فیلترهای جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱۹٬۶۶۱ تا ۱۹٬۶۸۰ مورد از کل ۷۹٬۵۳۷ مورد.
حوزههای تخصصی:
مفهوم شناسی اصطلاحات دینی یکی از مسائل بنیادینی است که کامیابی بسیاری از پژوهش های مرتبط، در گرو درستی و اعتبار آنهاست. یکی از واژگانی که به رغم بیان معانی و تعاریف گوناگون همچنان از فقدان یک مفهوم شناسی جامع و دقیق رنج می برد، واژه سیره است. این اصطلاح که حضور پر رنگی در سیره پژوهی معاصر دارد، از جهات متعددی همچون رابطه با سنت، اشتمال بر قول و اشتراطِ تکرار، مورد سؤال و ابهام قرار گرفته است. از این رو، پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعات شیعی و از طریق سامان دهی یافته های پیشین و رفع ابهامات باقی مانده، پاسخی در خور درباره چیستی و ماهیت این اصطلاح دینی ارائه کرده است. نتیجه حاصل از تحقیق نشان می دهد که سه مؤلفه فعل، روش و استمرار، جزء عناصر اصلی سیره هستند و در شکل گیری مفهوم سیره و تمییز آن از مفاهیم همسو تأثیر بسزایی دارند.
چالش های انعکاس معانی تنوین در ترجمه های فارسی قرآن (مطالعه موردی: ترجمه عبدالرحمن پیرانی و همکاران)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
بحث و پژوهش در ابعاد مختلف لفظی و معنایی قرآن و بخصوص جنبه ها ی نحوی و بلاغی، حیرت و شگفتی قرآن پژوهان هر عصری را برانگیخته است. از جمله این مسائل نحوی بلاغی، بحث تنوین و مقاصد و اغراض پنهان در آن است. این پدیده منحصر به فرد زبان عربی که کاربرد گسترده ای در قرآن کریم دارد، علاوه بر معنای ظاهری و اصلی (نشانه نکره بودن)، معانی ثانوی دیگری هم دارد که به طور پراکنده در کتب نحو و بلاغت به آن ها اشاره شده است. با دقت و تأمل در آیات قرآنی چنین برمی آید که تنوین، دارای اغراض و دلالت های دیگری چون تفخیم، تقلیل، تکثیر، تنویع، تحقیر، تعمیم و... است . بررسی میدانی ترجمه های فارسی قرآن نشان می دهد که بیشتر مترجمان، توجه عمیقی نسبت به تنوین و دیگر دلالت های معنایی آن نداشته و به طور غالب معنای تنکیری آن را استنباط کرده اند. در این پژوهش، سعی شده است جنبه های دلالی تنوین در برخی از آیات قرآن با روش توصیفی و تحلیلِ انتقادی در ترجمه معاصر عبدالرحمن پیرانی و همکاران به عنوان یکی از جدیدترین ترجمه ها ی فارسی قرآن کریم به بوته نقد و تحلیل گذاشته شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که توجه به ابعاد معنایی و دلالی تنوین، می تواند گامی مؤثر در راستای ارتقای سطوح معناشناختی عبارات قرآنی و کشف لایه های بلاغی- معنایی این کتاب آسمانی باشد. اما با توجه به این که ترجمه مذکور ، حاصل کار یک تیم تخصصی است، در کنار ویژگی های ایجابی بسیاری که دارد، در حد انتظار به معانی ثانوی تنوین توجه نداشته، که این امر سبب شده است تا این ترجمه، از برخی معانی و مفاهیم والای نهفته در مفردات قرآنی، فاصله بگیرد.
