخطأ. وإجمال نتائج البحث یبیّن لنا أنّ تحدید دلاله اللفظ فی النص یکون أقرب إلى قصد صاحب النص؛ ومن نظریه السیاق وأثرها الواضح فی توجیه الدلاله، نتعرّف على القصد الإلهی المراد من دلالات الألفاظ فی القرآن الکریم، واتضح کذلک من خلاله أنّ النصوص القرآنیه لا یکون فهمها فهما شاملا إلا من السیاق القرآنی بالنظر إلیه کوحده سیاقیه کبرى؛ لأن القرآن الکریم یفسر بعضه بعضا، وقد تنبّه حب اللّٰه لهذه الوتیره السیاقیه المؤثره فی نصوصه بشکل حاسم.
۴۱۱.

بازاندیشی در مورد تفسیر حروف مقطّعه در قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 375 - 407

کلیدواژه‌ها: حروف مقطعه فواتح سوره ها اسماء‌الله کتاب مبین اسم اشاره

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۱۶۸
حروف جدا جدا یا حروف مقطّعه از مباحث مهم علوم قرآنی است که نظرات و تبیین های متعدّدی در مورد آن انجام شده ­است؛ بیش ­از بیست نظر متعدّد در مورد این­ حروف ابراز شده ­است و هر­یک مسیری را در توجیه این­ حروف پیموده ­اند. اظهارنظر در مورد حروف مقطّعه منحصر به عُلمای قدیم نیست و در عصر جدید نیز چندنظر در مورد این ­حروف ابراز شده ­است. مجموعه­ نظرات را می­ توان در سه دسته خلاصه کرد؛ دسته­ اوّل که به رمز و راز بودن این­ حروف معتقد هستند و از اظهار­نظر پرهیز می­ کنند. دسته­ دوّم، هرچند به رمزی ­بودن این ­حروف معتقد هستند لیکن در مورد این­ حروف اظهارنظر کرده­ اند و دسته­ سوّم نیز از اساس به رمزی بودن این ­حروف اعتقاد ندارند و توجیه غیر­رمزی برای آن بیان کرده­ اند. در این ­مقاله پس ­از بیان برخی نظرات در مورد حروف­ مقطّعه، نظری جدید در این مورد بیان شده ­است؛ در این تبیین جدید، هم وجه رمزی بودن این ­حروف حفظ شده و هم به طور شفّاف، نظری واضح بر اساس قرآن ­کریم برای این ­حروف مطرح شده­ است که مرتبط با آموزه­ کتاب ­مُبین در قرآن ­کریم است و ادّعای این­ مقاله این است که خود قرآن ­کریم به طور شفّاف و البتّه اجمالی، چیستی حروف ­مقطّعه را بیان کرده­ است. براساس این­ نظر، این­ حروف نشانه ­هایی از کتاب مُبین است.
۴۱۲.

تحلیل دیدگاه ها در تفسیر آیات 6-8 سوره الضحی و چندمعنایی آن با تکیه بر روایات تفسیری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال ۱۷ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۳۴) 343 - 374

کلیدواژه‌ها: تفسیر قرآن سوره ضحی چندمعنایی روایات تفسیری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۵۲
آیات ششم تا هشتم سوره ضحی در مقام بیان مواهب خاص خداوند بر پیامبر خاتم (ص)، تعدد فهم تفسیرنگاران را به دنبال داشته است. این تنوع و اختلاف برخاسته از واژگان کاربسته، ساختار جملات و البته چندمعنایی آیات سه­گانه است. چندمعنایی در آیات، انعکاس قدرت و حکمت خداوند در گزینش واژگان و چینش ساختارهایی است که سبب می­شود یک واحد زبانی در یک بار استعمال و در یک متن مشخص از معانی متعدد برخوردار گردد و بتوان همه آن معانی را به عنوان مراد پروردگار پذیرفت. نوشتار حاضر با هدف بررسی تفسیری آیات ششم تا هشتم سوره ضحی در گام اول به تبیین نظرگاه مفسران می­پردازد و سپس می­کوشد با تحلیل واژگان کاربسته و ساختار جملات و بررسی روایات تفسیری، مناسبت و موافقت این ­دو را در چندمعنایی آیات به اثبات رساند. نتایج این پژوهش که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده است نشان می­دهد که روایات تفسیری در وفاق با مفردات و ساخت آیات مورد بحث، مؤید امکان خوانش­های مختلف و فهم معانی متعدد از آنها است.
۴۱۳.

