درخت حوزه‌های تخصصی

ادبیات

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
ادبیات جهان ادبیات و مطالعات بین رشته ای انواع ادبی حوزه های ویژه سبکها و جریانهای ادبی علوم ادبی قالب های شعر کلیات گونه های نثر
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین
فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۶٬۳۸۱ تا ۶٬۴۰۰ مورد از کل ۵۲٬۵۲۲ مورد.
۶۳۸۱.

نقد و بررسی کتاب من آفاق الأدب المقارَن اثر داود سلّوم

نویسنده:
منبع: نقدنامه زبان و ادبیات عربی سال اول بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 3-18

کلیدواژه‌ها: نقد ادبیات تطبیقی من آفاق الأدب المقارَن داود سلوم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۳ تعداد دانلود : ۳۵۱
نقد ادبی کاری خلاق است که اثری را به نحو تازه ای می خواند و از زوایای ناپیدای آن رونمایی می کند، به شرط آن که منتقد ادبی به اندازه صاحب اثر دارای ذوق و خلاقیت و نیز آشنا با فنون ادبی باشد. در اهمیت نقد ادبی همین بس که با آن همواره ادبیات و علوم ادبی متحول و زنده می ماند و معیارهای بِه روزتر و جدیدتری به ادبیات عرضه می کند. مقاله حاضر، که با هدف نقد و بررسی کتاب من آفاق الأدب المقارَن نوشته داود سلّوم نوشته شده، ضمن اشاره به نقاط ضعف و قوت این اثر در تلاش است تا گامی در ارتقای سطح کیفی آن بردارد. کتابی که سعی دارد حوزه های گوناگونی از ادبیات تطبیقی را پیشِ روی مخاطب خود بگشاید و نمونه های متعدد و متنوعی از آن را به منظور شناساندن ادبیات عربی اسلامی جهانی و نیز تأثیر آن ها در یک دیگر ارائه کند. گفتار پیش رو ضمن آن که کتاب مورد نظر را با شیوه توصیفی تحلیلی و با رویکرد تحلیل انتقادی کنکاش می کند، نتایجی را درباره این کتاب پیش روی ما قرار می دهد که جمع میان «تکرار و نوآوری»، «تعصب و آزاد اندیشی»، و «بیان سطحی و عمیق موضوعات» از مهم ترین آن هاست.
۶۳۸۲.

گذری بر تمثیل در آفرین نامه(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی دوره ۱۲ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 28 - 47

کلیدواژه‌ها: تشبیه تمثیلی ارسال المثل تمثیل طبیعی اسلوب معادله

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۴ تعداد دانلود : ۲۴۲
تمثیل یکی از بهترین شیوه های بلاغی جهت اقناع مخاطب است که شاعران و نویسندگان به وسیله آن، امور معقول را به صورت محسوس و قابل درک در اختیار مخاطب قرار می دهند، از این رو این شگرد ادبی، شیوه ای حکیمانه جهت بیان مقصود محسوب می شود. در این مقاله با استفاده از شیوه تحلیلی- توصیفی، تشبیه تمثیلی، استعاره تمثیلی، تمثیل طبیعی و اسلوب معادله در مثنوی آفرین نامه ابوشکور بلخی بررسی می گردد، بنابراین ابتدا تمثیل از دیدگاه صاحب نظران به صورت اجمال بیان می شود و سپس انواع مذکور در آفرین نامه ابوشکور بلخی بررسی می گردد. ابوشکور تمثیل را نه فقط برای محسوس کردن موضوعاتی همچون: قناعت، شناخت دوست و دشمن، ضرورت تعلیم در کودکی، بلکه برای باورپذیر کردن و تاثیر بیشتر بر مخاطب و تصویرآفرینی استفاده کرده است.
۶۳۸۳.

برتولد لاوفر و زبان فارسی؛ تدقیقاتی در مجموعه سینو-ایرانیکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ ادبیات پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۸۷ 267 - 286

کلیدواژه‌ها: آوانگاشت های چینی چین سینو-ایرانیکا گیاه شناسی لاوفر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۶ تعداد دانلود : ۲۲۵
برتولد لاوفر، شرق شناس برجسته آلمانی را بیشتر به واسطه تحقیقات گسترده او درباره تمدن چین می شناسند. او که دکترای زبان های شرقی خود را از دانشگاه لایپزیگ گرفته بود، با سفر به چین و تبّت تحقیقات دامنه داری درباره زوایای گوناگون فرهنگ و هنر چین انجام داد و به عنوان یکی از چین شناسان بزرگ روزگار خود شهرت یافت. در میان آثار پرشمار او، مجموعه ای به نام سینو-ایرانیکا (Sino-Iranica, 1919). وجود دارد که لاوفر در آن، طی مقالات مختلفی که اغلب به حوزه گیاه شناسی و کانی شناسی اختصاص دارند، به تعاملات فرهنگی ایران و چین در روزگاران کهن پرداخته است. این مطالعه هر چند بیش از هر چیز یک مطالعه تاریخی- تمدنی در حوزه علوم طبیعی است، از فوایدی در حوزه زبان به عنوان واسطه انتقال فرهنگ خالی نیست. یکی از تلاش های لاوفر در سینو-ایرانیکا آن است که با آگاهی های گسترده خود درباره زبان چینی و روش های ثبت واژگان دخیل در این زبان ، نام فارسی گیاهان و کانی ها را شناسایی کند و بدین شکل، از انتقال مظاهر مادی تمدن ایران به چین در بازه زمانی بزرگی - از سده 2 ق.م تا سده 14م – سخن بگوید. در این مقاله برخی آگاهی های زبانی موجود درباره گیاهان ایرانی را که لاوفر در خلال مطالعات خود در متون چینی بدان ها دست یافته، بازخوانی می کنیم و اهمیت کار او را در این حوزه نشان دهیم. این اهمیت به طور توأمان هم در حوزه نفوذ زبان های ایرانی و هم در حوزه تأثیرگذاری تمدنی و فرهنگی ایران در تمدن باستانی چین قابل پیگیری است
۶۳۸۴.