تحلیل محتوای کتاب های درسی دوره ابتدایی به لحاظ توجه به اصول پنج گانه دین اسلام
منبع:
رهیافت فرهنگ دینی سال دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵
71 - 85
حوزههای تخصصی:
هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل میزان توجه به اصول پنج گانه دین اسلام(توحید، نبوت ،معاد، عدل و امامت) در کتاب های درسی دوره ابتدایی است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه پژوهش، کتاب های درسی دوره ابتدایی است که در سال1397 چاپ شده است و چهار عنوان «هدیه های آسمانی» ،«تعلیمات اجتماعی»،« فارسی» و «آموزش قران» با 21 جلد کتاب به صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. نتایج این پژوهش نشان داد که در مجموع 3325 مرتبه به مفاهیم مرتبط با اصول دین اشاره شده است. که به ترتیب بیشترین فراوانی مربوط به اصول توحید با 46/35 درصد موارد، نبوت با 13/ 30 درصد موارد، امامت با 16/27 درصد موارد، معاد با 18/7 درصد موارد و عدل با 06/درصد موارد تحلیل شده می باشد. این نتایج بیانگر این است که آموزش اصل عدل در دوره ابتدایی مغفول واقع شده است. اصل عدل، نقش مهمی در کارآمدی نظام تربیتی اسلام دارد. از این رو ضروری است که آموزش اصل عدل در برنامه درسی دوره ابتدایی گنجانده شود.
احساس حقارت و سبک زندگی درکتاب الایام طه حسین (بررسی روان شناسانه بر اساس نظریه ی آلفرد آدلر)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
از آنجا که سال های اولیه زندگی و دوران کودکی و نوجوانی، نقش اساسی و مهمی را در شکل گیری صفات مختلف داشته و ساختمان شخصیتی هر فرد را که تابع وراثت، محیط، سبک زندگی و نحوه ی تعلیم و تربیتش می باشد را شکل می دهد، از این رو بررسی خاطرات یک فرد به خصوص در روان شناسی فردی آلفرد آدلر، دارای اهمیت بسیاری است؛ چرا که به انسانِ آگاه این قدرت و امکان را می دهد که با ارزیابی و بررسی زیرسازهای عاطفی آن، تا حد زیادی به زوایای پنهان بسیاری از رفتارهای شخص پی برده و چرایی آن ها را دریابد. مقاله ی پیش رو نیز با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی به بررسی کتاب ارزشمند «الایام» از این منظر پرداخته و دو اصل از اصول نظریه ی آلفرد آدلر یعنی «احساس حقارت» و «سبک زندگی» را با توجه به اهمیت آن ها در زندگی طه حسین، اساس کار خود قرار داده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که احساس ناخوشایند حقارت همیشه همراه طه حسین بوده و پیوسته او را رنجانده است. احساسی که سبب شد تا وی هنر نویسندگی خود را اینبار در الایامی به نمایش گذارد که بتواند به وسیله ی آن از بار برخی غم ها رهایی یابد؛ اما روحیه ی مبارزه طلبی و مقاومتی که طه با آن زاده شد، هرگز این اجازه را به وی نداد که قربانی نقص خویش شده و دنباله رو جهل و نادانی مردمی باشد که او را به سبب آفتی که داشت ناتوان از هر کاری می پنداشتند.
ولایت مداری حضرت زینب(س)
حوزههای تخصصی:
ولایت مداری ( قبول و حراست عملی از مقام امامت علی(ع) و اولادشان) از ارکان ضروری و مورد تأکید در قرآن کریم و روایات پیامبراکرم(ص) و اهل بیت(ع) می باشد. در این میان حضرت زینب(س) فرزند امام علی(ع) و فاطمه(س) که از دامان رسالت و امامت برخاسته است؛ به دلیل یاری امام زمان خویش در شرایط دشوار زمانی و مکانی، یکی از الگوهای بارز در امر ولایت مداری و ولایت پذیری می باشد. سؤال اصلی اینجاست که سبک زندگی حضرت زینب(س) در حوزه ولایت مداری در چه ابعادی بوده است؟ این پژوهش به شیوه توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ایی به بررسی ابعاد ولایت پذیری حضرت زینب در زندگانی ایشان پرداخته است. دستاورد این پژوهش آن است که حضرت زینب(س) به عنوان یک بانوی مسلمان و متعهد به اصول اسلامی، در تمام حالات زندگانی خود از امام زمان خویش اطاعت و التزام علمی و عملی داشته اند.