تحلیل و تبیین دیدگاه صدرالمتألّهین پیرامون حقیقت نور محسوس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: حکمت صدرایی سال ۱۲ بهار و تابستان ۱۴۰۳ شماره ۲ (پیاپی ۲۴) 39 - 52

کلیدواژه‌ها: نور ظهور رنگ جسم ملاصدرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۴۳
بحث و بررسی پیرامون مقولات و اقسام آن همواره از جمله مباحث حائز اهمّیّت در میان مسائل فلسفی محسوب می گردد. مقوله کیف یکی از این مقولات ده گانه است. این مقوله مشتمل بر اقسام مختلفی است که کیف محسوس یکی از انواع آن به شمار می رود. نور، از جمله کیفیّات محسوسی است که ملّاصدرا سعی در تبیین آن دارد. به جهت تبیین این مهمّ، پس از توضیح معنای لفظی این مفهوم، در بیان نسبتی که میان نور و رنگ وجود دارد، تلاش کرده و آن را عین ظهور و آشکاری می داند. گرچه وی در بیان این موضوع از مطالب مشابه فخررازی در المباحث المشرقیّه متأثّر است، امّا در عین حال دیدگاه خاصّ خود دراین باره را که مغایر با رویکرد فخر است، تبیین نموده است. صدرالمتألّهین نور را موجودی ابداعی دانسته که مادّه در قیام آن به جاعل شرط نیست و در عین حال، نور محسوس را به معنای نحوه وجود جوهر جسمانی ای که نزد نفس حاضر است، می داند. این مقاله با بهره گیری از روش تحلیلی- تطبیقی، برآنست که ابتدا رویکرد ملّاصدرا توضیح داده شود، سپس با بیان اشکلات وارد شده، در دفاع از رویکرد وی بکوشد
۴۱۴.

احیای علم دینی در اندیشه امام خمینی (ره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متین سال ۲۶ بهار ۱۴۰۳ شماره ۱۰۲ 79 - 96

کلیدواژه‌ها: امام خمینی احیای علوم دین علوم انسانی علم رسمی غزالی ولایت فقیه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱ تعداد دانلود : ۶۹
در تاریخ اندیشه اسلامی، مباحث فراوانی پیرامون علم حقیقی و حقیقت علم، به ویژه در طریق تصوف مطرح شده است که مشهورترین نمونه آن را می توان کتاب احیاء علوم دین اثر ابو حامد محمد غزالی دانست. بااین حال، الگوی حاکم بر کتاب احیاء پیش از آن کتاب و پس از آن، الگوی مباحث بسیاری در باب علم بوده است. در این مقاله با بیان ارجاعات و مشابهت های آثار امام به کتاب احیاء و الگوی آن، نشان داده ایم که او به این الگو توجهی ویژه داشته است و در نقد وضع علم و عالمان روزگار خویش از آن بهره برده است ، درعین حال به قرائتی خاص خویش از این الگو رسیده است. امام با دو مفهوم «علم رسمی» و «حجاب» مسئله احیای علم را، هم راجع به علوم سنتی و هم راجع به علوم جدید طرح می کند. همچنین از عمده آموزه های مأثور از سنت احیای علم، مثل «ظاهر و باطن» و «قلب» استفاده می کند؛ اما برخی شخصیت های مطرح این سنت مثل شیخ کلینی و ملاصدرا را می پذیرد و برخی مثل غزالی را با همان معیارهای مطرح در این سنت نقد و رد می کند. همچنین امام خمینی نوآوری ها و نظریاتی خاص خویش در این زمینه دارد که تأویل اصطلاح جدید «علوم انسانی» در چارچوب سنت احیای علم و بازآرایی آموزه سنتی ولایت در چارچوب نظریه «ولایت فقیه» دو نمونه از برجسته ترین آن هاست.
۴۱۵.

