فهیمه مخبر دزفولی

فهیمه مخبر دزفولی

مدرک تحصیلی: استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۰ مورد از کل ۱۰ مورد.
۱.

تاریخ تحولات دینی و مذهبی در قزوین از آغاز فتوحات اعراب مسلمان تا بر آمدن صفویان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: ادیان اسلام تسنن تشیع قزوین مذاهب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵ تعداد دانلود : ۹
از میان ولایت ها و شهرهای ایران، قزوین از حیثِ تاریخ تحولات دینی حائز اهمیت بسیاری است و از دیرباز زرتشتیان، مزدکیان و پیروان یهودیت و مسیحیت در آن جا حضور داشته اند. چگونگی اسلامی شدن قزوین، مسئله اصلی پژوهش حاضر است. پژوهش پیش رو به روش تاریخی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی صورت گرفته است و براساس آن روشن می شود، زرتشتیانِ قزوین که نخست تنها به دلیل امتناع از پرداخت «جزیه» اظهار اسلام کرده بودند، در اولین فرصت ممکن بر فاتحان اسلامی شوریدند؛ اما پس از آن، این شهر توسط اعراب مسلمان برای دومین مرتبه و این بار به قهر گشوده شد. بااین همه، بسیاری از زرتشتیان همچنان بر آیین خود ماندند، چنان که تا اواخر سده سوم هجری امکان برگزاری مراسم مذهبی خود را داشته اند. در قزوینِ دوره اسلامی تا سده ششم، اکثریتِ مسلمانان این شهر، در کنار اقلیت شیعه، مذهب شافعی داشتند. حضور گاه و بیگاه اسماعیلیان و نیز علویان و آل بویه در قزوین هم بر گرایش های دینی اثرگذار بوده است.
۲.

اِبن بَیطار و تأثیر سنت گیاه داروشناسی دِیُوسکُوریدُسی و جالینوسی بر اَلجامِع لِمُفرَداتِ الاَدوِیَة و الاَغذِیَة(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: دیوسکوریدس جالینوس ابن بیطار الحشایش ادویه مفرده گیاه داروشناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۹
اِبن بَیطار (متوفای ۶۴۶ ق/ ۱۲۴۸م)، یکی از بزرگ ترین گیاه داروشناسان مسلمان در سده های میانه اسلامی است که نقش درخور توجهی در رشد و اعتلای این دانش ایفا کرده است. وی با نگارش کتاب اَلجامِع لِمُفرَدات اَلاَدوِیَه وَ اَلاَغذِیَه یکی از مهم ترین آثار گیاه داروشناسی را در جهان اسلام پدید آورد که به حق می توان آن را دائرهالمعارف اختصاصی این دانش نامید. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این پرسش است که میراث یونانی دیوسکوریدس و جالینوس تا چه اندازه و چگونه بر کتاب اَلجامِع لِمُفرَدات اَلاَدوِیَه وَ اَلاَغذِیَه او اثر گذاشته است. به ویژه بر این مسئله تأکید می کند که آیا داده های او از این منابع یونانی، اعتبار و اصالت دارد یا چیزی جز تقلید و رونویسی از این آثار نیست. نگارنده با بررسی دقیق کتاب اَلجامِع لِمُفرَدات اَلاَدوِیَه وَ اَلاَغذِیَه همه ارجاعات مستقیم و باواسطه او را به این منابع یونانی استخراج و داده های آن را تحلیل کرده و به این نتیجه دست یافته است که اگرچه وی در روش پژوهش، شیوه بیان و سبک نوشتاری خود از دِیُوسکُوریدُس و جالینُوس پیروی کرده است؛ اما شیوه مطالعات تجربی و مشاهدات میدانی منحصربه فرد خود را نیز دارد و پیوسته دیدگاه های یونانیان را جرح وتعدیل نموده است و با خلاقیت ها و نوآوری هایی که از خود بروز داده بر وسعت مطالعات گیاه داروشناسی افزوده است.
۳.

