انواع جری و تطبیق

در بسیاری از روایات، مفاد آیات قرآن بر مصادیق تطبیق شده است که این یکی از مهم ترین رموز جاودانگی قرآن به شمار می رود. علامه طباطبایی بر اساس روایات، از این عمل تحت عنوان جری و تطبیق یاد کرده است. سؤال اصلی آن است که از نگاه علامه طباطبایی، روایات جری و تطبیق به چه گونه هایی تقسیم شدنی است؟ روایات جری و تطبیق در تفسیر المیزان با روش توصیفی تحلیلی بررسی و مشخص شد که این مصادیق دو گونه کلی اند: یا از مصادیق زمان نزول آیه است و برای آیه، مصادیقی در گذر زمان وجود دارد که مشابه مصادیق آیه در زمان نزول است یا اینکه از مصادیق زمان نزول آیه نیست، بلکه از مصادیق در گذر زمان آیه به شمار می روند. هریک از دو گونه کلیِ یادشده، به سه گونه تقسیم شدنی است که به ترتیب عبارت اند از: مصداق باطنی آیه در زمان نزول، مصداق اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، مصداق باطنی آیه در گذر زمان، مصداق اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان، مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان. البته در مواردی، علامه بر معنای باطنی آیه نیز جری و تطبیق اطلاق کرده است.

در بسیاری از روایات، مفاد آیات قرآن بر مصادیق، تطبیق شده است. از این روایات تحت عنوان روایات جری نام برده می شود. از آن جا که مصادیقی که آیات قرآن بر آنها تطبیق شده است، انواع گوناگونی دارند، از این رو، گونه شناسی روایات جری، اهمیت و ضرورت می یابد. سؤال اصلی این پژوهش آن است که روایات جری به چه گونه هایی قابل تقسیم اند؟ در راستای تحقق پاسخ به سؤال مذکور، ابتدا روایات جری مورد مطالعه قرار گرفت و با روش توصیفی- تحلیلی مشخص شد که روایات جری به شش گونه قابل تقسیم هستند که عبارت اند از: یک: روایات بیان کننده مصداق اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، دو: روایات بیان کننده مصداق اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان، سه: روایات بیان کننده مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در زمان نزول، چهار: روایات بیان کننده مصداق اتمّ اطلاق یا عموم آیه در گذر زمان، پنج: روایات بیان کننده مصداق باطنی آیه در زمان نزول، شش: روایات بیان کننده مصداق باطنی آیه در گذر زمان.