درخت حوزه‌های تخصصی

در متون تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی، در خصوص اهمیت پرداختن به موضوع سواد اطلاعاتی درکتابخانه های آموزشگاهی در عصر حاکمیت فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی سخن ها به میان آمده است. با وجود این، کمتر مقاله یا نوشته ای را می توان یافت که به کم و کیف و نحوه اجرای این موضوع نظر افکنده و راهکاری برای آن ارائه کرده باشد. راهکاری که نوشته حاضر بر آن تاکید دارد، برگزاری جلسات آموزش سواد اطلاعاتی در قالب کارگاههای کارامد است. مقاله حاضر بر آن است تا ضمن تشریح دلایل ضرورت پرداختن به کارگاههای آموزشی در ارتقا مهارتهای سواد اطلاعاتی، مهم ترین اصول و مراحل برگزاری اینگونه کارگاهها را به شکل گام به گام معرفی نماید.

این پژوهش تعداد پیوندهای وارد شده را به وبگاه مستقل 69 مجله علوم پزشکی نمایه شده در پایگاه «آی. اس. آی» که از وبگاه مستقلی برخوردار بوده اند را با استفاده از سه موتور جستجوی آلتاویستا، آل د وب و یاهو و با روش وب­سنجی بررسی کرده است. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از نرم افزار آماری علوم اجتماعی استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین میزان پیوندهای برقرار شده در سه موتور جستجو مربوط به مجله«بریتیش مدیکال ژورنال» است. یافته­های حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که رابطه آماری معنی­داری بین تعداد پیوندهای خارجی به وبگاه مجلات و عامل تاثیر آنها ( 82/0 در آل د وب و 65/0 در یاهو و آلتاویستا) وجود دارد. یافته­های حاصل از آزمون تحلیل واریانس نشان داد که میان سه موتور جستجو از نظر سنجش میزان صفحات و پیوندهای داخلی هیچ تفاوت معنی­داری وجود ندارد اما از نظر سنجش عامل تاثیر با یکدیگر متفاوت هستند. بر این اساس مجلاتی که عامل تاثیر بالاتری دارند تعداد پیوند بیشتری به وبگاه خود جذب می­کنند. سه موتور جستجو از لحاظ سنجش میزان پیوند داخلی و تعداد صفحات تفاوت معناداری ندارند، اما از لحاظ عامل تعداد پیوندهای کلی و خارجی و عامل تاثیر تفاوت معنی­داری را نشان می­دهند. تفاوت معناداری میان این سه موتور جستجو از لحاظ تعداد پیوندهای کلی و خارجی (که مهمترین پیوند در مطالعات وب سنجی به شمارمی روند) تفاوت معناداری وجود دارد ولی اگر معیار سنجش، عامل تاثیر وب باشد این سه موتور جستجو از این لحاظ تفاوت معنی داری را نشان می دهند

پژوهش حاضر به روش تحقیق شبه تجربی و با هدف بررسی راهکارهای عملی برای فعال نمودن کتابخانه های مدارس زاهدان و توسعه فرهنگ مطالعه انجام گرفته است. زمان مطالعه از اول مهر ماه لغایت بهمن ماه 1385 بود. جامعه آماری پژوهش را 16 دبیرستان دولتی دارای کتابخانه شهر زاهدان تشکیل می داد که در همه پایه های تحصیلی دانش آموز داشتند و به عنوان نمونه 6 دبیرستان بطور تصادفی برای آزمون فرضیه ها انتخاب گردید.

هدف این پژوهش، ارائه الگویی ترکیبی (کمّی و کیفی)، سازوکاری مقایسه ای و فرمولی ساده ولی در عین حال جامع برای سنجش قدرت و ضعف رشته های علمی به منظور تحلیل حوزه های علمی در سطوح ملی و جهانی است. با استفاده از شاخصهای مختلف علم سنجی، فرمول ارائه شده در عرصه مقاله های نمایه شدة حوزه علوم اجتماعی کشور مالزی در SSCI طی یک دوره ده ساله (1999-2008) مورد آزمون قرار گرفت. یافته ها نشان داد: 1- تکیه صرف بر یک شاخص علم سنجی نمیتواند ابزاری چندان کارآمد برای ارزیابی برونداد علمی باشد 2- «شاخص توان علمی» معرفی شده در این پژوهش میتواند مبنای کمّی قابل اطمینانی برای مقایسه و سنجش قدرت و ضعف رشته های درون یک حوزه مشخص باشد. محاسبه شاخص توان علمی بر مبنای تعداد انتشارات، تعداد استناد، تعداد استناد نشده ها، حجم انتشارات و استنادهای مجموعه است. در این شاخص، داده ها برحسب نوع مدرک، دوره زمانی، موضوع و پنجره استنادی محاسبه و نرمال سازی و بر این اساس، امکان مقایسه رشته های درون حوزه میسر میگردد