Ways to Achieve “Mutual Consent” in Social Interactions According to Qur’anic Teachings(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه معارف قرآنی (آفاق دین) سال ۱۵ بهار ۱۴۰۳ شماره ۵۶ 25 - 42

کلیدواژه‌ها: lifestyle Satisfaction life satisfaction Interpersonal Satisfaction Rāḍī (well- pleased) Marḍīyy (pleasing)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳ تعداد دانلود : ۴۱
  The level of satisfaction of individuals with life is one of the important criteria in the ideal lifestyle, and "mutual satisfaction" is one of the crucial manifestations of "satisfaction with life." Speaking of "satisfaction" in bilateral relationships implies the presence of both "Rāḍī" (well- pleased) and "Marḍīyy" (pleasing) aspects for both sides of these relationships. Considering the presence or absence of these two qualities in interpersonal relationships, three conceivable assumptions are possible: 1) Both parties are "Rāḍī" with each other, hence each party is also "Marḍīyy" with the other; 2) Only one of the parties is pleased with the other, therefore one is "Rāḍī" and the other is "Marḍīyy"; 3) Both parties are not "Rāḍī" with each other, hence neither is "Marḍīyy" with the other. The best case is the first assumption, and the worst case is the third assumption. When we find ourselves in the third situation, we must strive to at least transform it into the second assumption and then elevate the second assumption to the first assumption. But how is this transformation possible? The present study suggests that in one's interactions with others, instead of expecting to find oneself "Rāḍī," one should try to "Rāḍī" the other and let oneself become "Marḍīyy" with the other; because in order to be "Rāḍī" with the other, we do not have control over all the factors that lead to satisfaction, as we cannot determine or change the behaviors of the other party according to our desires. However, everyone has the choice and actions are up to them and can act according to the desires of the other party. If both parties in all bilateral relationships follow this recommendation, they will reach the ideal situation (the first assumption), which means being "Rāḍī and Marḍīyy at the same time."    
۴۱۶.

مبانی وجوب روزه و نماز قضاشده والدین بر فرزند ارشد ذکور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ ویژه نامه ۱۴۰۳ شماره ۵ 59 - 74

کلیدواژه‌ها: نماز روزه قضا شده والدین فرزند ارشد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹ تعداد دانلود : ۲۱
زمینه و هدف: قضای روزه و نماز فوت شده والدین از موضوعات مهمی است که نیازمند تبیین و تحلیل است. هدف مقاله حاضر بررسی دلایل و مبانی وجوب قضای روزه و نماز قضا شده والدین بر فرزند ارشد ذکور است.مواد و روش ها: مقاله حاضر توصیفی- تحلیلی است. مواد و داده ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده ها استفاده شده است.ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.یافته ها: در فقه امامیه انجام قضای نماز و روزه میت از مسائل مهم است و اکثر فقها قائل هستند که نماز و روزه فوت شده والدین بر عهده پسر بزرگ است در این پژوهش هدف، تبیین مبانی این نظریه و بیان دلایل مخالفان این نظریه است. موافقان این نظریه دلایل روایی و دلایل دیگری هم چون اجماع و قول مشهور را بیان کرده اند و در مقابل مخالفان این نظر نیز به دلایلی چون آیات قرآن و اصولی مانند اصل برائت و قاعده تعلق مستقیم امر به مکلف استناد جسته اند.نتیجه : بعد از بررسی دلایل مخالفان و موافقان، قول منتخب این است که وجوب قضا برعهده تمام فرزندان باشد و آن ها به عنوان  ورثه باید به نسبت سهم خود از ترکه، نماز و روزه قضاشده میت یا والدین را قضا کنند. یا از اصل مال برای انجام این واجبات چیزی در نظرگرفته و شخصی را اجیر کنند تا قضای واجبات میت را انجام دهند و از آنجا که دلیلی بر وجوب قضای مادر وجود ندارد این وجوب تنها بر قضای پدر خواهد بود.
۴۱۷.