جنبش مدرسه سازی در بیت المقدس دوره مملوکی (648-923ﻫ.) و تأثیرات اجتماعی و فرهنگی آن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۱۹
هدف: تاریخ آموزش و نهادهای آموزشی در جوامع اسلامی از جنبه های گوناگون شایسته بررسی است. افزون بر مطالعات کلانی که تاکنون در این زمینه صورت گرفته می توان تاریخ آموزش اسلامی را با تکیه بر قلمروهای جغرافیایی منطقه ای یا شهری نیز پی گرفت. اگر این مهم درباره همه سرزمین ها/ شهرهای اسلامی صورت گیرد، آنگاه می توان تصویری دقیق تر و جامع تر از تاریخ آموزش در تمدن اسلامی به دست داد. این مقاله به بررسی روند پایه گذاری مدرسه ها در بیت المقدس دوره ممالیک (648-923ﻫ.) پرداخته و هدف آن واکاوی تأثیرات شکل گیری و گسترش مدرسه ها در این شهر است. جنبش مدرسه سازی در بیت المقدس که در روزگار ایوبیان آغاز شده بود، در دوره ممالیک شتاب گرفت و برشمار مدارس این شهر افزوده شد. سلاطین و امیران مملوکی اهتمام ویژه ای به برپایی مدارس داشتند و گاه علماء و تجار نیز به آنان اقتدا می کردند. روش : این پژوهش به روش کتابخانه ای و بر پایه منابع تاریخی انجام شده است. یافته ها : بنابر آمارها در این دوره 35 مدرسه در قدس بنا نهاده شد. مدرسه سازی گسترده، اثرات اجتماعی و فرهنگی بسیاری داشت؛ از آن جمله اینکه بیت المقدس را به یکی از مقصدهای اصلی مسلمانان به ویژه علماء و جویندگان علم بدل ساخت. مدرسه سازی و گردهمایی دانشوران مسلمان یکی از عوامل اصلی احیای هویت اسلامی این شهر بود. نتیجه گیری : بیت المقدس پر از نشانه ها، ارزش ها، سنت ها و آیین های اسلامی گردید و فرایند اسلامی شدن آن کامل شد.
۴.

آموزش زنان در دوره ی صفویه؛ زنان بیوت علمای شیعه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: عصر صفوی آموزش زنان بانوان بیوت علماء شیعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۱ تعداد دانلود : ۴۰۰
اطلاعات ما از زنان ایرانی در سراسر تاریخ دوره ی اسلامی همواره کاستی هایی داشته است و ساختارهای سیاسی و اجتماعی مردسالارانه، زنان را در جایگاه فروتری نسبت به مردان نشانده اند. منابع تاریخی دوره ی صفویه نیز به سبب برخی محدودیت های عرفی و مذهبی از وضع آموزش زنان به ویژه بانوان بیوت علمای شیعه اطلاعات اندکی به دست می دهند و زنان این دوره را کم سواد و فاقد نقش اجتماعی نشان می دهند؛ حال آن که گزارش های برخی کتب تراجم و رجال از فعالیت های علمی و تعلیمی بانوان بیوت علمای شیعه و آثار ارزشمند بازمانده از آنان، گواه سنت بنیادین آموزش در میان ایشان است. در این مقاله بر پایه ی منابع خطی و چاپی تاریخی و کتب تراجم، کوشش شده است تا سهم بانوان در آموزش و تألیف در این دوره بررسی شود.
۵.

Die Erschließung neuer Erkenntnisse über den historischen Charakter Ḥāǧ Bektāš Walī basierend auf geschichtlichen und mystischen Grundlagen(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۳۶۷ تعداد دانلود : ۳۲۸
Die Persönlichkeit von ḤāǧBektāš Walī ist, wie auch die vieler anderer Šiyḫs der Sufīs, in einen außergewöhnlichen Mythos gehüllt. Beachtlich ist, dass der Bektāšī-Orden nach ihm benannt wurde, und dass im Laufe der Geschichte durch viele seiner Anhänger seine Wunder und legendären Taten vervielfacht wurden, so sehr, dass seine eigentlichen wahren Taten nach den bestehenden Quellen fast nicht zu erkennen sind. Außerdem wurde Ḥāǧ Bektāš wegen seiner heimlichen Aktivitäten und denen seiner Anhänger in Anatolien, und darüber hinaus wegen der Feindschaft mit den Salǧūqiyān-i Rūm, von historischen Quellen vernachlässigt. Trotzdem sollten alle Wissenschaftler einen Blick auf die Werke seiner Zeitgenossen werfen, so wie Manāqib ul-ʿārifīn von Aflākī, und zusätzlich dieBektāšī-Quellen untersuchen. Um einen Überblick über die politisch-kulturellen Atmosphäre im 7. Jahrhundert zu bekommen, sollten die geschichtlichen Werke wie Salğūq-nāma und Awāmir ul-ʻalāʼīyya fī umūr il-ʿalāʼīyya vonIbn-i Bībī und Tārīḫ-iMuḫtaṣar ad-duwal von Ibn-i ʿIbrīin Betracht gezogen werden. Von den Quellen von und über Bektāšī sollte vor allem das Wilāyat-nāma (auch: Manāqib-nāma) genannt werden. Wegen seiner vielen exzentrischen und ungewöhnlichen Geschichten ist es für die Erkennung seiner wahren Persönlichkeit, im Vergleich zu jener, die seine Anhänger von ihm erschaffen haben, sehr aufschlussreich. Bektāšīs wichtigstes Werk ist Maqālāt und definiert die Prinzipien der Bektāšī-Orden. Weitere Werke, die ihm zugeschrieben werden, sind Maqālāt-i ġiybīyya wa kalimāt-i ʻiynīyya und Fawāʾid, die diesbezüglich ebenso aufschlussreich sind. Wahrscheinlich sollte sogar gesagt werden, dass seine wahre Persönlichkeit eigentlich in diesen Quellen gesucht werden muss.
۶.