روایتِ تصویری؛ مقایسه ی تطبیقی هنرهای تصویری ایران و کمیک استریپ (داستان مصوّر دنباله دار)

نویسنده:
منبع: پژوهش های نثر و نظم فارسی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 41 - 73

کلیدواژه‌ها: کمیک استریپ روایت تصویری نگارگری هنرهای تصویری داستان مصور دنباله دار

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۵ تعداد دانلود : ۲۶۸
روایت داستانی می تواند هم با زبان متن و هم با زبان تصویر بازگو شود. اگر روایت با زبان تصویر بیان شود به آن «کمیک استریپ» یا «داستان مصوّر دنباله دار» می گویند. کمیک استریپ یکی از شیو های بیان بصری است که یک روایت یا داستان را با زبان تصویر بازگو و از طریق سلسله تصاویر مخاطب را با خود همراه می کند. این شیوه بیان، بر توالیِ تصاویر تمرکز دارد و گاه با همراه کردن جملاتی در کنار تصویر بر وضوح و روشنی روایت می افزاید. گرچه کمیک استریپ در هنر غرب عمر چندانی ندارد، امّا ریشه های آن را در دیوارنگاری غارها و  نقّاشی های مصر باستان می توان جست. این شیوه روایت تصویری در هنرهای تصویری اعم از نگاره های نسخ خطی و نمونه های کهن تر آن نظیر دیوارنگاره ها و سنگ-نگاره ها به خوبی قابل بازیابی است. پژوهش حاضر برآن است تا با رویکردی تطبیقی، وجوه مشابهت روایت در هنرهای تصویری ایران و کمیک استریپ را بازنماید. پرسش پژوهش این است که هنرهای تصویری ایران و کمیک استریپ چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارند؟ فرضیه تحقیق هنرهای تصویری ایرانی و کمیک استریپ را به لحاظ شیوه روایی به هم شبیه، امّا شیوه تصویرگری را در آن ها متفاوت می داند. برای آزمودن فرضیه به این روش عمل می کنیم که نگاره ها را بر اساس سیر تاریخی بررسی و شاخصه ها و شباهت های آن با کمیک استریپ را تحلیل می کنیم. اهمیّت و ضرورت چنین پژوهش هایی در آن است که ضمن معرّفی قابلیّت های تصویری ویژه هنرهای تصویری، از این قابلیّت ها در راستای جهانی شدن هنر ایرانی بهره می گیرد.
۶۳۸۵.

کنش زبانی، اجرا گری و محنت جنسیّت در پیگمالیون(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۵ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 253 - 272

کلیدواژه‌ها: کنش زبانی اجراگری محنت جنسیت جودیت باتلر جورج برنارد شاو پیگمالیون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۳۴۶
هر چند ممکن است تلاشهای جودیت باتلر در نمایاندن رنج و محنتِ زنان، شناسایی و شناساندن معنایِ هویتِ جنسیّتی در کنار تردیدهای موجود هویتی تنانه تازه بنماید، با اینحال پیشینه ای بس دراز دارد. دردسرِ هویتی-جنسیّتی مورد توجّه وی آمیزه ای از رویکردهای زبانشناختی-فلسفی مبتنی بر مفاهیم پراگماتیک زبان است که مستقیما برگرفته از فلسفه زبانِ مشهود در آرای جان آستین و جان سِرل در باب کُنش زبانی است. توجّه پساساختارگرایانه باتلر به هستی شناسی ونگاه معناشناختی او به کُنش زبانی واجراگری حال و هوای فمینیسم فرانسوی دارد. توجّه مقاله حاضر به رویکرد کنش زبانی، اجراگری جنسیّتی باتلر و بررّسی پراگماتیک آن در پیگمالیون اثرجورج برنارد شاو می باشدوبیانگر دیدگاه های پیشرفته جورج برنارد شاو می باشد که یک زن بر خلاف تمام مصائب وارده می تواند همچنان موجودی قدردان باشد، قوی باشد، هویت مهجور خود را باز یابد، تغییر در شرایط را به سرعت تجربه کند، واستعداد وقابلیت های خود را بنمایاند.
۶۳۸۶.