بررسی حقوق شغلی زنان از منظر اسناد بین المللی و رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ ویژه نامه ۱۴۰۳ شماره ۵ 145 - 162

کلیدواژه‌ها: حق اشتغال حقوق بشر حقوق زنان دستمزد اشتغال زنان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۲۹
زمینه و هدف: حقوق زنان از جمله حقوق شغلی آن ها از موضوعات مهمی است که همزمان با صنعتی شدن جوامع و ترویج مباحث حقوق بشری، اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است. هدف مقاله حاضر بررسی حقوق شغلی زنان از منظر اسناد بین المللی و رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر است.مواد و روش ها: روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی است و این تحقیق از نوع نظری است. روشی که برای جمع آوری اطلاعات استفاده شده است، کتاب خانه ای است و با مراجعه به کتب و مقالات صورت گرفته است.ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.یافته ها:. زنان می توانند هم چون مردان به مشاغل مختلف دست یابند و هیچ منع قانونی برای اشتغال زنان وجود ندارد. زنان در اسناد بین الملل از حق برابری در اشتغال و حقوق برخوردار هستند. بر مبنای قانون مبارزه با عدم تبعیض جنسیتی زنان از حقی برابر با مردان در اشتغال برخوردارند. مفهوم حقوق زنان شامل حقوقی مانند حق بر کار و حق بر داشتن دستمزد برابر با مردان در ازای کار برابر است که در رویه قضایی دادگاه اروپایی حقوق بشر نیز مورد حمایت قرار گرفته است.نتیجه: اشتغال حقی است که دولت ها و جامعه باید آن را برای هر کسی از جمله زنان که قادر به انجام آن هستند، تضمین کنند و هر انسانی آزادی انتخاب کار شایسته را دارد؛ به گونه ای که هم مصلحت خود و هم مصلحت جامعه برآورده شود.
۴۱۸.

اصول حاکم بر قضایی شدن سیاست و رویکردهای آن در حقوق ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه اقتصادی سال ۶ ویژه نامه ۱۴۰۳ شماره ۵ 413 - 428

کلیدواژه‌ها: قضایی شدن سیاست تفکیک قوا استقلال قضایی دادرسی عادلانه حاکمیت قانون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۳
زمینه و هدف: اهمیت عدالت در جامعه، جایگاه امر قضا و سازمان آن در ساختار حکومت همواره مورد بحث های حقوقی و سیاسی مختلف بوده است. قوه قضائیه به عنوان پشتیبان اصلی حقوق فردی، جایگاه قابل توجهی در تحقق عدالت و صدور احکام عادلانه و منصفانه و مبتنی بر قانون دارد. هدف مقاله حاضر بررسی اصول حاکم بر قضایی شدن سیاست و رویکردهای آن در حقوق ایران است.مواد و روش ها: مقاله حاضر نظری و از توصیفی تحلیلی استفاده شده است. مواد و داده ها نیز کیفی است و از فیش برداری در گردآوری مطالب و داده ها استفاده شده است.ملاحظات اخلاقی: در این مقاله، اصالت متن، صداقت و امانت داری رعایت شده است.یافته ها: قضایی شدن سیاست، استفاده از ابزارهای قضایی و مراجع قضایی برای پرداختن به مشکلات و معضلات سیاسی است. در حل و فصل معضلات سیاسی اهمیت وجود قوه قضائیه ای که از هر جهت عاری از هر گونه ضعف و فساد باشد بر هیچ کس پوشیده نیست. یکی از جلوه های قضایی شدن سیاست را می توان در بخشنامه ریاست محترم قوه قضائیه درباره «لزوم اجرای عدالت و رسیدگی منصفانه به اتهامات مرتکبان جرم سیاسی»، جهت اجرای قانون جرم سیاسی مصوب ۲۹ فروردین ۹۵ دید، علاوه بر این در قانون اساسی نیز می توان جلوه هایی از قضایی شدن سیاست را به خوبی یافت.نتیجه : قضایی شدن سیاست اصولی چون برائت، مجازات قانونی، محاکمه عادلانه، منع شکنجه، حفظ حیثیت محکومین و غیره که ضمانت کننده حقوق و آزادی های اساسی مردم است را مورد حمایت قرار می دهد. 
۴۱۹.