بررسی ابهاماتی پیرامون اصالت کتاب عبیدالله بن علی حلبی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
پس از نهضت عمومی نگارش و کتابت احادیث در میان اصحاب، کتابهای فراوانی در دوران امامت صادقین: و پس از آن تولید شد. کتاب عبیدالله بن علی حلبی یکی از نخستین نگاشته های حدیثی است که از شهرت و اهمیت ویژه ای برخوردار است و نخستین تصنیف شیعه نام گرفته است. برخی از پژوهشگران با طرح ابهاماتی، انتساب این کتاب به عبیدالله بن علی حلبی را مورد تردید قرار داده اند. ابهامات مطرح شده پیرامون کتاب حلبی را می توان در دو قسم کلی جای داد؛ ابهاماتی که از چگونگی گزارش های فهرستی برخاسته و ابهاماتی که به محتوای روایات کتاب باز می گردد. در این نوشتار سعی شده که به روش توصیفی تحلیلی ابهامات نوع اول مورد بررسی قرار گیرد و پرسش های ایجاد شده پاسخ داده شود.
توحید افعالی در پرتو وحدت وجود در دیدگاه آقاعلی مدرس(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
آموزه های فلسفه اسلامی بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۴
197 - 218
حوزههای تخصصی:
تمام رویش و جنبش توحیدگرایان بر اساس این محور دوران دارد. متکلمان اسلامی در پردازش های کلامی، مرحله به مرحله از توحید ذات و صفات و افعال الهی بحث نموده و مقاصد کلامی را بر آن استوار نموده اند. حکمای اسلامی با مبانی و روش متفاوت، مبحث توحید را واکاوی کرده و با نوآوری، مطالب ژرفی به یادگار نهاده اند. در نگاه نافذ آنان، مغز توحید اخلاص است و اخلاص در سراسر کنش و واکنش موحدان باید نمایان باشد. توحید افعالی عنوانی است که همه بار معنایی این مقصود را در خود دارد. حکمای اسلامی با این عنوان، در صدد هستند نسبت آثار و افعال را به واجب و ممکن، به نسبت طولی حقیقی نه موازی یا مجازی، به هر یک از دو طرف تبیین کنند. در این میان حکمای متعالی با توجه به معیارهای توحیدی برگرفته از آموزگاران وحی، از نسبت طولی نیز فراتر رفته و با معیار «امر بین الامرین» و نظر به توحید وجودی، موضع بدیع پدید آورده اند. در همین راستا، حکیم آقاعلی مدرس دغدغه خود را درباره توحید با بیان هنرمندانه و متعالی در رساله فی التوحید به یادگار گذاشته است. وی مضاف بر بدایع الحکم که مفصل به تبیین مبانی توحید وجود می پردازد، در این رساله مختصر، عنان بحث را ماهرانه به بیان مبانی منتهی به توحید افعالی می سپارد. در این رهگذر توحید عامی و خاصی و اخصی در قلم زرنگار او، هر یک جایگاه خاص خود را می یابد تا اوج و حضیض به هم درنیامیزد. واکاوی مدققانه در مواضع توحیدی وی، مضاف بر زدودن اتهام شبهه آمیز مخالفت با توحید وجود به او، به تصور متعالی از آموزه توحید کمک شایان خواهد کرد.
مقایسه دو رویکرد قرآنی و حدیثی در تفسیر «ظلم» به «شرک» در آیه 82 سوره انعام(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
پژوهش های قرآنی سال بیست و چهارم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳ (پیاپی ۹۲)
127 - 150
حوزههای تخصصی:
حدیث سالاری یا ترجیح مقتضای احادیث بر مقتضای ظاهر آیات قرآن کریم، در برخی از تعابیر محدثان دیده می شود که در مفهوم نظری و از حیث مصداق و نمونه نیازمند بررسی است. در زمینه مصداق یابی، شاید بتوان تفسیر «ظلم» به «شرک» در سوره انعام را یکی از بارزترین مصادیقی برشمرد که ریشه در حدیث سالاری دارد. «ظلم» در آیه 82 سوره انعام به صورت نکره در سیاق نفی استعمال شده و تعمیم معنا را افاده می کند، ولی با تکیه بر روایات، بر مصداق «شرک» حمل شده است. در این مقاله دلایل هر دو دیدگاه، یعنی «تعمیم» و «تخصیص» معنای کلمه «ظلم» معرفی و ارزیابی شده و در اثنای مباحث، اثرپذیری دیدگاه تخصیص از «حدیث سالاری» مطرح و مورد نقد قرار گرفته است. روش پژوهشی در این تحقیق، کیفی از نوع توصیفی - تحلیلی بوده و با هدف بررسی و اثبات تعمیم معنا برای کلمه «ظلم» در سوره انعام و نقض تخصیص آن بر یک مصداق صورت گرفته است.
تبارشناسی انگاره قرآنی قلب(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
از گذشته های دور در فرهنگ های مختلف بشری کارکرد قلب در بدن انسان پرسش برانگیز بوده و وظائف مختلفی به این عضو نسبت داده شده است. در قرآن کریم نیز قلب از جمله اندام هایی از بدن انسان است که نامش ذکر و طیف گسترده ای از واکنش های هیجانی و عاطفی یا کنش های عقلانی و معرفتی به آن منتسب می شود. این توصیف سبب شده است از نگاه مفسران مسلمان، تطبیق مفهوم قرآنی قلب با عضو صنوبری درون سینه همواره امکان پذیر به نظر نرسد و این گونه، در گذر زمان درک های دیگری هم از این مفهوم قرآنی بازنموده شود. در این مطالعه بنا داریم زمینه های کاربرد این انگاره را در قرآن کریم بازشناسیم و دریابیم انگاره قرآنی قلب، احیاناً امتداد کدام یک از انگاره های باستانی است؛ یا به بیان بهتر، چه نسبتی با انگاره های رایج در فرهنگ های دیگر بشری در این باره دارد. چنان که خواهیم دید، انگاره قرآنی قلب از یک سو تشابه معناداری با انگاره قلبی دارد که در عهد عتیق بازتابیده است و از دیگر سو، می توان آن را ملتقای انگاره های ایرانی، یونانی و اسرائیلی دانست.
مفاهیم قبض و اقباض، معوض و غیرمعوض و آثار آن در حقوق و فقه امامیه با رویکرد نوین
حوزههای تخصصی:
قبض در حقوق عبارت از استیلاء مشتری بر مبیع است و اقباض در حقوق عبارت از تحویل دادن مورد تعهد به متعهد له یا قائم مقام قانونی او است. عقد معوض، عقدی دارای یک مورد و عقد غیرمعوض، دارای دو مورد است. از اهداف اساسی نگارنده، کاهش چالش های علمی، تبیین راه حل های حقوقی و فقهی و ارائه روش های مناسب جهت کاهش تضاد و تمایز در نظرات فقها و حقوقدانان است تا در مراکز آموزشی، پژوهشی، دانشگاهی و قضایی مورد بهره مندی اساتید، دانشجویان، مشاوران، وکلا و قضات قرار گیرد. روش انجام تحقیق، روش توصیفی و تحلیلی و نوع پژوهش نیز نظری می باشد که یکی از اقسام پژوهش بنیادی است و از روش های استدلال و تحلیل عقلانی استفاده می نماید و بر پایه مطالعات کتابخانه ای انجام می شود. اطلاعات این تحقیق با بهره گیری از روش کتابخانه ای بوده است که در این شیوه با مراجعه و استفاده از ابزار گردآوری اطلاعات از قبیل بررسی کتب موجود در کتابخانه های گوناگون، مقالات علمی و حقوقی، مجلات و نشریات، پژوهش انجام می شود. اهتمام و جهد بر آن بوده است که با مراجعه به حقوق و فقه امامیه به تحلیل و بررسی اقوال گوناگونی که توسط دکترین حقوق و فقهای امامیه مطرح گردیده است، پرداخته شود. پژوهش در منابع به صورت مستقیم، مطالعه دقیق نظرات حقوقدانان و فقها، قرائت اکثر مباحث مرتبط با عنوان، تتبع جامع و مشروح به صورت جزئی و تخصصی در موضوع، تحریر تحلیل های نوین و بدیع برخی از دستاوردهای مقاله است.
یادکرد مصدرِ منبعِ حدیث، گونه های از گزارش تخریج در شیعه
حوزههای تخصصی:
عالمان شیعه و اهل سنّت، گزارش های تخریج حدیث خود را به گونه های مختلفی منتشر کرده اند. یکی از آنها که در آثار حدیثی شیعه، بیشتر به چشم می خورد، گزارش از مصادرِ پیشینی یک حدیث است. یعنی پس از تخریج حدیث از یک منبع، افزون بر آوردن نام منبع، به مصدرِ اوّلیه مؤلّف هم اشاره کرده اند تا حدیث، قابل ردیابی و اعتبارسنجی باشد. این روش، نشانه ای روشن بر جایگاه نقل مکتوب و وجود کتاب های حدیثی در بین راویان و نویسندگان است. تحقیق پیش رو با هدف آشنایی و احیای این نوع گزارش تخریجی، برخی از نمونه های آن را بررسی می کند. این نوع از تخریج در منابع و اصول اوّلیه که بدون واسطه و یا نهایتا با یک واسطه، احادیث را نقل کرده اند، موضوعیت ندارد؛ از این رو نمونه های ارائه شده از منابع و جوامع ثانویه است. بهره این پژوهش، افزون بر نشان دادن اهتمام عالمان شیعه به منابع حدیثی و وجود روش های تخریجی در میان آنان، کمک به تکمیل الگوی اعتبارسنجی حدیث و منابع حدیثی خواهد بود.
مفهوم شناسی تطبیقی ملکات نفسانی در آثار فلاسفه و حکمای اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)
حوزههای تخصصی:
از محورهای مهم در زمینه انسان شناسی، اخلاق و فلسفه تصمیم، بحث از ملکات نفسانی است که در آن، «مفهوم شناسی و تبیین دقیق تعریف ملکه» بر سایر مسائل تقدم دارد. تفحص در آثار فلاسفه و حکمای اسلامی، بیانگر وجود اختلافاتی در تعریف «ملکه» بوده است. این پژوهش، به دنبال آن است که ابتدا تعاریف موجود از ملکه در آثار فلاسفه و حکمای اسلامی را کشف و دسته بندی نماید. سپس، ضمن بررسی تطبیقی و مقایسه ای تعاریف، به تحلیل نوع اختلاف و ترابط معنایی آنها بپردازد. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است. مبتنی بر دستاوردهای پژوهش، تعاریف موجود از ملکات در قالب شش دسته و بر مبنای این ملاک ها قابل تبیین است: 1. رسوخ، 2. سرعت زوال، 3. استقرار در موضوع، 4. امکان مفارقت، 5. ثبوت، 6. سختی زوال. طبق بررسیِ تطبیقی و مقایسه ای، این تعاریف و ملاک ها، علی رغم اختلافات، به طور کلی بی ارتباط و مباین از هم نیستند؛ بلکه نوعی ترابط معنایی بین آنها وجود دارد. ملاک ها، به پایه و غیرپایه تقسیم می شوند. برخی از این ملاک ها، هم ارزش برخی دیگر بوده و برخی به نسبت سایرین، رابطه علّی معلولی دارند. این تبیینات از ترابط معناییِ ملاک ها، منجر به یک مدل مفهومی در پژوهش شده است.
دیدگاه هولیزم یا کل انگاری در تفسیر «تِبْیَاناً لِکُلِّ شَیْءٍ»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
قرآن کتابی است که حقایق آن پایان ناپذیر است و چشمه های بی پایان دانش از آن سرچشمه می گیرد؛ به گونه ای که خود را «تِبْیَاناً لِکُلِّ شَیْءٍ» معرفی می کند؛ اما چگونه قرآن باوجود محدودبودن روشنگر هر چیزی است. این نوشتار با روش تحلیلی توصیفی و بهره گیری از ابزار کتابخانه ای و استفاده از دیدگاه های اندیشمندان حوزه تفسیر، پس از بیان دیدگاه های کمینه، میانه و بیشینه در تفسیر این آیه، دیدگاه جدیدی را براساس نظریه «هولیزم»، در تفسیر «تِبْیَاناً لِکُلِّ شَیْءٍ» ارائه می دهد. براساس این نظریه، کل، علاوه بر مجموع اجزایش است و تا کل روشن نشود، هویت اجزاء مجهول می ماند. همچنین هر کل، جزئی از کل بزرگ تر است که درنهایت به کل هستی منتهی می شود؛ بنابراین تا کل هستی معرفی نشود، تمام شناخت ها از اجزاء جهان مبهم است و تنها شناخت کل هستی روشنگر آن است. شناخت کل، همان جهان بینی است که جایگاه و مراتب اشیاء را در جهان هستی نمایان می کند. علوم نیز، اجزای طبیعت را نشان می دهند و قرآن با ارائه جهان بینی کلی، جایگاه و نسبت آنها را در جهان روشن می کند و بدین صورت، قرآن روشنگر هر شیئی است.
هم آوایی خط فکری شیخ مفید با معتزلة بغداد در تبیین ماهیت اراده خداوند(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
شیخ مفید در میان متکلمان امامیه، جایگاه ویژه و ممتازی دارد و بی تردید تحلیل و تبیین او از آموزه های اعتقادی، نقشی تأثیرگزار در تحلیل تاریخ فکر امامیه خواهد داشت. ارادة خدا و ماهیت آن، از جمله آموزه هایی است که شیخ مفید پیرامون آن رساله ای مستقل تحریر کرده است و برخی شاگردانش همچون کراجکی، تبیین و تحلیل او را پرورانده اند. خط فکری شیخ مفید، اگرچه همانند تمامی متکلمان عدلیه اراده را حادث می داند، ولی ازیک سو بر اساس روش شناسی ای که در کلام ورزی خویش بدان التزام دارد، و از سویی دیگر بر پایة برخی از روایات، بین اراده خدا و ارادة انسان تفاوت می گذارد و به لحاظ وجود شناسی، اراده را همان امر مکوّن عینی و خارجی می داند. شیخ مفید در معنا شناسی صفت اراده، معتقد است: امکان انتساب صفت اراده به خداوند وجود ندارد و تنها به دلیل سمع می توان خداوند را مرید دانست. از این رو، استمعال این صفت را برای خداوند مجازاً روا می دارد. اما این تبیین را پیش تر برخی از معتزلیان بغدادی، همچون بلخی کعبی، هم ارائه کرده و برای آن دلیل اقامه نموده بودند. بعید نیست اقبال شیخ مفید به رویکرد و تحلیل معتزلیان بغدادی، به دلیل همسو انگاری این دیدگاه با روایات امامیه بوده باشد.
مخالفت های اهل سنت با دیدگاه های ابن تیمیه دربارة فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام؛ با تأکید بر ابن حجر عسقلانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
دیدگاه های کم سابقة ابن تیمیه حرانی در قرن هفتم، چهره ای متعصب از وی و قرائتی متحجرانه از اسلام به نمایش گذاشت و باعث شد تا موجی از مخالفت دانشمندان فریقین به ویژه عالمان مذاهب اربعة عامه، و حتی اتفاق نظر آنان در طرد و حکم قضایی به حبس طولانی وی را به دنبال داشته باشد. یکی از دانشمندان برجسته و ذوالفنون اهل سنت، ابن حجر عسقلانی است که در آثار گوناگون، ضمن تأیید برخی از دیدگاه های او، در پاره ای از مسائل به مخالفت با دیدگاه وی برخاست. سؤال این است که آیا وی در فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام هم مخالفتی با رویکرد ابن تیمیه داشته است؟ این مقاله که با روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع معتبر اهل سنت تدوین شد، به این سؤال پاسخ مثبت داده و به این نتیجه رسیده است که وی با دیدگاه ابن تیمیه دربارة مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام مواضع یکسان ندارد.
بازتاب باورهای توحیدی کرامیه در نمای آیات قصصی با تأکید بر تفسیر سورآبادی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
«قصص» از جمله اسلوب های بیانی قرآن است که نظر به میزان پردازش آیات، از جنبه های گوناگون حائز اهمیت می نماید. یکی از این جوانب، میزان اثرگذاری کارکردهای کلامی فرق در تفسیر قصص است. با توجه به این موضوع، «کرامیه» که از فرق مهم کلامی است، نظر به باورهای منسوب در اصول توحیدی و نقش مهم این موازین در تفسیر، خیزش مطالعاتی زیادی را به خود معطوف داشته است. ازآنجاکه مبانی کلامی هر فرقه در قالب متون منتسب جلوه گر می شود، این پژوهش به بررسی تحلیلی بازتاب این اندیشه ها در قصص «تفسیر سورآبادی»، به عنوان اصلی ترین منبع تفسیری کرامیه پرداخته است. مطابق این تحقیق که نتیجه ای کاربردی در حوزه مطالعات تفسیر، کلام و ملل دارد، از یک سو انتساب صفاتی چون تجسیم، استوا، مکانیت و اعضا به این فرقه نادرست است؛ و از سوی دیگر، این آرا در شاخصه های مهم رؤیت و جهت، بر فحوای تفسیر قصص اثرگذارند.
نسبت دهر و زمان در نظرگاه افضل الدّین کاشانی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزههای تخصصی:
افضل الدّین کاشانی، فیلسوف و حکیم متألّه قرن ششم و هفتم، از جمله حکمایی است که آثار متعدّدی به ویژه در مبحث معرفت نفس از خود به جای گذاشته است. یکی از مفاهیم فلسفی مهمّی که تقریباً اغلب فلاسفه و حکما به آن پرداخته اند و افضل الدّین نیز درباره آن رأی مستقلی ارائه کرده، مفهوم «زمان» و نسبت آن با دهر و سرمد است. وی همچون سایر حکمای متأله اصل برینی برای زمان در نظر دارد که متعلّق به عالم مبدعات یا معقولات است. او زمان را تصویر متحرّک سرمدیّت می داند، ولیکن به جای واژه سرمد از واژه «دهر» استفاده می کند. دهر از نظر افضل، مقدار وجود است. نکته مهمّ آن است که فلسفه افضل مبتنی بر آگاهی (یا به تعبیر افضل آگهی)، شهود و ادراک ذات به ذات است. از این جهت، او به مسلک اشراقیون تعلّق می یابد. همچنین تأکید او بر دهر، به عنوان حقیقیت لم یزل و لایزال، ما را به ریشه های باستانی دیدگاه افضل، به ویژه پیوند آن با طریقت زروانی (از طرائق معنوی مزدیسنایی) سوق می دهد. در این مقاله، پس از ذکر پیشینه ای درباره مفهوم فلسفی و عرفانی زمان، به بررسی نظرگاه باباافضل در این باره خواهیم پرداخت و رویکرد حکمی/ عرفانی او را تبیین خواهیم نمود.
واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۵
۹۷-۱۱۰
حوزههای تخصصی:
هدف اصلی از این پژوهش، واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی است. بدینوسیله از روش تحقیق بنیادی، استنادی بهره گرفته شد. در این راستا و با توجه به رابطه عمیق میان رشته ای که در حوزه های علوم انسانی و به طور اخص علوم دینی و ادبیات فارسی احساس می شد و خلأ مطالعاتی در باب نگارش حاضر، ضمن مطالعه عمیق مثنوی مولوی به عنوان یکی از متون ادبی فاخر و شاخص عرفانی و اخلاقی و تطبیق آن با تعالیم اسلامی با بهره گیری از روش تحقیق بنیادی، استنادی کارکردهای مشترک درباب جایگاه قناعت استخراج گردید. عامل حیات طیبه، عزت آفرینی، گنج حقیقی در مقابل فقر، تقابل با خساست و حرص، عامل شادی و آرامش واقعی و محور ترکیبی توکل، رزق و رضایت، از مهمترین مؤلفه های کارکردی مشترک است.
بررسی و نقد کمال نهایی انسان در نظام فلسفی و عرفانی خواجه نصیرالدین طوسی(مقاله پژوهشی حوزه)
منبع:
آیین حکمت سال یازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۱
27 - 48
حوزههای تخصصی:
کمال اول انسان، نفس ناطق اوست که مقوّم نوعیت انسان است و کمال دوم انسان، مانند علم و قدرت برای اوست. البته ادراکات حسی، خیالی، عقلی تا دیگر افعال و انفعالات و نیز همه اموری که پس از تحقق انسانیت بر انسان مترتب می شوند، کمالات ثانوی نوع انسانی به شمار می آیند. در مقاله پیش رو، کمال نهایی انسان که از سنخ کمالات ثانوی است، مستکمل مرتبه ای است که کمالی فراتر از آن برای وی متصور نباشد. دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی در باب کمال نهایی انسان با دو رویکرد به ظاهر متفاوت در نظام فلسفی و منظومه عرفانی ایشان قابل معناست. در نگرش فلسفی خواجه، کمال نهایی انسان از سنخ تکامل عقلانی و در شکوفایی عقل نظری است. انسانی که عقل نظری خود را به اوج رسانده باشد، به برترین مرتبه سعادت (وصول به عقل مستفاد) دست می یابد؛ اما از دیدگاه عرفانی که در امتداد همان نگرش عقلانی است، محقق طوسی کمال نهایی انسان را در مشاهده حضوری خداوند می داند. نفس انسانی با قدم گذاشتن در مسیر سیر و سلوک، پا را از کمالات عقلانی فراتر نهاده، فانی از خود می شود و جز خدا نمی بیند و به وحدت شهود می رسد. در پایان نوشتار، به ملاحظاتی درباره این دو نگرش فلسفی و عرفانی و رابطه آنها خواهیم پرداخت.
جستاری در مسئولیت کیفری انتقال بیماری های مسری از طریق پیوند عضو(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
پژوهش های فقهی دوره پانزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴
711 - 726
حوزههای تخصصی:
مسئولیت کیفری انتقال بیماری های مسری در پیوند عضو، یکی از مباحث چالشی و نیازمند دقّت علمی در این زمینه است. از آنجا که در فرایند پیوند عضو و انتقال بیماری های مسری، با سه رکن اساسی کادر پزشکی، منتقل و منتقل ٌالیه یا همان مجنی ٌعلیه مواجهیم، به ناچار باید جداگانه به بررسی میزان مسئولیت کیفری هر کدام بپردازیم. نسبت به مسئولیت ارکان مذکور از منظر فقه و حقوق و رویّه محاکم، اختلاف نظر وجود دارد. فقها در هر شرایطی پزشک را مسئول می دانند، اما قانون و رویّه محاکم با شرایط مقرر در قانون (رعایت نظامات فنی یا گرفتن برائت) و رعایت آنها توسط پزشک، وی را مسئول نمی دانند. برایند دیدگاه های فقهی و حقوقی موجود آن است که با توجه به نوع بیماری منتقل شده و کشنده یا غیرکشنده بودن آن و نیز با توجه به وجود قصد مجرمانه سلب حیات یا ورود صدمه بدنی و نیز تقصیر جزایی (بی احتیاطی، بی مبالاتی و ...) مجازات، متفاوت خواهد بود. علاوه بر این با توجه به الزامات پزشکی قبل از پیوند، باید قصور کادر پزشکی به طور ویژه مورد نظر قرار گیرد.