سوءتفاهم یا حکایت زبان قاتل نویسندگان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش ادبیات معاصر جهان دوره ۲۵ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 589 - 605

کلیدواژه‌ها: کامو پوچی کلام سکوت مادر طبیعت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۷ تعداد دانلود : ۲۸۷
سوءتفاهم یکی از آثار چرخه ی پوچی محسوب می شود که در آن کامو انسان را به آگاهی از پوچی جهان و زندگی تراژیک انسان دعوت می کند. در این اثر، سکوتِ انسان بسان تسلیم و کلام نماد طغیان است. در واقع، پرسشِ «بودن یا نبودنِ» هملت به «صحبت کردن یا نکردن» بدل شده و اهمیتی کمتر از پرسش پیشین ندارد. به این ترتیب جان در سوءتفاهم با انتخابِ سکوت به قتل خود توسط مادر و خواهرش تن می دهد. در واقع می توان گفت که جان با صحبت نکردن به مارتا این حق را می دهد که او را قربانی کند. به این ترتیب مشاهده می کنیم که سخن یا کلام به مثابه سلاحی است که با آن می توان در جهانی خشونت بار و سیاه از خود برای زیستن دفاع کرد. ما در این مقاله به شرح چگونگی درک پوچی جهان و بی دفاع بودن انسان در مقابل همنوعانش و همچنین نقش سکوتِ خدا، طبیعت و انسان در شکل گرفتن سرنوشت جان می پردازیم
۶۳۸۷.

شرح شراب واره های لسان الغیب حافظ شیرازی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۱ پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 15 - 28

کلیدواژه‌ها: لسان الغیب حافظ شیرازی شراب غزل عرفان تاثیر و تأثر

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۵ تعداد دانلود : ۱۷۱
خواجه شمس الدین محمد بن محمد حافظ شیرازی (۷۲۷- ۷۹۲ ه.ق) یکی از بزرگترین شاعران نغزگوی ایران و از گویندگان بزرگ جهان است .شراب به طور مطلق در عرفان ایران اسلامی کنایه از سکر و محبت و تجلیات انوار حق است و عشق و ذوق و سکر را به شراب و شراب خانه را به عالم ملکوت و باطن و عارف کامل تشبیه کرده اند. بدیهی است که فقط عارفان و آشنایان به دانش عرفانند که می توانند به حقایق عرفانی واقف باشند؛ زیرا عرفان زبان عشق است و عشق به معرفت، بیان کردنی نیست. به پندار حافظ با جرعه نوشی از می وحدت می توان بر مشکلات عقلانی فایق آمد و برای رسیدن بدین کار چه بهتر که گوهر عقل را در برابر این جام الستی صرف کنی تا مویّد به لطف خدایی گردی. وی نابغۀ غزل و عرفان اهل نظر است و نظریان، دو عالم را در یک نظر می بازند و گاهی جهانی را با نگاهی سودا می کنند. ساقی نامه سرایان عرب وصف خمریات در اوایل اسلام به خصوص در عهد عبّاسی را رایج و معمول کردند، اما از معروف ترین استادان این طریقت در سرایش خمریات بدون تردید حافظ شیرازی است که شعرش از حسن کلام و فصاحت و بلاغت کامل برخوردار است. این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی و با عنایت به شواهد گوناگون نگاشته شده است.  
۶۳۸۸.

تأملی در افق های انتظار در شروح معاصران بر غزل اول دیوان حافظ

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه متون ادبی دوره عراقی دوره ۱ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ 65 - 77

کلیدواژه‌ها: شروح دیوان حافظ افق انتظار هرمنوتیک نظریۀ دریافت تأویل عرفانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۱ تعداد دانلود : ۱۸۸
شروح زیادی بر دیوان حافظ نوشته اند که می توان از جنبه های مختلف به بحث و بررسی آن ها پرداخت. اگر بتوان از منظر دریافت و افق انتظار از فروع نظریۀ هرمنوتیک، شروح دیوان حافظ را که هم زمان با ترویج این نظریه، تألیف شده اند، بررسی کنیم، به وضوح می توانیم به خلأ و فقدان پشتیبانی این نظریه و هم سان های مختلف آن پی ببریم. پرسش اصلی این است که افق انتظار این شارحان یا شروح، چه بوده است؟ در پاسخ می توان گفت که به دلیل نبود نظریۀ منسجم و جریانی، چنان که باید، افق انتظاری در این شروح دیده نمی شود. فقط در سه شرح عمدۀ حافظ نامه ، گمشدۀ لب دریا و وصل خورشید ، می توان تا حدودی به افق مدنظر نزدیک شد و به آن دست یافت. افق انتظار، دریافت و برداشتی است که خواننده/ شارح در خواندن و شرح اثر بدان دست می یابد و آن را به مخاطب منتقل می کند و در واقع با آن افق، اثر را تفسیر، بررسی و تحلیل می کند. جامعۀ آماری و نمونۀ منتخب این پژوهش، شرح غزل اول دیوان حافظ در هفده شرح است که برخی از آن شروح، بیشتر، شعر حافظ را به نثر بازنویسی کرده اند. عمده ترین مواردی که می توان از آن ها به افق انتظار در شروح دیوان حافظ تعبیر کرد، عبارت اند از مبارز سیاسی اجتماعی، عرفانی، ملامتی و ستیز با ریا و زهد دروغین. درخور ذکر است که روش معنی کردن و شرح ابیات و اشعار در برخی از شروح، عین هم یا نزدیک به هم است. روش تحقیق این مقاله، مقایسه ای، تحلیلی و استنباطی است که در آن از شیوه های اسنادی، فیش برداری و کتابخانه ای در گردآوری مطالب استفاده شده است.
۶۳۸۹.

واکاوی الگوهای نظامند هنجار گریزی «معنایی» در هشت کتاب(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بلاغت کاربردی و نقد بلاغی سال پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۹) 63 - 76

کلیدواژه‌ها: هنجارگریزی معنایی برجسته سازی بلاغت تصویر و هشت کتاب سپهری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۲۶۹
یکی از مفاهیم برجسته مکتب « صورت گرایی» در بررسی متون ادبی، عنصر برجسته سازی است که با عناوینی چون « هنجارگریزی » و « هنجارآفرینی » (قاعده افزایی) بحث می شود. از خلاف آمده عادت ادبی یا هنجارگریزی فرنگی به سه حوزه هنجارگریزی معنایی ، واژگانی و زمانی تقسیم می شود. در میان انواع مختلف هنجارگریزی ، گونه معنایی –که مباحث علم بیان و بدیع معنوی است و جنبه تخیل را در شعر به اوج می رساند- بیش از انواع دیگر آن دیده می شود.در مقاله حاضر پس از استخراج مصادیقِ هنجار گریزی معنائی در مجموعه شعری سهراب سپهری با نام های «مرگ رنگ ، زندگی خواب ها ، آوار آفتاب ، شرق اندوه ، صدای پای آب ، مسافر ، حجم سبز و ما هیچ ، ما نگاه» به این.نتیجه رسیدیم که، سپهری از میان انواع هنجارگریزی ها، به شکل وسیعی از هنجارگریزی معنایی نظیر؛ تشخیص، نماد ، متناقض نما ، ترکیبات تازه ، و حسامیزی استفاده کرده و ازاین طریق در ایجاد حس و حال تازه، انسجام و نظامند سازی بهتر اشعار و تقویت بعد موسیقایی شعرش موفق بوده واز انواع دیگر هنجارگریزی ، کمتر بهره جسته است .بی شک دلیل این امرعرفان مسلکی و درونگرایی شاعر است. بررسی شعر سپهری می تواند گواهی بر درستی چنین رویکردی باشد ؛ چرا که می توان میان اندیشه عادت ستیز،(خلاف آمده عادت) سپهری و زبان هنجارگریزش ارتباط معنا داری برقرار کرد.روش تحقیق در این پژوهش بر مبنای تحلیل و توصیف داده ها استوار است.
۶۳۹۰.

Les calques dans les pratiques langagières au Québec : témoignage de la presse(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Recherches en Langue et Littérature Françaises Année ۱۴, No ۲۶, L’hiver Et Le printemps ۲۰۲۰ 87 - 103

کلیدواژه‌ها: Québec français québécois Calque Anglicisme Presse

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۸ تعداد دانلود : ۲۴۳
Cette recherche s’est intéressée à l’étude de l’une des représentations du contact de l’anglais avec le parler français québécois, à savoir la question des emprunts et plus précisément les mots et expressions calqués sur les mots anglais. Notre recherche s’est penchée sur un corpus constitué du contenu de deux titres de la presse écrite francophone au Québec, le quotidien Le Journal de Montréal et Le Soleil, pendant la période d’un an, afin d’y repérer les occurrences des calques à l’anglais dans le cadre d’une étude comparative avec celles des équivalents français proposés par notre ouvrage de référence Le Multidictionnaire de la langue française. Il s’agit de mettre en scène le témoignage de la presse écrite en termes des usages des calques par rapport aux équivalents français en cours des calques en question. Après avoir fait différents constats significatifs concernant le nombre des occurrences relevées des deux groupes, nous avons été capable de vérifier l’hypothèse proposée en ce qui concerne l’usage fréquent des calques à l’anglais dans le français québécois. Ainsi nous avons constaté que malgré la présence et la vitalité des calques à l’anglais, ceux-ci ne sont pas en mesure de rivaliser avec leurs équivalents français et ce dans un corpus de la presse écrite québécoise.
۶۳۹۱.

آفاق صلح دوستی ایرانیان در داستان فریدون (یکی از ویژگی های فکری حماسه سرایی فردوسی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش زبان و ادبیات فارسی زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۹ 49-65

کلیدواژه‌ها: ادبیات حماسی شاهنامه فردوسی صلح دوستی داستان فریدون

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۰ تعداد دانلود : ۲۳۰
این مقاله در پی آن است تا چگونگی صلح اندیشی قهرمانان ایرانی را در داستان فریدون بررسی کند. در این داستان از چند روش صلح اندیشانه صحبت شده است. توزیع گسترده ثروت بین نیازمندان که به دست فرانک انجام می شود، تقسیم جهان به سه قسمت و کثرت گرایی در روش حکومت داری و دوری از انفراد در تقسیم جهان که کار فریدون است و گفت وگومحوری در حل منازعات در میان قهرمانان و تکیه برکشف راه حل صلح و رد مطلق خشونت و دوری از استفاده از قدرت نظامی برای حل اختلافات و عدم تعلق به دنیا و دوری از سماجت و جدال برای ماندن در حاکمیت و قدرت، که ویژگی ایرج در مواجهه با برادران است و توجه ویژه به داد و دادگری و دوری از ستم و ستمگری در کردار و گفتار فریدون. آنچه فریدون از آن بهره برده است و نیز کنش، گفتار و اندیشه قهرمانان ایرانی در داستان فریدون، با دیدگاه های صلح دوستی امروزی انطباق دارد.
۶۳۹۲.

بازتاب رنگِ مشک در شعر فارسی: بررسی مُشک به عنوان ماده رنگزا و همراه های آن در کتابت و نگارگری در شاهنامه فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی سال ۲۱ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 139 - 168

کلیدواژه‌ها: شاهنامه رنگِ مشک رنگزا کتابت و نگارگری حریر چینی پرند هندی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۲۳۱
شاهنامه یکی از منابع مهمِ بازتاب دهنده علوم مختلف مانند معماری، پزشکی، نجوم، رنگزاها در کنار تاریخ و باورهای مردم در ایران کهن است. رنگِ مُشک و خاصیت رنگزایی این ماده نیز به صورت های مختلف در متون ادبی به کاررفته؛ امّا در شاهنامه، این کاربرد بویژه، در زمینه کتابت و نگارگری، آشکارتر است. جالب توجه این است که با وجود اشاره به رنگِ مشک در متون ادبی، امروزه آن را بیشتر به عنوان یک ماده معطر می شناسند و خاصیت رنگزایی آن به فراموشی سپرده شده و حتّی در فرهنگ های فارسی نیز بدان اشاره ای نشده است. این موضوع سبب شده که نه تنها در تفسیر ابیاتِ مرتبط با رنگِ مشک، تردیدهایی در زمینه رنگزا بودن این ماده محسوس باشد؛ بلکه در واقعیت های علمی- تاریخی مربوط به علمِ شناخت رنگزاها (به عنوان مثال تقسیم بندی مرکب های نوشتاری کهن) نیز چنین است.  در این پژوهش، ابتدا به بررسی بازتاب رنگ مشک در شعر فارسی پرداخته شده و رنگزا بودن و استفاده از آن در زمینه کتابت و نگارگری بر اساس اشاراتی که در متون ادبی و به خصوص شاهنامه و کتاب های مربوط به رنگزاهای کهن ایران آمده، به اثبات رسیده است. مشک در ابیات شاهنامه به عنوان یکی از ابزارهای کتابت و نگارگری همراه با ترکیبات و واژه هایی مانند انقاس، عنبر، گلاب، می و کاغذگونه های حریر چینی و پرند هندی آمده که در نظر نگرفتن این همراهی ها در متون ادبی باعث ایجاد نقایصی در تفسیر ابیات شده است. در این پژوهش همچنین بر اساس این همراهی ها، ارتباط زیرکانه آنها با رنگِ مشک بازنمود شده است. نتیجه این پژوهش از یک سو، پیشینه تاریخی این ماده رنگزا را در زمینه کتابت و نگارگری، مشخص تر و از سوی دیگر مطالبی را مطرح خواهد کرد که با دانستن آن ها، درک معانی ابیات مرتبط با رنگِ مشک و همراه های آن واضح تر می شود.
۶۳۹۳.

رابطه ساختارشکنانه فرهنگ و طبیعت: نقدی بومگرایانه بر چند سروده از سهراب سپهری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات پارسی معاصر سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۸) 401-422

کلیدواژه‌ها: سهراب سپهری طبیعت فرهنگ نقد بوم گرا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۶ تعداد دانلود : ۵۱۰
نقد بوم گرا بحران های بوم زیستی معاصر را در نگرش اومانیستی (انسان محور) و تقابل میان فرهنگ و طبیعت می بیند. به همین دلیل، طبیعت از منظر این رویکرد ادبی نه صرفاً موضوعی زیباشناسانه، بلکه واقعیتی مهم و حیاتی تلقی شده و تعهد اخلاقی نویسنده نسبت به طبیعت و صیانت از آن را یک اصل می داند. سپهری از تأثیرگذاران شعر معاصر است که در درازنای دهه ها به عنوان شاعری طبیعت گرا و بدون توجه ویژه به گرایشات بوم گرایانه اش به بوته نقد گذاشته شده است. این در حالی است که شاعر با برهم زدن ساختار تقابلی فرهنگ/ طبیعت با رویکردی بوم گرایانه در بسیاری از سروده هایش بر رابطه ای تعاملی میان این دو پدیده تأکید دارد. بر همین اساس، پژوهش پیش رو با رویکردی توصیفی- تحلیلی ضمن نمایاندن این تقابل ها در چند سروده مشهور شاعر، به واکاوی آن ها در این چارچوب نقدی می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد که سپهری با مردود دانستن برتری فرهنگ در نگرش اومانیستی و ارائه نگرش خاص خویش به طبیعت از دریچه بوم شناسی ژرف نگر و بازشناساندن جایگاه انسان در آن سعی در اصلاح نگرش و رویکرد مخاطب نسبت به طبیعت و برقراری رابطه ای تعاملی با آن دارد.
۶۳۹۴.

التفاؤل فی مدائح المتنبی؛ دراسه فی الاتجاه السیکولوجی لسلیجمن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال دهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۷ 101-130

کلیدواژه‌ها: المتنبی التفاؤل سلیجمن الإیجابیه مدائح المتنبی الاتجاه السیکولوجی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۳۳۸
فی النصف الثانی من القرن العشرین، ابتکر عالم النفس الأمریکی مارتن سلیجمن نظره جدیده فی علم النفس واتخذ اتجاهاً جدیداً فی هذا العلم. فی هذا الاتجاه الجدید أخذ علماء النفس النظر فی النصف الممتلئ من الکأس (التفاؤل) بدلاً من النظر فی النصف الفارغ منها (التشاؤم)، ویسعى من خلال تنمیه مواهب الأشخاص وقدراتهم إلى تنویر جو الأفکار والأنفس. والتفاؤل فی هذا الاتّجاه ینقسم إلى قسمین، التفاؤل الطبیعی والتفاؤل التبیینی. والتفاؤل الطبیعی هو أنّ الشخص یرى کلّ شیء فی المستقبل متفائلا ویبرّره للتخلص من الضغوط النفسیه. أمّا التفاؤل التبیینی فهو أن یُنسِب الشخص النجاح إلى قواه النفسیه وأسباب نفسیه داخلیه وأن ینسب الفشل فی حیاته إلى أسباب خارجیه. إنّ معرفه الکاتب لهذا الاتجاه السیکولوجی ساقه إلى البحث عن هذا الاتجاه حتى یتطرق البحث إلى دراسه شعر المتنبی معترفا بفرضیه أنّ المتنبی یتسم بنظره إیجابیه وتسلیط الضوء على موضوع التفاؤل فی مدائحه وفق اتجاه سلیجمن السیکوجی فی ظل دراسات متعدده التخصصات. واعتمد البحث منهج الدراسات المکتبیه وجمع المعلومات والبیانات وإثبات الفرضیه المذکوره، متوصلاً إلى الإجابه على سؤال رکّز علیه البحث حول التفاؤل إذا ما کان قد ظهر فی مدائح المتنبی وفق الاتجاه السیکولوجی الذی سلکه سلیجمن، وقد توصل البحث إلى أن هناک نوعین من التفاؤل فی شعر المتنبی وهما کما مضى؛ التفاؤل الطبیعی أو الفطری والتفاؤل التبیینی (الخارجی).
۶۳۹۵.

مطالعه جایگاه شعر در زیباشناسی باومگارتن و کانت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره هشتم زمستان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۲۶) 22-44

کلیدواژه‌ها: زیباشناسی کمال باومگارتن شعر هنر زیبا کانت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۳۵۳
در این مقاله تلاش براین است با روش توصیفی–تحلیلی به سوال اصلی پاسخ داده شود: نظر کانت درباره جایگاه شعر در میان هنرهای زیبا چه وجوه اشتراک و افتراق و همخوانی هایی با رأی باومگارتن دارد؟ هدف مقاله روشن کردن دلایل درنظرگرفتن ِشعر به منزله برترین هنر نزد یکی از پیروان اصالت عقل و مقایسه آن با نظر کانت است. باومگارتن در عصر روشنگری شعر را به منزله گفتار و خطابه کامل حسی در نظر می گیرد. او بر آوا، غنای کلام و اثرگذاری آن بر تأثرات و عواطف و فرم گرایی و کمال حسی تأکید می کند. وی، هماهنگی اندیشه ها به صورت مجزا از ابزار بیان، هماهنگی اندیشه ها و ابزار بیان، همچنین نظم و هماهنگیِ نشانه های ابزار بیان را سه منشأ زیبایی شعر می خواند. باومگارتن، به کمال درجه ادراک حسی در مواجهه با زیبایی می پردازد. کانت علاوه بر تمایز شعر از خطابه به دو نوع زیبایی در شعر یعنی: زیبایی آزاد معطوف به هماهنگی، وزن و ریتم یا آوای واژگان و زیبایی وابسته در ارتباط با علاقه عقلی اشاره می کند. از نظر وی زیبایی شعر به منزله زیبایی آزاد رها از مفهوم کمال و نیز صورت آن، برانگیزنده بازی آزادی است که بین حس و فاهمه در می گیرد. در نظر باومگارتن با مفهوم کمال حسی در شعر، جایی برای بازی آزاد قوا باقی نمی ماند.
۶۳۹۶.

بررسی برخی منابعِ مکتوب روایات زریری در داستان های مشترک شاهنامه نقّالان با شاهنامه فردوسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی سال ۷۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴۲ 59 - 84

کلیدواژه‌ها: حماسه شفاهی منابع مکتوب شاهنامه طومار نقالی زریری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۵ تعداد دانلود : ۴۷۵
تا امروز، تصوّر عمده پژوهش گران بر این بوده که طومارهای نقّالی، ریشه در سنّت شفاهی دارند و روایات آنها سینه به سینه نقل شده و به ما رسیده است. به نظر می رسد که این تلقّی، گویای همه واقعیّت نیست؛ چه اینکه بسیاری از روایات این متون را می توان در منابع کهن و حتّی پیش از شاهنامه فردوسی، بازجست. مضاف بر اینکه سندی برای اثبات پیوستگی زنجیره نقل شفاهی این روایات در دست نیست و شواهد، عموماً خلاف آن را نشان می دهد. این تحقیق، با جست وجو در منابع کهن حماسی مکتوب، و مقایسه روایات طومار زریری با آنها، نشان می دهد که زریری در روایت داستان های مشترک طومار خود با شاهنامه فردوسی، شش منبع عمده و مکتوب در دست داشته است: 1- شاهنامه فردوسی؛ 2- روایات شاهنامه های پیش از فردوسی (با واسطه)؛ 3- متون تاریخی قدیم و جدید؛ 4- منظومه های حماسی؛ 5- چند داستان بدیع که عموماً در سرزمین هند به وجود آمده بودند و خود منبع مکتوب داشتند؛ و 6- مجموعه ای از طومارهای مکتوب که زریری برای تألیف طومار خود، گرد آورده بود. بر این اساس، باید در شفاهی دانستن مطلق منابع و واسطه های روایات این طومار در داستان های مشترک با شاهنامه فردوسی، تردید کرد.
۶۳۹۷.

مضامین اساطیری در قصه «دختر و آهو»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم مهر و آبان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 187-216

کلیدواژه‌ها: درخت مقدس پری درخت زندگی دخیل بستن باروری جهان زیرین

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۳ تعداد دانلود : ۴۹۶
قصه ها بخش مهمی از فرهنگ و ادبیات عامه را شکل می دهند. این بخش از فرهنگ عامه، جلوه گاه باورها، اندیشه ها و شیوه های زندگی مردم هر ملت است. قصه های هر منطقه، به ویژه قصه های شفاهی، بستری مناسب برای واکاوی باورهای اساطیری و توتمی آن قوم است. در این پژوهش یکی از رایج ترین قصه های منطقه کوهمره سرخی استان فارس با عنوان قصه «دختر و آهو» واکاوی شده است. هدف این پژوهش در گام نخست، ثبت قصه ای است که تاکنون در هیچ منبعی نیامده و در گام دوم، بررسی بن مایه های اساطیری قصه، به روش توصیفی تحلیلی است. روش پژوهش در این جستار، میدانی و کتابخانه ای است؛ نگارنده نخست به روش میدانی، این روایت را از 5 نفر از روستاییان شنیده و ضبط کرده و سپس با سنجش روایت های مختلف با یکدیگر، کامل ترین روایت را مبنا قرار داده است. در گام بعد، با استفاده از منابع کتابخانه ای، بن مایه های اساطیری قصه استخراج و بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد باورهای اساطیری در همه محورهای داستان، گاه آشکارا و گاه نمادین و رمزآلود دیده می شود. نگارنده کوشیده است این بن مایه ها را در بخش های زیر بررسی کند: 1. خلاصه روایت شفاهی؛ 2. بلوط شهیدو، درختی مقدس در منطقه کوهمره سرخی؛ 3. دخیل بستن بر درخت به امید بارداری؛ 4. تولد دختر شگفت انگیز درخت و زاده شدن او از تنه درخت؛ 5. روییدن گیاه از خون شخصیت بی گناه قصه؛ 6. نقش پریان در قصه؛ 7. مو به عنوان ابزار باروری؛ 8. دفن کردن استخوان؛ 9. درخت زندگی؛ 10. سفر به جهان زیرین/ مردگان در خواب؛ 11. گذر از هفت خان.
۶۳۹۸.