داده های ساختارمند قرآنی و فنّاوری های هوشمند / گفت وگو با مدیر پژوهشکده متن کاوی نصوص دینی، حجّت الاسلام والمسلمین مسیح توحیدی

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال ۲۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۸۶(پیاپی ۱۰۳) 31-39

کلیدواژه‌ها: نرم افزار جامع تفاسیر نور قرآن دانش‌نامه جامع تفاسیر قرآن پژوهی هوشمند ترجمه های قرآن واژگان قرآن اعراب قرآن دانشنامه جامع علوم قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۴۸
تکیه بر دستاوردهای فنّاورانه و پژوهشی در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، از رویکردهای مهمی است که از بدو تأسیس مجموعه نور، همواره مورد توجّه بوده است. بدیهی است که این عرصه، درعمل به تولیدات فاخر و نرم افزارهای هوشمند علوم اسلامی انجامیده و مسیر پژوهش های اسلامی را برای محقّقان آسان نموده است و افزون بر این، به تربیت پژوهشگران متخصّص در حوزه فنّاوری اطّلاعات و علوم اسلامی، ختم شده است. به دنبال برگزاری آیین رونمایی نسخه چهارم نرم افزار جامع تفاسیر نور در اسفندماه 1402ش که به عنوان دانشنامه جامع و هوشمند قرآنی شناخته شده، گفت وگویی را با مدیر پژوهشکده متن کاوی نصوص دینی مرکز نور، جناب حجّت الاسلام والمسلمین مسیح توحیدی انجام دادیم و دیدگاه ایشان را درباره فنّاوری های متن کاوانه و قابلیت های ارزنده این محصول قرآنی که در شمار پُرمخاطب ترین و مهمّترین تولیدات نور به شمار می رود، جویا شدیم. امید است که مطالب این گفت وگو، مورد استفاده قرآن پژوهان و علاقه مندان به مباحث اسلامی قرار گیرد.
۴۲۰.

ضرورت و جایگاه شناسی توثیقات عامّ با تأکید بر نقش رایانه در فرآیند تطبیقات آن

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال ۲۳ بهار ۱۴۰۳ شماره ۸۶(پیاپی ۱۰۳) 47-64

کلیدواژه‌ها: توثیقات توثیقات عام درایه النور تطبیقات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵ تعداد دانلود : ۵۸
رویکرد متأخرین در اعتبارسنجی روایات و پیدایش اقسام اربعه: صحیح، موثّق، حسن و ضعیف، بر اساس سه عنصر محوری: وثاقت، ضابطیّت و مذهب در راوی که از آن به مکتب «راوی محور» یاد می شود، دچار چالش های متعدّدی از جمله: مهمل و مجهول بودن بسیاری از روات در کتب رجالی، غیرکاربردی بودن بسیاری از توصیفات در جرح و تعدیل روات و عدم وجود بسیاری از روات موجود در اسناد در کتب رجالی گردید. برای پُر کردن خلأهای یادشده، چهار رویکرد عمده: «تحلیل فهرستی»، «نقد المتن»، «تجمیع القرائن» و «توثیقات عامّ»، در اعتبارسنجی روایات شکل گرفت. می توان این سه روش را جزو چشم اندازهای اعتبارسنجی در نظر گرفت؛ امّا باید دانست که در پیاده سازی سه رویکرد نخست، چالش هایی مانند: متحدیابی، عدم دسترسی به مآخذ کتب، تقطیع بسیاری از روایات و وجود بسیاری از موارد نقل به واسطه، وجود دارد. امّا با وجود حجم کارهای انجام شده در توثیقات عامّ، از جمله: منقّح بودن مبانی، عدم احتیاج جدی تطبیق مبانی در توثیقات عامّ بر زیرساخت هایی مانند: متحدیابی، تحلیل متن، راوی پایه بودن توثیقات عامّ و آماده بودن زیرساخت های پیاده سازی توثیقات عامّ در مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، توثیقات عامّ می تواند به عنوان یکی از بسترهای مناسب برای پُر کردن بخش مهمی از خلأهای مکتب راوی محوری قلمداد شود.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان