سیره اقتصادی

سیره اقتصادی امام علی(ع) در دو مرحله (سیره امام در اداره امور اقتصادی جامعه و سیره اقتصادی حضرت در رفتارهای اقتصادی شخصی) بررسی می شود. امام هنگامی که به حکومت رسید، وضعیت اقتصادی جامعه، به ویژه توزیع امکانات، بسیار نامناسب بود، لذا برای سامان دادن به این وضعیت، توزیع را به گونه مساوی انجام داد. همچنین از ذخیره سازی بیت المال و تاخیر در توزیع آن خودداری کرد. این قبیل سیاست ها باعث شد وضعیت اقتصادی جامعه دگرگون شود. فقر و بی عدالتی از بین برود و همه مردم کوفه از امکانات اولیه زندگی بهره مند شوند. امام در سیره اقتصادی شخصی بسیار اهل تلاش و تولید بود، اما در عرصه تخصیص درآمد شخصی برای هزینه های فردی خویش، به حداقل بسنده و درآمدها را در راه خدای متعال مصرف می کرد.

پیامبر در طول حیات خود سعی نمود نظامی را براساس اعتقاد به آخرت بنیان نهد. بعد از رحلت وی، با تغییر مسیر خلافت، انحراف در نظام نبوی به وجود آمد و با غضب خلافت، رجعت به جاهلیت به وجود آمد و عدالت اقتصادی که یکی از مهم ترین اهداف بود فراموش شد.اما حضرت علی(ع) که راه و روش وی، همان سیره رسول الله (ص) می باشد با عمل به دستورات اسلام، آن را دوباره احیاء فرمودند و در جهت اصلاح اقتصادی جامعه اقدامات زیادی انجام دادند. با مدیریت مطلوب خود توانستند علی رغم مشکلات سیاسی تحمیل شده از سوی منافقین، در جهت فقرزدایی اقدامات اساسی انجام دهند و به دین طریق زیربنای توسعه اقتصادی را تبیین نمودند.

از آنجا که انسان دارای زندگی اجتماعی است و بر اساس نیازهایش باید در جمع زندگی کند، لذا نحوه تعاملات انسان با دیگران باید در دستور کار وی قرار گیرد. این چگونگی در آیین های مختلف و مکاتب گوناگون دارای ویژگی های خاص خود میباشد. و در هر جامعه ای بر اساس این تعاملات انجام میگیرد. در دین اسلام و در قرآن نیز دستوراتی برای این کار داده شده است که از جمله ی آنها میتوان اشاره کرد به رفتار و کرداری از انبیاء که خداوند متعال در قرآن ذکری از آنها را آورده است. این تعاملات نیز قابل تقسیم به بخشهای جزئی تری هستند که از جمله آنها روابط اقتصادی است نگارنده به تبیین هشت بخش از سیره انبیاء الهی در قرآن در این حوزه پرداخته است. بی تردید طرح برخورد انبیاء در این باره با دریافت هایی که از آیات قرآن می توان داشت، تأثیر بسیاری در روابط اجتماعی انسانها خواهد داشت چرا که آنان الگوی بشریت هستند و عوامل اقتصادی با اینکه خود مادی هستند، تأثیرات اخروی داشته و می تواند در سعادت انسان هم مؤثر باشد.

هدف: امروزه مشکلات اقتصادی و تحریم های اعمال شده نسبت به جوامع اسلامی، شکاف های عمیق اقتصادی را میان جوامع به ویژه در نهاد خانواده ایجاد کرده است. از سوی دیگر، برنامه جامع سعادتمندانه زندگی را می توان از قرآن کریم و گفتار و سیره معصومان(ع) دریافت کرد. توجه به سیره حضرت زهرا(س) از منظر اقتصادی نقش اساسی در بهبود روابط اقتصادی در نهاد خانواده ها دارد؛ چراکه ایشان به عنوان زن در خانواده در سازماندهی و مدیریت اقتصادی بهترین نقش را ایفا کرده است. روش: این پژوهش با روش تحلیل محتوا به بازاندیشی سیره عملی حضرت زهرا(س) از جنبه اقتصادی توجه دارد. یافته ها: یافته های پژوهش بیانگر آن است که در سیره عملی حضرت نقش منابع غیرمادی از منابع مادی برجسته تر است و ساده زیستی و ارائه الگوی همسان با سایر مردم عصر خویش در زندگی ایشان فراوان مشاهده می شود. نتیجه گیری: به کارگیری تدابیر اقتصادی، مدارا در برابر مشکلات اقتصادی، حاکمیّت خداوند در زندگی، اعتدال در تأمین نیازهای طبیعی، انفاق در راه خدا و توجه به محرومان، تناسب درخواست ها با توانایی های همسر، شکرگزاری و تقسیم کار از دیگر مؤلفه های سیره اقتصادی حضرت زهرا(س) است.