عامه سروده های استان کرمان، انواع و درون مایه ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم آذر و دی ۱۳۹۹ شماره ۳۵ 57-91

کلیدواژه‌ها: کرمان عامه سروده ها ادبیات شفاهی درون مایه فرهنگ عامه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۶ تعداد دانلود : ۵۴۹
عامه سروده ها یکی از دل نشین ترین گونه های ادبیات شفاهی در بین اقوام ایرانی اند که معرف روحیات، اندیشه ها و افکار توده مردم و برخاسته از نیازهای طبیعی و روزمره آن ها هستند. ترانه ها و اشعار از شکل های ادب عامه هستند و در حوزه جغرافیای فرهنگی این سرزمین گوناگونی دارند. عامه سروده ها در استان کرمان نیز با نام های متعددی پراکنده شده و بیشتر در قالب دوبیتی سروده شده اند و دارای اوزان عروضی هستند. دوبیتی های رایج این خطه در مراسم مختلف، نام هایی همچون شرمه، اجاق بوس، بیرقی، خیلون، موردخوانی، آبادو، سرآسیابی، آیینو، بیابانی، کردی خوانی، حجله گشون، غریبی خوانی، حنابندی، در حمومی و... دارند. این اشعار در حوزه های سرور، سوگ، کار، اشعار خواب و نوازش، لالایی ها، ترانه بازی ها، سرگرمی و نیایش قرار می گیرند. نگارندگان در این مقاله به شیوه توصیفی تحلیلی و با روش کتابخانه ای، تلاش کرده اند تا علاوه بر معرفی سرودهای عامه و محلی استان کرمان، اشعار را بر اساس مضمون، تحلیل و طبقه بندی کنند تا زوایای فرهنگی و عناصر بومی نیز قابل دریافت باشد.
۶۳۹۹.

چشم اندازی مردم شناختی به گزیده آثار نگاشته شده در حوزه ادبیات عامه قوم بلوچ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ و ادبیات عامه سال هشتم مهر و آبان ۱۳۹۹ شماره ۳۴ 157-185

کلیدواژه‌ها: ادبیات عامه بلوچ بلوچستان بینش مردم شناختی تفسیر کیفی فرهنگ عامه بلوچ

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۴ تعداد دانلود : ۴۱۹
مقاله حاضر با روشی توصیفی تحلیلی و با هدف انجام تحلیل مضمونی کیفیِ قوم نگارانه، درپی بازخوانی و برشمردن مختصات مطالعاتی است که در حوزه فرهنگ و ادبیات عامه قوم بلوچ در دست است. بر این اساس، با ارائه شمایی کلی و توصیفی وبا دسته بندی و استخراج شاخصه های این آثار، ظرفیت های پژوهشی آن ها از نظر مؤلفه های نظری و روشی ارزیابی شده است. بر اساس یافته ها، می توان دو دسته از آثار را در این حوزه شناسایی کرد؛ نخست، آثاری که در آن ها صرفاً به جمع آوری داده ها و یا انتظام بخشی به متون فولکلوریک بلوچی بسنده شده است و دوم، آثاری که پژوهشگرانِ سعی کرده اند شرح هایی درباره متون جمع آوری شده از سوی خود یا دیگران، ارائه کنند. وجود و حضور چنین مختصات ارزشمندی سبب غنای ظرفیت های تحقیقی این آثار شده است. این ظرفیت ها در چهار محور اصلی جای می گیرد که عبارت اند از: داشتن توصیفات دقیق و انجام تحلیل تفسیری؛ توجه به عوامل و بسترهای شکل گیری موضوعات مورد مطالعه؛ پرداختن به موضوعات به منزله جزئی از یک سازوکار کلی در فرهنگ؛ صورت دادن طبقه بندی و ارائه مقولات و الگوهای معنایی. بر همین مبنا، در نهایت و بر پایه بینشی مردم شناختی، نوعی چشم انداز ترسیم شد که با تکیه بر آن می توان به شناخت عمیق تری از ساختارهای ذهنی و اندیشگانی خالقان فرهنگ و ادبیات عامه بلوچی دست یافت. .
۶۴۰۰.

The Freedom of Commitment: The Role of the Writer in Sartre’s What is Literature?(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: Critical Literary Studies, Vol ۲, No ۲, Spring and Summer ۲۰۲۰ 65 - 77

کلیدواژه‌ها: Sartre Writer freedom historical situation Commitment

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۱ تعداد دانلود : ۳۳۶
The commitment of literature stirred up controversy in the face of European cataclysm of the post-war period. The significance of literature in political spheres fell under suspicion. It came to be looked at as a passive, impractical activity that could not express the horrors of W WII. Jean-Paul Sartre, the leading literary figure of existentialism in France, faced with such criticisms, decided to investigate the role of the writer and the reader, and endeavored to open a gateway for writers to participate in their societies actively. This study is concerned with the first three chapters of the monograph including “What is Writing?,” “Why Does One Write?,” and “For Whom Does One Write?” The present analysis does not address Sartre’s Existential philosophy per se; however, it briefly examines the roots of Sartre’s conception of literature in continental philosophy and the critical responses to his work from the perspectives of Alain Robbe-Grillet and Theodor W. Adorno. This paper endeavors to give a clear insight into Sartre’s idea of commitment and the freedom of the writer, and what he introduced as “human right literature” as an antithesis to both Marxism and Capitalism.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان