نقش تمدنی مدائنی (م 225ق) در تاریخ نگاری اسلامی (مطالعه موردی: سیره نگاری)(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علم و تمدن در اسلام سال ۴ تابستان ۱۴۰۲ شماره ۱۶
116 - 145
حوزه‌های تخصصی:
آثار برجا مانده از پیشینیان از جمله مکتوبات آنان گنجیه های ارزشمند علمی و تمدنی هستند که به عنوان یک گزارشگر، رویدادهای تاریخی برای آیندگان گزارش می کنند. برخی مؤلفان با توجه به دانش خود به گونه ای از تاریخ نگاری اسلامی که از آن به سیره نگاری تعبیر می گردد، پرداخته اند. ثبت تاریخِ سیره نگاریِ پیامبر اعظم(ص) از ابتکارات قرآن است که بخشی از تاریخ و سیره زندگانی آن حضرت را آورده است تا الگوی برای بشریّت در ابعاد مختلف باشد. مدائنی از مؤلفان کثیر التألیفی بود که با برخورداری از نبوغ علمی و دانش گسترده خود شاخه هایی از تاریخ نگاری اسلامی - از جمله سیره نگاری تاریخ و زندگانی پیامبر اعظم(ص) - را ابداع کرد. وی نقش اساسی در گسترش این نوع از تاریخ نگاری داشت و بر مؤلفان پس از خود نیز تأثیرگذار بوده است. این مقاله با توجه به جمع آوری نگاشته های مدائنی از متون دست اول به توصیف و تحلیل آنها در سیره نگاری پرداخته است. مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که چگونه مدائنی توانست در گسترش، تکمیل و تأسیس برخی از موضوعات در سیره نگاری نقش آفرین باشد؟. نتیجه آنکه مدائنی با نگارش سیره نگاری و زیر شاخه های آن از جمله «عهود النبی»، «اخبار المنافقین»، «تسمیه المنافقین»، «تسمیه الذین یؤذون النبی»، «اقطاع النبی»، «دعای النبی» و موارد دیگر در نشر موضوعات سیره نگاری سهمی اساسی داشته و شُکُوه تمدن اسلامی را در قرن سوم نشان داده است.