جستاری در هم بستگی آیین فتوت و طریقت علوی بکتاشی در آناتولی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلیدواژه‌ها: آناتولی حاج بکتاش ولی سلجوقیان روم آیین فتوت علویان بکتاشی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳۷ تعداد دانلود : ۱۳۶۸
خلفای عباسی با حمایت از آیین فتوت در قرن های ششم و هفتم هجری و پیوستن به فتیان، کوشیدند پایه های خلافت خویش را مستحکم تر کنند. این امر، سبب گسترش تشکیلات فتوت در سرزمین های اسلامی شد. پس از حمله مغول و پناه بردن گروهی از دانشمندان، عارفان و صوفیان به قلمرو سلاجقه روم و حمایت پادشاهان سلجوقی از اصحاب فتوت و شیوخ صوفی و به دنبال تحولات سیاسی اجتماعی این منطقه، گرایش های مختلف تصوف نیز در آناتولی رواج یافت. طریقت علوی بکتاشی، از جمله این گرایش ها بود که با حفظ ماهیت ستیزه جویانه خود با سلاجقه و اثرپذیری فراوان از آیین فتوت، به یکی از پُرنفوذترین مکاتب تصوف در آناتولی تبدیل شد. با قدرت یافتن شیوخ علوی بکتاشی در عصر سلاطین عثمانی و سلطه معنوی این طریقت بر سپاه ینی چری، به تدریج پیروان فتوت در آناتولی هم به بکتاشیه پیوستند. به نظر می رسد، بکتاشیان در چگونگی برپایی مراسم، اظهار شعائر شیعی بدون پشتوانه اعتقادی و پرهیز از تفکرات فلسفی، از اصحاب فتوت تأثیرهایی پذیرفته اند. این مقاله، تأثیر تشکیلات فتوت بر طریقت علوی بکتاشی و شباهت های بین این دو را موضوع بررسی خود قرار داده است
۷.

وضع آموزشی بانوان دربار صفوی بر اساس سفرنامه ها و نگاره ها(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آموزش زنان حرم سرا دربار صفوی سفرنامه های اروپایی نگاره ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۵ تعداد دانلود : ۵۳۹
وضع زنان حرم سرای شاهی در دوره صفوی از موضوعات مورد توجه سفرنامه نویسان اروپایی بوده است که بیشتر در قالب هیأت های سیاسی و مذهبی به دربار ایران رفت و آمد داشتند. برخی از آنها، بانوان عصر صفوی، به ویژه بانوان حرم سرای شاهی را زنانی تنگ نظر و تن پرور دانسته اند که قادر به انجام هیچ کار مهمی نبوده و صرفاً ابزار کامجویی مردان و انجام وظیفه فرزندآوری بودند. از نظر آنها، زنان محصور در دربار به هیچ نوع آموزش و کسب مهارت دسترسی نداشتند و اوقات مرارت بار خود را به بطالت می گذراندند؛ اما در گزارش های برخی از مورخان عصر صفوی و سفرنامه نویسان اروپایی، به تلاش و تکاپوی بانوان حرم سرا برای کسب علوم و فنون عصر خویش و آموزش های نظری و عملی آنها در حوزه های گوناگون علمی اشاره شده که بیانگرحضور زنانی فرهیخته و خیّر در دربار صفوی است؛ چنان که برخی از نگاره های عصر صفوی نیز مؤیّد این دیدگاه است. در این مقاله با تکیه بر گزارش های جهانگردان و تطبیق آن ها با برخی از نگاره های عصر صفوی، به مقایسه بین دو دیدگاه پرداخته و وضع آموزشی بانوان حرم سرا بررسی شده است.
۸.

هندوان و آیین های محرم در لکهنو در دوره نُواب اوده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آیین های محرم امامباره تعزیه کربلاها لکهنو هندوان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۱ تعداد دانلود : ۴۴۹
شکل گیری حکومت شیعی نواب اوده در شمال هند، در سده دوازدهم هجری موجب گسترش تشیع در این منطقه شد. نواب اوده با شیوه های گوناگون و صرف مبالغ و هزینه های بسیار به ترویج و تشویق هندوان  برای شرکت در آیین های محرم پرداختند. در نتیجه فرهنگ و آیین های شیعی به ویژه آیین سوگواری امام حسین-علیه السلام-جزئی از فرهنگ عمومی در منطقه وسیعی از شمال هند شد و به تدریج مسلمانان اهل سنت و هندوها نیز در این مراسم شرکت کردند. مشارکت هندوان موجب شد تا برخی از آیین های محرم تحت تأثیر فرهنگ بومی و باورهای هندوان قرار گیرد . این مقاله به بررسی علل و انگیزه های مشارکت هندوان در برپایی آیین های محرم و پیامدهای این مشارکت، از زمان تشکیل حکومت شیعی نواب اوده تا تسلط بریتانیایی ها بر این منطقه پرداخته است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان