مطالب مرتبط با کلیدواژه

تعالیم اسلامی


۱.

لزوم بازنگری در تاریخ تصوف و عرفان اسلامی قرن اول هجری

نویسنده:
منبع: تاریخ فلسفه سال اول زمستان ۱۳۸۹ شماره ۳

کلیدواژه‌ها: عرفان پیامبر(ص) اصحاب قرن اول هجری ائمه تعالیم اسلامی تاریخ تصوف و عرفان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۰۶ تعداد دانلود : ۱۳۹۵
در فرهنگ اسلامی، هر تعریفی که از اصطلاحات «عرفان» و «تصوف» ارائه یا پذیرفته شود، بطور قطع برخی از مهمترین اجزاء مشترک آن ـ از جمله بخشی از معارف و برخی از احوال و اعمال آن ـ را نمیتوان نادیده گرفت. بسیاری از این معارف و برخی از احوال و اعمال عرفانی، نشئت گرفته از تعالیم قرآنی و سنت نبوی و نیز احوال و سیرة ائمه اطهار(ع) و اهل بیت (ع) و برخی از اصحاب خاصّ آنان است که بعنوان آبشخورهای اساسی و مهم و تأثیر گذار در عرفان اسلامی محسوب میشوند. از طرفی در اغلب کتب تاریخ تصوف و عرفان اسلامی، معمولاً در مورد قرن اول هجری با سطحینگری و شتاب فراوان از آن عبور شده و عمدتاً آن را «قرن زهدگرایی» توصیف کرده اند و بهمین جهت ظرفیت عظیم و شگرف و تأثیرگذار در بینش و روش عرفان اسلامی این قرن نادیده گرفته شده یا عمداً مورد تغافل واقع شده است. این مقاله، تلاش دارد با توضیح صورت مسئله فوق و با ذکر دلایل و شواهد، معرفی تاریخ عرفان و تصوف قرن اول هجری بعنوان قرن زهدگرایی را نه تنها ناکافی، بلکه اشتباه و خطا نشان دهد و در نتیجه اذهان را به لزوم بازنگری در انداختن طرحی نو در تاریخ عرفان اسلامی قرن اول هجری تشحیذ و ترغیب نماید.
۲.

بررسی روش های تحمل افکار و رفتار دیگران براساس تعالیم اسلامی:

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تطبیقی دادپیشگان سال اول پاییز ۱۳۹۷ شماره ۱

کلیدواژه‌ها: تحمل رفتار اخلاق تعالیم اسلامی معیارهای اخلاقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۵۵۴
پیرو فرمایشات ریاست محترم دولت تدبیر و امید مبنی بر نحوه تحمل و احترام به افکار دیگران و اخلاق و ادب در محیط مدرسه که در آغاز سال تحصیلی 97-96 مطرح گردیده بود، باید به این موضوع پرداخت که چه روش هایی جهت تحمل رفتار و افکار دیگران باید در نظر گرفته شود؟ با توجه به اینکه در تعالیم اسلامی پاسخ جامع و کاملی نسبت به این قبیل پرسش ها وجود دارد، لذا پس از استخراج محورهای بحث از تعالیم اسلامی در تبیین موضوع بهره خواهیم برد. براساس مطالعات انجام شده، جهت تحمل افکار و رفتار دیگران باید به این موارد توجه نمود: احترام به طرز تفکر دیگران، احترام به عقاید مذهبی و مقدسات، عدم توجه به وضعیت ظاهری افراد، عدم توجه به وضعیت مالی افراد، عدم توجه به مسائل قومیتی، احترام ورعایت کرامت انسانی، خوش بینی، عدم نقد و قضاوت دیگران، صبر وبردباری نسبت به دیگران، داشتن ظرفیت نقدپذیری و... لازم به ذکر است که تمامی مؤلفه هایی فوق از جمله هنجارهای اخلاقی و اجتماعی است که در دین مبین اسلام بارها به آن اشاره گردیده و آیات و روایات متعددی در این زمینه وجود دارد. در این مقاله پس به بررسی معیارهای فوق در تعالی اسلامی خواهیم پرداخت تا بتوانیم روش های مناسبی را جهت تحمل افکار و رفتار دیگران در جامعه (و مخصوصاً در مدرسه) به عنوان مرکز آموزش و تعالی انسانی ارائه دهیم.
۳.

بررسی سازوکارهای تأمین حریم خصوصی در مسکن شهر ایرانی با تأکید بر نمودهای معماری سنتی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: معرفت سال بیست و هفتم اردیبهشت ۱۳۹۷ شماره ۲۴۵ «ویژه جامعه شناسی»

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم تعالیم اسلامی سبک زندگی اسلامی حریم خصوصی در اسلام مسکن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۱ تعداد دانلود : ۳۹۳
حفظ حریم در شهر اسلامی، به ویژه در مسکن، از جمله اصول اولیه است که مورد قبول تمام پژوهشگران است. ازآنجاکه در بسیاری از آیات و روایات بر لزوم تأمین حریم خصوصی در مسکن اشاره شده است، معماران در ساخت مسکن سنتی به حفظ حریم افراد خانواده توجه می کردند؛ اما امروزه ورود جریان مدرنیتة غربی به کشورهای اسلامی باعث ایجاد تغییر در نحوة طراحی شهری و مسکن معاصر شده است که سازگار با اعتقادات اسلامی مردم نیست. هدف از این پژوهش، تحلیل سازوکارهای مؤثر در تأمین حریم خصوصی با توجه به تعالیم اسلامی برای به کارگیری در مسکن معاصر و به روزرسانی آن می باشد. روش تحقیق، از نوع تحلیلی توصیفی، و گردآوری مطالب آن به صورت کتابخانه ای است. در نهایت، به روزرسانی و کاربست این عوامل در طراحی معماری مسکن معاصر، با هدف خلق آرامش و آسایش زندگی انسان، به عنوان راهبردهایی معمارانه برای پیشرفت و هدایت معماری معاصر مسکن شهر ایرانی پیشنهاد شده است، تا گامی در جهت ترویج سبک زندگی منطبق بر جهان بینی اسلامی برداشته شود.
۴.

طراحی الگوی سرمایه اجتماعی مبتنی بر تعالیم دینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مدیریت اسلامی سال ۲۶ پاییز ۱۳۹۷ شماره ۳ 87 - 103

کلیدواژه‌ها: سرمایه اجتماعی سرمایه اجتماعی دینی تعالیم اسلامی نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۱ تعداد دانلود : ۴۱۳
هدف این پژوهش، طراحی الگویی از سرمایه اجتماعی مبتنی بر تعالیم دینی است. روش انجام این پژوهش، کیفی و با رویکرد استقرایی است. به منظور استخراج مطالب، از فن تحلیل مضمون استفاده شد. منابع موردبررسی نیز نامه های حضرت علی(ع) در نهج البلاغه و همچنین بیانات ایشان در کتاب میزان الحکمه است. نتایج به دست آمده براساس داده های پژوهش، بیانگر سه مجموعه الزام است که باید در سه سطح فردی، شبکه ای و اجتماعی رعایت شود. با رعایت نکات هر سطح می توان به یک سرمایه اجتماعی منسجم و حداکثری دست یافت. در سطح فردی، هر شخص باید ظرفیت هایی را درون خویش به وجود آورد، مانند خیرخواهی و ایثار؛ این دست ظرفیت ها به نگرش و ذهنیت فرد نسبت به جهان خارج مربوط می شود و بستر اولیه خلق سرمایه اجتماعی است. در سطح شبکه ای باید تعاملات بین فردی (و عموماً روزانه افراد) سامان پیدا کند، مانند بخشندگی و دستگیری از نیازمندان. در سطح اجتماعی نیز توصیه هایی برای مدیران و مسئولان قرار دارد که با رعایت آن می توان فضای کلی جامعه را سالم و حامی سرمایه اجتماعی کرد.
۵.

تعالیم اسلامی با تکیه بر متنی نویافته از ابوالفتوح حمویی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نثرپژوهی ادب فارسی (ادب و زبان سابق) دوره ۲۲ بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۴۵ 23 - 44

کلیدواژه‌ها: تعالیم اسلامی متون انسان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۳۰۹
جوامع بشری وقتی روی سعادت و خوش بختی را می بینند که درباره امورجامعه انسان های بافرهنگ و دانش، احساس مسئولیت کرده، با تعالیم اسلامی، دانش و منش انسانی، برای مشکلات جامعه چاره اندیشی کنند. ضرورت ایجاب می کند چنین افرادی با شیوه های ارزشمند، مسیر زندگی را برای مردم خود هموار سازند و برای دیگران و فرزندان الگویی به جا بگذارند. تا مشکلات را به راحتی حل کنند و دچار آسیب های مختلف نگردند و راه برون رفت آن را بشناسند. حمویی با چنین بینشی به دوره زندگی پس از مصیبت های قوم مغول که خود درآن قرار داشته، او را موظف کرده تا برای جامعه چاره اندیشی کند و منزلت آن را بدو باز گرداند. در این مقاله سعی برآن است روش جلوگیری از آسیب های اجتماعی که برخاسته از بی توجهی عملی به تعالیم دین و سبب ازبین رفتن اعتماد مردم می گردد، به روش تحلیل محتوا بررسی شود. پس نگرش ها تحت چهار عنوان: انسان و خدا؛ انسان و پیامبر؛ انسان و عرفا و انسان و فضیلت ها و رذیلت ها مطرح گردید و هدف ارزنده نویسنده که برای سعادت هرجامعه لازم است، تبیین شده است و نتیجه این که چنین روشی یکی از راه هایی است که بتوان جامعه را به سوی سعادت، براساس تعالیم اسلامی هدایت کرد و به روزگار عزت و سربلندی بازگردانید.
۶.

تبلیغات بازرگانی و قربانیان آن(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اخلاق دوره جدید سال چهارم زمستان ۱۳۹۳ شماره ۱۶ (پیاپی ۳۸) 149 - 179

کلیدواژه‌ها: تبلیغات بازرگانی رسانه ها اخلاق آسیب قربانیان تبلیغات تعالیم اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۱ تعداد دانلود : ۳۱۸
یکی از موضوعات چالش برانگیز و بسیار ضروری در عصر حاضر که در حوزه اخلاق کاربردی مطرح می شود بحث از اصول و مسائل اخلاقی در رسانه های جمعی است. رسانه ها به عنوان قطبی تأثیرگذار در جامعه ابزاری قدرتمند برای تبلیغات به شمار می روند، به گونه ای که فرهنگ جامعه، رفتارهای مخاطبان و نیز تصمیم گیری های آنان را تحت تأثیر قرار می دهند. تبلیغات بازرگانی که سابقه ای دیرینه در جامعه بشری دارد، با ظهور انقلاب صنعتی و افزایش تولیدات مازاد بر مصرف، رونق گرفته است. بنابراین، در کشاکش رقابت شرکت های تولیدی، پیدایش شرکت های تبلیغاتی و بکارگیری علوم و ابزارهایی همچون آمار، روانشناسی، جامعه شناسی، هنر، گرافیک، و... غافل از تأثیرات سوء اخلاقی و فرهنگی که تبلیغات بازرگانی ممکن است به همراه داشته باشد، از روش های نادرست و غیراخلاقی برای افزایش فروش کالاها بهره گرفته می شود، که این اقدام برای کسانی که سواد رسان های ندارند، گران تمام شده و در برخی موارد زندگی آن ها را به خطر می اندازد. مقاله حاضر با روش توصیفی – تحلیلی پس از بیان کلیاتی در مورد تبلیغات بازرگانی، در صدد پاسخ گویی به پرسش های زیر برآمده است. 1)تبلیغات بازرگانی در راستای اهداف خود چه کسانی را قربانی می کنند؟ 2)در راستای کاهش آسیب های احتمالی وارده به مخاطبان در امر تبلیغ چه راهکارهایی وجود دارد؟ 3)از نظر تعالیم اسلامی تبلیغات درست کدام است؟
۷.

واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه اخلاق سال دوازدهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۴۵ ۹۷-۱۱۰

کلیدواژه‌ها: قناعت مثنوی معنوی تعالیم اسلامی مولوی اخلاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۲ تعداد دانلود : ۵۵۷
هدف اصلی از این پژوهش، واکاوی جایگاه قناعت و کارکردهای آن در مثنوی معنوی با تکیه بر تعالیم اسلامی است. بدینوسیله از روش تحقیق بنیادی، استنادی بهره گرفته شد. در این راستا و با توجه به رابطه عمیق میان رشته ای که در حوزه های علوم انسانی و به طور اخص علوم دینی و ادبیات فارسی احساس می شد و خلأ مطالعاتی در باب نگارش حاضر، ضمن مطالعه عمیق مثنوی مولوی به عنوان یکی از متون ادبی فاخر و شاخص عرفانی و اخلاقی و تطبیق آن با تعالیم اسلامی با بهره گیری از روش تحقیق بنیادی، استنادی کارکردهای مشترک درباب جایگاه قناعت استخراج گردید. عامل حیات طیبه، عزت آفرینی، گنج حقیقی در مقابل فقر، تقابل با خساست و حرص، عامل شادی و آرامش واقعی و محور ترکیبی توکل، رزق و رضایت، از مهمترین مؤلفه های کارکردی مشترک است.
۸.

تبیین روش تربیت اخلاقی کودک در هفت سال دوم براساس تعالیم اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی سال بیست و نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۵۰ 279 - 299

کلیدواژه‌ها: تربیت کودک هفت سال دوم تعالیم اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۳ تعداد دانلود : ۴۲۲
هدف این مقاله، تبیین روش تربیت اخلاقی کودک در هفت سال دوم براساس تعالیم اسلامی است. اسلام بهترین روش های تربیتی برای تعالی انسان را دارد که باید شناخته و استفاده شود. این روش ها در قرآن و زندگی معصومین(ع) تبلور یافته است. باتوجه به نیاز فطری انسان به خدا و گمراهی اش از مسیر الهی، ضرورت ایجاب می کند که به تربیت اسلامی توجه ویژه شود. روش تحقیق کیفی تحلیلی بوده و ازطریق فیش برداری داده ها جمع آوری و تحلیل و بررسی شده است. یافته ها حاکی است که در اسلام روش های بسیار متنوع و مؤثری برای تربیت افراد وجود دارد و معصومین(ع) تربیت فرزندانشان را از کودکی شروع می کردند. نتایج تحقیق بیان می دارد که تربیت مهم ترین عامل تعالی است. دست اندرکاران تربیت ضمن اهمیت دادن به دوره کودکی باید از روش های اسلامی، متناسب با شرایط کودک در جهت الهی کردن او استفاده کنند. در مقاله حاضر هفت روش دعا، سلام دادن، دعوت عملی، عمل به وعده، ملاطفت، اهمیت دادن به نماز و هم نشینی با صالحان که از روش های اسلامی است، مورد بررسی قرار گرفته است.
۹.

بررسی دیدگاه اسلام در مورد عملکرد اقتصادی زنان و نقش آنان در توسعه اقتصادی

نویسنده:
منبع: پژوهش های میان رشته ای زنان دوره سوم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۶) 75 - 92

کلیدواژه‌ها: قرآن توسعه توسعه سرمایه انسانی تعالیم اسلامی استقلال مالی آموزش و زنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۵ تعداد دانلود : ۲۳۱
اسلام با تبیین جایگاه حقیقی زن، حقوق مالی و اقتصادی فراوانی را برای زنان در نظر گرفته است. لیکن برای ایشان مسئولیت های مالی در تأمین معاش خانواده قرار نداده است. لذا، زنان نه تنها از استقلال مالی برخوردار هستند بلکه تمام حقوق مالی متعلق به زن در نظام حقوقی اسلام (مانند ارث، مهریه، نفقه، درآمد ناشی از کار و ...) متعلق به او است و هیچ کس حق تعرض، مطالبه و تصرف آن را ندارد. علاوه بر این زنان در تشکیل سرمایه انسانی و توسعه اقتصادی جامعه مؤثر هستند. باتوجه به نقش هایی که زنان در توسعه اقتصادی جامعه دارند، در این مقاله به بررسی دیدگاه اسلام در مورد حقوق اقتصادی زنان پرداخته و سپس نقش هایی که زنان در توسعه اقتصادی جامعه اسلامی دارند، مورد ارزیابی قرار می گیرد و پیشنهاداتی در جهت ارتقای توانمندی زنان ارائه می شود. روش بررسی موضوع در این مقاله توصیفی-تحلیلی است.
۱۰.

ارزشیابی الگوهای استقرار اخلاق حرفه ای در سازمان بر اساس تعالیم اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

نویسنده:
منبع: اسلام و پژوهش های مدیریتی سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۴) 39-58
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۹۳
آنچه در سازمان های امروزی با عناوین «رقابت»، «رشد» و «سودآوری» اتفاق می افتد، به شدت نگران کننده است. این نگرانی ناشی از عبور سازمان ها از خط قرمز اخلاق است. کاهش اعتماد مردم نسبت به رعایت جنبه های قانونی و اصول اخلاقی توسط مدیران و سازمان ها، اهمیت ورود اخلاق در عرصه سازمان ها را دوچندان می کند که این خود مستلزم شناسایی ابعاد و مؤلفه های اخلاق حرفه ای در گام نخست و همچنین ارائه الگوی استقرار اخلاق حرفه ای در سازمان ها در گام بعدی است. این در حالی است که تلاش های علمی چند دهه اخیر نیز نتوانسته است به صورت واضح و مشخص الگویی را در این زمینه ارائه نماید. نکته مهم دیگر اینکه الگوهای ارائه شده در غرب، لزوماً هم سنخ با مفاهیم، ارزش ها، آداب و رسوم و فرهنگ ایرانی اسلامی نیست و شاید در برخی جهات نیز دارای تضاد باشد. همچنین معیارهای مشخصی در خصوص ارزیابی این الگوها به صورت منسجم وجود ندارد که بتوان جنبه های گوناگون آن را سنجید، به ویژه که الگوها در فرهنگ غرب طراحی و تبیین شده باشد. در این پژوهش، پس از بررسی و مطالعه کتابخانه ای، پنج الگوی استقرار اخلاق حرفه ای در سازمان شناسایی، و همچنین مجموعه معیارهایی که نشان دهنده جامعیت الگوهاست، احصا گردید. در ادامه با استفاده از نظر خبرگان حوزه اخلاق سازمانی و فن «تحلیل سلسله مراتبی فازی»، به میزان اهمیت معیارها و در نهایت، الگوهای شناسایی شده پرداخته شد. با توجه به نزدیکی نظرات کارشناسان و خبرگان در اولویت بندی معیارها و در نتیجه گزینه ها، می توان الگوی حسینی و عباسی را با انجام تغییرات و ایجاد بهبود، به مثابه الگوی مطلوب سازمان های کشور در نظر گرفت.
۱۱.

اسلام، بحران معنوی غرب، فضای مجازی

نویسنده:
منبع: ره آورد نور سال بیست و دوم بهار ۱۴۰۲ شماره ۸۲ (پیاپی ۹۹) 14-27

کلیدواژه‌ها: بحران معنوی در غرب معنادرمانی تعالیم اسلامی سعادت دنیا و اخری فضای مجازی هنر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۰ تعداد دانلود : ۱۵۵
مدرنیته ای که ارمغان نگاه مادی صرف به انسان و جهان است، بشر امروز، به ویژه غربیان را با بحران های روانی گوناگون مواجه کرده است. نگاه نقدی دانشمندان غربی به فنّاوری زدگی و ماشینی شدن زندگی، و نیز ایجاد مراکز معنادرمانی برای رفع معضلات ناشی از زندگی مادّی انگارانه صرف در میان غربیان، روی آوردن مردم به ادیان شرق مانند ذن و بودیسم، راه اندازی مکاتب عرفانی و معنویت های ساختگی، از نشانه های تلاش غرب برای رهایی از بحرانی است که دامنگیرش شده است. در چنین وضعیتی، معرّفی اسلام به مثابه دین آسمانی که برای سعادت انسان برنامه ای مدوّن دارد، پذیرش بیشتری خواهد داشت. در این مقاله، نقش فضای مجازی در معرّفی اسلام به جوامع غرب با توجّه به نامه های رهبری بررسی خواهد شد.
۱۲.

طریق کمال از نظر گاه نجم الدین رازی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی (فدک سبزواران) سال اول زمستان ۱۳۸۹ شماره ۴ 23 - 36

کلیدواژه‌ها: صوفیان نفس تعالیم اسلامی مستعد آیندگی تکامل اخوان الصفا سلوک فرضیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۷ تعداد دانلود : ۷۵
وجه بارز اندیشه صوفیان، اعتقاد به تکامل است؛ هرچند زمینه این نظریه در دستگاه های مختلف فلسفی و عرفانی وجود دارد، لیکن نوع تبیین آن فرق می کند. در قلمرو اسلام با پیدایش اخوان الصفا که مشربشان آمیزه ای از اندیشه های ارسطویی و نوافلاطونی بود، گامی تازه در فرضیه تکامل برداشته شد. صوفیه که اساس تفکر خود را در خصوص آفرینش بر تعالیم اسلام استوار کرده است، چنین فرضیه هایی را با عقاید اسلامی به گونه ای که متهم به کفر نشود، در هم آمیخت. نمونه بارز این اندیشه ها را در سخنان مولوی می بینیم: از جمادی مردم و نامه شدم و ز نما مردم ز حیوان سر زدم نجم رازی نیز نفس انسانی را بالقوه مستعد آیندگی می داند و راه رسیدن به آن را به جز ابزار اصلی(شور و شوق و عشق) که تنها با سلوک در جاده شریعت و طریقت و حقیقت دست می دهد، می داند.