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی تناسب حوزه نشر کتب دینی با انتظارات افراد در سطح جامعه است. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش، پیمایشی است. جهت گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه، دیدگاه های 807 نفر از مراجعان به کتابخانه ها و کتابفروشی ها جمع آوری شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که اولویت اول انتخاب 5/55 درصد از پاسخگویان، کتاب هایی با موضوع عقیدتی و دینی بوده است. 7/48 درصد از جامعه پژوهش بیش از نصف مطالعات خود را در حوزه کتاب های دینی و عقیدتی ابراز کردند. بیشترین مکان های دسترسی افراد به کتب دینی کتابفروشی با 4/50 درصد و کتابخانه با 1/32 درصد بود. میزان استفاده از اینترنت در تمامی سطوح تحصیلات پایین، و میزان استفاده از کتابفروشیها در تمامی سطوح تحصیلات بالا بود. اکثریت پاسخ دهندگان با 6/87 درصد تاکید کردندکه مهمترین مشخصه ظاهری کتاب، عنوان کتاب است. 8/90 درصد از جامعه آماری نام نویسنده و مترجم را مهمترین عامل نشر کتاب های دینی دانستند. همچنین کتاب های استاد مرتضی مطهری، شخصیت های مذهبی، ائمه، مسائل اعتقادی، حدیثی و ادعیه جزء اثرگذارترین موضوعات معرفی شدند. از نظر مخاطبان تکراری بودن، مستند نبودن، واژه های ثقیل عربی و متناسب نبودن با نیاز کاربر مهمترین دلایل ضعف کتاب های دینی است. از دیدگاه پاسخگویان مهمترین راهکارهای تبلیغ کتب دینی، تبلیغ از طریق رسانه، کاهش قیمت، متناسب سازی با نیاز روز و افزایش کتابخانه های عمومی و رایگان میباشد. مهمترین انتظارات پاسخگویان از کتاب های دینی آشنایی با سرگذشت بزرگان دین، آشنایی با مهمترین موضوعات دین اسلام، مفاهیم ارزشمند نهج البلاغه و نهضت کربلا بود. مهمترین انتظارات پاسخگویان از کتب دینی پاسخگویی به سؤالات مخاطب، آشنایی با مسائل ظریف دینی، بر شمردن شرایط انسان کامل در جهان امروز، توانایی زدودن ابهامات دینی برای نوجوانان و جوانان اظهار شد. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه کتاب های دینی و عقیدتی جزو بیشترین انتشارات در سطح کشور هستند، لازم است با شناخت کافی برنامه ریزی دقیق نسبت به مخاطب کتاب های دینی و نیازهای آن ها داشته باشیم. پژوهش حاضر با بررسی نظرات پاسخ گویان، می تواند به دست اندرکاران نشر کتب مذهبی در برنامه ریزی بهتر مولفه های نشر کمک کند.

در سال های اخیر یکی از بحث های جدی در حوزة فرهنگی کشورمان موضوع میزان سرانة مطالعة ایرانیان بوده است؛ به گونه ای که در ابتدای سال 87 بحث در این زمینه به رسانه ها نیز راه یافت و ارقامی از 2 دقیقه مطالعه در روز تا 30 دقیقه در روز مطرح گردید. به منظور روشن تر شدن این موضوع و ارائة آماری که با استفاده از روش های علمی و مشخص به دست آمده و قابل اتکا باشد، دو پیمایش با عنوان «بررسی میزان مطالعة شهروندان تهرانی» در دو سال متوالی 1387 و 1388 به اجرا درآمد که مهمترین نتایج آن در این مقاله ارائه می شود. مهمترین نتایج به دست آمده به شرح زیر است: ـ میزان مطالعه در سال 88 نسبت به سال قبل آن رو به کاهش بوده و از 90 دقیقه در شبانه روز (24 ساعت) به 1/76 دقیقه در یک شبانه روز رسیده است. از بین منابع مطالعه، مطالعة روزنامه، نشریه و مجله کاهش چشمگیری را نشان می دهد. ـ مقایسة میانگین مطالعة پاسخگویان در هر شبانه روز به تفکیک وضعیت تأهل در دو سال 87 و 88 حاکی از کاهش روند میانگین مطالعه در بین هر دو گروه متأهل و مجرد در سال 88 است. شایان ذکر است افراد مجرد تقریباً نزدیک به دو برابر افراد متأهل مطالعه می کنند. ـ در دو سال 1387 و 1388 بیشترین موضوع مورد مطالعة پاسخگویان در حوزة منابع مذهبی بوده که این رقم در سال 1388، 6/20 درصد بوده که نسبت به سال 1387 (3/15 درصد) افزایش را نشان می دهد.